рабочая программа Бурятский язык 2 класс
рабочая программа (2 класс)

Аннотация к рабочим программам по УМК «Школа России»

Полное наименование предмета – бурятский язык

      2-4  классай буряад хэлэ үзэхэ тобшо тайлбари иимэ журамшуулһан баримта бэшэгүүд дээрэ үндэһэлнэ:

 • Закон Российской Федерации» Об образовании" ФЗ РФ № 273 от 29.12.2012 г.;

 • Закон Республики Бурятия "Об образовании" № 240-V от 13.12.2013 г;

 • Приказ Минобрнауки «Об утверждении и введении в действие федерального образовательного стандарта начального общего образования» № 373 от 06.10.2009;

• Приказа Минобрнауки РФ от 26 ноября 2010 г. № 1241 «О внесении изменений в федеральный государственный образовательный стандарт начального общего образования, утвержденный приказом Министерства образования и науки Российской Федерации от 6 октября 2009 г. N 373;

  • Примерная основная образовательная программа начального общего образования, одобренной решением федерального учебно-методического центра (протокол № 1/15 от 08.04. 2015 г.);

• Дылыкова Р.С., Базаргуруева Т.Б., Дугарова Д.Б.:2-4-дахи класс. - Улаан – Үдэ, «Бэлиг» хэблэл, 2011он; Буряад Республикын Һуралсалай болон эрдэм ухаанай министерство баталһан;

            ФУП-ай  ёhоор буряад хэлэн  ба  түрэлхи хэлэн хоёрто бүхыдɵɵ  5  час  үгтэнэ, тиимэhээ буряад хэлэндэ  3  час  үгтэнэ.

1.Буряад хэлэнэй хэшээлнүүдэй дүнгүүд.

Ами бэеын дүнгүүд (личностнэ):

- эрдэм һуралсалда һайн хандасатай болохо;

- түрэлхи хэлэ үзэхэ һонирхол бүрилдэхэ;

- һуралсалай ном соо дурадхаһан шэнжэлхы ажалда һонирхол бүрилдэхэ;

- амжалта туйлаха шалтагаануудые мэдэрхэ;

- хүнэй сэдьхэлэй болон бодолнуудайнь юртэмсэ ойлгохо, бодомжолхо;

- хүнэй үйлэ хэрэгтэ ѳѳрын сэгнэлтэ үгэхэ шадабаритай болохо;

- түрэл арадтаа, түрэлхи хэлэндээ унтаршагүй дурлал түрэхэ.

- нигүүлэсхы һайхан сэдьхэл хүмүүжүүлэгдэхэ;

Регулятивна дүнгүүд:

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ аргануудые мэдэрхэ;

- табиһан зорилгодоо тааруулан, ажал ябуулгаяа түсэблэхэ хѳѳрэлдѳѳндэ хабаадалсаха;

- текстнүүдтэй хүдэлхэ үгтэһэн тусхайта тэмдэгүүдые ойлгохо;

- багшын хүтэлбэри доро һуралсалайнгаа үйлэ ябаса хинаха;

- даабари дүүргэхэдээ, эдэбхи гаргаха;

- ѳѳрынгѳѳ шадабари, мэдэсэ зүбѳѳр сэгнэхэ.

- бэеэ даанги ажал эмхидхэхэ

Познавательна дүнгүүд:

- аман ба бэшэмэл мэдээсэл хэхэ;

- һуралсалай зорилго шиидхэхэ элдэб аргануудые мэдэрхэ;

- үзэжэ байһан зүйлнүүдээ шухала ба юрын шэнжээр анализлаха;

-ѳѳрынгѳѳ тэмдэглэһэн шэнжэнүүдээр юумэ шэнжэлхэ,зэргэсүүлхэ, бүлэглэн хубаарилха(классифицировать);

- тобшолон гаргаха аргануудые мэдэхэ;

- үзэжэ байһан үзэгдэлнүүдэй ушар шалтагаанай холбоо мэдэхэ;

- текст соо хэрэгтэй мэдээсэлээ олохо;

- үзэжэ байһан материалаа ѳѳрынгѳѳ дүршэлтэй зэргэсүүлхэ;

- текст дотор табиһан асуудалда харюу олохо;

- уран үгын удхыень тайлбарилха;

- харша болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдые олохо;

- танигдаагүй үгэнүүдэй удхыень текст соо тухайлха.

