Рабочая программа 4 класс (Татар теле)
рабочая программа (4 класс) на тему

Аңлатма язуы

Татар теле фәненнән 4 нче сыйныф өчен киңәйтелгән эш программасы Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы тарафыннан тәкъдим  ителгән, «Башлангыч гомуми белем бирү программалары. Татар һәм рус телләре .” программасына. (Казан. “Мәгариф” нәшрияте. 2010)  һәм МБББУ  “Каташ-Каран төп гомуми белем бирү мәктәбе” нең укыту планына нигезләнеп төзелде.

 Ул  дүртьеллык башлангыч татар мәктәбенең 4 нче сыйныфы өчен төзелгән һәм Татарстан  Республикасы Мәгариф министрлыгы рөхсәте белән басылган. «Татар теле » дәреслеге   белән тәэмин ителгән. Автор: Р.Х.Ягъфәрова, Р.Ә.Асылгәрәева– Казан: Мәгариф, 2010.            

Программа атнага 3 сәгатьтән, елга 102 сәгать итеп төзелде.

Тематик план, укыту планы нигезендә, 4 нче сыйныфта атнага 3 сәгать  исәбеннән программа материалын 102 сәгатькә бүлеп төзелде, бәйләнешле сөйләм  үстерү сәгатьләре кертелде.

Киңәйтелгән тематик планның әчтәлеген мәктәптә үзләштерелергә, камилләштерелергә тиешле гомүмкүнекмәләр, татар теле курсы буенча махсус белем һәм кунекмәләр тәшкил итә.  

            Тел дәресләре балаларны халкыбызның рухи- әхлакый идеалларына китерергә, аларда югары сөйләм культурасы формалаштырырга, иҗади сәләтләрен үстерергә, мөстәкыйль уйларга һәм эшләргә өйрәтергә тиеш.

Укытуның эчтәлеге һәм методикасы түбәндәге бурычларны хәл итүгә юнәлтелә:

- укучыларда сөйләм эшчәнлегенең барлык үрләрен үстерү һәм телне аралашу чарасы буларак барлык ситуацияләрдә кулланырга өйрәтү;

- аралашу һәм танып белү чарасы булган телне аңлы үзләштерүгә ирешү;

- балаларны текст, китап белән эш итү алымнарына өйрәтү;

- коммуникатив сөйләм осталыгы һәм иҗади сәләт арасында бәйләнеш булдыру;

- укучыларның образлы, логик фикерләвен үстерү, аларда аралашу культурасы күнекмәләрен тәрбияләү.

                                                                                                  Матур язу

Хәрефләрнең дөрес язылышын, аларның сүзләрдә рациональ тоташтырылуын үзләштерү, камилләштерү.

Язу тизлеген үстерү.

Татар  теленнән   4 нче сыйныфта  бәйләнешле сөйләм үстерү сәгатьләре:

Контроль диктант  ( 75-80 сүз)    

Сүзлек диктанты –        12-15 сүз

Контроль күчереп язу    (45-50 сүз)

Изложение  (70-70 сүз)     

Сочинение (фикер йөртү элементларын кертеп, әзер план буенча , 70 -85 сүз)

Эш кәгазьләре  (Хат язу )  

Бәйләнешле сөйләм үстерү

            -Диалогик (монологик) сөйләм үстерү  

            -Хаталар өстендә эш  

            -Хикәя язу                                                

Йомгаклау контроль язма эшләрнең сан ягыннан нормасы

Тематик план

Татар теле фәне курсының темалары эчтәлеге

Авазлар һәм хәрефләр. Иҗек. (5 сәгать)

Авазлар һәм хәрефләр. сузык һәм тартык авазлар. Калын һәм нечкә сузыклар һәм аларның хәрефләре. Э, о, ө, е, ю, я хәрефләренең

 сүздә дөрес язу кагыйдәләре.

Иҗекләр. Сүзләрне иҗекләргә бүлү.Сүзгә аваз-хәреф анализы.

Яңгырау һәм саңгырау тартык авазлар. Парлы тартык авазлар. Парсыз тартык авазлар. Сүздә й, в, к, г, м, л, н, ң, х, һ хәрефләрен язу

һәм дөрес уку. Сүзләрдә янәшә килгән бертөрле аваз хәрефләрен төшереп калдырмыйча язу.

