Куску арыгже аян-чорук кичээли.
план-конспект урока по окружающему миру (3 класс) по теме

             Куску арыгже аян-чорук кичээли.

Темазы: Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер.

Кичээлдин сорулгазы: 1) 2-ги класска ооренген кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер дугайында билиглерин катаптап, уругларнын билиглерин улам ханыладыр.

2) Чурук-биле ажыл болгаш оюн шинчилиг ажылдар уезинде уругларны куш-ажылга ынак болурун кижизидер, бойдуска хандыкшылын кижизидер.

3) оореникчинин билиглеринге даянып, аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.

Кичээлдин дерилгези: «Куску арыг»  «Орттенген арга» деп чуруктар, торга, угу чуруу.

                                       Кичээлдин чорудуу.

1  Организастыг кезээ.

Оореникчилернин кичээлге белеткелин четчелээри.

2 Ооредилгеге сундулуун оттурары.

Уруглар, богун бис тыва дыл кичээлинде «Куску арыгже» аян-чорук кылыр бис. Арганын эмчизи торганын даалгаларын кууседир бис.

 Куску аргада чедип келдивис.

- Бо арга кандыг-дыр?

- Бо арга орттенип калган.

- Кымнар бо арганы урегдеп кааны ол?

- анчылар, туристер

- Чуге ынча деп бодап тур силер ынчаш?

- Мындыг чараш арга мынчаар орттенип калган.

- Уеннелип калган арганы шупту кижилер дузалажып тургаш эмнээр бис.

- Торганын даалгазын кууседиилинер

( самбырада парлап каан состерни азар)

ховаган                 чечек                          кижи                          чараш

- Бо состерни номчунар, уруглар.

- Ол состернин аразындан артык состу тывар силер?

- Ховаган деп соске айтырыгдан салыптынарам?

- Чуу деп айтырыгга харыылаттынар.

- Чечек деп соске айтырыгдан салынар?

- Чуу деп айтырыгга харыылаттынар

- Кижи деп соске айтырыгдан салынар?

- Кым деп айтырыгга харыылаттынар.

- Туннел : кым? чуу? деп айтырыгга харыылаттынар состер чуну илередирил?

- чувелерни илередир.

3  Кичээлдин темазын тодарадыры.

- Кайы сос артык-дыр?

- чараш деп сос

- чуге дээрге чараш деп сос чувенин демдээн илередир. Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар

- Богун кичээливисте чуну ооренир дир-бис?

- Кичээливистин темазын чуу дээр-дир бис?

- Кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состер.

- Торганын даалгазын кончуг эки куусеткештин, кичээливисте чуну ооренирин билип алдывыс. Эр-хейлер!

- Арга иштинге чорааш чуну сагыырыл, уруглар?

- Дыка ыыткыр алгыржып болбас. Ыяш сыкпас.

4  Чаа тема

кыдырааш-биле ажыл.

Аян-чорук кижилери орукка демдеглел кыдырааштыг чоруур болгай. Бис база кыдырааштарывысты ажыткаш, ай, хунну бижип алыылынар.

Чараштыр бижилге.

Бис бо арганы чараш кылдыр эмнеп эгелээр бис.

- Ойт уруглар. Угу олур. Угу биске база даалга бээйн- деп олур. Угунун даалгазын кууседиптер бис бе?

Мерг 32 арын 15

Мергежилгенин бердингенин номчуур.

Кижи деп состу чуге улуг ужук-биле бижээн деп бодаар силер?

- Чуге дизе ол оске дириг амытаннардан бодунун угаан-медерели-биле ылгалып турар.

- Силер ону кайы кичээлде билип алдынар?

- Хурээлел кичээлинде чугаалажып турган бис.

- Кижинин шынар демдектерин коргускен состерни домактан тыпкаш адаан шыяр.

- Кайы состерни шыйып алыр-дыр силер?

( угаанныг, чараш, чаагай, моге-шыырак, кучулуг)

- Шынар демдектерни коргузер состер кандыг айтырыгга харыылаттынарыл?

- Кандыг?

- Эр-хейлер!

5  Сула шимчээшкин.

                                          Алдын кус-даа душту,

                                          Арга-арыг хоозурады

                                          Алдын-сарыг бурулер

                                          Кырын орта базарга

                                          Шылырткайнып чыдырлар.

6   Быжыглаашкын.

1. Ном-биле ажыл.
2. Дурумну номчудар.

Ам дараазында торга ам база даалгадан куусединер деп дилеп тур уруглар.

Орттенген арганы эмнеп, ыяштар тарыыр бис.

Болуктер аайы-биле ажылдаптаалынарам.

1ги болук        2ги болук           3ку болук

кым? чуу?        кандыг? деп айтырыгга            Чуну кылып тур?

кымнар? чулер? деп         харыылаттынар состер.           Чуну кылганыл?

айтырыгларны аас-биле         Чуну илередир?           Чуну кылырыл?

харыылаар.Чуну илередир?         Чуну илередир?

Болук аайы-биле дыка эки ажылдадынар.

Мында орттенген ыяштарны тараан силер.

1ги болук кандыг ыяш тарыдынар?

1 Болук    шиви

2 Болук    хадын

3 Болук    терек

Ыяштарны дыка чараш кылдыр тарып алдывыс.

Торганын соолгу дилээ.

3) Куску поэзия

Уруглар, силер куску аргаже кирип келгеш,долгандыр чараш бойдусту магадап коор болгай силер.Чогаалчылар кусту дыка чарашсынар. Ол хире онза уе-дир. Шулук бижиксээзи кели бээр.

- Ам бис база кус дугайында шулуктерден чангыс одуруг аянныг,чараш, тода кылдыр чугаалап корээлинерем. Бир болуктен 1 оореникчи чугаалаар. Силернин кол сорулганар эштеринернин чугаалап турар куску шулуктеринде кандыг? деп айтырыгга харыылаттынар состу тыптар силер?

Мерг 33 (аас-биле) Шулукту аянныг номчунар.Урелген куску аргавысты арганын эмчизи торга, угу-биле кады эмнеп алдывыс. Ам дыка чараш ыяштарывыс унуп келген-дир.          (чурук)

Ам клазывысче чоруурда, бо арыгда чурттап турар коданга кышкы чемин чыырынга дузалажыптаалынарам.

Оюн «Хуулгаазын хапчыгыш»

Кус кээрге бугу-ле дириг амытаннар кышка белеткенир. Кодан чуну белеткеп алыр? Хуулгаазын хапчыгашта чулер шыгжатынганыл?

7.Туннел.

- Богун тыва дыл кичээлинде кайнаар аян-чорук кылдывыс?

- Чуну билип алдывыс?

Бо кичээлде бодунарнын канчаар ажылдаанынарны туннептээлинер.                             (смайликтер)

Кымнар тергиин ажылдаан деп бодап турарыл? холун кодурер.

Мен база силерге таарзындым. Силерни дыка эки ажылдаан деп бодап тур мен.

8.Бажынга онаалга. Мергежилге 34

Оннер коргускен состерни ушта бижиир.