АРП(7,2)Литературное чтение на бурятском языке
рабочая программа (2 класс)
«Турэлхи хэлэн» гэhэн курсын ажалай программа хадаа Россиин Федерациин hуралсалай Министерствын тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон hуралсалай программа болоно
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 lit_chtenie_na_buryatskom_yazyke_7.2.docx | 56.83 КБ |
Предварительный просмотр:
Министерство образования и науки Республики Бурятия
ГБОУ «Кижингинская школа-интернат среднего общего образования»
Рекомендована к утверждению Утверждена приказом
протокол ШМО №__________ ГБОУ «КШ-ИСОО»
от ___.______________._____ №______ от ___.___,______
АДАПТИРОВАННАЯ РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
ПО УЧЕБНОМУ ПРЕДМЕТУ
«_Литературное чтение на бурятском языке_»
для_______1-4______класса (I ступени)
на период _2018-2022 гг..
Автор (составитель): учителя начальных классов
Гомбоева Маргарита Гончиковна__
2018г.
ТАЙЛБАРИ БЭШЭГ
«Турэлхи хэлэн» гэhэн курсын ажалай программа хадаа Россиин Федерациин hуралсалай Министерствын тогтоолнууд дээрэ үндэhэлжэ зохёогдоhон hуралсалай программа болоно:
-Федерального закона «Об образовании в Российской Федерации» от 29.12.2012 г;
- Федеральный закон Российской Федерации «Об образовании в Российской Федерации» N 273-ФЗ (в ред. Федеральных законов от 07.05.2013 N 99-ФЗ, от 23.07.2013 N203-ФЗ);
-Федеральный государственный образовательный стандарт начального общего образования обучающихся с задержкой психического развития;
-Закона Республики Бурятия от 13.12.2013 № 240-V «Об образовании в Республике Бурятия»;
-Закона Республики Бурятия от 10 июня 1992 г. №221-XII«О языках народов Республики Бурятия» (с изменениями и дополнениями);
-Федерального государственного стандарта основного общего образования (утвержден приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897 «Об утверждении и введении в действие федерального государственного образовательного стандарта основного общего образования» (зарегистрирован в Минюсте России 6 февраля 2015 г., рег. номер 35915);
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 29.12.2014 г №1644 «О внесении изменений в приказ Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г №1897 «Об утверждении федерального государственного стандарта основного общего образования»;
-приказа Министерства образования и науки Российской Федерации от 31.12.2015 № 1577
«О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт основного общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 17 декабря 2010 г. № 1897» (Зарегистрирован в Минюсте России 02.02.2016 № 40937);
- СанПиНа 2.4.2.2821-10 "Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях" (утверждены постановлением Главного государственного санитарного врача Российской Федерации от 29 декабря 2010 г. №189, зарегистрированным в Минюсте России 3 марта 2011 г., рег.номер 19983)
- Положения о рабочей программе учебного предмета ГБОУ «Кижингинская школа-интернат среднего общего образования»;
- требований к результатам освоения учебного предмета ФГОС НОО, авторской программы «Турэлхи хэлэн» в 2 частях Содномов С.Ц., Жамбалова Д.П., Дулмаева Б-Х.О.
Адаптированная рабочая программа адресована обучающимся с ЗПР, которые характеризуются уровнем развития несколько ниже возрастной нормы, отставание проявляется в целом (замедленный темп). Отмечаются нарушения внимания, памяти, восприятия.
Мунөө уедэ, hургуулинуудай шэнэ шэглэлтэйгээр худэлжэ, hуралсалай удха хубилгажа байЬан уедэ, гол анхарал арюун сэдьхэлтэй, зохёохы бэлигтэй хуниие хумуужуулхэ орёо асуудал табигдана. Нигуулэсхы сэдьхэл, арюун бодол, зохёохы арга шадал хумуужэлгын гол зэбсэгынь уран угэ болоно. Ухибууд бага наhанhаа турэлхи хэлэнэйнгээ баялигтай, илангаяа уран угын удха шанартай танилсажа, бэеэ даагаад уран зохёолнуудые саг ургэлжэ уншаха дадалтай болоно.
Эхин hургуулиин урда заншалта ehoopoo бага наhанай hурагшадые уншуулжа hypraxa гэhэн зорилго табигдана. Мунөө, шэнэ хараа бодолнуудай дэлгэржэ байhан уедэ уншалгада hургалгын ябасые хоёр шэглэлтэйгээр хараха шухала:
- Уншалгада hургалга гурбан хэмжээгээр ябуулагдаха - уншалгын
дадал бурилдуулгэ болон нарижуулга; уншалгада hургалга болон уран
зохёолой текст хадуун абалга; бэеэ даагаад уншаха шадабари бурилдуулгэ; - Һурагшадта литературна мэдэсэ угэжэ, бага наhанай hурагшадай
литературна hуралсал болон литературна хугжэлтэ хангаха.
Түрэлхи хэлэнэй үзэлгын зорилгонууд:
- һурагшадые уран зохёол абьяастайгаар уншаха дуратай, тодорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабариинь хүгжоохэ, уншаһан зохёолоо ухаандаа буйлуулан, удхыень зүбөөр элирүүлэн ойлгодог, һонирходог болгохоһоо гадна, һурагшадай зохёол шудалан, шэнжэлэн үзэхэ эхин дадалнуудые бүридүүлхэ, түрэлхи хэлэн тухайгаа юрэнхы мэдэсэтэй болгохо гэһэн зорилгонуудые табина. Мүн уншажа байһан зохёолойнгоо уран һайханайнь, хэлэнэйнь онсо шэнжые ойлгохо, һурагшадай дадал дүршэлые бүрилдүүлхэ, хүгжөөхэ болоно.
- метапредметнэ шэглэлтэй шадабари бүридхэлгэ. Энэ зорилго һүүлэй жэлнүүдтэ аргагүй хэрэгтэйдэ тоологдодог болоо. Мүнөө үеын һуралсалай ябасада оруулагдажа байһан федеральна стандарттай холбоотой. Тэрээн соо эхин классай багша бүхэн «универсальные учебные действия» гэжэ шадабари хүгжөөхэ тусхай программатай байха гээд эрилтэ табигдана.
Энээнһээ дулдыдан, түрэлхи хэлэнэй программын шухала зорилгонууд:
- ургажа ябаа залуу үетэндэ эрдэм болбосоролой үндэһэ һууриие гүнзэгыгөөр бата бэхеэр үгэхэ;
- һурагшадые Буряад республикын гүрэнэй аман ба бэшэгэй хэлэтэй болгохо;
- ниитын болон ажахын хэрэгтэ түрэлхи хэлэеэ хэрэглүүлжэ һургаха;
- арадайнгаа түүхэ, аман зохеолынь баялиг, ёһо заншал, соел болосорол – эдэ бүгэдэндэ түшэглэн, тэдэниие һургажа, хүгжөөжэ, хүмүүжүүлжэ, буряад үндэһэтэ яһатанай гүнзэгы мэдэрэл бүридүүлхэ.
Нэгэдэхи класста багша тайлбарилан уншалгын методээр ажаллажа, hурагшадаа бухэли угэнуудээр, шаргаар уншуулжа hургаhан байха. Хоёрдохи класста литературна ушпалгын хэшээлнуудтэ уншалгын синтетическэ аргануудые хэрэглэжэ, угэнуудые, холбуулалнуудые, мэдуулэлнуудые гуймгэ тургэнөөр, интонационно зубөөр уншуулха.
Хоёрдохи класста уншагдаха уран зохёолнууд hурагшадта мэдэсэ угэхэhоо гадна, тэдэниие уран зохёолнуудай образуудай нулоо доро hайхан абари зан, турэл арадтаа, турэлхи хэлэндээ унтаршагуй дурлал хумуужуулхэ ёhотой. Дээдэ хэмжээнэй уран зохёолнуудые уншажа, сэдьхэлээрээ мэдэржэ буряад арадайнгаа, элинсэг хулинсагайнгаа ёhо заншалнуудые, сэсэн hургаалнуудые гунзэгыгөөр ойлгожо, бодожо узэжэ оршон тойронхи байдалда бэеэ абажа, ерээдуй аха наhанайнгаа ажабайдалда хэрэглэжэ hypraxa болоно.
Тиимэhээ, хоёрдохи классай литературна уншалгын программын гол зорилгонуудай нэгэн гэхэдэ, hурагшадта уран зохёолнуудые дуурэн хадуун абаха, сэдьхэлээрээ уншаха дуршэл хумуужуулгэ болоно.
Энэ программын байгуулга болон hypraxa технологи хоёр гол заршамууд дээрэ ундэhэлэн зохёогдобо: художественно-эстетическэ болон литературоведческэ. Нэгэдэхинь, уран зохёол уран угын искусство гэжэ зохёолые бурин бутэн ойлгохые хангаха, хоёрдохинь, литературна зохёол анализ хэлгэдэ комплексно хандалга элируулнэ.
Гурбадахи, дурбэдэхи классуудта һурагшадые уран зохёол абьяастайгаар уншаха дуратай, тодорхойгоор, тодо зүбөөр уншаха шадабариинь хүгжөөхэ, уншаһан зохёолоо ухаандаа буйлуулан, удхыень зүбөөр элирүүлэн ойлгодог, һонирходог болгохоһоо гадна, һурагшадта шүлэг, арадай аман зохеол, буряад уран зохеолой эхи табигшад, литературна онтохон гэһэн мэдэсэнүүдтэй болоно.
Литературна уншалга уран зохёолшын зохёохы замайнь онсотой танилсуулха эрилтэ табинагуй, юундэб гэхэдэ, hурагшад ушее олон ном уншаагуй, ажабайдалай дуршэлеер бага байна. Тиигэбэшье, бага наhанай hурагшадай наhанай онсо хараадаа абажа, уран зохёолшын намтартай, зохёохы замтайнь юрэнхыгөөр танилсуулха ёhотой.
