Открытый урок по чувашской литературе в 6 классе по рассказу Ф.Павлова "Поющие стекла"
план-конспект

Никифорова Светлана Владимировна

Открытый урок по чувашской литературе в 6 классе по рассказу Ф.Павлова "Поющие стекла"

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл urok_yurlakan_kelenchesem.docx28.38 КБ

Предварительный просмотр:

Интегрированный урок чувашской литературы и музыки в 6 классе по рассказу Ивана Ахрата «Юрлакан к\ленчесем».

Тема: «К\в\ мана м\н ёинчен калар\?»

Урок т\с\: пуплев =стал=хне аталантармалли пултару урок\.

Сап=рл=х т\ллев\: ачасен чун\нче ёынш=н ус=лл= \ё т=вас туй=м ёуратасси, х=йсен пуласл=хне юр= е к\в\ т\нчипе ёых=нтарас \м\тл\ ачасене Петтюк тата Ф.Павлов композитор с=нар\семпе хавхалантарасси.

П\лъ т\ллев\: И.Ахрат=н «Юрлакан к\ленчесем» калав\ т=р=х п\т\млетъ т=васси. Ачасене Ф.Павлов=н «С=рнайпа палнай» симфоний\пе паллаштарасси.

Аталантару т\ллев\: хайлав=н т\п шух=шне =нланас, пуплев\н т\рл\ т\с\семпе ус= курас, хайлава инсценировк=лас х=н=хусене аталантарасси; симфонии, калав хайлас пултарул=ха аталантарасси.

Пуплеве аталантарасси: сас=па илемл\, хар=с тата рольсемпе вуласси; с=нарл= с=махсемпе, с=мах ёавр=н=ш\семпе ус= курасси.

Словарь \ё\: с\век, пентатоника, эрленсе, гипербола, с=рнай, палнай, симфонии, оркестр.

Кирл\ хат\рсем: Ф.Павлов портреч\ тата к\некисем, В.Тимаков=н «С=мах илемне туйсан» к\неки, 5 к\ленче, шыв, п=та, Ф.Павлов=н «С=рнайпа палнай симфоний\», Е.Еньккан «Повествование о чувашах», «Т=ван ен» к\некисем, магнитофон, хут листисем, с=р=сем.

Урок юх=м\

I. Урока й\ркелесе ярасси:

  Ыр= кун пулт=р, хакл= ачасем, хисепл\ х=насем. Добрый день, дорогие ребята, уважаемые коллеги. Я очень рада видеть всех вас в стенах нашей школы, и, конечно же,  на своем уроке. Иинтегрированный урок чувашского литературы и музыки в 6 классе по рассказу И.Ахрата «Поющие стекла» пройдет на чувашском языке. Но, тем не менее, мы, учителя музыки, знаем, что между музыкой разных народов нет непереходимых границ. И я очень надеюсь, что вы не будете скучать, даже если и не понимаете языка, и обязательно встретите что-то полезное для себя.

II. Килти \ёсене т\р\слесси:

- Ачасем, сире иртн\ урокра киле Иван Ахрат=н ачал=ха аса илсен хайлавне тата «Юрлакан к\ленчесем» калавне вулама хушн=чч\. Паллах, эсир вуласа тухн=. М\н п\лт\р-ха эсир Иван Ахрат ёинчен?

- Иван Ахрат 1934 ёулта ёуралн=. Ун=н хайлав\сенчи геройсем т\прен илсен, хал=х таланч\сем, ч=ваш искусствинче тар=н й\р х=варн= ёынсем. «Ачал=ха аса илсен…» хайлав\нче Иван Ахрат ача чухне май уявне кайнине аса илет. Ёак уявра ун=н чунне п\рем\кпе морспа с=йланинчен ытларах т=ватшар=н т=рса тухн= в=р=м колонна «Малалла утар» юрра юрлани ё\клентерн\, \м\рл\хе асра юлн=. Ак= м\н тесе ёырать в=л ёак самант пирки.

