Маф1ащхьэтыхь
план-конспект занятия (1, 2, 3, 4 класс)

           Маф1ащхьэтыхь

01 – Уэрэд «Си адыгэбзэ» Хусен  Маремуков

Сабий: Гъэрэ щ1ырэ зэхок1. Илъэсыщ1эр къохьэ. Унагъуэм Маф1ащхьэтыхь ящ1.

 Маф1ащхьэ джэд махуэр адыгэм я махуэшхуэщ. Ар гъатхэпэмазэм и т1ощ1рэ т1ум хуозэ, ик1и гъэрэ щ1ырэ щызэхэк1махуэрщ. А махуэм маф1эр ягъэлъап1э, щ1ымахуэ щ1ы1эр абы и ф1ыщ1эк1э зэрырахьэк1ам щхьэк1э. Тхьэлъэ1уу ик1и нэтемыгъахуэулъыпэ кърагъэк1, джэд ф1ыц1эк1э.

Мис а махуэм ц1ыхухэм къак1ухьырт хъэхъу нэхъыф1дыдэхэр зым адрейм жыри1эу.

Езыгъэк1уэк1ыр:  Ижь-ижьыж лъандэрэ ди адыгэ хэмхабзэ дахэу яхэлъщ нэхъыжьым пщ1эшхуэ хуащ1у

Абыхэм ящыщ илъэсыщ1э хъэхъу ц1ык1ухэм зэрагъэщ1амк1э ди нэхъыжьыф1хэм зыкъыфхуагъэзэну яхуейщ.

"Илъэсыщ1э хъуэхъу"

02. (Мэкьамэ кьоуэ «Черкесская №1

1. Мы илъэсыщ1э дызыхыхьэм щыщ1эдзауэ

Ди нэхъыжьыф1хэр жьыщхьэмахуэхъуну!

Ди нэхъыщ1эфхэр ф1ыгъуэ нат1эу псэуну!

Щ1алэхэр малъхъэф1 хъуну!

Хъыджэбзхэр нысэф1 хъуну!

2. Пхъухэр адэ-анэк1э гущабэущытыну!

Къуэхэр адэ-анэк1э хьэлэлущытыну!

Адэ-анэхэм я щапхъэф1к1э бынщыпкъэягъэсэну!

Сабийзеиншэ щымы1эжыну!

3. Мылъкук1э нэпсейхэр мащ1э дыдэхъуну!

Щ1эныгъэм щ1эхъуэпсхэм ябжыгъэр куэдк1э нэхъыбэхъуну!

Мамырыгъэ гъащ1эрэ щ1эблэ узыншэрэ

Къыдэхъул1эну!

03 – Уэрэд «Си Къэбэрдей»  Ирина Абрегова

4. Сыт щыгъуи лъагъуныгъэ къабзэрэ ныбжьэгъугъэ нэсрэ ди1эну!

Ди щ1эблэр щ1эныгъэм дихьэхыу еджэну!

Лъэпкъыбзэр, хабзэр,тхыдэрдиныр, фащэрзырахьэным

Ди ц1ыху псорижыджэрухэтыну!

5. Ди нэхъыщ1и динэхъыжьи я гуркъабзэу, я бзэрдахэу

Зэгуры1уэу зэдэ1уэжу

Зым 1эпыхур зымкъищтэжу

Гуф1э-тхъэжу тхьэмдыздигъэпсэу!

Езыгъэк1уэк1ыр: Ди ц1ык1ухэм ягьэхьэзыращадыгэкъафэ.

04  Уэрэд «Тхъам тхуигъапсоу ди анахэр»

Езыгъэк1уэк1ыр: Ищхьэмк1э зэрыжыт1ащи маф1ащхьэджэд яук1, лъыпэ кърагъэк1. Маф1ащхьэджэд щаук1ам деж жа1эу щытахъуэхъухэмщыщ къывжа1энщ ди ц1ык1ухэм.

6. Мы гъатхэкъихьар

Гъатхэф1 тхуэхъуну,

Джэдхэр къакъэу

Къыухэргъуалъхьэу

Вабдзэм 1улъхьэ щыхуащ1к1э

Вак1уэ щ1алэхэр зэрыдэшу

Гъунэиралъэмэ, зэк1ужу

7. Къыдэк1уал1эрэ къыдэупщ1у

Щ1ыуэ дызыхуэзэнур-

Уэшхым и лъагъуэу

Бэвым и гъуэгуу

Абы мэшу къытек1ынур

Бзий ф1ыц1эрэ пкъы п1ащэу

8. Псапэрэгуапэрэ зыхэтщ1ык1ыу

Ди пщ1энт1эпс хьэлэлу

Дызэгуры1уэрэ дызэдэ1уэжу

Дыгуф1эрэ дытхъэжу

Гъэ минк1эрэ Тхьэмдигъэпсэу!

