Открытый урок бурятского языка "Слоги"
план-конспект урока (2 класс)

Анализ

Багшын ажал ябуулга

Yхибүүдэй  ажал ябуулга

Эмхидхэлэй үе

Сэбэр бэшэлгэ

Проблемэ табилга

Шэнэ темээр практическэ даабари дүүргэлгэ

(работа в парах)

Даабари шалгалга

Ойлгон абахыень идхалга (побуждение к осознанию)

(побуждение к проблеме)

«Открытие» новых знаний

Бодолгын харюу бэдэрэлгэ

(Поиск решения)

Самостоятельна хүдэлмэри

(групповая работа)

Амаралга

Һанамжануудаа дэбжүүлэлгэ

(выдвижение гиротез)

(бүхы класс даабаринуудые дүүргэлгэндэ хабаадана)

Һанамжануудаа хэлэхыень идхалга

(побуждение к гипотезе)

Һанамжа шалгалга  (проверка гипотезы)

Опора

Тобшолол (вывод)

Учебник «Буряад хэлэн»

Бэхижүүлгэ

Шалгалга.

Рефлексия.

Гэрэй даабари

-  Сайн!  Буряад хэлэнэйнгээ хэшээл эхилхэдээ, түрэл хэлэн тухайгаа манай элитэ уран зохёолшодой бэшэhэн үгэнүүдые, шүлэгhөө хэһэгүүдые hаная даа.

-Буряад хэлэеэ hайнаар мэдэжэ, эхэ хэлэеэ дээгүүр үргэжэ,  хүндэлжэ, сэгнэжэ  ябая! Мүнөө дэбтэрээ нээжэ,һара үдэрөө  бэшэгты.  Сэбэр бэшэлгэдэ Будамшуугай  бэлдэhэн таабаринуудые таагаад, тайлбарииень дэбтэр соогоо сэбэрхэнээр бэшэхэт. (Багша самбар дээрэ бэшэнэ)

1. Дэгэл бэшэ аад, захатай, Хубсаhан бэшэ аад, захатай, Хэлэтэй бэшэ аад, хөөрөөшэ.

2. Мүльhэн дээрэ мүнгэн шагта.

3. Хазаха аматай, залгиха хоолойгүй.

4. Хүлгүй аад, гүйдэг, хүрзэгүй аад, малтадаг.

5. Сагаан тахяа ногоон hүүлтэй.

- «һонгино» гэжэ үгэ энэ мүр дээрэ багтанагүй. Яаха болонобиб?

- Хайшан гээд таhалжа, нүгөө мүртэ абаашалтайб?

- Yгэ таhалжа шэнэ мүртэ абаашахадаа, ямар тэмдэг хэрэглэхэбибди?

- «һонгино» гэжэ үгэ таhалжа, шэнэ мүртэ нүүлгэхэдэм, намда туhалыт. Паарлан хүдэлэгты.

- Танай hанамжануудые (ажал) хараад үзэе.

- Нэгэ даабари байгаа гүб даа?

- Таанар энэ даабари хайшан гэжэ, ямараар, дүүргээбта?

- Юундэ тиимэ болоо гээшэб? Бидэ үшөө юу мэдэнэгүй гээшэбибди?

_ Тиигэбэл, мүнөөдэрэймнай хэшээлэй темэ ямар болоноб?

- Самбар дээрэ бэшээтэй мүнөөдэрэй темэ анхаралтайгаар уншагты.

    Юундэ дүримүүд гэжэ бэшээтэйб?

- Тиимэ даа. Буряад хэлэндэ үгэ таhалжа, шэнэ мүртэ бэшэхэ табан дүримүүд бии. Мүнөө таанад эдэ дүримүүдые өөhэдөө «нээжэ» туршахат. Тиихэдээ хэдэн бүлэг болон хубаархат. Бүлэг бүхэндэ хуудаhан үгтэхэ. Энэ хуудаhан дээрэхи даабаринууд соотнай дүрим «хоргодонхой». (бүлэг бүхэндэ өөрын дүрим)

- Нэн түрүүн таанад юу хэхэ ёhотойбта?

(Багша проектор хэрэглэн заабаринуудые  харуулна)

Заабаринууд:

- хуудаhан дээрэхи үгэнүүдые «өөр соогоо» аалиханаар уншагты;

- хараар илгагдаhан үзэгүүдтэ анхаралаа дүүрэн табигты;

- үгэ таhалхадаа хэрэглэдэг тэмдэг хаана байнаб гэжэ анхарагты;

- ямар дүрим эндэ хэрэглэгдэнхэйб гэжэ тухайлаад (мэдээд), хэлэжэ үгэгты.

Багша миндаhан дээрэ аялга дуу табина «Будамщуугай дуун»

-Түрүүшын бүлэг Һурагшад бүхы класстаа даабаритай хуудаhаяа харуулагты.

-Эдэ үгэнүүдые бултадаа үе үеэр таhалан уншагты.

-Эдэ үгэнүүдые шэнжэлээд, юун гэжэ хэлэхэ байнабта? (нэгэдэхи бүлэгэй хүнүүдтэ хандана)

- Ямар тобшолол гаргаабта? Ямар дүрим танай даабари соо «хоргодонхой» байгааб?

Бүхы класста асуудал:

-Yхибүүд, энэ бүлэгэй тобшолол таанад дэмжэнэ гүт?

Багша самбарта схемэ үлгэнэ: үе үеэр.

Иимэрхүүгээр бэшэ бүлэгүүдтэй ажал ябуулагдана.