Литературна уншалгын хэшээлнуудтэ бага наhанай hурагшадай хэлэлгын дадал буридуулгэдэ гол архаралаахандуулха, тэдэнэй шухалань уншалгын дадал хугжөөлгэ болоно.
Уншалгын hайн дадал зохёол анализ хэлгын уедэ текстээ оло дахин бусан уншаhанай ашаар олгогдохо. Текст дабтан уншалга аналитическэ зорилготой байха, тиимэhээ багшын табиhан асуудалнууд болон даабаринууд текстдэ хандангуй харюусахын аргагуйгөөр зохёогдоhон байха. Уншалгын дадал нарижуулга хуугэдэй ажаябуулгын эрилтэ hэлгэhэнhээ дулдыдаха. Хэрбэеэ грамотада hургалгын уедэ, мун тэрэнэй удаадахи уедэ уншалгыи ябасада анхарал хандуулагдаhан байгаа haa, литературна уншалгын хэшээлнуудтэ уншаЬанаа гуйсэд ойлгожо, юун гэжэ уншаhанаа мэдэрэлгэдэ шэглуулэнхэй. Ушар тиимэhээ, зуб, гуймгэ, ойлгон, уран уншалга коммуникативна зорилготой хэлэлгын шадабари олгожо автоматизированна уншалга олгохо арга болоно.
II. Предмедэй юрэнхы характеристикэ
Энэ программын байгуулга болон һургаха технологи хоёр гол заршамууд дээрэ үндэһэлэн зохёогдобо: художественно-эстетическэ болон литературоведческэ. Нэгэдэхинь, уран зохёол уран үгын искусство гэжэ зохёолые бүрин бүтэн ойлгохые хангаха, хоёрдохинь, литературна зохёол анализ хэлгэдэ комплексно хандалга элирүүлнэ. Бага наһанай һурагшадай наһанай оннсо хараадаа абажа, уран зохёолшын ннамтартай, зохёохы замтайнь юрэнхыгөөр таннилсуулха ёһотой.
Нэгэдэхи класста багша тайлбарилан уншалгын методээр ажаллажа, һургашадаа бүхэли үгэнүүдээр, шангаар уншуулжа һургаһан байха. Хоёрдохи класста литературна уншалгын хэшээлнүүдтэ уншалгын синтетическэ аргануудые хэрэглэжэ, үгэнүүдые, холбуулалнуудые, мэдүүлэлнүүдые гүймгэ түргэнөөр, интонационно зүбөөр уншуулха. Һурагшадай өөһэдөө ураар уншажа, шэнжэлжэ (анализ) һуралга улам хүгжөөгдэхэ зэргэтэй (бэлэн харюу текст сооһоо оложо һургаха, зохёохы бодолыень һэргээхэ, һанал бодолоо хэлэжэ үгэхэ хүсэл, эрмэлзэл түрүүлхэ). Иимэ удха шанартайгаар хэшээлнүүдээ үнгэргэжэ, һурагшадаа литературна уншалгада хамжуулжа эхилхэ.
Өөрынгөө һанал бодол, зохёолдо өөрын хандалга дамжуулжа, авторай һанал бодолые ойлгон, уран зохёол шэнжэлэн уншалгые литературна уншалга гэнэ.
Литературна уншалгын хэшээлнүүдтэ бага наһанай һурагшадай хэлэлгын дадал бүрилдүүлгэдэ гол анхаралаа хандуулха, тэдэнэй шухалань – уншалгын уншалгын ажаябуулгын үедэ уншалгын дадал хүгжөөлгэ болоно. Эндэһээ уламжалан литературна уншалгын гол зорилгонь – уран һайхан үгын хүсөөр һурагшын хүгжэлтэдэ нүлөөлхэ, искусствэдэ дурлал түрүүлжэ, уран зохёолой гайхамшагта һайхан орон руу үхибүүдые шэглүүлхэ, хүн амитанай оюун дүй дүршэлдэ хамжуулха болоно.
Уншалгын һайн дадал зохёол анализ хэлгын үедэ текстээ оло дахин бусад уншаһанай ашаар олгогдохо. Уншалгын дадал нарижуулга хүүгэдэй ажаябуулгын эрилтэ һэлгэһэнһээ дулдыдаха. Хэрбэеэ грамотада һургалгын үедэ, уншалгынн ябасада анхарал хандуулагдаһан байгаа һаа, литературна уншалгын хэшээлнүүдтэ уншаһанаа гүйсэд ойлгожо, юун гэжэ уншаһанаа мэдэрэлгэдэ шэглүүлэнхэй. Ушар тиимэһээ, зүб, гүймгэ, ойлгон, уран уншалга коммуникативна зорилготой хэлэлгын шадабариолгожо, автоматизированна уншалга олгохо арга болоно.
III. Һуралсалай жэшээтэ түсэблэлгэ.
«Түрэлхи хэлэн» гэһэн предмедээр бүлэгүүд болон темэнүүдые үзэлгэдэ һуралсалай жэлдэ 1-хи класста 66 час угтэнэ (неделиин 2 час). 2-4 классуудта 68 час үгтэнэ (неделиин 2 час). Хэшээл бүхэниие багша өөрын байдалда, өөрын ресурсда, өөрынгөө һурагшадай хүгжэлтэдэ тааруулха ёһотой.
Программын байгуулга
1 класс
«Түрэлхи хэлэн» ном соо оруулагдаһан зохёолнууд бага наһанай һурагшадай хүгжэлтын психологическа онсо оорэ зүйлнүүд, тэдэнэй оршон байдалые эзэмдэн ойлгохо эрмэлзэл, ухаан бодолой, мэдэрэлэй хүгжэлтэ хараада абтаһан байна.
Уншаха номой гол удхань дээдэ хэмжээнэй элдэб жанрай уран зохёолнууд болоно. Тэдэнэй авторнууд гэбэл: буряад литературын классигууд Д.Ошоров, Н.Ленхобоева-Артугаева, Ц.-Д. Хамаев, Д.Могоева, М.Батоин, Д.Мунгонов, А.Тороев, В.Жалсанов, ород хэлэнэй классик Л.Толстой, арадай аман зохеолнууд г.м. болоно.
Уншаха, шагнаха зохёолнууд:
- «Үзэглэл» соо: Эжын һургаал. Д. Ошоров.
Яһан. Д. Ошоров.
Һам. Д. Ошоров.
Yйлсэдэ. Д. Ошоров.
Залхуудай. Н. Лёнхобоева-Артугаева.
- «Мүшэһэн» соо: Гэр бүлэ. Ц-Д. Хамаев.
Сэсэгмаа. Д. Могоева.
Арбан хоёр жэлнүүд. М. Батоин.
Урихан хабар. Б. Мунгонов.
Яһахан. Л. Толстой.
Зураг. Д. Ошоров.
Табан хурган. А. Тороев.
Буряад алфавит хэды үзэгтэйб?
Һургаалтай хүбүүн. Д. Ошоров.
Арадай аман зохёол.
Будамшуу (онтохон)
Баабгай жэрхи хоёр.
Ажалша тоншуул. А.Тороев.
Зүгышье хүндэ туһатай. Д.Ошоров
Ямаанай һүн-эм.
Шубуудай аша туһа. Д.Ошоров
Байгал далаймнай хэтэдэ мүнхэ байг!
Хүршын хүбүүхэн.В.Жалсанов.
Хүн хара гүрѳѳһэн хоер. Онтохон.
Худалша хүбүүн.Л.Толстой.
Тахяанууд. Д.Ошоров.
2 класс
«Түрэлхи хэлэн» ном соо оруулагдаһан зохёолнууд бага наһанай һурагшадай хүгжэлтын психологическа онсо оорэ зүйлнүүд, тэдэнэй оршон байдалые эзэмдэн ойлгохо эрмэлзэл, ухаан бодолой, мэдэрэлэй хүгжэлтэ хараада абтаһан байна.
Уншаха номой гол удхань дээдэ хэмжээнэй элдэб жанрай уран зохёолнууд болоно. Тэдэнэй авторнууд гэбэл: буряад литературын классигууд Х. Намсараев, А. Жамбалон, Ч. Цыдендамбаев, Ж. Балданжабон, Ц. Номтоев, Ц-Д. Дондокова, Ц-Д. Дондогой, Б. Абидуев, Ц-Б. Бадмаев, мүноо үеын буряад литературын уран зохёолшод М. Чойбонов, А. Доноев, Г. Дашабылов, Г. Чимитов, Б-Ж. Гармажапов г.м. болоно.
Уншаха, шагнаха зохёолнууд:
Түрэлхи хэлэн – түрэһэн дайда (2 ч.)
Н. Дамдинов. «Түрэл хэлэн, түрэһэн дайда». Буряад хэлэн тухай шүлэгүүдэй баглаа. С. Бабуев. «Түрэл нютагай татаса».
Намар (3 ч.)
Ц. Цыдыпова. «Намар». Ч. Цыдендамбаев. «Намарай ой соо». Б-Б. Намсарайн. «Буугаа гээһэн ангуушан». А. Жамбалов. «Намар».
Хүн болохо багаһаа (5 ч.)
Ц. Цыдыпова. «Хүбүүхэйн хүсэл». Д. Жалсараев. «Хоёр нүхэдэй хүсэл». Ц-Д. Дондокова. «Хэн һайн, хэн мууб?». А. Мангатханов. «Мартамхай Мархай». Ж. Балданжабон. «Та». Г. Чимитов. «Һалан Һамажаб, һамбааша ямаан». Б. Санжин. «Аягүй ушар». Д. Ошоров. «Дохолон хүн».
Аман үгын абдарһаа (15 ч.)
Буряад арадай онтохонууд. Амитад тухай онтохонууд: «Мэхэтэй петух». Шэдитэ онтохонууд: «Yгытэй үншэн басаган». «Һарада гараһан басаган». Ажабайдалай онтохонууд: «Гурбан таабари». «Аргатай түлеэшэн»
Yбгэн буурал үбэлнай (7 ч.)
