Ажык кичээл "Шолалатканым"
план-конспект урока (2 класс)

Разработка открытого урока по литературному чтению (тувинский язык) для 2 класса

Скачать:


Предварительный просмотр:

Тус черниӊ бюджеттиг ниити билигниӊ өөредилге чери

Тыва Республиканыӊ Чөөн-Хемчик кожуунунуӊ

Чадаана хоорайныӊ 1 дугаар ниити билиг ортумак школазы

Литературлуг номчулгада ажык кичээл

Э. Кечил-оол «Шолалатканым»

2022 чыл

Темазы: Э. Кечил-оол «Шолалатканым»

Сорулгазы: 1. Э. Кечил-оолдун «Шолалатканым» деп чечен чугаазын аянныг

                        номчудуп, утказын билиндирер.

                    2. Уругларнын дыл-домаан, угаан-бадалын сайзырадыр.

                    3. Торээн чуртунга ынак болурунга, чараш аажы-чанга кижизидер.

  1. Орг. кезээ:

1-2 оожум турар,

3-4 деннежип аар,

5-6 бот-боттарынче коргеш хулумзуржур

7-8 мендилежир    – Экии уруглар

9-10 оожум олурар.

Богун мен силернин клазынарга кичээл эрттирер аас-кежиктиг болдум. Ынчангаш кичээлде шупту денге, демниг, идепкейлиг ажылдаарынарны кузедим.

Богун бисте онзагай хун!

Номчулгавыс кичээлинде

Школавыс башкылары

Кымнын канчаар харыылаарын

Сагынгырын, тывынгырын

Саат чокка номчуптарын

Партага шын олурарын

Школавыс башкылары

Коруп коор дээш чедип келген.

Кичээливис эгезинде

Катаптаашкындан кылып

Ооренген билиглеривисти

Оорлеринер-биле тывынарам

- Богун торээн тыва дылывыстын хуну.

Дылывысты камнап чоруулунар,

делегейге кезээде чангыланып чоруур болзун!

  1. Катаптаашкын. Оюн.

- Чангыс сос-биле харыылаар силер.

1) Леонид Чадамба, Степан Сарыг-оол, Кызыл-Эник Кудажы (чогаалчылар)

2) Инек-Сокпа, УШ чуул эртемниг оол, Чаан биле Куске (тоолдар)

3) Эртинени черден казар

    Эртемнерни номдан тывар (улегер домак)

4) Коданы ак хою кара (тывызык)

Ажыл щупту хундуткелдиг

Аар-чиик деп ылгалы чок

Ажыдыышкын, тиилелгеге

Алдын дулгуур – мергежил ол. (шулук)

Туннел. Эр-хейлер. Эн-не эки ажылдаан уруглар ______________

  1. Темазын, сорулгазын тодарадыры.

- Дараазында айтырыгга харыылап корунерем.

Кижи бурузунде бар.

Чугле анаа хамааржыр.

Ону улуг ужук-бтле бижиир.

Ол кезээде монге артар.

- Сээн адын кымыл? А сени кым дээрил? Кижи бурузу аттыг болур. Кижинин адын адаары нарын болгаш онзагай болуушкун. Кижинин ады ээзинин салым-чаяанынга, амыдыралынга улуг ужур-дузалыг.

- Оон ынай кандыг аттар бар боорул? Сээн адын кымыл? Айда-Сай. Ол кандыг ат-дыр? Нарын. Нарын аттарны канчаар бижиир бис.

Авазы уруун Аялга дээр, а оон ынай Борбак база дээр. А чуге? Аялга дээр ады бар шээй. Чуге дизе чаптанчыг, бичии, семис борбак боорга ону чаптааш Борбаку дээр. Ол кандыг ады болур-дур? (Шола)

Кижилернин шола аттарын адап корунерем?

- Чуге кижилерге шола аттарны берип турарыл?

Чуге дизе чамдык кижилерни чаптааш, шоодуп кочулаан аян-биле, эки кижилерни хундулээн аян-биле шола аттарны тыпсып турар.

- Кичээливисте чунун дугайында номчуур бис деп бодап тур силер? Ат дугайында.

Кым деп чогаалчынын чечен чугаазын номчуур бис. Ону билип алырда дедир номчуптар.

ЧИВОШУЛУД      ЛОО-РЕКЭ     ЛОО-ЛИЧЕК  

 

- Номувустун 85 дугаар арынын ажыдар. Чуу деп чечен чугаа номчуур-дур бис?

Кичээливистин сорулгазын салыптаалынар?

Экер-оол Кечил-оолдун «Шолалатканым» деп чечен чугаазын номчуп таныжар бис.

Допчу намдары.

Кечил-оол Экер-оол Дулушович 1934 чылдын декабрь 1-де Улуг-Хем кожуунга торуттунген. Ол бичии чаштарга кончуг ынак, уругларга чогаалдарны бижээн.