Калынлык, нечкәлек һәм аеру билгеләре буларак ъ, ь хәрефләре булган сүзләрне дөрес уку һәм язу.

              Алфавит. Алфавитны белүнең әһәмияте.

                                                                                      Сүз төзелеше һәм сүз ясалышы (12  сәгать)

              Сүз ясалышы. Тамыр, ясалма кушма, парлы сүзләр. Аларның ясалышы язылышы.Алынма сүзләр.Сүз төзелешенә анализ ясау.

                                                                                                        Сүз ( 11 сәгать)

              Сүзнең лексик мәгънәсе.Күп мәгънәле сүзләр.Синоним, антоним, омоним. Искергән, яңа сүзләр.

                                                                                             Сүз төркемнәре (54  сәгать)

              Исем, килеш белән төрләнеше.

              Фигыль, төркемчәләре, зат-сан белән төрләнеше.

              Сыйфат, дәрәҗәләре, дәрәҗә формаларының ясалышы, язылышы.

              Алмашлык, килеш белән төрләнеше, дөрес язылышы.Бәйлекләр белән килүе.Җөмләдәге роле.

              Кисәкчә, сөйләмдәге роле, дөрес язылышы.

              Бәйлек, сөйләмдәге роле, дөрес язылышы.

                                                                                                          Җөмлә ( 11 сәгать)

Җөмләнең баш, иярчен кисәкләре. Гади җөмлә, тезмә кушма җөмлә.

Тиңдәш кисәкләр, теркәгечләр,алар янында тыныш билгеләре.

Сүтезмә, сүтезмәдә сүзләр бәйләнеше.

                                                                        Бәйләнешле сөйләм ( 9 сәгать)

Текст. Тексттагы терәк сүзләрне аерып күрсәтү. Текстны кисәкләргә бүлү.

Текстларның төрләре.Текстларның эчтәлеген тулысынча, кыскартып сөйләү.

                                                Укучыларньң белеменә, эш осталыгына һәм күнекмәләренә таләпләр.

Укучылар белергә тиеш:

     -кушма һәм парлы сүз; тамыр һәм ясалма сүз;

    -сүз төркемнәре: исем, сыйфат, фигыль, зат алмашлыклары, кисәкчә,бәйлек;

    -җөмлә кисәкләренең тиңдәшләнеп килүе.

Укучылар башкара алырга тиеш:

 -сүзләрдәге орфограммаларны таба, аларның язылышын кагыйдәләргә нигезләнеп аңлата белү;

  -үтелгән орфограммалар кергән 75-80 үзле текстны хатасыз, каллиграфик итеп күчереп һәм ишетеп, тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләрен дөрес куеп язу;

-дөнья, болыт тибындагы сүзләргә фонетик анализ ясау;

-сүзләрне төзелешләре ягыннан тикшерү;

-кушма һәм парлы сүзләрне билгеләү;

- сүзләрне сүз төркеме булу ягыннан тикшерү;

-сыйфатның дәрәҗәләрен аеру;

-фигыльнең зат-сан,заманын күрсәтү;

- тиңдәш кисәкле җөмләгә синтаксик анализ ясау;

- тиңдәш кисәкле җөмләне сөйләмдә куллану;

-текстның темасын, төп фикерен билгеләү;

-текстның планын төзү;

-текстларның төрләрен аера белү;

-тасвирлау , фикер йөртү элементлары кергә 90-95 сүзле хикәяне изложение итеп язу;

-хикәяләү характерындагы сочинение язу.

                              Укучыларның белем, осталык һәм күнекмәләрен язмача тикшерү һәм бәяләү.

            1 нче сыйныфта белем, осталык, күнекмәләргә агымдагы тикшерү уздырыла. Грамотага өйрәтү чорында баш һәм юл хәрефләрне, иҗекләрне, гади структуралы  сүзләрне әйтеп, сүзләрне һәм күләме ягыннан кечкенә җөмләләрне язма һәм басма шрифтлы тексттан күчереп яздырырга мөмкин.

Уку елы азагында контрольэш итеп басма шрифтлы текстны күчереп яздырырга мөмкин.

          2-4 нче сыйныфларда контроль эшләр (агымдагы һәм йомгаклау) гадәттә грамматик биремле диктант(күчереп язу) формасында уздырыла. Грамматик бирем сүз һәм җөмләләрне өлешчә яки тулысынча тикшерүдән тора. Диктант һәм грамматик бирем өчен аерым билгеләр куела.

