План-конспект непосредственной образовательной деятельности с детьми старшей группы "Савнă ен, чăваш çěршывě"
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа)

Темă: Савнă ен – чăваш çĕршывĕ

Тĕллевĕ: Тăван çĕршыв ăнлава тарăнлатасси, ăна юратма, хисеплеме вĕрентесси, чăваш халăхĕн вăййи-юррисемпе, ваттисен сăмахĕсемпе усă курма вĕренесси

Материал: вайă «ялавпа герб шыраса туп», ачасене сăрласа илемлетме ялавсем, фломастерсем.

Малтан туса ирттернĕ ĕçсем: ялавпа, гербпа, Чăваш республикин карттипе паллашни, «Чăваш республики» ятлă кĕнеке пăхса тухни.

Заняти йĕрки: Ачасем Чăваш республикин гимнĕпе юрласа кĕреççĕ, икшерĕн сĕтел хушшине ларса тухаççĕ.

Юрă: Çурхи тĕнче вăраннă чух:

Хаваслă кун шăраннă чух,

Чун савăнать, чĕре сикет,

Çĕршывăм çинчен юрлас килет.

Пр.: Тăван çĕршыв (2х.),

Асран кайми

Юратнă çĕршыв,

Тăван çĕршыв (2х.)

Мухтав сана,

Çуралнă çĕршыв!

Воспитатель: Ачасем,   эпир  пурăнакан  Тăван  çĕршыв - Чăваш çĕршывě

. Улăп çĕрĕ.  Чăваш çĕрĕ Аслă Атăл хĕрринче вырнаçнă. Чăвашсем мĕн авалтанах çĕр ĕçĕпе пурăннă. Ку ăсталăха вĕсем йăхран йăха парса пынă. Чăваш çĕршывне таврари халăхсем юратса ĕçчен те маттур çынсен çĕрĕ теççĕ.

- Ачасем, калăр-ха тархасшăн, Чăваш республикин тĕп хули мĕнле хула-ши?

Тĕрĕс, Шупашкар. Паянхи Шупашкар пысăк та илемлĕ хула. Кунта пысăк заводсемпе фабрикăсем нумай. Пирĕн республикăн хăйĕн гербĕ тата ялавĕ пур.

- Ачасем, ăçта вĕлкĕшет-ши ялав? Вăл мĕн тĕслĕ-ши? Ун çине мĕн ÿкернĕ-ши? тата мĕнле тĕспе?

(Ачасен отвечĕ хыççăн ялав кăтартать).

- Терĕс, Шупашкарта Советсен çурчĕ çинче сарă ялав вĕлкĕшет. Ун çине хĕрлĕ тĕспе ăрусен йываçне ÿкернĕ.

- Тата мĕн калама пултаратăр ялав çинчен?

- Ялав пĕр-пĕринпе ĕмĕр-ĕмĕр килĕштерсе пурăнас кăмăл суратать.

- Герб çине мĕн ÿкернĕ-ши, ачасем?

- Пурнăç цывăççи, 3 хĕвел, хăмла.

- Тĕрĕс, чăвашсем хăмла çитĕнтернĕрен хăмла, аялти пайне çĕр ÿкернĕ. Чылай чухне çак пурнăç йывăççи юман атте сăнарлă, пирĕн мăн асаттемĕрсем юмана сума сунă, пуç -çапнă, вĕсен шучĕпе пĕтĕм çут тĕнче варринче юман ларнă. Çак йывăç ырă-сывă ÿснĕ чух пурнăç та ĕмĕр-ĕмĕре тăсăлĕ тесе шутланă чăвашсем.

Почтальонка кĕрет: Сывă-и, ачасем! Эпĕ сире валли Шупашкартан посылка илсе килтĕм. Ача садне валли тесе çырнă кунта.

Воспитатель: Тавтапуç, эпир ăна уçса пăхăпăр. Мĕн-ши унта? (Çыру вулать) Кунта пире валли ĕç хушнă, ку ĕçе пирĕн пурнăçлас пулать. Халĕ пурте лайах вырнаçса ларса ĕçе пуçăнар. (Ачасем ялавсем сăрлаççĕ). Маттур, Алеша, маттур Володя, Лена та тăрăшать.

Тепĕр вăйă та пур иккен «Ялава тата герба шырасса туп».  ( ачасем темисе пайран тăракан герба тата ялава пустарассе) Кам маттуртарах пулать-ши?

В-ль: Ачасем, айтăр-ха, кăшт канса илер, аттесемпе аннесем вылянă вайăна аса илер.

- Акана мĕнлек тăваççĕ?

-Акана çапла тăваççĕ.

-Тырăна мĕнле выраççĕ?

-Тырăна çапла выраççĕ.

-Утăна мĕнле çулаççĕ?

-Утăна çапла çулаççĕ.

- Вăйăра мĕнле юрлаççĕ?

-Ушкăнпа тăрса юрлаççĕ.

Юрă: Чĕвĕл чĕкеçсем, çепел шăпчăксем

Савăнса юрлаç янкăр ирхине.

Хастар каччăсен, çамрăк пикесен

Çурхи хĕвеле кĕтсе илмелле.

Воспитатель:

 хумханать-и аслă Атăл,

Каш кашлать-и сĕм вăрман.

        Савнă çĕрĕм-шывăм ман вăл

Сас парать мĕн авалтан.

Пирĕн пурнăçра илем кашни утăмра, ăна курма çеç пĕлмелле. Ачасем, Чăваш çĕрĕ-шывĕ çинчен сăвăсем пĕлетĕр-и?

Сăвăсем: 1) эп - чăваш ачи, саватăп

Хамăрăн чăваш çĕрне

Вăл кипке те ман, сăпка та    \Денис

Ана манмăп ĕмĕрне.

2) Сан çинчен юрлатар юра

Чаплă Чăваш ен,

Сан яту ытла та ырă,         \Настя

Çав тери чечен.

4) Ытарми тăван тавралăх,

Куç тулли кунта илем.

Мĕн чул хурăнлăх, йăмралăх   \    Майя

Кÿлĕсем, юханшывсем.

5) Чăваш ен вăл – тăван ен

Чуна ăшă хамăр ен.

Чун ăшшисĕр пурăнма

Чăннипех те çамал мар.         \Надя

Чăваш ташши. «Тух-ха, Ванюк, пирĕн умма.»

Воспитатель: Ахальтен каламаççĕ пуль ваттисем:

1) тăван çěршывсăр этем юрăсăр шăпчăк пек: унăн савăнăçĕ те, хуйхи те çук.

2) Тăван çěршыв сывă пулсан тăван йăву та пулĕ сан.

Çапла, ачасем, пирĕншĕн Тăван çĕршыв Чăваш çĕрĕ-шывĕнчен пуçланать. Юрат ăна, упра!