-  Ёапла в\ёлет в=л х=й\н ачал=хне аса илнине. Шкул хыёё=н ёак ача Шупашарти музыка училищинче в\ренет, ун хыёё=н Ульянов яч\пе хисепленекен Ч=ваш Патшал=х униветситетне п\терет. Ачасене музыка шкул\сенче фортепьянопа, с\рме куп=спа, виолончельпе калама в\рентет, ч=ваш радивинче музыка редактор\ пулса \ёлет.

Ахальтен мар \нт\ ун=н калав\сенчи т\п геройсем те искусство ёыннисем.

 Эсир килте «Юрлакан к\ленчесем» калава вуласа тухр=р. Камсем-ха хайлаври т\п с=нарсем? (Петтюк, Ф.Павлов, Петтюк=н кукам=ш\.)

- Х=ш\ ёаксенчен палл= искусство ёынни? (Ф.П.Павлов).

Ф.П.Павлов ёинчен асл=рах классенче т\пл\нрех в\рен\п\р. Халь вара Н.Павлов т\пчевё\н с=мах\сене вуласа парас килет. «Ф.Павлов=н х=йне уйр=м ёынл=х\ ёак=нта – в=л ч=ваш искусствине чунтан юратн=, ун=н шайне ъстерессиш\н п\т\м пурн=ё\ т=ршш\нче ырми-канми \ёлен\. В=л х=й\н =стал=хне т\рл\ ё\рте к=тартса х=варн=: илемл\ литература еткерл\х\ш\н с=в=, калав тата драма ёырн=, музыка чап\ш\н тем\н чухл\ в=й=. таш=, улах, туй, \ё, ача-п=ча юррисем хывн=, хал=х юррисене хитререх к\в\лл\ тун=, симфонисем ёырн=. В=лах ч=ваш хорне й\ркелен\, хам=р хал=х юррине т\нче умне к=ларн=. «Ё\н ч=ваш=н ё\н пурн=ёне» пуянрах та илемл\рех т=вассиш\н чунне парса в=й хун=, тертл\ те пархатарл= \ёе къл\нн\ - хал=х учител\, хал=х судьи, оркестрпа юр= =стисене ертсе пыракан\, с\рме куп=с калакан\, с=в= вулакан\, юр= ш=рантаракан\, с=мах пухакан\, к\в\ хывакан\, т\пчев т=вакан\, ёамр=ка п=хакан\,  ватта хавхалантаракан\.»

III. «Юрлакан к\ленчесем» калав планне т=васси.

- «Юрлакан к\ленчесем» калавра сире =нланма йыв=ртарах с=махсем т\л пулма пултарч\ё.

/нер –настраивать

Т=ла –портянки

С\век, ваш=к, тайл=к (отлогий)

Пентатоника –пил\к сас=ран й\ркеленекен к\в\.

Эрленсе –обижться

Хуралт= - надворная постройка

- Хал\ калавра пулса иртекен \ёсен й\ркине тишкерсе планне й\ркелер.

-  «Юрлакан к\ленчесем» калав=н тыт=мне п=хса тухар.

1. Пролог (\ё ум\)

Федор Павлович ларса канма ял пуё\нчи п\ч\кёеё юханшыв х\рринче чар=нч\, каёма пекки ёине канма ларч\. Ёав хуш=ра ёыв=хра х=вал=хра тем\н ч=шт=ртатни илт\нч\, шыв ш=мп=лтатр\, теп\р самантран к\ленчене тим\р таткипе шаккани илт\нч\. Унтан каллех шыв ш=мп=лтатр\, каллех такам к\ленчене чанклаттарма пуёлар\.

Композитор тавё=рса илч\: ку музыкант в\т, к\ленчесене шыв ярать. Пуш= к\ленче ёъхе сас= к=ларать, шыв ян= май сас= хул=нланса пырать. Сас=сен шуч\ пилл\ке ёитет. Х=ва леш енчи куёа кур=нман ёын в\сене чылай хуш= \нерч\, п\рех май шыва к\ре-к\ре тухр\, т=кр\, шаккар\, каллех тултарч\. Юлашкинчен пил\к сассине те тупса ёитерч\. Тап-таса пентатоника пулса т=ч\.

