Әбиемдә кунакта, авылыма- еракка.
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа) на тему

Әбиемнең -кунакка, авылыма- еракка.

(зурлар төркеме өчен)

Максат:балаларның йорт хайваннары турындагы күзаллауларын системалаштыру, күзаллауларын тирәнәйтү.

Тәрбия бурычы:Балаларда хайваннарга карата мәрхәмәтлелек, кайгыртучанлык хисләре тәрбияләү.

Үстерү бурычы:Балаларда хайваннарга карата мәрхәмәтлелек, кайгыртучанлык хисләре тәрбияләү.

Белем бирү бурычы:Балаларда хайваннарга карата мәрхәмәтлелек, кайгыртучанлык хисләре тәрбияләү.

Төп белем бирү өлкәсе: сөйләм үстерү.

Интеграль белем бирү өлкәләре:аралашу, танып белү, физкультура, сәламәтлек, иҗат, музыка, социальләштерү.

Методик алымнар һәм чаралар:уен, сорауларга җавап бирү, нәфис сүз, табышмак әйтү, күргәзмә материаллар куллану, мактау, практик эш, техник чаралар куллану.

Җиһазлар:  интерактив такта, аудиоязма, курай, ишегалды макеты, йорт хайваннары уенчыклары, “Ишегалды” рәсеме, хат, әби фоторәсеме,  күчтәнәч.

Сүзлек өстендә эш: тояк, рәнҗемәү, кимерә, ишегалды;

 Алдан башкарылган эш:

1) хәрәкәтле уеннар уйнау – “Песи һәм тычканнар”, “Төлке һәм тавыклар”, “Мияу, мияу, нинди төс?”, “Көтүче һәм көтү”;

2) йорт һәм кыргый хайваннарының аермалыгы турында әңгәмәләр уздыру.

3) дидактик уеннар: “Нәрсә артык?”, “Баласын әйт”, “Нәрсә, ничек кычкыра?”, “Нинди һәм нәрсә бирә?”;

4) сүзле уен: “Сүзләр яса”, “Песине дәшү”;

5) “Гав исемле мәче баласы” мультфильмын карау;

6) шигырьләр уку;

7) табышмаклар, мәкальләр, әйтемнәр өйрәнү;

8) рәсемнәр карау;

9) интерактив тактада  уеннар.

Эшчәнлек төзелеше:

1.Эмоциональ халәт тудыру, кереш оештыру моменты;

2. Сюрприз момент,

3. Мәкальләр әйтү.

4. Табышмаклар әйтү.

5.Дидактик уен: “Нинди һәм нәрсә бирә?”

6. Күмәкләштереп әйтү, активлаштыру.

7. Хикәя төзү.

8. Интерактивтактада уен: “Хайваннарны өйләренә урнаштыру”

9. Йомгаклау.

Эшчәнлек барышы:

Балалар кереп басалар.

Т.- Балалар, карагыз әле, шундый матур кояш безгә карап елмая. Әйдәгез, без дә кояшка чын күңелдән елмаеп, барысы белән дә исәнләшәбез.

Тәрбияче һәм балалар бергә:

Бар шундый яхшы гадәт (куллар ике якка җәелә)

Сәламнәр бүләк итү (куллар төшә)

Малайларга сәлам (сул кул өс кәкүтәрелә)

Кызларга сәлам (уңкулкүтәрелә)

Олылар (кулларалдагы кешеләргә сузыла) һәм кечеләр (куллар күкрәк кәкуела)

Барыгызга да сәлам (кулларны ике якка җәеп)

Т. – Балалар, бүген иртән безгә Әминә әбидән хат китерделәр. Хатта ул үзенең фоторәсемен җибәргән. Ул авылда яши, күп эшли һәм барысына да хәленнән килгәнчә булыша һәм сезнең дә шундый булып үсүегезне тели. Балалар, кайсыгыз хезмәт һәм яхшылык турында мәкальләр, әйтемнәр белә? Әйтеп бирегез әле.

