"Тос чузун малымайны"
проект (2 класс) на тему

Тамдын-оол Анна Алексеевна

Тооруктуг долгай Таңдым,
Долганзымза, тодар-ла мен.
Тос-ла чүзүн малымайны
Азыраза, байыыр-ла мен.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл tos_chuzun_malymayym.pptx174.45 КБ

Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

Тооруктуг долгай Таңдым, Долганзымза , тодар-ла мен. Тос-ла чүзүн малымайны Азыраза , байыыр-ла мен. 2 «а» класстын оореникчизи Тюлюш Дананын литературлуг номчулгага проект ажылы Кл.башкызы : Тамдын-оол А.А. 2017-2018 ооредилге чылы

Слайд 2

Ажылды ӊ актуалдыы : Тос чузун малды ӊ долу да ӊ зызын улус шоолуг билбес . Сорулгазы : Тос чүзүн малымайны ѳѳренип кѳргеш, ооң ажык-дузазын шинчилеп кѳѳрү.

Слайд 3

Сорулгазын чедип алырда кылган ажылдар : Тос чузун малдын данзызын тургускаш , оларнын дугайында кыска ды ң надыглар кылыр ; Тос ч ү з ү н малымайны ӊ дугайында материалдарны чыыр (ш ү л ү к, тывызык , ү легер домактар ). Тос ч ү з ү н малды ӊ ажык - дузазын шинчилеп к ѳѳ ру.

Слайд 4

Инек мыйыстыг бода малга хамааржыр . Ол делегейде эн шынарлыг продукцияняны - сутту кижиге берип турар . Ак чемден тыва кижи чуну кылбас дээрил : хойтпак , тарак , ааржы , курут , чокпек , саржаг . Самдар эвес хирезинде , Чамашкызы ковей . ( Шокар инек )

Слайд 5

Сарлык – бедик-бедик дагларлыг , дошкун агаар-бойдустуг чернин ховар малы. Ол М ѳ нг ү н – Тайга, Бай-Тайга кожууннарда нептерээн . Сарлыктын саны эвээжеп турар, ынчангыш ону Тыванын «Кызыл дептеринче » киир бижээн.Сарлыктын эъдин чиир , с ү д ү н ижер , кежинден идик-хеп , янзы - б ү р ү ажыл-агыйжы херекселдер кылыр . Тывызык Кончуг семдер Хоюг дуккур . Кужур семдер Кузун суткур .

Слайд 6

Теве элезинниг , хараганныг черлерге чурттаар . Тыванын Эрзин, Тес-Хем кожууннарында , Кызыл кожууннун Баян-Колда , Ээрбекте , Улуг-Хем кожууннун Хайыраканда азырап остуруп турар . Тевенин толун бодаган дээр . Демниг сааскан Теве тудуп чиир

Слайд 7

Аът - чылгы мал. Ол тыва кижинин идегелдиг ч о ленгиижи , улуг дузалакчызы . Ону мунуп алгаш , мал кадарар , аннаар , чуък соо ртур , чарышка мунар . Шанактаптар , тергелептер , Шаап мунар , чортуп мунар , Артка-сынга тура дYшпес , Аът-малым эрес-ле ийин . Тывызык Ыракты ырак дивес - Ылап чоруктуг , Берт черни Берт-межел дивес - Бедик мербегейлиг .

Слайд 8

Иви мал Тыванын Тожуда , Тере-Х о лде бар. Тожу улузу ивини чааш база ээзинге кедергей бердинген боорга , « ак сагыштыг мал» дээр . Кайы – хамаанчок оът-сиген оъттавас . Тайга чернин унуштери - чаат , шулун , чекпе чиир . Ивинин судун ижер . Оон судунден быштак база кылыр . Бышкаандан идик даараар . Кежинден тон, до жек , чадыр шывыы кылыр . Ивинин чаш то лун бызаа азы хур анай дээр .

Слайд 9

Хойну тывалар элбээ-биле азырап чоруур . Хойнун дугу -биле кежинден алгы тоннарны , х о м идиктерни , аргаан х о йленнерни , уктарны , чоорганнарны кылып турар . Ол дугайында Yлегер домакта чиге с о глээн : Хойлуг кижи каас , инектиг кижи тодуг . Тыва кижинин амыдыралында байырлалдар-ла х о й : куда-дой , байыр-наадым Шагаа дээш оон-даа о ске . Ол бугу байырлалда тыва кижиге хой эъди эн-не эргим . Хундулуг Хойнун чаа т о руттунген т о лун хураган дээр .

Слайд 10

Ошку кончуг озуген шээр мал. Алыс боду аажок шимченгир , хая-даш кырлаар . Ол малдын эъдин чиир , судун ижер . Ылангыя суду кайгамчык хоюг болгаш амданныг . Ошку дугу-биле дыка чараш ширтектерни сырыыр .

Слайд 11

Ыдын ызырган , инээн мунган , тевезин четкен , мыйгаан узейткен . ( хаван ) Азырал амытан – хаванны чугле кончуг ажылчын кежээ , шыдамык улус азыраар . Ол чылыг кажаага чурттаар . Хаваннын кол чиир чеми - тараа , божа . Оон чаа т о руттунген оглун хаван оглу дээр .

Слайд 12

Ыт - кижинин шынчы ѳң нуу. Ол ээлери чокта , коданынче о ске улус киирбес . Анчы , исчи ыттар турар . Ыттын дузазы-биле кызыгаар урекчилерин истеп тудуп турар . Ыттын оглун эник дээр . Ийи ыт аразынга сѳѳк кагба , Ийи кижи аразынга сѳс сѳглеве.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Проект "Тос чузун малым"

При изучения главы "Тос чузун малым"- 9 видов домашних животных, выполнили проектную работу....

"Тос-ла чузун малымайны"

литературлуг номчулга...

Музейге кичээл "Тос чузун малымайны азыраза"

Кичээл "Тос чузун малымайны азыраза"...

конспект урока "каш чузун малымайны"

конспект урока "каш чузун малымайны"...

Проект "Тос чузун малым"

Тооруктуг долгай Таңдым,Долганзымза, тодар-ла мен.Тос-ла чүзүн малымайныАзыраза, байыыр-ла мен....

классный час к празднику"Шагаа" на тему "Тос чузун малым" (девять видов домашних животных тувинцев)

Данный материал предназначен для проведения классного часа в начальных классах к празднику Шагаа (Новый год)....

"Тос чузун малымайны" Ч. Кара-Куске. Анайларым : литературлуг номчулга кичээли.

2 класс уругларга тыва чонувус тос чузун малывысты азырап чоруурун билиндирип, Ч.Кара-Кускенин "Анайларым" деп шулуу- биле таныштырып номчудар сорулгалыг литературлуг номчулга кичээлин...