Коммуникативна дүнгүүд:

- бүлэгэй ажалда һонирхол үзүүлхэ;

- зүбѳѳр асуудал табиха;

- бүлэгэй ажалда нэгэ һанал зүбшэн хэлсэхэ;

- хэлэлгын уран аргануудые (голос, темп, мимика, жест, движение) хэрэглэн хүнтэй харилсаха;

- хүнэй һанамжа зүбѳѳр ойлгохо, тэрээндэ хүндэтэйгѳѳр хандаха;

- хамтын ажал анхарха, ѳѳрынгѳѳ һанамжа оруулха;

- нравственна ойлгосонуудые(хани барисаан, түрэл гарал, гэр бүлэ, үетэн нүхэд ) мэдэрхэ;

- хамтын ажалай дүн сэгнэхэ.

Багша һурагшадаа литературна хэлэнэйнгээ гол түлэб фонетическэ болон синтаксическа онсо илгаануудые ехэнхидээ ойлгуулха ёһотой. Энэ ойлгоһон мэдэсэнүүдыень бодото байдал дээрэ һурагшадтаа хэрэглүүлжэ һургаха, зүбөөр, уран гоёор, найруулан уншуулжа, аман хэлээр хэрэглэгдэһэн гү, али бэшэгдэһэн юумээр удхын, логическа талаһаа зүбөөр зохёогдоһон бэе бэетэйгээ холбоотой, бэе бэеһээ дулдыдаһан юрын мэдүүлэлнүүдые зохёолгожо, хэлүүлжэ, бэшүүлжэ һургаха; орфографичеса болон сэглэлтын гол түлэб дүримүүдые ойлгуулаад, зүбөөр, алдуугүйгөөр һурагшадые бэшүүлжэ һургаха; үгэнүүдые болон тэдэнэй дүрсэнүүдые аман хэлэндээ литературнаар үгүүлжэ һургаха; һурагшадайнгаа нютаг хэлэнүүдэй алдуунуудые уридшалан мэдэжэ абаад, бодото дээрэнь заһаха. Эхин һургуулиин багшанар иимэрхүү зорилгонуудые бэелүүлхэеэ оролдохо болоно.

Хоёрдохи классһаа эхилжэ буряад хэлэнэй грамматика ба бэшэгэй дүрим үзэгдэхэ болоно. Эхин классуудта грамматика ба бэшэгэй дүримүүдһээ эгээл хүнгэн мэдэсэнүүд оруулагданхай. Эхин классай һурагшад үгын фонетическэ бүридэлтэй, зарим хэлэлгын хубинуудтай ба тэдэнэй шухала түхэлнүүдтэй, простой мэдүүлэлэй янзануудтай, мэдүүлэлэй гэшүүдтэй, бэшэгэй дүримүүдтэй танилсаха болоно.

Һурагшадые үгын лексическэ удха шанартай, олон ондоо болон дүтэрхы удхатай үгэнүүдтэй практическаар танилсуулха. Һурагшад грамматикын болон бэшэгэй дүримүүдтэй танилсажа, хэлэ шудалан үзэлгэдэ хабаатай арга хэрэгсэлнүүдые түрэл түрэлөөрнь илгажа ба тэдэнээ зэргэсүүлэн хаража үзэхэ, тобшолол гаргаха шадабаритай болохо зэргэтэй.

Эхин классуудта үзэхэ программа гурбан бүлэгтэ хубаагдана: «Абяан ба үзэгүүд», «Үгэ», «Мэдүүлэл».

I. Абяанууд ба үзэгүүд.

Энэ бүлэгэй гол шухала ойлгосонуудые һурагшад нэгэдэхи класста ойлгожо абана. Хоёрдохи класста бэшэгэй дүримүүд сооһоо гол шухалань түргэн ба удаан аялгануудые, дифтонгнууд, йотированна аялгануудые үгэ соо зүб хэрэглэжэ, бэшэжэ һуралга болоно. Эдэниие хоёрдохи класста ойлгуулбашье, гурбадахи класста бүри орёо шэнэ дүримүүдые хэрэглэжэ дабтаха, бэхижүүлхэ хэрэгтэй.