Балалар:

 -Эше барның ашы бар;

-Эш – кешенең көзгесе;

-Яхшы кеше эштә беленер;

-Яхшылык җирдә ятмый.

Балалар утыралар

Т. – Балалар, әбинең авылда якын дуслары – йорт хайваннары бар, улбезгә аларның да рәсемнәрен җибәргән. Ул дусларын  бик ярата, алар турындат кайгырта. Без аларның кайсылары ду икәнен табышмаклар аша белербез. Җавапны дөрес әйтсәгез, тактада  рәсеменкүрерсез.

(Балалар табышмакла әйтәләр. Җавапларын әйткәч интерактив тактада йорт хайваннарының рәсемнәре чыга һәм тавышлары ишетелә.)

1. Табышмак әйтәм мин сезгә:

Йон бирә нәрсә безгә? (Сарык)

2. Ниндиа учы коралсыз,

Җәнлек аулый төн буе.

Аннан мыегын селкетеп,

Йоклап ята көн буе. (Песи)

3. Сакаллы килеш туа

Берәүдәгаҗәпләнми (Кәҗә)

4. Кешенең дусты, йортныңсакчысы. (Эт)

Т. – Булдырдыгыз, балалар. Әбинеңдусларынбелдек.  Ә ни өченәбиаларныяратаикән? Аларәбигәничек ярдәм итәләр? Хәзер без сезнеңбелән уен уйнапалабыз, бәлкишул уен ашасоравыбызгаҗаваптабарбыз. (Ишегалды макеты һәм йортхайваннарыуенчыклары, балалар үзләренәберәрйортхайванысайлапалалар).

Дидактик уен: “Нинди һәм нәрсәбирә?”

Т. – Синнәрсәалдың? Сыернинди, улнәрсәбирә?

Бала – Сыерзур, мөгезле. Сөтбирә.

Т. – Дөрес. Балалар, сыерныңтоягы да була. Синнәрсәалдың? Кәҗәнинди, улнәрсәбирә?

Бала – Кәҗәкечкенә, кешеләргәсөт һәм мамыкбирә.

Т. – Кәҗәнеңдәтоягы бар.

Т. – Атнинди, улнәрсәбирә?

Бала:

 - Ат зур, тиз йөгерә, арба тарта, йөк ташый.

Бала:

 – Сарык кечкенә, йомшак. Йонбирә.

Т. – Дөрес. Безнеңсыер, ат, кәҗә, сарык – тояклыхайваннар.

Тел шомарткыч кабатлау:

Як-як-як – сыерда бар тояк.

Як-як-як – атта бар тояк.

Як-як-як – сарыкта бар тояк.

Як-як-як – кәҗәдә бар тояк.

Т. – Песининди, улничек ярдәм итә?

Бала – Песикечкенә, йомшак, мыеклы, ултычкантота.

Т. – Этнеңярдәменәрсәдә?

Бала  – Улкешенең дусты, йортсакчысы.

Т. – Балалар, ә аларныберсүзбеләнгенәнәрсәләрдипәйтәләр?

Балалар бергә: – Йортхайваннары.

Т. - Ә нигәаларныйортхайваннарыдипйөртәләр?

Балалар: – Чөнкиаларкешеләрянындаяшиләр. Кешеләраларгаазыкәзерлиләр. Кешеләрһәрвакытйортхайваннарынкайгыртыпяшиләр.

Т. – Сезбусорауларга да дөрес җавапбирдегез. Балалар, хәзер ял итеп алабыз.

Т. – (талгынкөйастындакүзгимнастикасыясау) Балалар, төнҗитте, күзләрегезнейомыгыз! Ял итәбез. Хайваннар да, дөньядагыбарлыктереклектә ял итә… Көн! Уяндык!

