Проект "Связующая нить времен" ("Адалар угы узулбес")
проект

                                             Ӱлекер

             «Адалар угы  ӱзÿлбес».

                                             Курч сурактар.

• Бÿгÿнги кÿнде адалар билениҥ башчызы, коруучылы деген бийик адынаҥ ла учурынаҥ тууралап калганы.
• Балдардыҥ ÿредÿзиле,таскамалыла кӧп лӧ саба энелер jилбиркеп, иштенип турганы, билениҥ бажында ÿй  кижи туруп калганы.
• Jÿрÿмниҥ айалгаларынаҥ камаанду сурактарла колбой, ада jогынаҥ ӧзÿп jаткан балдарлу билелердиҥ  кӧптӧгӧни.

Ӱлекердиҥ  амадузы:

Адаларга биле ле биледе болор колбулар керегинде, оос ло кееркедим чÿмдемел ажыра баланы jакшы кылык-jанга таскадары аайынча билгирлер берер айалга тӧзӧӧри.

Бÿдÿретен сурактар.

• Баланы jуук улузын тооп билерине  таскадары, биледе баланы jакшыга, бийик кÿÿн-санаага, ишке тазыкытырары, тӧрӧл тилиле куучындажып билерин jеткилдеери аайынча билгирлер берери ле элбедери.
• Адаларды  элдиҥ  ÿредÿ-таскамал (этнопедагогиканыҥ) эп-сÿмелериле таныштырары, билгирлерин бийиктедери.
• Биледе эр  улустыҥ учурын ла магын бийиктедерине ууламjылаган башка-башка бÿдÿмдерлÿ  иштерди  ӧмӧ-jӧмӧ ӧткÿрери.

Ӱлекердиҥ туружаачылары.

• Таскадаачы
• Балдар
• Кÿÿлик таскадаачы
• Адалар.

Ӱлекердиҥ улалары.

Орто кеминде, ÿч неделениҥ туркунына.

Ӱлекердиҥ бÿдÿми.

Jетирÿлер берери ле творческий эп-аргаларлу (информационно-творческий).

Ӱлекердиҥ  эп-аргалары ла эп-сÿмелери.

• Оос чÿмдемелле таныжары.
• Куучын-эрмек ӧткÿрери.
• Jаҥар кожоҥдор угары.
• Тегерик столдор ӧткÿрери.
• Папка-передвижкалар чÿмдеери.
• Бичиктердиҥ кӧрÿзин (выставказын) ӧткÿрери.
• «Айыл» деген мини-музейле таныжары.

                              Тузаланарга керектÿ немелер.

Компьютер, фотоаппарат,  проектор, кÿÿлик центр, аудиозаписьтер, кееркедим чÿмдемелдер, «Алтайдыҥ Чолмоны» газеттеҥ алынган материалдар,  «Солоҥы» деп журнал.

    I -Бӧлÿк-Тӧзӧмӧл.

 Эне-адалар ла балдар керегинде  jетирÿлер jууры (тоозы, сӧӧк-тайагы, ижи-тожы, jилбÿлери ле о.ӧ).

21% бала толо эмес билелердеҥ,  айдарда,  адазы jанынаҥ аjару jок.

                                          Адалар керегинде jетирÿлер

                                           II-Бӧлÿк-Тӧс

1.Колбулар  тударыныҥ эп-сÿмелерин кӧрӧри.Таскадаачылар ла адалар  ортодо бирлик кӧрÿм-шÿÿлтелер чокумдап алары, балага jажыныҥ кемиле  келиштире берер билгирлерди берерин jеткилдеери, адаларды jилбиркедер эп-аргалар бедиреери.

2.Адалардыҥ  тоомjызын бийиктедерге  ууландырылган иштерди тӧзӧӧри.

3.Чокумдалган иштерди ӧткÿрери.

4. Адалардыҥ элдиҥ ÿредÿ-таскамал  (этнопедагогикалык) билгирлерин бийиктедери.

                            Ӧдӧтӧн  ишти  чокумдаганы.

                                    III-Бӧлÿк-Турултазы.

1.«Эр кижиниҥ учуры бистиҥ биледе»

 (Кажы ла биле jетирÿ тургусканы)

2.  «Бала-барканыҥ бажы слер,

      Бар немениҥ ады –слер,

      Алтай jонымныҥ ийдези-слер.

      Алтай jÿрÿмниҥ jÿзи - слер». (Л.Кокышев)

(Билелик таскамалдыҥ ченемелиле ÿлешкени - ада-энелердиҥ jуунында)

                                                   Адакы сӧс.

         Бу мындый ÿлекер-ÿредÿ ӧткÿргени биске, таскадаачыларга, кажы ла бӧлÿктиҥ балдарын, ада-энелерин, биледе jанжыгуларын jууктада, теренжиде билип алар арга берет, jедикпестерле иштегедий сурактарды чокумдайт, ада-энелер ле таскадаачылар бой-бойлорын  jӧмӧжип, jаман-jакшызын айдыжып jÿрер айалга тӧзӧп, jаан тузазын, болужын jетирет.

   Ӧткÿрилген иштин турултазында «  Биледе  ада кижиниҥ учурын бийиктедери» деген оҥдомол адаларга jарталган, билгирлери  бийиктеген,  теренжиген. Соот-оойындарда, байрамдарда, ÿредÿлÿ ле таскамалду иштерде адалардыҥ туружары   кӧптӧгон, балдарга адалары учун оморкоор  айалга  бистин болукте тӧзӧлгӧн деп, айдарга jараар.

                                      Ӱлекердиҥ тургузаачызы

                                     Экинур jуртта балдардыҥ  садыныҥ таскадаачызы

                                     Мундукина Л.И.

                                       Тузаланган бичиктер:

1. Мандина Я.А., Азанова О.С. «Алтай тилди уренедис», Горно-Алтайск, 2014г.
2. Тобоева Е.Н. Оогош болчомдордын турачагында иштеер «Кунеш» (Солнышко) образовательный программа аайынча методикалык ууламjылар» -Горно-Алтайск, 2018г.
3. Тобоева Е.Н. Хрестоматия «Кунеш», 2004г.
4. Тобоева Е.Н. «Арба кылгада» Оогош болчомдорго кычырар бичик, Горно-Алтайск, 2016г.
5. Чочкина М.П. «Балдардын алтай литературазы», Горно-Алтайск, 2017г.
6. Чочкина М.П. «Алтайский детский фольклор», Горно-Алтайск, 2003г.
7. Алтай кеп-куучындар «Ак Чечек»-Горно-Алтайск, 1994г.
8. Алтай jанар кожон , Ак чечек, 2002j.
9. Алтай албатынын алкыштары,  «Алтын-Туу», Байсын-Jурт,2017j.
10. Буучай Бурмаловты кычыралы,Горно-Алтайск,2008 бук 51