05.«Адыгэ къафэ»

Усэ

Гъащ1эр гъэжьым езэуащ

Пщ1энт1эпс 1эджи къыпхихуащ

Махуэр и бгым щынэсам

Пэщ1эщ1эгъуу къылъысащ

Пэмыхъуну къыщищ1эжым

Гугъэу и1эр щыхихыжым

Гъэжьгубзыгъэмзэрихабзэу

Уафэиныригъэкъабзэщ

Уэсыжькъомыр зэщ1икъуэжщ

И бгыр ф1ыуэ щ1икъузэжщ

Дыгъэтхъуэплъыр къиут1ыпщыжри

Гъащ1эм и 1эр иубыдыжри

Еуэщабыиежьэжащ -

Гъэрэ щ1ырэ зэхэк1ащ

Иджы бзум къраш уэрэд

Сатаней къехь маф1ащхьэ джэд.

06  (Мэкьамэ кьоуэ, Оркестр ансамбля Кабардинка (Рами Дароко)

Егь: Уей, Сэтэнейдахэу, дахэу щы1эм я лей! Сытхэр кьыджеп1эн, уэ уи хьуэхьу дэ дожьэ.  

( Сэтэней мэхьуахьуэ)

Илъсыщ1э дызэрыхьэм ди нэхъыжьыф1хэр жьыщхьэ махуэ хьуну

Ди нэхьыщ1эхэр ф1гьуэ нат1эу псэуну

Ди нэхьыщ1и, динэхьыжьи я гуркьабзэу, я бзэр 1эф1у, зэгуры1уэу, зэдэ1уэжу, зым 1эпыхур зымкьищтэжу, дыгуф1у, дытхьэжудызэдэпсэунупсоми: СЫНВОХЬУАХЬУ

Егь:Упсэу Сэтэней, хьуэхьудахэ кьыджеп1ащ!

Сэтэней::Нобэ фи махуэшхуэм Тхьэгьэлэдж феджа?

Егь:Деджащ, ауэ иджыри кьэсакьым.

(Мэкьамэ кьоуэ, Тхьэгьэлэдж кьыщ1охьэ)

Тхьэгьэлэдж - Зи ц1э ф1ык1э ир1уэнхэм си гугьу фщ1ыуэ зэхэсхащ.

Сэтэней: Я дэ дитхьэу Тхьэгьэлэдж! Телъыджэр зи 1эужь.

                Сытхэр кьыджеп1эн, сытхэр кьытхэплъхьэн?

Тхьэгь: Жылэмахуэ тефсэу

Тезысар узыншэу

Зилъэдийм щхьэмыжит1 кьыпык1эу

Зыху нап1эм т1у ирищ1эу

Бэвымрэ

Бэрычэтымрэ кьыфхилъхьэну сохьуахьуэ.

:

Упсэу Тхьэгьэлэдж, уихьуэхьуркьабылухьу. Кьеблагьэ, т1ыс. Тхьэгьэлэдж и хьуэхьубжьэмйофэ.

Егь: Нобэ ди тхьэлъэ1ум зы хьэщ1э кьэк1уэн хуейуэ зе1эжьэ. Ар Ажыгьафэщ. Гуыпырзыгьэгушхуэу, л1ыгьэ зи1эхэр игьэунэхуу, т1эк1у сэнкунхэрикьигьэгубжьу и гушы1эр япэитумесыркьэсащ.

Ажэгь: Мырсыт мы сыкьызыхэхуар? Сыту гупдахэуфызэхуэса, сыту гьэщ1эгьуэн мы слъагьур!

Егь: Кьеблагьэ, Ажэгьафэ! Нобэди маф1эщхьэджэд махуэщ.

Ажэгь: Сэсахэмыту адыгэхэм зымахуэшхуи  ягьэлъап1эу щытакьым, си гуапэщ фи маф1эщхьэджэдыми сыкьызэрырихьэл1ар. А махуэм ц1ык1ухэр езэшыху, ирикьуху ягьэджэгуу  щытащ. И1эт джэгуну зигу илъ ц1ык1ухэр «Хьуромэ» кьысхузэхуэфшэсыт.