         Язма контроль эшләрнең саны һәм төрләре программаның әһәмиятле сораулары яисә укучыларның белем, осталык һәм күнекмәләрен зур булмаган бер тулы тема буенча тикшерү кирәклеге белән билгеләнә.    

       Гомуми йомгаклау контроль эшләре программаның аеруча мөһим темаларын үткәч, уку чирегенең, яртыеллыгының, елның азагында үткәреләләр         һәм  укучының барлык темалар буенча әзерлеген тикшерәләр.

      Диктант(күчереп язу) өчен бәйләнешле текстлардан файдалану максатка туры килә. Текстлар хәзерге әдәби тел нормаларына туры килергә, тәрбияви һәм белем бирү рәвешендә, эчтәлеге һәм төзелеше ягыннан укучыларга аңлаешлы булырга тиеш.

       Диктант өчен уртача авырлыктагы текст алына, анда элек һәм яңа гына өйрәнелгән кагыйдәләргә орфограммалар булырга тиеш. Әгәр диктант текстына кагыйдәсе өйрәнелмәгән сүзләр яки тыныш билгеләре очраса, алар тактада языла яисә укытучы тарафыннан ачык итеп әйтелә.

4 классларда эш түбәндәгечә бәяләнә:

      “5” -  хаталар һәм тәзәтүләр юк, эш пөхтә, ачык язылган.      Язу каллиграфия таләпләренә туры килә. Каллиграфия таләпләреннән бер генә чигенеш яки бер төзәтү булырга мөмкин(төшеп калган хәрефне өстәү яки төгәл язылмаган хәрефне төзәтү һ.б.).

       “4”  -  диктантта 2 орфографик, 1 пунктуацион хата яисә 1 орфографик, 2 пунктуацион хата. Эш пөхтә башкарылган, ләкин каллиграфия таләпләре үтәлмәгән. Шуңа өстәп , берәр “5” билгесендә күзәтелгән төзәтүләр булырга мөмкин.

       “3”  -  диктантта 3 тән 5кә хәтле орфографик хата ( 3 орфографик, 2 пунктуацион яисә 5 орфографик һәм 1 пунктуацион хата). Эш җиренә җиткереп башкарылмаган,каллиграфия нормаларыннан җитди тайпылышлар. Төрле характердагы төзәтүләр булырга мөмкин.

      “2”  -  диктантта 6-7 орфографик хата. Эш тырышып башкарылмаган,  каллиграфия нормалары үтәлмәгән.

                                     Грамматик биремнәрне тикшерү һәм бәяләү: 

        “5”  -  биремнәр хатасыз үтәлгән, кагыйдәләрнең һәм билгеләмәләрнең аңлы үзләштерелгәнлеге күренә, алар мөстәкыйль кулланылган

       “4”  -  кагыйдәләр һәм билгеләмәләр аңлы үзләштерелгән,  биремнәрне үтәгәндә кулланылган.

       “3”  -  бплгеле күләмдә өйрәнелгән материал үзләштерелгән,  биремнәрнең яртысыннан азрагы дөрес үтәлгән.

       “2”  -  материалның начар үзләштерелгәнлегекүренә, грамматик биремнәрнең күбесе үтәлмәгән.

       Сүзлек диктантлары  да контроль эш рәвешендә үткәрелергә мөмкин.  Диктант материалы итеп язылышы үзләштерелергә тиешлепрограммада күрсәтелгән сүзләр алына. Күләме – 2 нче сыйныф – 8-10 сүз,  3 нче сыйныф – 10-12 сүз,  4 нче сыйныф – 12-15 сүз.

     Бәяләү нормалары:

      “5”  -  хатасыз эш.

      “4”  -  1 хата, 1 төзәтү.

      “3”  -  2 хата, 1 төзәтү.

      “2”  -  3-4 хата.

    Укучыларның бәйләнешле  язма сөйләм  күнекмәләрен өйрәтү рәвешендәге изложениеләр һәм сочинениеләр ярдәмендә тикшереп була. Алар 1 сәгать дәвамында башкарыла.  Контроль эш итеп изложение 3 нче сыйныфның

азагында 1 тапкыр, 4 нче сыйныфта 2 тапкыр уздырыла.