- М\нле ят паратп=р-ха ёак сып=ка?

– Т\л\нтерм\ш к\в\ «инструменч\».

Пир\н урокра та паян ёав=н пек т\л\нтерм\ш к\в\ инструменч\ пур. Т=р=шса, сас=сене тимлесе каласан ч=ннипех те к\в\ к=ларма пулать. Кам каласа п=хас тет?

2. /ё пуёлам=ш\.

Музыкант к\в\сем шаккаса к=ларма тыт=нч\. Малтанах в\сем т\лли-паллис\ртерех ян=ратч\ё, калан=ёем илемл\ к\в\семех с=рх=нса тухма пуёлар\ё. Ёак пил\к сас=ранах т\рл\ к\в\ к=ларч\ х=вал=хра тухатласа ларакан.

Композитор портфел\нчен нота тетрач\ к=ларч\, х=йне кил\шекентерех к\в\сене ёыра-ёыра хуч\.

Тем в=х=тчен чар=нмас=р юхр\ё к\в\сем. В\сем каёченех ян=ратч\ё пул\, анчах ёыв=хри хуралт=сем енчен Петтюка апат ёиме ч\некен сас илт\нсе кайр\.

К\ленчесем чанк=лтатма чар=нч\ё. Теп\р самантран карёинкка ё\клен\ п\ч\кёеё ача анс=р сукмакпа с\век ёыраналла ул=хса кайр\. Карта ёум\нчи в\лтрен т\мми патне ёитсен карёинккине ё=ра т\м\ =шне пытарса лартр\, шанмас=ртарах й\ри-тавра п=хса ёавр=нч\ те л=планса картишнелле чупса к\ч\.

- Ку сып=ка м\нле ят паратп=р?

- Петтюк – п\ч\к музыкант.

3. /ё аталан=в\

- Хал\ «Ман килес» с=махсенчен пуёласа рольсем т=р=х вулатп=р.

- М\нле ят паратп=р ку сып=ка?

 - К\ленчесем ёухални.

4. Х\ръ тапх=р (кульминаци).

-М\н т\ллевпе Федор Павлович к\ленчесене пытарса хун=?

- Композитор ёак ача музык=ш=н м\н тери хыпса ёуннине т\р\слесе п=хас тер\. Петтюкш=н ёак ёухату м\н тери йыв=ррине туйса илсен хытах ък\нч\. +на ытамласа ёур=м\нчен л=пкар\.

- М\н калаёаёё\-ха лерелле Петтюкпа в\сен кил\нчи чапл= х=на?

Малтан Федор Павлович ачаран к\ленчесене юрлаттарма кам в\рентнине ыйтса п\лет. В=л Левен кукк=ш. Вара карёинккана тупаёё\ те х=вал=ха анаёё\. Петтюк х=нана т\рл\ к\в\ каласа к=тартать.

– Петтюк кил\нчи чапл= х=на.

5. /ё в\ёлен\в\

- Лерелле каллех рольсем т=р=х вуласа илетп\р.

- Сып=ка м\нле ят паратп=р?

- Петтюк в\ренме каять.

IV. С=нарл= с=мах майлаш=в\сене вулани.

- Ачасем, эсир текстра м\нле с=нарл= с=мах майлаш=в\сене т\л пулт=р?

А) Ваттисен с=мах\сем: (улми йыв=ёёинчен аякка ъкмест).

Ыр= в=рл=хран ыр= ёим\ё. (Таса. чапл= в=р=ран аван туп=шл= ёим\ё пулать. Таса чунл=, пултрулл= ёын ачи те ашш\-ам=ш\ пекех пултарулл= пулать.)