Б-Ж. Гармажапов. «Yбэл». Ц-Б. Бадмаев. «Саһан». Г. Бадмаева. «Һонирхолтой асуудал». Д. Ошоров. «Боосоогоо алдаһан Булад». К. Ушинский. «Yбэлэй ааша». Б. Бальжинимаев. «Ёлкын дуун».
Yхибүүдэй дуратай уран зохёолшод (5 ч.)
Б. Абидуев. «Муура багша». Ц-Д. Дондокова. «Саһан хүгжэм». Ц-Д. Дондокова. «Саһан баабхайн гомдол». Г. Чимитов. «Сухалтай үбэл». Ц-Б. Бадмаев. «Yбэл ерэбэ». А. Пушкин. «Yбэлэй харгы».
Сагаалган манай һайндэр (4 ч.)
Сагаалган тухай. Г. Дашабылов. «Арбан хоёр». Г. Бадмаева «Сагаалганай бэлэг». Хадагууд тухай.
Арадай баялиг – табан эрдэни (5 ч.)
Г. Чимитов. «Табан хушуу мал». Ц-Б. Бадмаев. «Хонин мѳѳрэдэг гү, маарадаг гү?». Г. Чимитов. «Табан нүхэд». Ц-Б. Бадмаев. «Гэрэй амитадай арсалдаан».
Буряад нааданууд (3 ч.)
Эрын гурбан наадан. Ц-Д. Дондогой. «Шагай». Шатар (арадай онтохон).
Айлшан хабар (7 ч.)
Б. Мунгонов. «Хабар ерэбэ». Г. Бадмаева. «Бэлэг». Ц. Цыриторон. «Эмшэн эжы». Ц-Д. Дондогой. «Эжымни гамтайхан». Ц. Цыдыпова. «Шубуудай бусалгын болзор». Д. Ошоров. «Юрий Гагарин – дэлхэй дээрэхи эгээл түрүүшын космонавт». Ш. Нимбуев. «Алдар соло!». М. Осодоев. «Аша хүбүүн». Ц-Ж. Жимбиев. «Гал могой жэл». Ц. Номтоев. «Батын үбгэн баабай».
Литературна онтохонууд (6 ч.)
Б. Абидуев. «Тэхэ Бабанын түүхэ». Ф. Цыденжапов. «Уран дархан». Ш. Нимбуев. «Хүнэй нүхэр».
Илалта (4 ч.)
Ц-Ж.Жимбиев. Гал могой жэл. Ц. Номтоев. Илалта. Батын үбгэн баабай.
Бууралхан Буряад оромнай (2 ч.)
Т. Мархаева. Шамда, Байгал! Буряад нютагууд тухай шүлэгүүдэй баглаа.
3 класс
Түрэлхи хэлэн» ном соо оруулагдаһан зохёолнууд бага наһанай һурагшадай хүгжэлтын психологическа онсо ѳѳрэ зүйлнүүд, тэдэнэй оршон байдалые эзэмдэн ойлгохо эрмэлзэл, ухаан бодолой, мэдэрэлэй хүгжэлтэ хараада абтаһан байна.
I. УНШАХА, ШАГНАХА ЗОХЁОЛНУУД
А.Доноев «Түрүүшын хонхо жэнгиржэ…»
Г.Чимитов «hайн даа, hургуулимнай!»
1.1. Турэлхи нангин хэлэмнэй,
Түшэhэн нангин нютагнай
Б-Б. Намсарайн «Хэлэмнэй», Д-Н.Халхаров «Түрэл буряад хэлэмни», Б.Батоев «Эхэ нютаг», Д.Ошоров «Актриса болохоб», Ц-Д. Дондокова. «Эхэ ором!», Д.Жалсараев «Буряад орон», Г.Башкуев «Аглаг hайхан Буряад оромнай», Ц-Б.Бадмаев «Улан-Удэ», А.Бадаев «Улан-Удэ», А.Бадаев «Байгалаа гамная!», Ц-Ж.Жимбиев «Байгал тухай домог», Байгал далаймнай хэтэдээ мүнхэ байг!, Ц.Жамбалов «Агамни», Хоридой мэргэн ба Хун шубуун тухай домог, Б.Рабдано «Ага нютаг», М.Хамгушкеева «Υбэсэ – үльгэрэй hайхан орон», Эхирэд ба Булгад гарбалтайшуул тухай, Усть-Орда
1.2. Арадай аман зохёолнууд
Алтанhаа үнэтэй булашамнай
Буряад ороной онтохонууд
Шоно, бар, хоёр хүлтэй хүймэлдөөн, Тэнэг шоно, Хуурша хүбүүн, Одхон хүбүүн, Ерэнтэй сэсэн Далантай тэнэг хоёр, Таряашан Тархаас, Хүлhэншэ хүн
Таабаринууд
Хэрэгсэлнүүд тухай, Амитад, шубууд, ургамалнууд тухай,Υйлэ хэрэг дүүргэхэ тухай
Оньhон үгэнүүд
Эхэ орон тухай, Бүлэ тухай, Нүхэсэл, үнэн сэхэ ябадал тухай, Эрдэм hургаал, ажал, hуралсал тухай, Жаргал, зоболон тухай
1.3. уран шүлэгэй долгин дээрэ
Б.Базарон «Зундаа», Г.Чимитов «Алтан намар», Г.Дашабылов «Намар», А.Жамбалон «Намар», А.Жамбалон «Шара набшын халуун», Ц-Ж.Жимбиев «Шара набшын халуун»
, Д.Мадасон «Намар»
1.4. Хyн болохо багаhаа
Табан патроной тангариг нюуса, Э.Манзаров «Гахай ба Шаазгай», Ж. Балданжабон «Алтанхан хурьган», Ц-Б.Бадмаев «Шулуутайн Будамшуу», Б-Б.Намсарайн «Дэбтэрэй гомдол», Ц.Шагжин «Соохорхон инзаган», Ц.Шагжин «Эхын захяа», Д.Цырендашиев «Алтан хараасгай».
1.5. Уран шүлэгэй долгин дээрэ
Ж.Зимин «Амар сайн», А.Жамбалон «Эдир хонишон», Ч.Гуруев «Захяа», А.Жамбалон «Эдир залуу үетэндэ», Н.Дамдинов «Ганса Галсан», Ц-Д.Дондокова «Υгэдөө хүрэхэ», Г.Чимитов «Хүн»
1.6. Υльгэрнүүд
А.Тороев « Шоные мэхэлhэн шандаган», А.Тороев «Аймхай», А.Тороев «Шаазгай Баабгай хоёр»
Е.Сороковиков-Магай «Хүн хара баабгай хоёр», А.Шадаев «Υншэн хүбүүн», А.Шадаев «Будамшуу», А.Шадаев «Бүргэд Хирээ хоёрой боосоон», А.Шадаев «Хирээ шаазгай хоёр»
1.7. Уран шүлэгэй долгин дээрэ
Г. Чимитов. «Υбэлэй үдэр», Ц-Д.Дондокова «Би мэдэнэб…», Ч-Р. Намжилов. «Далитай ухибууд»
Ч-Р. Намжилов. «Υглөөгүүр», Ш.Нимбуев «Санашан», Д.Мадасон «Хадхууртайхан хасуури»
Ц-Ж.Жимбиев «Ёлкын дуун», Ф.Манжихаанов «Ёлкын наадан»
4 класс
Дурбэдэхи классай литературна уншалгын программа удаадахи булэгуудhээ буридэнэ:
- Уншаха, шагнаха зохёолнууд
- Текстээр худэлмэрилжэ хэлэлгын мэдэсэ болон шадабари хугжөөлгэ
- Зохёохы ажаябуулгын оршон байдалда сэдьхэлэй мэдэрэлтэйгээр
хандалгын дуршэл баяжуулга болон хугжөөлгэ.
- Уншаха, шагнаха зохёолнууд
1.1. Турэлхи хэлэн, түрэhэн дайда, 1.2. Удха сэсэн аман зохёол, Урда уеын hургаал захяа, 1.3. Уран шулэгэй долгин дээрэ, 1.4. Литературна онтохонууд, 1.5. Арадай баатар Гэсэр, 1.6. Сагаалган, 1.7. Буряад уран зохёолой эхи табигшад, 1.8. Баснинууд. 1.9. Уран зохёолшод ухибуудтэ
II. ТЕКСТЭЭР ХУДЭЛМЭРИЛЖЭ ХЭЛЭЛГЫН МЭДЭСЭ БОЛОН ШАДАБАРИ ХУГЖӨӨЛГЭ
2.1. Уншалгын дадал хугжөөлгэ
Зуб болон ойлгон уншалгын дадал хугжөөлгэ. Бухэли угэнуудээр уншалгын дадал удаадахи аргануудаар бэелуулхэ:
- бухэли угөөр нэгэ жэгдээр уншалгые тодхолго;
- хэлэлгэ хугжөөлгын hорилгонуудые унгэргэлгэ.
2.2. Уран hайхан уншалга, уран хурса хэлэлгэ хугжөөлгэ болон орфоэпичсскэ уншалга бурилдуулгэ
Шангаар уншалга - ондоо хунэй дуулахаар уншалга, харин шэмээгуй аман соогоо уншалга - өөртэ уншалга гэжэ hурагшадта ойлгуулха. Тиимэhээ hурагшадые уран гоёор уншажа hурахые эрмэлзуулхэ.
Абяануудые эли тодоор зубөөр угуулуулжэ hургахын тула зорюута упражненинуудые унгэргэжэ хэлэлгын аппарат хугжөөхэ, аялган болон хашалган абяануудые эли тодоор хурсаар угуулэлгын шадабари бэхижуулхэ. Һурагшадай зарим угуулэлгээрээ хушэр абяануудые зубөөр угуулжэ hурахын тула жороо угэнуудые, тоолуурнуудые, шулэгэй мурнуудые хэрэглэхэ.
Угэнуудые орфоэпическэ зубөөр угуулуулжэ hypraxa; хэлэлгын темп хугжөөхэ, хоолойгоо аалин hула болгожо байгаад, тургэнөөр, удаанаар уншаха дадал хугжөөхэ.