Энэ «Абяан ба үзэгүүд» гэһэн бүлэг соо хэлэгдэһэн арга хэрэгсэл ойлгуулхадаа, нютаг нютагай хэлэнэй диалектын илгаануудта тусгаар анхарал табигдажа, багша нютагай хэлэнэй онсо шэнжэнүүдые хараадаа абажа, абяан ба үзэгүүдые үгэ соо зүбөөр үгүүлжэ, бэшэжэ, һуралгада тусгаар упражнени саг үргэлжэ дүүргүүлхэ болоно. Олонхи үгэнүүд хэлэгдэ һэндээ адляар бэшэгдэдэг ха юм. Гэбэшье зарим абяанууд үгүүлэгдээшэһээ ондоо үзэгөөр тэмдэглэгдэдэг бшуу. Жэшээнь, адхана, худхана, набша, тобшо, нягта, Цогто г.м. үгэнүүдтэ т, п, к абяан дуулдаашье һаань, тэдэнэй орондо д.б, г үзэгүүдые бэшэнэбди. Үшөө тиихэдэ тамга, эмгэн, арһан, нарһан, һалгай, тулга г.м. үгэнүүдтэ м, р,л хашалгануудай хойно тодо бэшэ а,о,эаялгануудые бэшэнэгүйбди. Энэ дүрим гурбадахи класста үгын анхан

һуурида тодо бэшэ түргэн аялгануудые бэшэхэ дүрим гарахадаа ойлгуулха болоно.

II. Үгэ

Программа соо үгые лексическэ ба грамматическа талаһаань хаража үзэхэ гэһэн эрилтэ табигдана. Лексикээр теоретическэ мэдээнүүдые ойлгуулха гэһэн асуудал табигданагүй. Харин грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үзэхэ зуураа гансал практическа упражненинүүдые дүүргэхэ болоно.

Һурагшад үгэ гээшэ бодото байдалай элдэб юумэнүүдые харуулһан элдэб удхатай байдаг, мэдүүлэл соо, илангаяа холбоотой хэлэлгэ соо ороходоо, бүри шэнэ удхатай болодог, ондо ондоогоор үгүүлэгдэдэг, үгэнүүд дүтэрхы гү, али тад ондоо удхатай байжа болодог гэһэн ойлгосо абаха болоно.

Үгын бүридэл гурбадахи класста үзэгдэхэ. Тиихэдэ һуури залгалта тухай ойлгуулаад, тэдэниие бэшэхэ дүримүүдтэйнь танилсуулха. Үгын һуури соо тодо бэшэ түргэн аялгануудые, үгын һүүлдэ тодо бэшэ ээ, эй аялгануудые бэшэхэ дүримдэ анхарал табигдаха. Үгын үндэһэн ба суффикс тухай түрүүшын ойлгосо абаха болоно.

Хэлэлгын хубинууд тухай ойлгосонууд хоёрдохи классһаа эхилжэ үгтэнэ. Хэлэлгэ сооһоо Хэн? Юун? Юу хэнэб? Ямар? г.м. асуудалда харюусаһан үгэнүүдые оложо һуралга хадаа юумэ, шанар тэмдэг, үйлэ нэрлэһэн үгэнүүдтэй танилсуулна.

Гурбадахи класста «Юумэнэй нэрэ», «Тэмдэгэй нэрэ», «Глагол» гэһэн ойлгосонууд ба терминүүдые ойлгожо абаха.

Тус класста хэлэлгын хубинуудай удхые хүсэд һ айнаар ойлгоод, саашань тэдэнэйнгээ зарим шэнжэнүүдтэй танилсаха. Жэшээнь, юумэнэй нэрэнүүд хэлэлгэ соо ороходоо, бусад хэлэнүүдтэй холболдохын тула элдэб залгалтануудые абадаг (зохилдол, падеж тухай дурдангүй) гэжэ практическа ойлгохо, нэгэнэй ба олоной тоодо байһан юумэнэй нэрэнүүдтэй танилсаха.

Дүрбэдэхи классай һурагшад хэлэлгын хубинуудай (юумэнэй нэрэ, тэмдэгэй нэрэ, глагол) бусад формонуудтай танилсаха. Һурагшад юумэнэй нэрэнүүдые падежнүүдтэ хубилгажа һураха. Падежнүүдые асуудалаарнь илгаруулжа һураха. Падежэй залгалтануудтай танилсуулхадаа, дүримүүдыень ойлгуулаад, зүбөөр бэшүүлжэ һургаха. Юумэнэй нэрэ үзэлгэтэй хамта хойнонь дахуул үгэнүүдые хэрэглэхэ дүршэлтэй болгохо. Дахуул үгэнүүдые текст сооһоо оложо, мэдүүлэлнүүдые зохёоходоо, юумэнэй нэрэнүүдэй хойно таараха дахуул үгэ хэрэглэжэ һураха болоно.