+) Гипербол=сем: (сассу теп\р юр=ё=ннинчен ирттерет; ни вил\, ни ч\р\ к\рсе т=ч\; музык=ш=н хыпса ёунни, кинемей с=мах калаймиех пулса ларч\).

Б) Танлаштару (к\м\л ш=нк=рав пек сас=).

 - Хал\ Петтюк=н с=нарне п=хса тухар. М\нле ача теме пулать ун ёинчен? (Пултарулл=, =сл=, тавё=рулл=, уркенмен, =нл=-пуёл=, тирпейл\, ч=т=мл=, с=пайл=, таса чунл=).

- Ёак калав сире м\не в\рентет?

 V.

- Ачасем, хал\ сире Саша Сергеева Василий Сухомлинский ёырн= «С\рме куп=спа уй=х» ятл= юмах каласа парать. Эсир юмах=н т\п шух=шне =нланма т=р=ш=р.

(Автор пире ё\р ёинче чи пултарулли в=л – этем тесш\н. Ним\нле к\в\ инструменч\ те этем каламас=р сас памасть. Анчах та унс=р пуёне тата к\в\ калас тесен =на илтме, туйма, =нланма п\лес пулать, унс=р=н к\вве т\р\с выляма май ёук.)

- Пир\н шкул музей\нче Ч=ваш Хурамал\нчи пит\ пултарулл= та =ста ш=п=рё= парнелен\ ш=п=р та ик\ ёул сас памас=р выртр\. Каласа к=тарт-ха тесен те ч\нмест. Ёав=нпа та эп\ =на алла илсе выляса п=хр=м, в=рах ларт=м, ёапах п\р ёем\ к=ларт=м. Итлесе п=хсам=р.

- Сир\н хуш=рта та музыка енчен пултарулл= ачасем нумай, ёакна эп\ фольклор занятий\сенче =нлант=м. Кам та пулин сиртен ятарласах п\р-п\р музыка инструментне алла илессе шанас килет.

- Хал\ канса илмелле каш=ксемпе выляса илер.

- Хал\ \нт\ урока п\т\млетме в=х=т ёитсе пырать. Урок пуё\нчех эпир сир\нпе Федор Павлович Павлов=н пултарул=х\ пирки калаёр=м=р, в=л палл= композитор пулнине те п\лт\м\р. Хал\ ун=н «С=рнайпа палнай» симфонине итлетп\р, итлен\ май эсир паянхи урок, к\в\ сире м\н ёинчен каланине =нланма т=р=ш=р.

- Пурн=ёра ёынш=н ус=лл= \ё тума п\лмелле. (Ч=нах та Ф.Павлов калавра ют ачана малалла та х=й\н пуласл=хне юр= е к\в\ т\нчипе ёых=нтарма хавхалантарса яч\.)

- Этем х=й\н ёутёантал=к парнелен\ пултарул=хне пытармалла мар, унран в=танмалла мар, =на малалла аталантарма т=р=шмалла.

 

- Ч=нах-та, юр=па к\в\ пир\н пурн=ёра илем къреёё\, йыв=рл=хсене ё\нтерме пул=шаёё\. К\в\ ч\лхине кашни ёын х=й майл= =нланать. Эп\ вара Ф.Павлов=н «С=рнайпа палнай» симфоний\ сир\н чун=ра пыс=к вит\м кърессе, сире илемл\ ъкерч\ксем тума, хайлавсем ёырма хавхалантарасса шанат=п.

 Киле валли \ё:

1. «Ман юратн= юр=» тем=па тухса калаёма хат\рленмелле, е

2.  К\в\пе кил\шълл\ ъкерч\к тумалла.

3. Хайлав ёырмалла. (Петтюк=н ёут= пуласл=х\ ёинчен инсценировка е сочинени ёырма пултарат=р).

- Паян урокра \ёлен\ш\н сире пурне те пилл\к палл=сем лартат=п.

