Тыва оол, кыстын кижизидилгезинге хамаарышкан дурумнер
занимательные факты (1, 2, 3, 4 класс)

Монгуш Регина Игоревна

Ёзу-чанчылдарывыс утпаалынар

1) Огге таныыр-даа, танывазы-даа кижилер келирге, ол огнун уруг-дарыы тенектенип болбас

2) Ог иштинге алгырбас, ог иштинге алгырарга, мочээн торелинин каргыжы чедер

3) Сыгырбас. Ог иштинге сыгырар болза, азалар чыглып келир

4) Дижин кыжыратпас. Дижин кыжырадыр болза, кырган-авазынын шугулу хайныр

5) Таалайын таккылатпас. Таалайын таккыладырга, аш ырым кирер

6) Отче тукпурбес. От ээзи киленнээр дижир

7) Будун челдирбес. Чорук чок черден ырак чер баар чорук унер

8) Уш-баш чок алгырты кегирбес. Кежик оскундурар дижир

9) Улуп тура кылдыр эзевес. Багы костур

10) Чараазын чылгавас. Адазынын адынга багай

11) Дылын ужулбас. Дылын уштурга, авазы ыглаар

12) Хачы аксы анганнатпас. Куруг черден чаргы-чаалы болур

13) Хуун аксы донгайтыр кагбас. Ол дээрге кежик чолдун эди. Кодан-чурт ядараар дижир

14) Кыскаш аксы хаккылатпас. Кадайлар аразынга хоп-чип унер

15) Бижек хынындан ужулбас. Дуне аза киргеш, хыл бооп хуулгаш, хыннын иштинге хонуп чыдыптар дижир

16) Билзек солушпас. Бир уруг билзээн оске эжи уругнун билзээ-биле солчур болза, душтук оглундан ыраар дижир

17) Бадылгага эр-кыс аныяктар билзектерин кедип тургаш, оваарымчалыг болур. Оскунар болза, эр кижи дораан ангы ог-буле тудуп чоруптар

18) Курун куржаныыр. Багай чуве ооргазынга чуктенир дижир

19) Арага ижери хоруглуг. Хунду суксуну чугле онзагай байырлалдарда, онзагай кижилер мурнунга дижир

20) Оске кижинин хевин, эдин албас. Кижи чувези киленниг

21) Кижиге кыжанып болбас. Актыг кижиге кыжанып болбас- нугул болур. Актыг кижинин сеткилин хомудадып болбас-бачыт болур

22) Тодуг-догаа чуртаар дизе, инек-малды хумагалаар

23) Хем суунче бок тогери хоруглуг. Чудараар.

24) Дустуг чер-ыдыктыг чер. Торээн черинин дузун амзап чораан кижи ол-шыкка алыспас дижир

25) Хем суу дуглавас. Ядараарынын демдээ дижир

26) Ийи теректин будуктары тутчуп унген болза. Ол чернин чурттакчылары ханы харылзаалыг чон дижир

27) Улуг назылыг кижи бичии кижиге чуве бээрге, ийи холдап алыр. Чангыс холу-биле алырга, бугу назынында чааскаан чурттаар дижир

28) Аяк сунарга ийи холдап алыр. Чангыс холу-биле алырга хырны аштаар

29) Аяк дуву дырбап болбас. Аш болур дижир

30) Дус дилээн кижиге албан дусту бээр. Ол дээрге буян чедиргени ол

31) Дус бээрде каттырып тургаш сунар. Чуге дээрге дус ажыг.

32) Тыва кижинин амыдыралынга дус кончуг ажыктыг дижир. Шаандан тура тыва чон Овур кожууннун девискээри Дус-Дагдан дустаар чораан. Дус каккан кижи оран ээзинге чалбарыыр

33) Ырак чер чоруур кижи бир борбак дусту хойлап чоруур.

34) Дус чыглап чоруур болза, ол-шыкка алыспас

35) Кыс уругнун аксы быжыг болур. Хоп тарадырга, сек корген кускундан дора костур

36) Кыс кижи дириг амытаннарнын амызынга хол чедип болбас

37) Кыс кижи узун эдектиг хептер кедер. Эдээн ажыдып болбас

38) Оске оглерге хонмас. Дооскун бызаага домейлээр

39) Кыс кижи черге чыткан баг аргамчы, чеп-аргамчы ап болбас. Бергедеп божуур

40) Кыс уруг шалып-кежээ болур. Чалгаа кыстын чанынга душтук оол чагдавас

41) Кыс уругнун караа хоюг, чымчак болур. Соок карактыг уруг каржы кылдыр сагындырар дижир

42) Чем кылып билбес уругнун, ашаа хозар дижир

43) Кыс уруг ол хаак сыкпас, чечек чулбас. Ажы-толунге каржы ава болур

44) Каткыжы кыстын чанынга. Душтук оолдар чыглыр

45) Донгун кыстын чанынга ыт безин чагдавас

46) Улус кыжырып соглевес. Кочуланыр болза, боду база домей бергелерге таваржыр

47) Хундулээчел, дузааргак кижи, чуну-даа чедип аап шыдаар

48) Ада-иезин хундулеп чоруурга, аас-кежик ковудээр

49) Аал-чуртун хагбайн чоруур болза, аарыг-аржык оршээр

50) Чонунга аас-кежик кузеп, экини бодап чоруур болза, акша-копеек арбын болур

"Тыва езу-чанчылдар" номундан.

По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Моя малая Родина: "Экскурсия в столицу Республики Тыва г.Кызыл"

Экскурсия в столицу нашей республики « г. Кызыл – город в центре Азии»  Цель экскурсии:познакомиться с достопримечательностями города Кызыла  Задача:изучить историю создания памятных м...

Тыва - мой край родной

Внеурочная деятельность 1 класс ФГОС...

Звук {ц} и буквы "Цц". Кызыл - столица Тывы.

Научить детей правильно воспринимать на слух и правильно произносить звук Ц, расширить знания о родном крае....

"Наш край. Азас - жемчужина Тывы"

Знакомство учащихся с водными ресурсами Тоджи....

Экскурсия столицу Республики Тыва: "Достопримечательности г.Кызыла"

Экскурсионный выезд в столицу нашей республики с 4 "а" классом...

тыва дыл 2 класс

календарь-тематиктиг план...

"Уруглар кижизидилгезинге ада-иенин ролю"

Роль родителей в  воспитании детей....