Хылбык дойунун байырлалы
методическая разработка ( класс) на тему

Хылбык  байырлалын  эртиреринин сценарийи.

    Дерилгези: байырлалдын эртер черни оннуги шариктер, ленталар,  улегер домактарлыг плакаттар–биле дерип каастаар.

Аалчылар чыглып турар уеде хогжум ойнап турар.

Б-чы:Айнын чаазы, хуннун экизинде

          Ада-огбе сузуун салбайн,

Айыжынын  хылбыындыва

Торел чонну чалап-тур бис,

Моорланар-ла, сааданар-ла !

Дыргак хире кара безин дээр чок,

Дыка онза байырымныг  аяс хунде

Дугаландыр олурунар аалчылар

Аяк-шайдан, аъш-чемден чоогланар-ла!

-   Байырлыг хуннун мендизи-биле хундулуг доргул-торелдер, эш-оор, чалаткан аалчылар! Байырлалдын дериттинген столдарынче саадап, аяк-шайдан аартап, аъш-чемден чооглаарынче чаладывыс!

Бо хунгу байырлалдын кол ээлери болур Оюн-оол база Розина Карашпаевтернин, чаптанчыг оглу  Айыжынын хундулуг олудунче чаладывыс.

Б-чы: Хундулуг чалаткан аалчылар, бистер богун айнын чаазы, хуннун экизинде чаптанчыг бичии ___________________ хылбыынын байырынче чаладып келген-не болгай бис. 

 .

Б-чы:Уе-дуптен тыва кижи

Уш-ле харлаан биче чаштын

Баштын дугун хылбыктаарын

Байырлал деп хулээп чораан.

Бичии хензиг адыш ишти

Опеявыс торуттунгеш

Ойнап, шурап, чуруттунуп

3 хар четкен. Ооруп тур бис.

Аяк-шайже байырлалче

Чоок эргим, улузувус

Чыып тур бис, келинерем!

- Богунгу чаптанчыг  оглувустун бажынын дугун хылбыктаан байырлалын  ажыдары-биле _______________________________________мурнувусче  адыш часкаашкыннары- биле чалап тур бис.

Байырлалды ажыткаш 1-ги дашканы кодуртур

Б-чы:Байырлал-даа ажыттынды

Дашкаларны долдурунар

Аас-кежик, оорушку дээш,

Амыдырал, чуртталга дээш,

Хензигни-даа артырбайн

Дашкаларны божудунар!

- богунгу байырлалдар ____________ биле________________  ог-булезинин езулуг байырлалы, ынчангаш аныяк ог-буленин аас-кежии, амыдырал чуртталгазы дээш дашкаларны кодуруптерин дилеп-тур бис! Аалчылар дашкаларын божудуп, аяк-шайны аартап турарар азында бичи :

Аван,ачан эргелелдиг толу боор сен

Арат-чоннун чоргааралы кижи боор сен

Ажыл-иштин, эртем-номнун ханы боор сен

Ортемчейнин ховар диген  оглу  боор сен

Деп йорээгеш хогжумнуг байырны чедирер-дир бис.

Хогжумнугбайыр.

Б-чы:Богунгу байырлалдын кол ээзи  ада-иезин адыш часкаашкыннары-биле микрофонче чалапалыылынар, каш айтырыгдан салыптаалынар.

Ачазынга айтырыглар:

1._________ каш  кг торуттунгенил база узуну кайы-хире турганыл?

2._________________ шола ады бар бе? Кым адааныл? Тайылбыры?

3.Озуп келгеш кандыг мергежилдиг болурун кузээр силер?

4. Каш ажы-толдуг болук саар силер?

Авазынга  аайтырыглар:

1._________ дуне ыглаарга ачазы чайгажыр бе?

2. Ачанар______________чоргектерин чугжур турганбе?

3. Озуп келгеш кандыг мергежилдиг болурун кузээр силер?

4. Каш ажы-толдуг болуксаар силер?

 Б-чы:  Айтырыгларга солун харыылаанынар дээш четтирдивис, шылгалданы  кончуг эки эртип алганы дээш 2-ги дашкаларны долдургаш кодуруптерин дилеп-тур бис!

Дашкаларны  куткулаашты

 Денге шупту туруп келгеш,

Ог-буленин кежии дээштин,

          Ору сунгаш четтирээли!

Б-чы: Богунгу онзагай байырлалдын чыглып келген доргул-торелдери, аалчылары эн-не эки кузээшкиннерни кузеп келген болгай.  Эн-не, эн-не экини кузеп турар аалчыларны холдарын кодургеш, аттарын адаптарын дилеп-тур мен, оюндан ойнаптаалынар

Оюн ойнадыр  Йогурт биле. сок херек.

3-ку дашкаларныкодуртур

Б-чы:

Артыы Танды ору дээрже

Ак чемден оргунерем

Ам-даа хензиг бичи чашка

Алгаг-йорээл салынарам

Кайынар-даа байыр тудуп

Хылбыктажып корунерем.

Б-чы: Анаа улай торелдери, аалчылары каттыжып

Уш-ле харлыг чаштын чажын хылбыктажып

Аас-кежикти, оорушкуну йорээп турлар.

- Байырлалывыстын кол кезээ хылбык езулалынче   кирери- биле состу  ________________ улуг даайы  _____________сценаже адыш часкаашкыннары- биле чалап тур бис.

(Хылбык езулалынче кирер.)

Б-чы: Тыва улустун эн- не хундуткелдиг чеми ужаны салыры- биле улуг даайы                                               соннээр-дир, хулээп ап корунер.

- Дараазында микрофонче байыр чедирер торелдерни, аалчыларны чалап тур бис.

(белек селек бээр уези)

Пар ыяш баглааштыгболзун!

Бажын саваан аъттыг болзун!

Ал-боду сооккур болзун,

Девип-самнап озер болзун!

Б-чы: Эгинниг чувээ эннешпес болзун,

Эрбеннига аскы алыспас болзун!

Назы-хары узун болзун,

Аас-дылы тоолзуг болзун!

Хылбык аразында оюннар, ырылар, танцы.

Б-чы:Карактары  коску болзун,

Кулактары дыыжы болзун,

Торлаа дег оорлуг болзун,

Тогдук дег каас болзун!

Б-чы:Эдеришкен эштиг-оорлуг

Эчис-соруу бедик болзун!

          Унген-кирген чоннуг болуп

Ууле-херээ будуп чорзун!

Б-чы: Байырлал-даа хоглуг болзун,

Ырлыг -шоорлуг найыр болзун,

Акылары, ченгелери, угбалары, честелери

Аалчылары догерези

Хоглуг ырдан ырлаар болзун

Оюн-тоглаа узулбезин!

Оюннар:

1)            Детский ыры конкурузун эрттирер «В лесу родилась елочка», «Два веселых гуся»  (ужуктер «Я» и «О»);

2)            Яблоктар биле оюн.

3)            Йогурт биле сок чемгерер оюн.

4)            Сандайларга олуртуп алгаш танцыладыр оюн.

5)            Шариктер-биле оюн:

Шариктерни чара урдурер,  иштинге даалгалар бижээш суккан турар (йорээл чугаалаары-биле)

6)            Чугааккырлар моорейи.- чуну-даа чугаалаар 1 мин иштинде чугааланыр;

7)            Дыл сайзырадыры-биле дурген чугаа «сирге».