Чогаалчынын баштайгы чечен чугаалары «Сылдысчыгаш» солунга парлаттынган. Ол «Чечектерим», «Экии, хунум» дээш, 8 номнун автору. Ол Тыванын чогаалчылар эвилелинин кежигуну, очулдурукчу. Агния Барто, Самуил Маршак, Сергей Есениннин шулуктерин тыва дылче очулдурган.

  1. Чаа тема-биле ажыл.

А) Словарь ажылы.

Халажып кээп турар – шеригден кээп турар;

Хайлыг чуве – харааданчыг чуве, хомуданчыг чуве;

Эргин – эжиктин артай базар чери;

Карак албайын – оскээр корбейн;

Бие-ле – ол-ла;

Чир шон кылдыр – денге дааштыг;

Детки мурнай – дораан;

Дыргын барган – тарай берген, билдингир апарган;

«Отличный стрелок» – «Тергиин адыгжы»;

Коллекционер – коллекция чыыкчызы;

Значок – уге.

Б) Башкынын улегерлиг номчулгазы.

В) Оореникчилернин номчулгазы.

- Чогаал силерге солун болду бе?

- Кым дээш сагыш-сеткилинер аарыды? Чуге?

  1. Физминутка.

Музыка «Бравые солдаты» + текст

Г) Чогаалдын сайгарылгазы.

- Оолду кым деп шолалааныл?

- Чуге? (Шериг хунунде шеригден келген акызынын хорек демдектерин хорээнге сынар шаа-биле кадап алгаш келирге, эштери ону сонуургаан).

- Опей-оолдун овур-хевири, мозу-будужу кандыг кижи-дир деп билдинер? (Солдат кижилерни сонуургаан, идик-хевин чарашсынган, солдат болуксаан кузели-биле эштери база орден, медальдарлыг келир боор дээн бодалы-биле чараш болуксаан. Оол чажындан тура Торээн чуртунга ынак, дидим, угаанныг, биче сеткилдиг).

- Чогаал чуге ооредип турарыл? (Ада чуртун камгалап чораан, шериг хулээлгезин эрттирип турар эр кижилерни хундулээринге кижизидип турар).

- Амгы уеде кымнын акызы шериг хулээлгезин эрттирип турарыл?

- Солдат кижи кандыг болур ужурлуг? (Дидим, эрес, угаанныг, эки, куштуг, кашпагай, чурттунга ынак).

- Силер келир уенин солдаттары-дыр силер. Ынчангаш ооредилгеге, спортка, куш-ажылга ынак болунар!)

- Чурукта кым-дыр уруглар? (Сергей Кужугетович Шойгу – Армия генералы, Россиянын маадыры, Россиянын шериг чепсектиг куштеринин Министри).

- Кым Сергей Шойгу ышкаш болуксап тур? (Оолдар хептенгеш, марштап киргеш, зарядкалаар).

  1. Физминутка.

Музыка «Марш» + зарядка

  1. Текст. Эжи-биле ажыл.

(Хынажыр, демдээн салчыр).

- Кижилерни кыжырып, шолалап болбас, кижи сеткили хомудатпас. Эки чуул кылып каан кижилерге чараш шола аттарны тыпсып чораан.

Синквейнден тургузуптаалынар.

  1. Кандыг ат дугайында номчудувус? (Шола)
  2. Кандыг? (чараш, уттундурбас, чаптанчыг, кыжыраан, хундулээн)
  3. Атты канчаар? (Адаар, эдилээр, камнаар)
  4. Чуу деп сос-биле солуп болурул?
  5. Домактан дургузар.

  1. Доозукчуга сос.

Богун бистин кичээливисте школавыстын доозукчузу Монгуш Айдыс келген. Ол база шериг хулээлгезин эки эрттиргеш, хой хорек демдектери-биле шаннаткан.

  1. Туннел.

- Кичээлде чуну билип алдывыс?

- Чуну эн-не сонуургадынар?

  1. Рефлексия.

Кичээлде сагыш-сеткилинер кандыг болду коргузуп корунерем?

  1. Онаалга.
  1. Шериг хунунге тураскааткан чурук чуруур.
  2. Чогаадыг «Солун шола ат».
  3. «Мээн ачам» деп 1 куплет шулук чогаадыр.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Тыва дылга ажык кичээл "Демдек ады"

Ажык кичээл  "Демдек ады"...

Ажык кичээл "Санга 3-ту кадары"

2-ги класстын башкыларынга...

Ажык кичээл темазы: М деп ун болгаш М, м деп ужуктер

Ажык кичээл   Темазы: М деп ун болгаш М, м деп ужуктер  Тоора-Хем 20013Тыва дылТемазы: М деп ун болгаш М, м деп ужектерБашкызы: Самия Хорагай ВикторовнаКлазы: 1 «Г»Сорул...