Дидактик уен: “Нәрсәартык”

Т. – Балалар,  карагызәле, хайваннар ял иткәнарадааларянынанәрсәдеркилепкушылган. Нәрсәул? Нигәулартык?

Бала: – Бүре, улкыргыйхайван, урмандаяши, безнеңйортхайваннарынашаргамөмкин.

Т. – Дөрес, әйдәгез, этебезгәбүренеурмангакуарга ярдәм итик. Этбулыпөрик.

Тәрбияче һәм балалар: – Һау- һау – һау. (Сулышгимнастикасы)

Т. – Менә бүре урманга качты. Эт ярдәмендә хайваннарны бүредән коткардык, димәк, ул безнең дустыбыз һәм сакчыбыз. Хайваннар әлегә ишекалдында йөри торсыннар, ә без сезнең белән “Көтүче белән көтү” уены уйнап алу өчен түгәрәккә басабыз.

 Хәрәкәтле уен: “Көтүче һәм көтү”

Тактадаавылишегалдырәсемекуела.

Т. – Балалар, әбибезгәүзенеңишегалдыфоторәсемендәҗибәргән. Әйтегезәле, бурәсемдәнәрсәләркүрәсез?

Б. – Өй, песи, песибаласы, эт, сыер.

Т. – Песибаласынишли?

Б. – Песибаласысөтэчә.

Т. – Эт нишли?

Б. – Эт сөяк кимерә.

Т. – Сыер нишли?

Б. – Сыер үлән ашый.

Т. – Алар кайда йөриләр?

Б. – Ишегалдында. (Рәсем буенча хикәятөзепсөйләү)

 Хикәя төзү

“Буишегалды. Монысы өй. Ишегалдында песи утыра. Янында – баласы. Ул сөт эчә. Бу – эт. Ул сөяк кимерә. Сыер үлән ашый. Хайваннар дус, тату яшиләр.

Т. – Песи ничек сөт эчә? Ә мыегына буялган сөтне ничек ялый?

(Артикуляцион гимнастика)

Т. – Булдырдыгыз, балалар. Карагыз әле, безнәң хайваннар үз өйләрен таба алмыйча аптырап торалар. Әйдәгез әле, без аларга булышыйк.

Интерактив тактада уен: “Хайваннарны өйләренә урнаштыру”

Т. – Балалар, әбинеңдусларыбеләнтаныштык, аларныңничек ярдәм иткәннәренбелдек. Ә хәзер, әйдәгез, шулхайваннарныңүзегезгәошаганөлешләренгенәалып, яңатөрлехайванныңрәсеменясагызәле. Улбезнеңдустыбызбулыр.

(Балалар тактадарәсемясый)

1 бала - Сарыкныңйомшакйонынясыйм.

2 бала –  Ә мин сыерныңмөгезен.

3 бала – Атныңаякларынясыйм.

4 бала – Ә мин кәҗәнеңсакалын.

5 бала – Мин этнеңкойрыгынясыйм.

Т. – Менә нинди күңелле хайван килеп чыкты. Әйдәгез, әбинешаяртабыз. Бухайванны интернет челтәреашааңаҗибәрәбез. Балалар, сезгәәбинеңдусларыошадымы? Аларнәрсәләрбулдылар?

Б. – Йортхайваннары.

Т. – Улаларны ни өченяратаикән?

Б. – Чөнкиаларәбигә ярдәм итәләр, яхшылар, булышалар. Хайваннаркешеләргәбулышалар. Шуңакүрәалартурындакайгыртырга, аларнырәнҗетмәскәкирәк.

Т. – Балалар, сезмиңабүгенбикошадыгыз, эшчәнлектә актив катнаштыгыз. Сезгәэшчәнлекошадымы? Нәрсәсебеләношады? Ниндияңасүзләрбеләнөйрәндегез? Ниндибиремавырбулдысезгә, кайсысыҗиңелбулды? (Балалар бер-берсенә һәм үз – үзләренәбәябирәләр.)