Башҡорт теленән « Башҡорт “Ү” өнө» темаһына әҙерлек төркөмөндә дәрес конспекты
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа)

Илеш районы муниципаль районы муниципаль мәктәпкәсә белем биреү учреждениеһы

Түбән Йәркәй ауылы “Баланы үҫтереү үҙәге – балалар баҡсаһы”

Башҡорт теленән

« Башҡорт “Ү” өнө»

темаһына әҙерлек төркөмөндә

дәрес конспекты

                                        Йәнбирҙина Айһылыу Флүр ҡыҙы

                                                     2021 йыл

Маҡсат :  “Ү” өнө менән балаларҙы таныштырыу, характеристика биреү, телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыу; һүҙҙәрҙе үҫтереү ижектәргә бүлеү; “Ү” өнөн һүҙҙәрҙә ижектәргә бүлеү; фекерләү һәләтен һәм иғтибарҙы үҫтереү; бармаҡ , ҡул маторикаһын нығытыу; дәрескә ҡыҙыҡһыныу уятыу.

Йыһазландырыу: бәпес ҡурсаҡ, предметлы һүрәттәр, көҙгө, дәфтәр һәм ручкалар.

Дәрес барышы:

Артикуляция гинастикаһы:

а) көҙгөгә өрөп һөртәбеҙ,

б) йылмайып ҡарайбыҙ,

в) теш таҙартабыҙ,

г) теште күрһәтеп йылмаябыҙ.

Тәрбиәсе:  Бал ҡорто , бәпес, ҡарға, йылан төшкән һүрәттәр күрһәтеп – Ниндәй башҡорт өндәре ишетелә?

Балалар : Бҙ-ҙ-ҙ- бал ҡорто – ( ҙ –башҡорт өнө),

                 Ҡар-ҡар-ҡар- ҡарға- ( ҡ- башҡорт өнө),

                 Ҫ-ҫ-ҫ- йылан (ҫ- башҡорт өнө),

                 Ңә-ңә-ңә- бәпес илай ( ң- башҡорт өнө).

Тәрбиәсе:  “Ү” хәрефе төшкән һүрәт күрһәтеп:

                    Ҡарағыҙ әле балалар, был нимәгә оҡшаған?

Балалар : ағасҡа, ботаҡҡа, асҡысҡа, һәнәккә.

Тәрбиәсе: - Әйҙәгеҙ, бергәләп әйтеп ҡарайбыҙ:      

• Айырым әйтеп ҡарайбыҙ,
• Бергәләп хор менән,
• Көслө тауыш менән, көҙгөгә ҡарап әйтәбеҙ.

Шул ваҡыт бала илаған тауыш ишетелә.

Тәрбиәсе: Бәпес илай. Әйҙәгеҙ бергәләп бәпесте йыуатабыҙ.

Ҡулдарҙы бәпес тотҡан кеүек ҡуябыҙ.

( Тәрбиәсе бәпесте әкрен генә ҡулына ала ла бишек  йырлай. Балаларҙа тәрбиәсе артынан ҡабатлайҙар).

Әлли – бәлли - бәлли – бәү – ү,

Әлли – бәлли - бәлли – бәү – ү,

Тәрбиәсе: Бәпес йоҡлап китте шикелле, беҙ уны сәңгелдәккә һалып ҡуяйыҡ, тыныс итеп кенә йоклаһын. Бәпесте йоҡлатҡанда таныш өн ишеттегеҙме?

Балалар : «Ү» өнөн ишеттек.

Тәрбиәсе: «Ү» өнөн тартынҡымы, һуҙынҡымы ?

Балалар : Һуҙынҡы, сөнки уны оҙаҡ итеп әйтеп була.

Тәрбиәсе: Мин һеҙгә йомаҡ әйтәм, ә һеҙ уны сисеп ҡарағыҙ;

1. Һыйырҙан артыҡ ҙур тугел,

Башында ике мөгөҙ.

Үсекләһәң асыулана,

Һөҙмәҫ тимә ул...(үгеҙ)

2. Элеп ҡуйған ебәк ауын,

Алып тора күҙҙең яуын.

Ҡорбанын ул бик тиҙ таба,

Ауы буйлап етеҙ саба

Әллә кемдән күрмәксе,

Көн итә шулай...     (үрмәксе)

Тәрбиәсе: «Ү» өнөн ишетеп айырабыҙ, ( һәр балаға ҡыҙыл түңәрәктәр таратып бирә), ү өнө булһа ҡыҙыл түңәрәктәрҙе күтәрәбеҙ.

а) өндә: а,о,у,ү,ы,и,ө,е,ү,о

б) ижектә: бү–бү, мә-мә, сү-сү,кү-кү,тү-тү;

в) һүҙҙәрҙә: үтек, ау, үксә, бал, күмәс, өҫтәл.

(Тәрбиәсе  таҡтаға һүрәттәр элә “Ү” өнө булған һүрәттәрҙе бала һайлап ала һәм һорауҙарға яуап бирә).

Тәрбиәсе: Был нимә?

Бала: Был бүре.

Тәрбиәсе: Бүре ҡайҙа йәшәй?

Бала: Бүре урманда йәшәй.

Тәрбиәсе: Бүре һүҙендә “Ү” өнө нисәнсе ижектә?

Бала: ( “Бүре” һүҙен сәпәкәйләп ижеккә бүлеп ҡарайҙар) – “Ү” өнө беренсе ижектә.

Тәрбиәсе: Туп менән һүҙҙәр уйыны уйнайбыҙ. Мин һеҙгә һүҙҙәр әйтәм, ә һеҙ күплектә әйтәһегеҙ.

Күҙ- күҙҙәр                  күләүек-күләүектәр

Күл-күлдәр                  күгәрсен-күгәрсендәр

Сүл-сүлдәр                  күсәр-күсәрҙәр

Сүлмәк-сүлмәктәр       күмер-күмерҙәр

Тәрбиәсе: Афарин, хәҙер урындарға ултырып, дәфтәрҙәрҙе асып: күлдәк, үрмәксе, үгеҙ- һүҙҙәренә һөйләм төҙөйбөҙ.

(Бала таҡта алдына сығып, һөйләмен схема ярҙамында яҙып күрһәтә һәм балалар дәфтәрҙәренә яҙалар).

Үрмәксе ағасҡа ауын үргән.

Әсәй миңә матур күлдәк текте.

Үгеҙ уҫал.

Тәрбиәсе: Ҡулдарығыҙ талып китәндер, бармаҡ уйыны уйнап алайыҡ.

“Һаумы ҡояш”:

             Алтын ҡояш ,һаумы.

             Зәңгәр һауа, һаумы.

             Шаян елкәй ,һаумы.

             Кескәй имән , һаумы.

             Беҙ йәшәйбеҙ был ерҙә-

             Сәләмләйбеҙ һеҙҙе лә.

 Йомғаҡлау.