Бэшэ хэлэлгын хубинууд (тэмдэгэй, тоогой, түлөөнэй) тон тобшохоноор ойлгуулагдаха. Эдэниие хэлэлгэ сооһоо оложо, аман ба бэшэмэл хэлэлгэдэ зүбөөр хэрэглэжэ һураха. Түлөөнэй нэрэһээ гансал нюурай түлөөнэй нэрэтэй танилсуулха.

Тус классай һурагшад глагол тухай 3- дахи класста ойлгоһоноо үргэдхэхэ болоно. Глаголой һуури ба залгалтын аялгануудые бэшэхэ дүрим дабтажа, саашань глаголой гурбан сагууд тухай ойлгуулха.

Дахуул үгэнүүд, частицанууд, союзуудые эхин классуудта тусгаар үзэхэгүй.

III. Мэдүүлэл.

Эхин классуудай һурагшад иимэ гурбан янзын мэдүүлэлнүүдые ойлгожо абаха: 1) мэдүүлэлэй янзанууд: юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд тухай; 2) мэдүүлэлэй гэшүүд тухай; 3) мэдүүлэл соохи үгэнүүдэй удхын холбоо тухай. Эдэ мэдээнүүдтэй һурагшад дүрбэн жэлэй туршада танилсаха болоно.

Хоёрдохи классай һурагшад «Юрэ хөөрэһэн, асууһан, шангадхаһан мэдүүлэлнүүд» гэһэн ойлгосотой боложо, үгэнүүдые дуугаараа илгажа (удхын сохилто) һурана, дээрэ хэлэгдэһэн мэдүүлэлнүүдэй сэглэлтын тэмдэгүүдые зүбөөр хэрэглэжэ һурана. Үшөө тиихэдэ нэрлүүлэгшэ, хэлэгшэ – мэдүүлэлэй шухала гэшүүд гэһэн ойлгосотой болохо.

Шудалан үзэжэ байгаа грамматикын ба орфографиин дүримүүдые үхибүүдэй ойлгодог, һанамжаяа тайлбарилжа, тобшолол хэжэ шададаг болохо гэһэн эрилтэ программа соо табигдана.

Һуралсалай жэлэй һүүлдэ 2- дахи классай һурагшад иимэ мэдэсэ ба дүй дүршэлтэй болоһон байха:

− түргэн ба удаан аялгануудай, дифтонгнуудай, йотирована аялгануудай илгаае мэдэхэ;

− аялгануудай тааралдалые мэдэхэ;

− абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялгануудые мэдэхэ;

− мэдүүлэлэй дунда ехэ үзэгөөр бэшэгдэдэг үгэнүүдые мэдэхэ;

− мэдүүлэлэй hүүлдэ табигдадаг сэглэлтын тэмдэгүүдые мэдэхэ;

Һурагшад иимэ шадабаритай болохо:

− багшын уншажа үгэхэдэ, 25 – 30 үгэтэй текстые алдуугүйгөөр, гоё сэбэрээр бэшэхэ;

− фонетическэ шүүлбэри хэхэ:

− аялган хашалган хоёрые илгажа шадаха;

− түргэн ба удаан аялгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− хатуу ба зөөлэн хашалгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− абтаhан үгэнүүдэй hүүлэй аялгануудые зүбөөр хэлэжэ, бэшэжэ шадаха;

− мэдүүлэл сооhоо шухала гэшүүдые оложо, тэрээн соохи үгэнүүдэй удхын холбоое асуудалаар олохо (аман үгөөр);

− хамтаараа табиhан түсэбэй ёhоор (30 – 35 үгэтэй) hургалгын изложени бэшэжэ hураха;

ДҮРИМӨӨР ШАЛГАГДАХАГҮЙ ҮГЭНҮҮД

Алфавит, аптекэ, алирhан, борбоосгой, боргооhон, бүмбэгэ, велосипед,дабhан, долгин, жэргэмэл, жэрхи, зөөхэй, зэдэгэнэ, капуста, конторо, миисгэй, мылэ, мянган, нюрган, нюhан, онгосо, помидор,пальто, расписани, радио, сабхи, сагаалган, улаалзай, урьха, үгэрсэ, үльгэр, үндэhэн, фамилии, форточко, хартаабха, хилээмэн, хюмhан, хюрөө, hайндэр, hармагшан, чемпион, шаазгай, шоколад, шэниисэ, элжэгэн, эрбээхэй, эльгэн, юбкэ, юhэн, яблока, ялаагана, ямаан, ялагар.