Сабийхэм: Уэхьуромэ-хьуромэ

Уэхьуромэтокьу,

Токьумакьырзи 1эщэ,

Нэгьуэщ1 1эщи димы1э,

Чышырдиуанэгущ,

Дыгьужьыгур ди1эщ,

Пы1эу ди1эр чыныпэщ,

Бгыпэтетырдибийщ,

Фынебгьэрык1уэ,

Фынек1уэтал1э,

Кьик1уэтыжыр хуэмыхущ,

Щ1ыбкьэмыгьазэ,

 Кьумыгьэзэххэ,

Диуанэжьлъэгубгьуэщ,

Тхьэм и губгьуэдивгьыхьэ,

Девгьэджэгуажьэ,

Девгьэжьэжыпэ,

05 - "Хъуромэ" - къофэ

Ажэгь: Ижь-ижьыж лъандэрэ адыгэхэр хъуэрыбзэм  хуэшэрыуэу щытащ. Нэхьыбэу ар кьэзыгьэсэбэпу щытар  щ1алэхэмрэ  хьыджэбзхэмрэщ. Хьуэрыбзэр зыгьэф1ыр гушы1эрщ, абы и бзэрдыджщ, ауэшэрыуэщ. Мы фи ц1ык1ухэр дауэ хущыт хьуэрыбзэм?

Егь: Урагьэдэ1уэнщ а ц1ык1ухэм я акьылыр зэрыжаным.

Щ1алэ ц1ык1ум: Зинэ ф1ыц1ит1ыр пыжьынэ

Зи нэк1ущхьит1ыр пкьынэплъ Сызэрып1уплъэу сыпхьэкьуриУджымукьыхэсшащиЗумусыгьуэджэудызэгьэпсалъэ.

Хьыдж: Сымыпсэлъэну сыбзэгуэкьым Удж бдэзмыхьынуисыпагэкьым Ууэршэрак1эмэ шэщ1эхум к1уэ Ухьыджэбзаплъэмэ усхэк1ыжащ

Псырзэгуэжу яку сыкьыдэк1акьым ПщыкьанхэсыракьуэщДыжьын шырыкьук1э сощак1уэ Уидыщэ пы1эр хьэзырщ Укьыздэмык1уэмэ усхьынщ Си пыжьынэ ц1ык1у

Сыпщщ жып1эу зыкьыпф1эмыщ1ыж Сыл1щ жып1эу уджукьыхэмыхьэУафэм пк1элъей кьыхуебдзамиУидзэпкьыршы ф1эдзап1эщ УитхыпкьыркьырхьэдзэщУищхьэцыр ик1ащ

Хабзэщ жыс1эу уджсыбдыхыхьа щхьэк1э Сыту щ1эхыщэ зыкьыпф1эщ1ыжа

Ажэгь: Уэдитхьэшхуэ, сыту губзыгьэ мы ц1ык1ухэр. Уа егьэджак1уэ, псорихьарзынэт, ауэнобэреймахуэм и щ1ыхьк1э фи тхьэлъэ1у джэд ф1ыц1эр ф1эвгьэжыну кьыфщыгьупщакьэ?

ФузэнэхьыжьхэмйохьуэхьуАжэгьафэркьофэ.

Ажэгь: Ат1э сэри джэгук1эщ1э кьыфхуэсхьащи, хэтнэхь кьарууф1эми сэ зэхэзгьэк1ынщ. Иц1эр а джэгум «Зэпекьущ».

 (макьамэйоуэ, ц1ык1ухэр мэджэгу«Зэпекьу)

Егь: ИджыАжэгьафэ, дипелуанхэр зэпедгьэуэнщ. (зэпоуэ)

Ажэгь: Сыту щ1алэ уардэ защ1э мы ц1ык1ухэр.

Егь: Нэхъпасэхэм щ1алэхэр джэгурт «пы1э зэф1эхь», «к1эрыщ1э». 

Еплъытди ц1ык1ухэми я зэф1эк1ым.  ( Мэджэгухэр)

Сабийхэм: 1. Нэщ1эбжьэу, гукьеуэу, гугьуехьугьэжьым щытлъэгьуахэр гьэщ1эм и бжэм кьыщыднэну.

Езыгъэк1уэк1ыр:Абдежим ц1ык1ухэ ди зэ1ущ1эр зэхудощ1ыж. Ет1энэгъэ п1алъэм тхьэм ф1ык1э фынигьэс. Узыншагъэпсоми фыщимыгьащ1эк1э узыншэуфыщытхэ.