Уран зохёолнуудые нюур нюураар уншуулха. Уран hайхан уншалгада бэлдэхэ шадабариин эхин шата олгохо, гуйсэдхэхэ зорилгс бэелуулжэ hypraxa.
2.3. Уншалгыи дадал бурилдэлгын хэмжээндэ табигдаха эрилтэнууд
Бухэли угэнуудые зубөөр, удхыень ойлгожо, нэгэ жэгдээр, тогтон торонгуй уншахаhаа гадна грамматическа паузануудыень (мэдуулэлэй Ьуулдэхи точко, асууhан, шангадхаhан тэмдэгууд болон мэдуулэл доторхи запятойнууд, хоёролжон точконуудые) зуб хэрэглэжэ, юрэ хеерэпэн, асууhан, шангадхаhан аянгатайгаар (интонацитайгаар) мэдуулэлнуудые уншаха. Абяагуйгөөр аман соогоо уншалгын дадал олгогдохо. Һурагшад багшын табиhан асуудалда харюусажа шадахаhаа гадна текст coohoo асуудалай харюу болохоор мэдуулэлнуудые, булэгуудые илгажа шадаха. Танил бэшэ текст уншалгын темп минута соо 40-50 угэhөө усөөн байха ёhогуй.
2.4. Текстээр худэлхэ шадабари хумуужуулгэ
Текстын удхаар асуудалнуудта харюу угэхэ, харюугаа баримталан текст coohoo мэдуулэлнуудые туубэрилэн олохо, уншапанаа сэгнэжэ шадаха.
Асуудалнуудаар гу, али ном соо угтэЬэн зурагуудаар текстын удхыень Ьэргээн хвврэжэ шадаха.
Сюжедыень алдангуй багахан зохёол дэлгэрэнгыгээр хворэжэ шадаха.
Ном соо угтэhэн иллюстрацида зохёол coohoo таараха хэЬэг оложо шадаха, удхыень тайлбарилан вврынгве угввр хэлэжэ шадаха.
Текст хубинуудта хубаажа, тэдээндэ асууhан гу, али юрэ хвврэЬэн мэдуулэлээр нэрэ Ьанаха, багшын туЬаламжаар уншаЬан зохёолойнгоо гол удха элируулхэ, холбоотойгоор хвврэжэ шадаха.
Уран зохёол соо хэрэглэгдэЬэн авторай угэнуудтэ анхарал хумуужуулхэ.
Адлирхуу удхатай угэнуудые зэргэсуулжэ, ямар удхатайгаар авторай текст соогоо хэрэглэЬые ойлгохо. Болоhон уйлэ хэрэгуудые, уйлэдэгшэ нюурнуудай хэЬэн уйлэ хэрэгуудые, байгаалиин узэгдэлнуудые авторай зураглаЬые ойлгожо, багшын туЬаламжаар аман угввр зураглаха.
hуралсалай номоор худэлхэ удаадахи шадабаринуудтай болохо: номой гаршагтай танилсаха; гаршаг coohoo хэрэгтэй зохёолой нэрыень оложо шадаха; ном соо угтэЬэн даабаринуудтай, асуудалнуудтай ажаллажа hypaxa.
III. ЗОХЁОХЫ АЖАЯБУУЛГЫН ОРШОН БАЙДАЛДА СЭДЬХЭЛЭЙ МЭДЭРЭЛТЭЙГЭЭР ХАНДАЛГЫН ДУРШЭЛ БАЯЖУУЛГА БОЛОН ХУГЖӨӨЛГЭ
3.1. hурагшадай зохёохы шадабари хугжөөлгэ болон эстетическэ хадуун абалгын дуршэл баяжуулга
Оршон тойронхи байдалые эстетическэ зубөөр ойлгон абалга.
Экскурси унгэргэжэ жэлэй дурбэн сагта байгаалиин байдалые, амитадай аяг зан (повадки) ажаглуулжа hурагшадта ажамидаралай дуй дуршэл олгохо, вврынгве сэдьхэлэй байдалда тааруулан уран зохёол бэдэрэн олохо шадабари бурилдуулхэ.
3.2. Упражненинуудай хусөөр тухайламжалха шадабари (воображение), гоё бодол (фантазия) болон оршон байдалые хадуун абаха дуршэл хугжөөлгэ
Һурагшадай тухайлха шадабари, гоё бодол хугжөөхын тула элдэб янзын даабаринуудые дуургуулхэ. Жэшээлбэл: «Эдэ юумэнуудые юунтэй зэргэсуулжэ болохоб?», «Эдэ юумэнууд юунтэй адли гээшэб?», «Рассказай али нэгэн хэhэгтэ зураг зураггы», «Энэ онтохондо өөhэдөө ургэлжэл зохёохы», «Энэ темэдэ импровизаци зохёоггы», «Героин орондо haa яаха байгаабта?» г.м.
3.3. Уран зохёолнуудые эстетическэ ойлгон абаха дуй дуршэл, Ьурапнадай зохёохы шадабари хугжөөлгэ
Элдэб жанрай зохёолнуудые шагнаха шадабари хугжөөхэ, шагнаhан зохёолнуудайнгаа удхаар зураг зураха, эмоциональна хандасаяа харуулха, хамтын зубшэлгэдэ хабаадаха шадабаринуудые хугжөөхэ.
Поэзиин оршондо hурагшадые хамжуулха: шулэгуудые шагнуулха, сээжэлдуулхэ. Поэтическэ дуулан шагналгые хугжөөхэ.
Уран угэнуудэй удха шанарые сэгнэжэ hypraxa. Уран зохёолшондо hонирхол болон хундэлхэ eho хумуужуулхэ.
Олонхи ушарта дэлгэрэнгы метафора болодог таабаринуудые уншалгада онсо анхарал хандуулха, тэдэнэй тайлбари таабаридань тааруулха шадабари хугжөөжэ, зэргэсуулжэ hypraxa. Өөрөө таабаринуудые, тоолуурнуудые зохёохо шадабари бурилдуулхэ.
Уран зохёолнуудай удхаар драматизаци унгэргэжэ, элдэб наадануудые эмхидхэжэ, ухибуудые поэдэй, уран зураашын, шагнагшын, гуйсэдхэгшын рольдо оруулжа, тэдэнэй эдэбхи дээшэлуулхэ.
3.4. Литературоведческэ нэрэ томьёонуудтай танилсуулга
Элдэб жанрай литературна болон фольклорно зохёолнуудые таниха, илгаруулха практическа дадал олголго, «адлирхуу удхатай угэнууд», «олон удхатай угэнууд», «олицетворени», «зэргэсуулгэ» гэрэн уран аргануудтай танилсуулха, зохёол соо тэдэниие оложо hypraxa.
Тематическа планировани
1 класс
Разделнүүд | Саг | |
1 | Бэлэдхэлэй үе | 6 ч. |
2 | Yзэглэлэй үе | 34 ч. |
3 | Yзэглэлэй hүүлэй үе | 5 ч. |
4 | Мушэхэн | 21 ч. |
Итого | 66 ч. |
2 класс
Разделнүүд | Саг | |
1 | Түрэлхи хэлэн – түрэһэн дайда | 2 |
2 | Намар | 3 |
3 | Хүн болохо багаһаа | 5 |
4 | Аман үгын абдарһаа | 15 |
5 | Yбгэн буурал үбэлнай | 7 |
6 | Yхибүүдэй дуратай уран зохёолшод | 5 |
7 | Сагаалган манай һайндэр | 4 |
8 | Арадай баялиг – табан эрдэни | 5 |
9 | Буряад нааданууд | 3 |
10 | Айлшан хабар | 7 |
11 | Литературна онтохонууд | 6 |
12 | Илалта | 4 |
13 | Бууралхан Буряад оромнай | 2 |
Итого | 68ч. |
3 класс
№п/п | Название раздела, темы | |
1 | Турэлхи нангин хэлэмнэй, Түшэhэн нангин нютагнай | 8 |
2 | Арадай аман зохёолнууд. Алтанhаа үнэтэй булашамнай | 4 |
3 | Уран шүлэгэй долгин дээрэ | 2 |
4 | Хyн болохо багаhаа | 4 |
5 | Уран шүлэгэй долгин дээрэ | 3 |
6 | Υльгэрнүүд | 2 |
7 | Уран шүлэгэй долгин дээрэ | 5 |
8 | Буряад арадай hайндэр – Сагаалган | 8 |
9 | Уран шулэгэй долгин дээрэ. | 4 |
10 | Буряад уран зохёолой эхи табигшад | 5 |
11 | Yхибуудэй дуратай уран зохёолнууд | 6 |
12 | Уран шулэгэй долгин дээрэ | 2 |
13 | Литературна онтохонууд | 4 |
14 | Уран шулэгэй долгин дээрэ.. | 11 |
Итого | 68 |
4 класс
№п/п | Название раздела, темы | |
1 | Турэлхи хэлэн, түрэhэн дайда | 2 |
2 | Удха сэсэн аман зохёол Урда уеын hургаал захяал | 7 |
3 | Уран шулэгэй долгин дээрэ | 6 |
4 | Литературна онтохонууд | 12 |
5 | Уран шулэгэй долгин дээрэ | 6 |
6 | Арадай баатар Гэсэр | 6 |
7 | Сагаалган | 5 |
8 | Буряад уран зохёолой эхи табигшад | 4 |
9 | Баснинууд | 6 |
10 | Уран зохёолшод ухибуудтэ | 14 |
Итого | 68 |
Багшын хэрэглэгдэхэ номууд ба методическа заабаринууд
- Барбаадай. Эхин hургуулида хэрэглэгдэхэ ном., Ошоров Д.Д., Улаан-Yдэ, 2004.
- Буряад hургуулиин программанууд. 1-4 классуд. /зохёогшо Д.Д.Ошоров. – Улаан-Yдэ: «Бэлиг», 2004.