КЛОУЗ-ТЕСТ (от англ. close-test). Тест для определения трудностей текста при чтении и понимании его содержания. Был разработан американским ученым В. Тейлором. Используется на занятиях по языку в качестве приема контроля, выполняется в письменной форме.

Клоуз тест

Çывăхра, хăвалăхра, темĕн 1… илтĕнчĕ. Такам шыва кĕчĕ пулас – шыв 2…. Темиçе самантран кĕленчене пĕчĕк тимĕр таткипе шаккани илтĕнчĕ:3…! Хăвалăх леш енчи çын каллех шыва шампăлтаттарчĕ, каллех çырана тухса 4… чанклаттарма пуçларĕ. 5… тавçăрса илчĕ: ара, ку 6… вĕт, кĕленчесене шыв ярать. Юлашкинчен пилĕк сассине те тупса çитерчĕ: чанк-чанк! чанк-чанк! Тап-таса 7… пулса тăчĕ.

Çывăхра, хăвалăхра, темĕн чăштăртатни илтĕнчĕ. Такам шыва кĕчĕ пулас – шыв шăмпăлтатрĕ. Темиçе самантран кĕленчене пĕчĕк тимĕр таткипе шаккани илтĕнчĕ: чанк-чанк! Хăвалăх леш енчи çын каллех шыва шампăлтаттарчĕ, каллех çырана тухса кĕленчене чанклаттарма пуçларĕ. Композитор тавçăрса илчĕ: ара, ку музыкант вĕт, кĕленчесене шыв ярать. Юлашкинчен пилĕк сассине те тупса çитерчĕ: чанк-чанк! чанк-чанк! Тап-таса пентатоника пулса тăчĕ.

  1. чăштăртатни, шăмпăлтатни, пăшăлтатни
  2. вăшлатрĕ, чăштăртатрĕ, шăмпăлтатрĕ
  3. чанк-чанк!, шанк-шанк!, пант-пант!
  4. патака, кĕленчене, шыва
  5. композитор, артист, кÿршĕ
  6. композитор, музыкант, кÿршĕ
  7. сасă, кĕвĕ, пентатоника

1. Пролог (\ё ум\)

Федор Павлович ларса канма ял пуё\нчи п\ч\кёеё юханшыв х\рринче чар=нч\, каёма пекки ёине канма ларч\. Ёав хуш=ра ёыв=хра х=вал=хра тем\н ч=шт=ртатни илт\нч\, шыв ш=мп=лтатр\, теп\р самантран к\ленчене тим\р таткипе шаккани илт\нч\. Унтан каллех шыв ш=мп=лтатр\, каллех такам к\ленчене чанклаттарма пуёлар\.

Композитор тавё=рса илч\: ку музыкант в\т, к\ленчесене шыв ярать. Пуш= к\ленче ёъхе сас= к=ларать, шыв ян= май сас= хул=нланса пырать. Сас=сен шуч\ пилл\ке ёитет. Х=ва леш енчи куёа кур=нман ёын в\сене чылай хуш= \нерч\, п\рех май шыва к\ре-к\ре тухр\, т=кр\, шаккар\, каллех тултарч\. Юлашкинчен пил\к сассине те тупса ёитерч\. Тап-таса пентатоника пулса т=ч\.

Ачасем, эсир ч=вашсен авалхи музыка инструменч\сенчен х=шсене п\лет\р?

  • - В\рмеллисем (Духовые): ш=п=р, н=й, ш=хлич (род продольной флейты), кавал (рог военный), как=р (рог охотничий), палнай (флейта Пана), пуч (труба деревянная),
  • Х\л\хлисем (Струнные): с\рме куп=с (скрипка), к\сле (гусли), т=мра (балалайка).
  • Ёапмаллисем (Ударные): параппан, тънкки (гулкий барабан), ёат=рка (трещетка), тунк=р (бубен), ш=нк=рав (колокольчик), шак=ртма (колотушка),
  • Х=й т\лл\н янраканнисем (Самозвучащие):  с\р (подражание жужжанию), вархан, п=нк=лти, тим\р куп=с (варган).