2.Схемэ-тулга: нэгэ үе

3.Схемэ-тулга:  ганса үзэг

4.Схемэ-тулга: ай-, ой-, уй-, эй-, үй-, аа-, яа-,оо-, ёо-, өө- г.м.

5. Схемэ-тулга:  Ъ,Ь –

- Үгэ таhалжа нүүлгэлгын хэды дүрим өөhэдөө нээбэт?

 - Үшөө нэгэ дахин эдэ дүримүүдээ hаная.

- Учебник соохи дүримүүд эдээндэмнай адли гээшэ гү? Зэргэсүүлжэ үзэе.

Таабариингаа тайлбаринуудые  ологты. Эдэ үгэнүүдые дүримүүдээ баримталан  нэгэ мүрhөө нүгөө мүртэ хайшан гэжэ абаашахабта, харуулагты.

-«һонгино» гэжэ үгые зүбөөр нүгөө мүртэ хайшан гэжэ абаашаабта?

Бэшэ үгэнүүдые үенүүдтэ яажа таhалаабта, харуулагты.

-Хэшээл танда hайшаагдаа гү?

- Юу мэдэхэ болообта?

Дүрим бүхэндэ нэгэ нэгэ үгэ hанаад, тэрэнэй хайшан гэжэ нүгөө мүртэ нүүлгэхэбта, харуулагты.

Yхибүүд буряад хэлэн тухай мэдэхэ шүлэгүүдые уншана:

«Түрэл хэлэн, түрэhэн дайда хоёроо, түби дээгүүр хаанашье яба – мартахагүйш…» (Н.Д.)

«Буряад хэлэн - Байгал далай, бурьялма эршэтэй аршаан гэлэй…» (Х.Н.)

«Байгалай уһандал арюун тунгалаг, басаганай миhэрэлдэл урин налгай буряад хэлэмнай…» (Д.У.) г.м.

Һурагшад дэбтэр соогоо һара үдэрөө  бэшэнэ.  

Таабаринуудай  тайлбариие дэбтэр соогоо бэшэнэ.

Ном

Һара

Хайша

Уhан

Һонгино

Таhалжа нүгөө мүртэ абаашаха хэрэгтэй.

Yгын нэгэ хубииень энэ мүр дээрэ  орхёод, бэшыень шэнэ мүртэ абаашаха.

Yгэ үенүүдтэ таhалан бэшэхэдээ хэрэглэдэг тэмдэг туhалха. (-)

Паара бүхэн хуудаhан дээрэ бэшээтэй «һонгино» гэжэ үгэ таhалан, шэнэ мүртэ нүүлгэжэ үзэнэ.

Yхибүүдэй бэлдэhэн харюунуудай вариантнууд:

Һо-нгино, һон-гино,

һонги-но, һонг-ино һонгин-о   г.м. Yхибүүд хараад, гайхана. (Проблемнэ байдал тохёолдобо)

Тиимэ.

Элдэб ондоогоор дүүргээбди. (осознание противоречия)

Үгэ таhалжа, шэнэ мүртэ хайшан гэжэ абаашахаб гэжэ бидэ мэдэнэгүйбди.

Үгэ таhалжа, шэнэ мүртэ бэшэхэ дүрим болоно.

Үгэ таhалжа, шэнэ мүртэ бэшэхэ дүримүүд

Нэгэ дүрим бэшэ, хэдэн дүрим байгаа ёhотой.

Бүлэг бүлэгөөр хүдэлнэ.

Һурагшад өөhэдөө hанамжануудаа хэлэнэ.

Багша бүлэг бүхэнтэй хөөрэлдэжэ, ямар дүрим тухай хэлэгдэнэб гэжэ тухайлхыень  идхалгын ажал  ябуулна.

Будамшуугай дуун доро хатаралдана.

Самбарай дэргэдэ бүлэг үхибүүд даабаритай хуудаhаяа баринхай зогсонод.

Бүхы класс үгтэhэн үгэнүүдые уншана: сон-хо, та-ха, шан-да-ган, ба-ри-ба 

Бидэ үгтэhэн үгэнүүдые анхаралтайгаар шэнжэлбэбди. Аялганууд хаб хараар илгаатай байна, үенүүдэй хоорондо үгэ таhалхадаа хэрэглэгдэдэг  тэмдэг табяатай байна.

Бидэ иимэ тобшолол хэбэбди:

1.Yгые үе үеэрнь таhалжа, нэгэ мүрhөө нүгөө мүртэ абаашадаг.

Дэмжэнэ.

Һурагшад үшөө 4 дүримэй тобшолол гаргана:

2.  Жэл, эм, ном, hүн, сай.   Ганса үетэй үгые таhалжа, шэнэ мүртэ оруулжа болохогүй.

3. Аха,  яба, ула, оро, ехэ.  Ганса үзэг таhалаад, орхижо гү, али шэнэ мүртэ оруулжа болохогүй.

4. Мойhон, аадар, таряан, үйhэн, өөхэн. Удаан аялган ба дифтонгнуудые орхижо болохо

5. Эрье, горьё, съезд, подъезд, мүльhэн.

Ъ,Ь тэмдэгүүдые урда тээхи үзэгhээнь hалгаахагүй.

Табан.

Һурагшад дабтана.

Тиимэ. Бидэ бүхы дүримүүдые зүб олон «нээгээбди».

Һурагшад самостоятельна хүдэлнэ.

«һонгино» гэжэ үгэ хоёр ондоогоор  нүгөө мүртэ абаашажа болохо:  Һон-гино, Һонги-но

Нэгэ hурагша үгэнүүдые үенүүдтэ таhалан уншана, бэшэниинь анхаралтайгаар шалгана.

Һурагшад Һанамжануудаа хэлэнэ.