- Буряад хэлэн. Электронно учебник.Улан-Удэ, 2016
- Методическа заабаринууд
- Журнал: «Байгал», «Хараасгай», «Одон»
- Газетэнvvд: «Буряад vнэн», «Дvхэриг», «Хэжэнгэ».
- Буряад hургуулиин программа.
Һурагшадай хэрэглэгдэхэ номууд
- Буряад хэлэн. Электронно учебник.Улан-Удэ, 2016.
- Мушэхэн. Турэлхи хэлэн. 1-дэхи класста үзэхэ ном. Очирова Е.Б., Очирова В.Н., Доржиева Л.Д., Аюшиева С.И. Улаан-Үдэ: «Бэлиг» түб, 2013.
- Үзэглэл: һуралсалай ном. Очирова Е.Б., Очирова В.Н., Доржиева Л.Д., Аюшиева С.И. Ред. Дылыкова Р.С., Улаан-Үдэ, «Бэлиг», 2014 он.
- Ном «Тvрэлхи хэлэн» 2 хубитай Содномов С.Ц., Жамбалова Д.П., Дулмаева Б-Х.О..
Түрэлхи хэлээр жэшээтэ түсэб
1 классай түрэлхи хэлэнэй календарна-тематическа түсэб
№ | Темэнүүд | Yзэгдэхэ гол асуудалнууд | Yгтэһэн саг |
Бэлэдхэлэй үе (6 ч) | |||
1 | «Хүнэй үндэһэн газар дээгүүр, модоной үндэһэн газар доогуур» | Бүлэ тухай хөөрэлдөө үнгэргэхэ, гэр бүлынгөө фото-зураг хэрэглэхэ. Буряад зоной түрэһэн эхэ эсэгэеэ, бурхан шэнгеэр хүндэлжэ ябадаг, тэдэндээ «Та» гэжэ хандадаг ёһо заншалтай танилсуулха. Эхэ эсэгынгээ уг гарабалыень мэдэжэ абаад ябаха гурим ойлгуулха. Дэбтэр соохи угай модон дээрэ гэр бүлынгөө дүрэнүүдые няажа, проект бүтээжэ болохо. Хэшээл бүхэнэй һүүлээр үхибүүн өөрыгөө сэгнэнэ. | 5.09 |
2 | Буряад һайхан оромни | Буряад орон тухай хөөрэлдөө үнгэргэхэ, оньһон үгэнүүдые хэрэглэжэ болохо. Манай нютаг угаа баян юм: ой тайгатай, хада уулануудтай, голнуудтай, нуурнуудтай, таряалан сабшалантай. Ой тайгадамнай үнэтэй сэнтэй ан арьяатан, элдэб янзын модод, шубу шонхор элбэг, гол нуурнууднай загаһаар баян. Yргэн ехэ таряаланһаа, сабшаланһаа ургаса хуряажа, адууһа мала тэжээжэ, холлоно гээшэбди гэһэн ойлгосо үгэхэ. Байгаалида гамтайгаар хандахые хүмүүжүүлхэ. Буряад ороной карта хэрэглэжэ, мэдэхэ нютагуудаа нэрлэхэ, өөрынгөө түрэһэн нютаг тухай хөөрэхэ. | 6.09 |
3 | «Эрхые һуранхаар бэрхые һура» | Оньһон үгын удха дээрэ үндэһэлжэ, хөөрөө эмхидхэхэ. Һурагша гэжэ хэн бэ? Энэ үгэ юун гэжэ ойлгонобши? Һургуулида ерэхэдээ, бэрхэ болохоёо ерэбэш, ном үзэхэеэ ерэбэш гэжэ ойлгуулха. Зурагуудые бүлэг болгогты. Ямар бүлэгүүд болгожо болохоб? Һургуулиин хэрэгсэлнүүд, нааданхайнууд. | 12.09 |
4 | Аман ба бэшэгэй хэлэлгэ гэжэ юун бэ? | Хэшээлдэ хэлэлгэ юундэ хэрэгтэйб гэһэн ойлгосо үгтэнэ. Дэбтэр соо үгтэһэн зурагуудые хараад, даабари уншаад, юундэ хэлэлгэ хэрэгтэйб гэжэ тэдэ бодомжолно. Багша иимэ асуудалнуудые табижа болохо: Хүнүүд хоорондоо яагаад хөөрэлдэнэб? Юунэй аргаар харилсанаб? Юунэй түлөө хүнүүд дундаа харилсанаб, хөөрэлдэнэб? Һанаһан һаналаа, бодолоо хайшан гээд дамжуулнаб? Хэлэнэй мэдээсэл сооһоо һурагшад хэлэлгэ тухай ойлгоно. Саашань гэһэн ойлгосо абажа, тэдэнэй илгарал тодоруулна. хаража, үхибүүд тэдэниие хоёр бүлэг (аман хэлэлгэ, бэшэмэл хэлэлгэ) болгоно. Зурагаар ажал ябуулагдана. Класс тухай хөөрэлдэнэ. Текст харагты. Һургуулида үнгэргэһэн түрүүшын үдэр тухай хөөрэлдэнэ. | 13.09 |
5 | Yгэ хэды удхатайб? | Yгэнүүд нэгэ удхатай, олон удхатай байдаг гэжэ ойлгосо үгэнэ. Жэшээлхэдэ: һолонго (колонок) – һолонго (радуга), ногоон (трава) – ногоон (цвет), май һара (месяц май)- һара (луна). Нэгэ адли юумые хоёр ондоогоор нэрлэнэ: жэшээнь: зуруул, шиира; һурагша, шаби. Нэгэ юумэе олон удхатай байжа болохо. Жэшээнь: Ород хэлэн, хүнэй хэлэн, гуталай хэлэн, хонхын хэлэн г.м. | 19.09 |
6 | Yгэ юу нэрлэнэб? | Номой түрүүшын зурагуудые хаража, хөөрэлдэхэ, үгэ үйлэ тэмдэглэнэ гэжэ багша үхибүүдтэ ойлгуулха. Нэрэ үгэнүүдэй тэмдэгтэй адли байха гү? Эдэ хоёр бүлэг үгэнүүд юугээрээ илгаатайб? Нэрэ үгэнүүд юумэ нэрлэнэ. Жэшээнь: наран, сэсэг, самбар. Нэрэ үгэнүүд иимэ схемэтэй□. Зураг хаража, үйлэ нэрлэһэн үгэнүүдые олоно, асуудалда харюусана. Жэшээнь: хүбүүн тамарна, хүбүүн гүйнэ, хүбүүн наадана. Yйлэ нэрлэһэн үгэнүүд иимэ схемэтэй□. Удаадахи даабари дүүргэхэдээ, үхибүүд асуудал табина, харюусана. Жэшээнь: Эжы юу хэнэб? Нохой яанаб? Нэрэ үгэ ба үйлэ үгэ мэдүүлэл болоно. | 20.09 |
№ | Хэлэлгэ хүгжѳѳлгын үзэхэ гол хубинуудай нэрэ | Болзор | Хэшээлэй зорилгонууд | Һурагшадай шадабари |
Yзэглэлэй үе ( 34 ч) | ||||
1 | Түргэн, удаан ба дифтонг аялган абяанууд: А а, Аа аа, Ай ай. | 26.09 | Түргэн ба удаан, дифтонг аялган абяануудтай танилсуулха, үзэгүүдые бэшүүлжэ һургаха, аман хэлэлгэ хүгжөөхэ | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые илгаруулжа шадаха; үгэ сооһоо шэнэ абяа илгаха, шэнэ абяанда үгэнүүдые һанаха, мэдүулэл зохёохо |
2 | Түргэн, удаан ба дифтонг аялган абяанууд: О о, Оо оо, Ой ой. | 27.09 | Түргэн ба удаан, дифтонг аялган абяануудтай танилсуулха, үзэгүүдые бэшүүлжэ һургаха, аман хэлэлгэ хүгжөөхэ | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые илгаруулжа шадаха; үгэ сооһоо шэнэ абяа илгаха, шэнэ абяанда үгэнүүдые һанаха, мэдүулэл зохёохо |
3 | Түргэн, удаан ба дифтонг аялган абяанууд: У у, Уу уу, Уй уй. | 3.10 | Түргэн ба удаан, дифтонг аялган абяануудтай танилсуулха, үзэгүүдые бэшүүлжэ һургаха, аман хэлэлгэ хүгжөөхэ | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые илгаруулжа шадаха; үгэ сооһоо шэнэ абяа илгаха, шэнэ абяанда үгэнүүдые һанаха, мэдүулэл зохёохо |
4-6 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: Нн, Мм, Лл. (3) | 4.10, 10.10, 11.10 | Хонгёо хашалган] абяануудтай болон үзэгүүдтэй танилсуулха, шэнэ үгэнүүдэй удха ойлгуулха ба мэдүулэл зохёолгожо һургаха. Хашалган аялганай ниилэлгэ харуулха, үе-нээмэл ба хаамал байдаг гэжэ ойлгуулха, үгэнүүдые уншажа һургаха | Үгэ, мэдүүлэл сооһоо хатуу ба зөөлэн хашалганиие олохо, схемээр харуулха; үенүүдые, үгэнүүджые мэдүүлэлнүүдые уншаха, асуудалда харюусажа шадаха |
7 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: Р р. | 17.10 | Хашалган [р], [р*] абяанууд болон үзэгүүдтэй танилсуулха, үзэгүүдые холбожо үе, үгэнүүдые үгүүлэн, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншажа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ |
8 | Түргэн ба удаан абяан ба үзэгүүд: И и, Ии ии. | 18.10 | Түргэн ба удаан аялган [и] абяан ба үзэгүүдтэй танилсуулха; [и] абяан хашалганай зөөлэниие тэмдэглэдэг гэжэ ойлгуулха, үгэнүүдые хэрэглэн схемээр харуулха, уншуулха. И. и Ии ии үзэгүүдые, үенүүдые зүбөөр холбон бэшүүлжэ һургаха | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые таниха, бэшэхэ. Үгэ сооһоо илгаха, хатуу ба зөөлэн хашалгантай үгэнүүдые һанаха, мэдүүлэл зохёохо, схемээр харуулжа шадаха. Үгтэһэн үгэнүүдтэ схемэ зохёохо. Үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые уншаха. Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ |
9 | Удаан аялган абяан ба үзэг: ы. | 24.10 | Удаан аялган [ы], ы үэгтэй танилсуулха; үгын дунда, һүүлдэ дайралдадаг, онсо илгааень элирүүлхэ, ойлгуулха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
10 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: Ш ш. | 25.10 | Хатуу хашалган [ш] абяан ба үзэгүүдтэй танилсуулха Һурагшадай хэлэнэй нөөсэлгэ баяжуулха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ |
11 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: Х х. | 31.10 | Хашалган [х], [х*] абяанууд болон үзэгүүдтэй танилсуулха, схемээр харуулжа шадаха дадал олгохо. Үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншажа һургаха Һурагшадай хэлэнэй нөөсэлгэ баяжуулха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ |
12 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: h h. | 1.11 | Хашалган [һ], [һ*] абяанууд болон Һ, һ үзэгүүдтэй танилсуулха.Шэнэ үгэнүүдэй удхыень тайлбарилан танилсуулха, анализ, синтез, зүбөөр уншажа һургаха | Шэнэ абяанда таабари болон оньһон үгэнүүдые сээжэ мэдэхэ. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэн схемээр харуулха. Үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, асуудалда дүүрэн харюу үгэхэ |
13 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: Г г. | 14.11 | Хашалган [г], [г*] абяанууд болон үзэгүүдтэй танилсуулха. Үгын анализ, синтез хүүлэжэ һургаха. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр үгүүлэн уншуулжа һургаха. | Үгтэһэн зурагаар үгэнүүдые зүб нэрлэхэ, анализ, синтез хэхэ. Асуудалнуудта дүүрэн харюу үгэхэ |
14 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: Т т. | 15.11 | Хашалган [т], [т*] абяанууд ба үзэгүүдтэй танилсуулжа, бэшэ үзэгүүдтэй холбожо үе, үгэнүүдые болон мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншуулжа һургаха. Үгын анализ, синтез хэхэ дадал олгохо | Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ. Үгэ сооһоо хату ба зөөлэн хашалганиие олохо, схемээр харуулха; үгтэһэн схемэдэ тааруулан үгэ һанаха.Текст зүбөөр уншаха ба асуудалнуудта харюу үгэхэ |
15 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: Д д. | 21.11 | Хашалган [д], [д*]абяанууд болон үзэгүүдтэй танилсуулха. Үгын анализ, синтез хэхэ дадал олгохо. Һурагшадай хэлэлгын нөөсэлгэ баяжуулха | Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ. Үгэ сооһоо хатуу ба зөөлэн хашалганиие олохо, схемээр харуулха; үгтэһэн схемэдэ тааруулан үгэ һанаха.Текст үелэн зүбөөр уншаха ба асуудалнуудта харюу үгэхэ |
16 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: Б б. | 22.11 | Хащалган [б], [б*] абянууд болон үзэгүүдтэй танилсуулха, аман хэлэлгэ хүгжөөхэ | Шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ. Үгэ сооһоо хатуу ба зөөлэн хашалганиие олохо, схемээр харуулха; үгтэһэн схемэдэ тааруулан үгэ һанаха.Текст үелэн зүбөөр уншаха ба асуудалнуудта харюу үгэхэ |
17 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: С с. | 28.11 | Хашалган [с], [с*] абяанууд ба үзэгүүдтэй танилсуулха. Шэнэ үгэнүүдтэй танилсалга, удхыень тайлбарилан мэдүүлэлнүүдые зохёохо. Үе, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр уншажа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
18 | Түргэн, удаан ба дифтонг аялган абяан болон үзэгүүд: Э э, Ээ ээ, Эй эй. | 29.11 | Түргэн ба удаан, дифтонг аялган абяануудтай ба үзэгүүдтэй танилсуулха. Үгын анализ болон синтез хэхэ дадал олгохо. Үе ба үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые зүбөөр үгүүлэн уншажа һургаха | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые таниха, бэшэхэ. Үгэ сооһоо илгаха, шэнэ абяанда үгэнүүдые һанаха, мэдүүлэл зохёохо, схемээр харуулжа шадаха. Үгтэһэн үгэнүүдтэ схемэ зохёохо. Үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые уншаха, асуудалда дүүрэн харюу үгэхэ, шэнэ абяанда шүлэг сээжэ мэдэхэ |
19 | Түргэн, удаан ба дифтонг аялган абяан болон үзэгүүд: Ү ү Үү үү Үй үй. | 5.12 | Түргэн ба удаан, дифтонг аялган абяан ба Ү, ү, Yү үү, Yй үй үзэгүүдтэй танилсуулха. Буряад алфавидай ү үзэг э аялгантай бэшэгдэдэг гэжэ ойлгуулха, бэшэг дээрэ харуулха; үе болон үгэнүүдые зүбөөр үгүүлэн уншуулжа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
20 | Түргэн, удаан аялган абяан болон үзэгүүд:Өө өө. | 6.12 | Удаан аялган [ө] абяан ба Өө, өө үзэгүүдтэй танилсуулха. Буряад алфавидай удаан өө үзэг э аялгантай бэшэгдэдэг гэжэ ойлгуулха, бэшэг дээрэ харуулха; үе болон үгэнүүдые зүбөөр үгүүлэн уншуулжа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, үгтэһэн текстын мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
21 | Хонгёо хашалган абяан болон үзэгүүд: З з. | 12.12 | Хашалган [з], [з*] абяанууд болон З, з үзэгүүдтэй танилсуулха.Шэнэ үгэнүүдэй удхыень тайлбарилан танилсуулха, анализ, синтез, зүбөөр уншажа һургаха | Шэнэ абяанда таабари болон оньһон үгэнүүдые сээжэ мэдэхэ. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэн схемээр харуулха. Үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, асуудалда дүүрэн харюу үгэхэ |
22 | Хонгёо хашалган абяан ба үзэгүүд: Ж ж. | 13.12 | Хатуу хашалган [ж] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
23 | Йотированна түргэн болон удаан аялган абяан ба үзэгүүд:Я я, Яа яа. | 19.12 | [йа] аялган абяанай хоёр ажалтай, Я, я, Яа, яа үзэгүүдтэй танилсуулха, бэшүүлжэ һургаха, үе болон үгэнүүдые, үгтэһэн текст зүбөөр үелэн уншажа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
24 | Йотированна түргэн болон удаан аялган абяан ба үзэгүүд: Ё ё, Ёо ёо. | 20.12 | [йо] аялган абяанай хоёр ажалтай, Ё, ё, Ёо,ёо үзэгүүдтэй танилсуулха, бэшүүлжэ һургаха, үе болон үгэнүүдые, үгтэһэн текст зүбөөр үелэн уншажа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
25 | Йотированна түргэн болон удаан аялган абяан ба үзэгүүд: Е е, Еэ еэ. | 26.12 | [йэ} аялган абяанай хоёр ажалтай, Е, е, Еэ, еэ үзэгүүдтэй танилсуулха, бэшүүлжэ һургаха, үе болон үгэнүүдые, үгтэһэн текст зүбөөр үелэн уншажа һургаха | Хэблэмэл ба бэшэмэл үзэгүүдые таниха, бэшэжэ шадаха. Үгтэһэн схемэдэ тааруулан үгэ зохёохо. Үе болон үгэнүүдые, үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, удхыень ойлгон асуудалнуудта дүурэн харюу үгэхэ |
26 | Йотированна түргэн болон удаан аялган абяан ба үзэгүүд: Ю ю, Юу юу. | 27.12 | [йо] аялган абяанай хоёр ажалтай, Ю, ю, Юу, юу үзэгүүдтэй танилсуулха, бэшүүлжэ һургаха, үе болон үгэнүүдые, үгтэһэн текст зүбөөр үелэн уншажа һургаха | Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, үгтэһэн текст үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
27 | Зөөлэн тэмдэг ь. Илгаһан зѳѳлэн ба хатуу тэмдэгүүд | 16.01 | Зөөлэн тэмдэгэй үүргэтэй, бэшэлгэтэй танилсуулха; үгын анализ болон синтез хүүлэхэ, үгэ, мэдүүлэлнүүдые уншажа, удхыень ойлгуулха | Хэблэмэл, бэшэмэл үзэг таниха ба бэшэжэ, илгажа шадаха. Үгтэһэн схемэдэ тааруулан үгэнүүдые зохёохо; схемээр харуулха, үгэнүүдэй тайлбари мэдэхэ, хэлэлгэдээ хэрэглэхэ |
28 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: К к. | 17.01 | Хатуу ба зѳѳлэн хашалган [к] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
29 | Хонгёо хашалган абяан ба үзэгүүд: В в. | 23.01 | Хатуу ба зѳѳлэн хашалган [в] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
30 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: П п. | 24.01 | Хатуу ба зѳѳлэн хашалган [п] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
31 | Бүдэхи хашалган абяан ба үзэгүүд: Ф ф. | 30.01 | Хатуу ба зѳѳлэн хашалган [ф] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
32 | Бүдэхи зѳѳлэн хашалган абяан ба үзэгүүд: Ч ч. | 31.01 | Зѳѳлэн хашалган [ч] абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