         Изложение текстының күләме һәр сыйныф  өчен күрсәтелгән диктант тексты күләменнән  15-20 сүзгә артык булырга тиеш.  

         Сочинение күләме 3-4 сыйныфларда 0,5  -  1 биткә кадәр; бу якынча 3 сыйныфта 9 – 10 җөмлә (50-60 сүзләп).  4 нче сыйныфта 11-12 җөмлә(70-80 сүз).

      Сочинениеләрнең темасы балаларның тормыш тәҗрибәсенә, мәнфәгатенә якын, сүзлек составы һәм төзелеше ягыннан укучылар башкара алырлык булырга тиеш.

       2-4 сыйныфларда изложение һәм сочинение өчен 1 билге куела.  Хаталар исәбе диктанттагы кебек алып барыла. Аларның эчтәлек һәм сөйләм ягыннан оештырылуы түбәндәгечә тикшерелә:

      Кирәге булмаган фактлар кертү, текстның өлешләре арасында бәйләнеш булмау, җөмләләрнең бер-бер артлы уңышсыз төзелүе, бер үк сүзне кирәксезгә кабатлау, сүзне тиеш булмаган мәгънәдә куллану.

      Иҗади эшләр түбәндәгечә бәяләнә:

     “5”  -  автор текстын дөрес һәм эзлекле итеп чагылдыру (изложениедә),  теманы логик эзлеклелектә ачып бирү, фактик хаталарның булмавы, сүзлекнең бай булуы һәм эшнең сөйләм ягыннан дөрес оештырылуы.   1 сөйләм төгәлсезлеге булырга мөмкин. Өйрәнелгән кагыдәләргә орфографик һәм пунктуацион хаталар юк, 1-2 төзәтү бар.

     “4”  -  автор тексты җитәрлек дәрәҗәдә тулы бирелгән(изложениедә), тема ачылган , ләкин эчтәлек биргәндә, сизелмәслек кенә булса да, эзлеклелек бозылган.  Тулаем алганда сөйләм , шул текстның эчтәлегендә, төзелешендә          3 төгәлсезлек , 2 орфографик , 1 пунктуацион хата , 1-2 төзәтү булырга мөмкин.

     “3”  -  автор текстыннан бераз читкә китү күзәтелә(изложениедә), темадан читкә тайпылыш, нигездә дөрес,  тик эчтәлекне язганда эзлеклелек юк, 2-3 җөмлә дөрес төзелмәгән, сүзлек ярлы.

      “2”  -  эчтәлек бирелмәгән, җөмләләрдә эзлеклелек юк, сүзлек ярлы.  

Әдәбият:

1. Р.Г. Ягъфәрова, Р.Ә.Асылгәрәева.  Татар теле 4 нче сыйныф (2 кисәктә), Казан “Мәгариф” нәшрияты, 2010.
2. М.Җ.Ахиярова, И.Х.Мияссарова, Ф.Ш.Гарифуллина . Татар теленнән иҗади сочинениеләр һәм изложениеләр язарга өйрәтү. 1-4 нче сыйныфларда эшләүче укытучылар өчен методик кулланма. Казан: Мәгариф, 2009.
3. М.Х.Хәсәнова, Л.И.Галиева, С.С. Мөхәммәтшина, Т.Н.Садыйкова.  Татар теленнән диктантлар: Дүртьеллык башл. татар мәкт.1-4 сыйныфлары өчен. Казан: Мәгариф, 2006.
4. Абдрахимова Я.Х. Татар теленнән диктантлар: Дүртьеллык башлангыч татар мәктәпләренең 1 – 4 нче сыйныфлары өчен. Казан: Мәгариф, 2009.

      5. Программа: «Башлангыч гомуми белем бирү программалары 1 – 4 сыйныфлары өчен, татар теле, 4 сыйныф» автор: Р.Х. Ягъфәрова, Казан. «Мәгариф» нәшрияты. 2010

  Электрон ресурслар.

http://www.edu.ru/db/portal/sites/res_page.htm

https://edu.tatar.ru/school/j

http://pedsovet.su/load/160-1-0-14689

http://www.proshkolu.ru/user/gulmuh76/file/531561/

http://www.zavuch.info/methodlib/

                                                                                                                Татар теленнән  тематик планлаштыру