 2.Бγлэгэй темэнγγд

Грамматика, бэшэгэй дурим болон хэлэлгэ хугжөөлгэ

Абяан ба узэгууд- Грамотада hургалгын уедэ узэЬэнее дабталга. Аялган абяанууд ба узэгууд, тэдэнэй тургэн, удаан, дифтонг гэжэ илгарал, алфавидтай харилсалга. Аялгануудай уе эмхидхэлгэ, угэнуудые уенуудтэ хубаалга, угэнуудые уенуудээрнь нуулгэхэ гурим. Хашалган абяанууд ба узэгууд, тэдэнэй хатуу ба зөөлэн гэжэ илгардагынь, ундэЬэн буряад угэнууд соо дайралдадаггуй абяануудай угуулбэри (в, ф, к,п,ц,щ), алфавидтай харилсаан. Б, г, д, н, х хашалган фонемэнуудэй абяанууд тухай, тэдэниие бэшэг дээрэ харуулалга.

Эрэ, эмэ, эрсэ аялгануудай илгарал, аялганай тааралдал тухай ойлгосо.

Буряад угын анхан hуурида тодо бэшэ аялгануудые hубарилай дуримөөр бэшэлгэ. Угын анхан hуурида уй-уй, ы-ии, өө-ээ аялгануудые бэшэхэ дуримууд.

Абтаhан угэ тухай ойлгосо, тэрэнэй сохилтотой аялганиие бэшэг дээрэ харуулалга, ородоор бэшэгдэдэг хашалганаар hуултэhэн абтаhан угэнуудэй бэшэлгэ, буряадшалжа бэшэгдэдэг абтаhан угэнуудэй hуулэй сохилтогуй-а, о, э аялгануудые бэшэлгэ. Йотированна аялгануудай (е, я, ю) абяануудые тэмдэглэхэ ушарнууд: хашалганай удаа, угын,уеын эхиндэ, илгаhан хатуу ба зөөлэн тэмдэгуудэй удаа. Буряад орфографическа словарьтай танилсуулга: тэрэнэй байгуулга, тэрэниие хэрэглэлгэ.

Алфавит: узэгууд ба тэдэниие уншаха гурим гэжэ ойлгуулха, абяануудые узэгуудээрнь нэрлэлгэ.

Угэ. Угын нэрлэдэг уургэ: юумэ, шанар, уйлэнуудые нэрлэлгэ. Хэлэлгэ сoohooугэнуудыень шэлэлгэ. Али ба юумэ нэрлэдэг угэнууд болон туЬалагша угэнууд. Туе угэнуудэй илгарал, асуудалнуудынь (хэн? юун? ямар? юу хэнэб? яанаб? яажа байнаб?).

Тусхайта болон юрын угэнууд. Тусхайта угэнуудэй хоорондохи илгарал: хунэй нэрэ, обог, амитадта угэЬэн нэрэнууд, хото, тосхон, гол мурэн, хада уула, уйлеэ г.м. нэрэнууд. Тусхайта угэнуудэй эхинэй ехэ узэг зуб бэшэлгэ. Хунуудэй харилсаанда хэрэглэгдэдэг угэнууд (этикедэй угэнууд).

Угын ундэhэн тухай ойлгосо. Нэгэ ундэhэтэ угэнууд. Угын ундэhэ элируулхэ арга - нэгэ ундэhэтэ угэнуудэй дабтагдаЬан хуби ололго. Ад л и ундэЬэнууд, ондоо ундэЬэнууд. Нэгэ ундэЬэтэ угэнуудые нэрлэлгэ, тэдэнээ словаряар шалгалга гу, али словарь coohooнэгэ ундэЬэтэ угэнуудые туужэ ололго.

Мэдуулэл. Мэдуулэл - хунуудэй харилсаха гол арга. Хэлэлгэ coohooмэдуулэл ололго. Тэрээн соо хэн ба юун тухай хэлэгдэhые элируулгэ. ХеерэЬэн, асууЬан, идхаЬан мэдуулэлнууд, тэдэнэй Ьуулэй еэглэлтэ. ШангадхаИан мэдуулэлнууд, еэглэлтэнь. УгтэЬэн тухэловр болон темээр, асуудалаар, зурагаар мэдуулэлнуудые зохёолго.