33 | Бүдэхи зѳѳлэн хашалган абяан ба үзэгүүд: Щ щ. | 6.02 | Зѳѳлэн хашалган [щ} абяан ба үзэгүудтэй танилсуулха, абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо үгэхэ. Үе болон үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха | Абтаһан үгэнүүд тухай ойлгосо хадуун абаха. Зурагаар үгэнүүдые зүбөөр нэрлэжэ, шэнжэлжэ, схемээр харуулха, мэдүүлэл зохёохо. Номоор хүдэлмэри: үенүүдые, үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншаха, асуудалнуудта харюусаха. |
34 | Дабталга.Yзэглэл. Г. Чимитов. | 7.02 | Гүймгэ, ойлгон болон зүб уншалгын шанар нарижуулха. | |
Yзэглэлэй hүүлэй үе (5 ч) | ||||
1 | Эжын һургаал. Д. Ошоров. | 13.02 | Үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха. | |
2 | Яһан. Д. Ошоров. | 14.02 | Гүймгэ, ойлгон болон зүб уншалгын шанар нарижуулха. | |
3 | Һам. Д. Ошоров. | 20.02 | Үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха. | |
4 | Yйлсэдэ. Д. Ошоров. | 21.02 | Гүймгэ, ойлгон болон зүб уншалгын шанар нарижуулха. | |
5 | Залхуудай. Н. Лёнхобоева-Артугаева. | 6.03 | Үгэнүүдые, мэдүүлэлнүүдые үелэн зүбөөр уншажа һургаха. | |
Мушэхэн (21 ч) | ||||
1 | Гэр бүлэ. Ц-Д. Хамаев. | 7.03 | ||
2 | Сэсэгмаа. Д. Могоева | 13.03 | ||
3 | Арбан хоёр жэлнүүд. М. Батоин. | 14.03 | ||
4 | Урихан хабар. Б. Мунгонов. | 20.03 | ||
5 | Яһахан. Л. Толстой | 21.03 | ||
6 | Зураг. Д. Ошоров. | 3.04 | ||
7 | Табан хурган. А. Тороев. | 4.04 | ||
8 | Буряад алфавит хэды үзэгтэйб? | 10.04 | ||
9 | Һургаалтай хүбүүн. Д. Ошоров. | 11.04 | ||
10 | Арадай аман зохёол | 17.04 | ||
11 | Будамшуу (онтохон) | 18.04 | ||
12 | Баабгай жэрхи хоёр. | 24.04 | ||
13 | Ажалша тоншуул. А.Тороев | 25.04 | ||
14 | Зүгышье хүндэ туһатай. Д.Ошоров | 2.05 | ||
15 | Ямаанай һүн-эм. | 8.05 | ||
16 | Шубуудай аша туһа. Д.Ошоров | 15.05 | ||
17 | Байгал далаймнай хэтэдэ мүнхэ байг! | 16.05 | ||
18 | Хүршын хүбүүхэн.В.Жалсанов | 22.05 | ||
19 | Хүн хара гүрѳѳһэн хоер | 23.05 | ||
20 | Худалша хүбүүн.Л.Толстой | 29.05 | ||
21 | Тахяанууд.Ошоров | 30.05 | ||
Түрэлхи хэлээр жэшээтэ түсэб 2 класс
№ | Темэ | Болзор | Литературоведческэ болон хэлэлгын мэдэсэнүүд | Зохёолой анализ хэхэ арганууд. Хэлэлгэ хүгжөөлгын ажалай янзанууд |
Түрэлхи хэлэн – түрэһэн дайда (2 ч.) | ||||
1 2 3 | Хоёрдохи классай номтой танилсалга. « Амар мэндэ һургуули!» Ц-Д. Хамаев Түрэлхи хэлэн - түрэһэн дайда» Буряад хэлэн тухай шүлэгүүдэй баглаа | 06.09 08.09 13.09 | Уран зохёолой уран арганууд тухай түрүүшын юрэнхы мэдээн | Уран уншалга Хөөрэлдөөн |
4 | С. Бабуев. «Түрэл нютагай татаса» | 15.09 | ||
Намар (3 ч.) | ||||
5 6 | Намар. Ч.Цыдендамбаев. «Намарай ой соо» Б-Б. Намсарайн «Бургааһан түүдэг» | 20.09 22.09 | Уран шүлэгшэнэй болон уран зураашын бүтээһэн ажабайдалай зурагууд мүн уран зохёолой идей. Уран зохёолшын болон уран зураашын уран аргануудые хэрэглэлгэ тухай дэбжүүлгэ хүгжөөлгэ | Шүлэгүүдэй гол идей элирүүлгэ.Намарай байгаали тухай зурагуудые, диафильм бүтээлгэ. Уран уншалга. Уншалгын шанар нарижуулга |
7 8 9 10 11 12 13 | Буугаа гээһэн ангуушан А. Жамбалов Намар Хун байгаалиин үри. В. Шангаева Арсалдаан И. Калашников. Хуһан ба хасуури. Ц. Номтоев. Зүгын бүлэ. Нютагайм сэсэгууд ба шубууд. | 27.09 29.09 04.10 06.09 11.09 13.10 18.10 | Ажабайдалай үйлэ – ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Уншалгын шанар нарижуулга |
Хүн болохо багаһаа (6 ч.) | ||||
14 15 | Ц.Цыдыпова. «Хүбүүхэйн хүсэл» Ц.Цыдыпова. «Хүбүүхэйн хүсэл".. Хоёр нүхэдэй хүсэл. Д. Жалсараев | 20.10 25.10 | Автор – герой, герой | Уран уншалга |
16 | Ц-Д. Дондокова. «Хэн һайн, хэн мууб?» | 27.10 | Автор – герой, герой | Хөөрэлдөөн. Уран уншалга |
17 | Ж.Балданжабон. «Та» | 01.11 | Диалог. Зохёолой гол удха. Гол герой. Герой. | Хөөрэлдөөн. Нюур нюураар уншалга |
18 | Г.Чимитов. «Һалан Һамажаб, һамбааша ямаан» | Гол герой. Авторай позици | Хөөрэлдөөн. Нюур нюураар уншалга | |
19 | Д.Ошоров. «Дохолон хүн» | Авторай позиции. Ажабайдалай үйлэ-ябаса, тэрэниие зохёол соо зураглан харуулга | Уран уншалга. Иллюстрациин анализ | |
Аман үгын абдарһаа (15 ч.) | ||||
11 | Мэхэтэй петух | Амитад тухай онтохон | Нюур нюураар уншалга | |
12 | Хулгана тэмээн хоёр | Амитад тухай онтохон. Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | |
13 | Үгытэй үншэн басаган | Ажабайдалай онтохон | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | |
14 -15 | Һарада гараһан һайхан басаган | Шэдитэ онтохон. Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | |
16 -17 | Хитаахан хүбүүн | Шэдитэ онтохон. Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | |
18 -19 | Гурбан таабари | Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | |
20 - 21 | Аргатай түлеэшэн | Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга | |
22 | Арадай аман зохёол. Онтохонууд. | |||
23 | Арадай аман зохёол. Таабаринууд | |||
24 | Арадай аман зохёол. Оньhонүгэнүүд | |||
25 | Арадай аман зохёол. Жороо үгэнүүд | |||
Үбгэн буурал үбэлнай (7 ч.) | ||||
26 | Ц-Б. Бадмаев. Саһан. Ч-Р. Намжилов.Далитай үхибүүд. | Композициин онсо: пейзажай болон хүнэй ажабайдалай зураглал хоёрой холбоон. Олицетворени | Уран уншалга. Авторай дүрэ. Сэдьхэлэй мэдэрэл | |
27 | Г. Бадмаева. Һонирхолтой асуудал. | Үгэ-дүрэ (образ) бии бололгын арга. Зэргэсүүлгэ. Олон удхатай үгэ | Нюур нюураар уншалга. Түүжэ уншалга. Түсэб табилга | |
28-29 | К. Ушинский.Үбэлэй ааша. | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Уншалгын шанар нарижуулга | |
30 | Ш.Нимбуев. Ёлкын дэргэдэ. | Уран арганууд | Уран уншалга | |
31-32 | Б-Ж. Гармажапов. Үбэл. | Уншалгын шанар нарижуулга. Түүжэ уншалга. Иллюстрациин анализ | ||
Үхибүүдэй дуратай уран зохёолшод (5 ч.) | ||||
33 | Ц-Д.Дондокова. Саһан баабхайн гомдол. | 1 | Ц-Д. Дондоковагай тобшо намтар, зохёохы зам. Хэлэлгэдээ нютаг болон литературна үгэнүүдые хэрэглэлгэ | Уран зохёолшоной портрет. Хуряангы биографическа мэдээн. Нюур нюураар уншалга, персонажнуудай браз харуулһан гүйсэдхэхэ зорилго. Хөөрэлдөөн. Асуудалнуудта харюу. Уншалгын шанар нарижуулга |
34 | Ц-Д.Дондокова. Саһан хүгжэм. | 1 | Ц-Д. Дондоковагай тобшо намтар, зохёохы зам дабтаха, мэдэсэ шалгаха. Лирическэ шүлэг. Зохёол соо хэрэглэгдэһэн уран арга. Шүлэгэй эмоциональна тональность. Абяа дамжуулһан аялган болон хашалганууд | Уран уншалга. Аман зураглал. Уран зохёолшон болон уран зураашан хоёрой зохёохы бодолнуудые зэргэсүүлхэ. Иллюстрациин анализ |
35 | Г.Чимитов. Сухалтай үбэл. | 1 | Г. Чимитовай тобшо намтар, зохёохы намтар. Лирическэ шүлэг. Зохёол соо хэрэглэгдэһэн уран арга. Шүлэгэй эмоциональна тональность | Уран зохёолшоной портрет. Хуряангы биографическа мэдээн. Зохёолнуудай үзэмжэ.. Хөөрэлдөөн. Уран уншалга. Аман зураглал |
36 - 37 | Муура багша. Б.Абидуев. | 2 | Б. Абидуевай тобшо намтар, зохёохы зам. Хүүгэдэй буряад литературын үндэһэ һуури табигша. Онтохон соо хэрэглэһэн уран арга | Нюур нюураар уншалга, персонажнуудай дүрэ харуулһан гүйсэдхэхэ зорилго. Онтохо хөөрэлгэ |
Сагаалган – манай һайндэр (4 ч.) | ||||
38 | Сагаалган тухай. | 1 | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Эвристическэ хөөрэлдөөн |