Тема семинара: «Чувашский фольклорный материал как значимое средство для формирования уважения и приобщения к родной чувашской культуре, к народному искусству».

Интегрированный урок чувашской литературы и музыки в 6 классе по рассказу Ивана Ахрата «Юрлакан к\ленчесем».

Тема: «К\в\ мана м\н ёинчен калар\?»

Воспитательные задачи: воспитывать в обучающихся чувства доброты, отзывчивости, готовности делать добро другим, любви и уважения к музыке, к искусству, к людям искусства. Вдохновить к музыке, к игре на музыкальных инструментах тех обучающихся, у которых есть стремление к музыке. Желание играть на каком-либо музыкальном инструменте.

Образовательные задачи: Познакомить обучающихся с жизнью и творчеством чув писателя Ивана Ахрата, композитора Ф.П.Павлова, с симфонией Ф.Павлова «Сарнайпа палнай»

 Развивающие задачи: развивать умение понимать главную мысль текста, связную речь обучающихся, умение находить средства выразительности в тексте и музыке, чувства ритма, слуха.

  На этом уроке я старалась увлечь обучающихся разнообразными видами деятельности. Это пересказ, выделение главной мысли отрывка и целого текста, составление плана текста, чтение по ролям, нахождение элементов выразительности в тексте, игра на бутылках и ложках, слушание музыки. Для развития речи составили своеобразный кластер. Чтобы проверить внимательность при чтении я провела клоуз тест.

Очень хочется, чтобы кто-нибудь из обучающихся заразился игрой на волынке, поэтому я принесла ее на урок, хотя сама не умею играть, но буду разбираться.

На внеклассном занятии мы показали работу фольклорного коллектива с октября месяца. Всего в коллективе 17 детей. Дети с 4-6 классы, очень разные, много трудных детей. Иногда бывает очень тяжело. Но любовь к музыке, к чувашскому народному творчеству которое зародилось во мне еще в детстве, любовь к детям помогают преодолевать эти трудности.

Мы вам показали фрагменты детских народных игр, чувашские народные песни, пляски. А также девочки рассказали о чувашской народной вышивке, которой занимаемся на занятиях фольклора.


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Конспект открытого урока по чтению во 2 классе. Е.Н.Чарушин «Страшный рассказ»

Данный урок позволяет пробудить интерес у детей  к чтению произведений  о животных, знакомит детей с творчеством Е.И.Чарушина.На уроке совершенствуются умения детей читать целыми словами, со...

Урок литературного чтения во 2 классе Юрий Яковлев "А Воробьёв стекло не выбивал"

Материал  позволяет закрепить знания учащихся содержания произведения по Ю. Яковлеву «А Воробьёв стекло не выбивал»,  Способствует формированию правильного  типа читательской деят...

Открытый урок по чувашскому языку в 4 классе

Открытый урок по чувашскому языку в 4 классе по теме : "Мулка" (заяц). Во время презентации включается мелодия "В мире животных".Музыка хорошо успокаивает детей....

Открытый урок литературного чтения в 4 классе. (по рассказу К.Г. Паустовского «Корзина с еловыми шишками»)

Цели: *провести исследовательскую работу над произведением; * учить выделять главное в содержании и делать выводы; *расширять кругозор детей, обогащать словарный запас, приобщать их к искусству, продо...

Открытый урок литературного чтения в 3 классе. Программа "Школа России" Тема: Рассказ Ю. Ермолаева "Проговорился"

При работе над рассказом Юрия Ермолаева "Проговорился"дети осознают значение юмора для отдыха, учатся читать вслух бегло, осознанно, выразительно, правильно, определять основную мысль произв...

Сообщение на открытом уроке литературного чтения в 1 классе. Рассказ "Мой папа служил на флоте"

Поваляев Артём, подготовил сообщение о своём папе. На уроке литературного чтения в 1 классе знакомились с согласными  буквами Ф и ф...