Холбоотой хэлэлгэ хугжввлгэ. Нэгэ ундэhэтэ угэнуудые hанажа, оложо, словарь coohooтуужэ, удхыень элируулжэ, hурагшадай угын неесэ баяжуулха. Угэнуудые сэхэ болон шэлжэмэл удхануудаарнь хэрэглэхэ. Хэлэлгэ, мэдуулэл coohooшэлжэмэл удхатай угэнуудые илгаад, удхыень харуулха. Сэхэ болон шэлжэмэл удхатай угэнууд- тэй мэдуулэлнуудые зохёолго. Словаряар худэлжэ hypaxa. Таабаринуудые, кроссворднуудые таажа, оньhон угэнуудые хэлэжэ, зохёожо шадаха. Угэнуудтэ синонимуудые болон антонимуудые олохо. Зарим угэнуудэй бии бололготой танилсаха.

Холбоотой текстын шанарнуудые элируулхэ. Текст миин мэдуулэлнуудэй булэгЬве илгаха. Текстын удха, нэрэ. Текстын нэрэ, тэрэнэй уургэ: нэрэ соо текстын темын болон гол Ьанал бодолойхаруулагдаха тухай. Текстнуудтэ нэрэ hанаха. Аман хэлэлгэ соогоо хэлэhэн зорилгоhоонь боложо мэдуулэлнуудэй аянга ондо ондоогоор угуулэлгэ. Тиимэ угуулэлгэ бэшэгээр харуулалга. Логическа сохилто тухай. Шангадхан мэдуулэл ба тэрээнэй сэглэлтэнь. Мэдуулэлнуудэй хоорондохи харилсааниинь: тэрэ, энэ, туе г.м. угэнуудые хэрэглэлгэ.

Текстын байгуулга. Текст coohooтэрэнэй заатагуй дайралдадаг хубинуудыень: эхин, гол хуби, тугэсхэл илгажа шадаха. Текстын орхигдоЬон хубинуудые олохо. УгтэЬэн эхеэр гу, али тугэсхэлвер тесктнуудые зохёохо.-Тухэлвв хубилгаЬан (деформированна) текст- нууд дээрэ худэлмэри. Абзацнуудай удха.

Холбоотой текстын янзанууд: зураглалга, домоглол. Зураглалга гээшэ ямаршьеб юумэ'нэй шанар шэнжэ харуулЬан текст. Домоглол гээшэ энэл юумэнтэй тохёолдоЬон уйлэнуудые харуулЬан текст. Текстын тусэб. УгтэЬэн гу, али хамга табиЬан тусэбеер (самбарта бэшээтэй байха гу, али еэвжээр хэлээтэй байха) багахан изложени зохёолго (сээжээр, бэшээд). БэшэЬэн текстээ абзацнуудта хубааха.

Аман хэлэлгэ хугжввлгэ. Ондо ондоо наЬатай хунуудтэ хан- далга, этикедэй угэнуудые хэрэглэлгэ.

Сэбэр бэшэлгэ. Нэгэдэхи класста абаЬан бэшэгэй гигиеническэ болон техническэ дадалнуудые дабгалга, гуримшуулга. Хушэр бэшэлгэтэй узэгуудэй булэгуудые удаа дараалан хунгэнЬввнь хундэ руунь, бага болон ехэ гэжэ илгаруулан бэшуулхэ. Бэшэлгын уедэ узэгуудэй тухэлнуудые зуб харуулга дээрэ худэлмэри. Ухибуудэй узэгуудые холбоходоо алдуунуудые гаргадаг ушарнуудые веЬэдворнь олуулха, зуб болгон бэшуулхэ. Ганса шугамтай дэбтэртэ бэшэжэ эхилхэ. Угэнуудые ба мэдуулэлнуудые диктовко доро аятай тааруугаар бэшэлгэ.

Дуримөөр шалгагдахагуй угэнууд. Алирhан, амар сайн, арад, баяртай, борбоосгой, боргооһон, Буряад орон, бумбэгэ, дабhан, долгин, дэбтэр, жэргэмэл, жэрхи, звехэй, зэдэгэнэ, миисгэй, мянган, нюрган, нюhан, онгосо, Улаан-Удэ, урьха, угэреэ, ульгэр, ундэhэн, ухибууд, хартаабха, хилээмэн, хюмhан, хюрөө, hайндэр, hармагшан, шаазгай, шэниисэ, элжэгэн, эрбээхэй, эльгэн, юhэн, ялаагана, ямаан, ялагар, алфавит, Росси, фамили, класс.

Булэгууд болон теэмэнуудые узэхэ тусэблэлгэ.