39 | Ц. Цырендоржиев. Сагаалган. | 1 | Сюжедэй элементнүүд | Хөөрэлдөөн. Уран уншалга. Уншалгын шанар нарижуулга |
40 | Г. Дашабылов. Арбан хоёр жэл. | 1 | Хөөрэлдөөн. Багшын уншалга шагнаха шадабари нарижуулга | |
41 | Г. Бадмаева. Сагаалганай бэлэг. | 1 | Сюжедэй элементнүүд | Диалог уншалга. Гүйсэдхэхэ зорилго бэелүүлгэ |
Арадай баялиг – табан эрдэни (5 ч.) | ||||
42 | Г. Чимитов. Табан хушуу мал. | 1 | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Табан хушуун мал, тэдэнэй ашаг үрэ тухай хөөрэлдөөн. Зохёол шагнаха шадабари нарижуулга |
43 | Д. Гомбоев. Бодо табан хушуу мал. | 1 | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга. Үгэ-дүрэ бии болгоһон арга | Зохёолнуудай удхаар хөөрэлдөөн. Стилистическэ анализ. Уран уншалга. Иллюстрациин анализ |
44 | Ж. Лодой. Бага табан хушуу мал | 1 | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга. Үгэ-дүрэ бии болгоһон арга | Зохёолнуудай удхаар хөөрэлдөөн. Стилистическэ анализ. Уран уншалга. Иллюстрациин анализ |
45 | Г.Чимитов. Табан нүхэд. | 1 | Г. Чимитовай намтар хуряангы дабталга. Драматическа зохёол тухай эхин юрэнхы ойлгосо | Табан хушуу бодо болон бага малнууд тухай юрэнхы хөөрэлдөөн. Нюур нюураар уншалга. Эжэл хани нүхэдэй нүхэсэл, инсценировани |
46 | Ц-Б. Бадмаев. Хонин мөөрэдэг гү, маарадаг гү? | 1 | Ц-Б. Бадмаевай тобшо намтар, зохёохы зам. диалог. Эпическэ шүлэг. Зохёолой бүрин бүтэн байгуулга тухай ойлгосо.Зохёолой художественно идей | Зохёолой удхаар хөөрэлдөөн. Нюур нюураар уншалга. Идейнэ удхаар һургаал заабари |
Буряад нааданууд (3 ч.) | ||||
47 | Эрын гурбан наадан. | 1 | Ажабайдалай үйлэ-ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Буряад арадай эрын гурбан наадан тухай хөөрэлдөөн. Стилистическэ анализ. Уран уншалга. Иллюстрациин анализ. Уншалгын шанар нарижуулга |
48 | Ц.Цыриторон. Шагай наадан. Ц-Д. Дондогой. Шагай. | 1 | Шүлэгүүдэй зэргэсүүлгэ. Шүлэг бүхэнэй онсо. Ажабайдалай үйлэ ябаса болон тэрэниие уран зохёол соо зураглан харуулга | Буряад арадай хэр угһаа наадажа ябаһан шагай наадан, тэрэнэй хүнэй хүгжэлтэдэ дүүргэхэ үүргэ. Шагайнуудые харуулха. Стилистическэ анализ |
49 | Шатар (буряад онтохон) | 1 | Шэдитэ онтохон. Онтохоной байгуулга. Онтохоной үгэнүүд | Уншалгын шанар нарижуулга. Түужэ уншалга. Иллюстрациин анализ |
Айлшан хабар (7 ч.) | ||||
50 | Ц.Цыдыпова. Хабар ерэбэ. | 1 | Текст-зураглал. Үгэ-дүрэ бии болголгын арга. Литературын болон живописай дүрсэлэн харуулха арганууд | Хөөрэлдөөн. Стилистическэ анализ. Графическа иллюстрировани |
51 | Г. Бадмаева. Бэлэг. | 1 | Автор-хөөрэгшэ. Сюжедүүдэй элементнүүд. Персонажнуудые дүрсэлэн харуулха арганууд | Хөөрэлдөөн. Аянгалан уран уншалга. Уншалгын шанар нарижуулга. Зохёолдо түсэб табилга. Ниитэлэн хөөрэлгэ |
52 | Ц. Цыриторон. Эмшэн эжы. Ц-Д. Дондокова. Эжымни гамтайхан. | 1 | Шүлэгүүдые зэргэсүүлэн үзэлгэ. Сэдьхэлэй мэдэрэл. Персоннажнуудые дүрсэлэн харуулха арганууд. Автор-хөөрэгшын дүрэ | Уран уншалга. Аман зураглал |
53 | Ц.Цыдыпова. Шубуудай бусалгын болзор. | 1 | Научна-познавательна зохёол тухай түрүүшын дэбжүүлгэ | Уншалгын шанар нарижуулга |
54 | Д. Ошоров. Юрий Гагарин – дэлхэй дээрэхи эгээн түрүүшын космонавт. | 1 | Научна-познавательна зохёол. Эмоциональна зураглал. Автор-хөөрэгшын дүрэ | Эвристическэ хөөрэлдөөн. Познавательна материал илган гаргалга. Уран уншалга |
55 | Г. Чимитов. Би космонавт болохоб. | 1 | Тухайламжа. Өөрын һанал бодолнууд. Шүлэгэй бйгуулга | Өөрын һанал бодол элирүүлгэ. Уран уншалга |
56 | М. Осодоев. Аша хүбүүн. | 1 | Сэдьхэлэй хүдэлэлгын арганууд. Сюжедэй элементнүүд. Зохёол соо хөөрэгшын үургэ. Хэлэлгэдээ нютаг болон литературна үгэнүүдые хэрэглэлгэ | Сюжедэй элементнүүдтэ түшэглэн түсэб табилга. Эвристическэ хөөрэлдөөн |
Литературна онтохонууд (6 ч.) | ||||
57 - 58 | Б. Абидуев. Тэхэ Бабанын түүхэ. | 2 | Литературна онтохон тухай ойлгосо. Б. Абидуевай намтар, зохёохы зам дабтаха, һанаха. Персонажнуудые харуулһан арганууд. Авторай онтохоной персонажнуудай юрэ бусын, жэгтэй һонин байлга,уран зохёолшын болон уран зураашын персонажнуудые зураглал | Аман үгын зураглал: «Зохёолой эхиндэ болон түгэсхэлдэ Тэхэ Бабанын дүрэ». Аман үгөөр шэмэглэл, иллюстрациин анализ. Түсэб табилга. Уран уншалга. Нюур нюураар уншалга. Хэһэг бүхэнэй гүйсэдхэхэ зорилго элирүүлгэ |
59 - 60 | Ф. Цыренжапов. Уран дархан. | 2 | Шэдитэ зүйлтэй ажаһуудалай литературна онтохон. Зохёолой сюжедэй элементнүүд дээрэ хүдэлэлгэ | Зохёолой сюжедэй элементнүүдтэ түшэглэн түсэб табилга. Зохёолдо нэрэ һаналга. Асуудалнуудые бэлдэлгэ. Геройнуудай характеристикэ. Гүйсэдхэхэ зорилго элирүүлгэ. Уран уншалга |
61 - 62 | Ш.Нимбуев. Хүнэй нүхэр. | 2 | Литературна онтохон. Үйлын хүгжэлтэ. Персонажнуудые зураглаһан арганууд. | Зохёолой нэрын анализ. Нюур нюураар уншалга. Гүйсэдхэхэ зорилго табилга. Уран уншалга |
Илалта (4 ч.) | ||||
63 - 64 | Ц-Ж.Жимбиев. Гал могой жэл. | 2 | Хөөрэгшэ болон автор. Рассказай нэрын үургэ.Хэлэнэй уран аргануудай үүргэ. Сюжедүүдэй элементнүүд: эхин, үйлын уялаа, үйлын хүгжэлтэ, дүургэлгэ | Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн тухай хөөрэлдөөн.Сюжедүүдэй элементнүүдтэ түшэглэн түсэб табилга. Нюур нюураар уншалга. Геройнуудта характеристикэ үгэхэ |
65 | Ц. Номтоев. Илалта. | 1 | Уран арганууд. Сэдьхэлэй байдал дамжуулга | Агууехэ илалтын һайндэр тухай эвристическэ хөөрэлдөөн. Уран уншалга |
66 | Ц. Номтоев. Батын үбгэн баабай. | 1 | Автор-хөөрэгшэ. Авторай геройдо хандалга | Сюжедэй элементнүүдые элирүүлгэ. Геройдо характеристикэ үгэлгэ. Аянгалан уншалга |
Бууралхан Буряад оромнай (2 ч.) | ||||
67 | Т. Мархаева. Шамда, Байгал! | 1 | Познавательна текст. Автор-хөөрэгшын дүрэ | Өөрынгөө нютагай уһан гол тухай рассказ зохёолго. Уран уншалга |
68 | Буряад нютагууд тухай бадагуудай баглаа | 1 | Үгэ-дүрэ бии болголгын арга. Уран арганууд. Сэдьхэлэй байдал дамжуулга | |
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Формирование беглого осознанного чтения на уроках литературного чтения и русского языка в начальных классах.
В представленном материале можно ознакомиться с системой работы по формированию беглого осознанного чтения, пополнить свою методическую копилку упражнениями, способствующими достижению поставленной це...
Презентация к урокам литературного чтения и русского языка "Увлечение чтением"
Этот учебно-методический материал для учителей и младших школьников направлен на разработку системы общего развития детей, развития и формирования в них отдельных качеств....
Конспект урока по литературному чтению «УНТ. Бурятская народная сказка «Медведь»»
Конспект урока по литературному чтению «УНТ. Бурятская народная сказка «Медведь»» предназначен для учащихся 2 класса....
Литературное чтение и литературное чтение на родном языке 1 класс ШР
Курс "Литературное чтение" поделен на Литературное чтение (3 часа) и Литературное чтение на родном языке (1 час) ШР. 33 недели...
Рабочие программы по литературному чтению и литературному чтению на родном языке
Календарно-тематическое планирование разработано на основе примерной рабочей программы основной общеобразовательной программы начального общего образования...