класс сәгатьләре
классный час (3 класс) по теме

Максат:  "Хезмәт эстетикасы" төшенчәсе, авылыбызның һөнәрчеләре белән

                   таныштыру;        

                 - кешенең физик, әхлакый, эстетик формалашуында хезмәтнең  

                  ролен күрсәтү;

                        - эшче профессиясенә хөрмәт уяту;        

                 -намус белән, иҗади эшләүнең матур нәтиҗәләргә китерүен күрсәтү;

                   -хезмәт процессында һәм нәтиҗәсендә матурлык күрергә өйрәтү.

Җиһазлау: фотографияләр,мәкальләр язылган плакат.        

                                             Дәрес барышы:

1.Хезмәт һәм матурлык турында. Борынгы заманнарда, элекке
һөнәрчелек заманнарында, халык иҗатында хезмәт нәтиҗәсенең матур булуы хакында әйтелән. "Сәнгатькә нигез салучы булып, -дип язган А. М.
Горький, - тимерчеләр һәм ювелирлар, тегүчеләр, ташчылар, балта осталары, агач, сөяк кисеп ясаучылар, корал ясаучылар, буяучылар, аяк киеме тегүчеләр һәм гомумән - һөнәрчеләр тора, аларның артистларча ясаган әйберләре күзләрне шатландырып, музейларда тора". Авиаконструктор С.В. Ильюшинга бервакыт яшь конструктор үз моделенең сызымнарын күрсәтә. "Бу самолет очмаячак", - ди атаклы авиаконструктор.
"Ни өчен? Мин бит бөтенесен исәпләдем, барысы да дөрес!" - "Чөнки
самолетың матур түгел", -ди эстет Ильюшин.        

Нәфислек бүгенге техника һәм сәнәгатькә дә үтеп керә. Завод-фабрика җитәкчеләре дә моны белеп станоклар, машиналар, инструментларны уңайлы гына түгел, матур да итеп эшләргә тырыша. Шулай ук завод  цехларын дизайнерлар, рәссамнар ярдәме белән бизиләр. Бу - эш нәтиҗәсендә дә чагыла. "Мин берничә минуттан моңарчы булмаган рейска  чыгып китәчәк корабльгә карадым. Ул бик матур иде... Минем алдымда  техниканың искиткеч җимеше генә түгел, сокландырырлык сәнгать әсәре дә  иде". Бу сүзләрне беренче космонавт Юрий Алексеевич Гагарин әйткән.

Техник эстетикага төс (эш урыннарын буяу, бизәкләү), тавыш (техника,  машиналар чыгарган тавышны азайту, музыка кую), вентиляция  чаралары белән ирешергә була. Техник эстетиканың максаты - сәламәтлек,  эш һәм хезмәткәрләрнең кәефен, димәк, аларның эш нәтиҗәлелеген күтәрү. (Эстетик зәвыклы бизәлгән завод, оешма биналарының, ял урыннарының фотографияләрен күрсәтү).

2.       Укучыларның "Мин кем булырмын үскәч?" исемле иншалары белән танышу.

5. Авылыбызның һөнәрчеләре белән таныштыру.

Борын-борыннан ук безнең бабаларыбыз иң эшчән, иң уңган дигән исемгә лаек булганнар. Нинди генә эшләр башкармыйлар алар. Кирәк чакта игенче дә, балта остасы да, ә әбиләребез оста тегүче, чигүче дә булган. Аның белән генә чикләнмичә, үткәрелгән бәйрәмнәрдә үзләренең җырга, биюгә, җор теллелеккә оста булуларын күрсәткәннәр. Җырга-моңга осталык та, эштәге зур тырышлыклар да буыннан-буынга күчә килгән. Безнең хәзерге буын кешеләребез арасында да күптөрле һөнәр ияләре бар. Безнең мәктәпне тәмамлаган кешеләр тормышта үз урыннарын таба алдылар. Бүген туган ягыбызның күп тармакларында эшлиләр. Без аларның хезмәт нәтиҗәләрен күреп куанабыз. Алар юлыннан ныклы адымнар белән бару өчен тырышып укыйбыз, хезмәт дәресләрендә һөнәрләргә өйрәнеп үсәбез. Ә хәзер әйдәгез үзебезнең авылыбыз һөнәрчеләренең хезмәтләре белән танышып, аларның киңәшләрен тыңлап үтик ( алардан алынган әңгәмәләрдән өзекләр уку, фоторәсемнәрен күрсәтү.)

Һөнәрләр бик күпләр,                                                                                                                                Бар да яхшы кебекләр.                                                                                                                         Иң яхшысы кайсысы?                                                                                                                                                         Безгә кирәк яхшысы.                                                                                                                         Столярмы, буяучымы?

 Шахтер булу ярармы?                                                                                                                               Баш ватасыз аптырап,                                                                                                                     Нинди һөнәр яхшырак?                                                                                                       Бәхәсләшеп тормагыз,                                                                                                            Бары мине тыңлагыз.                                                                                                                   Сүз җаеннан гына мин,                                                                                                                     Киңәш бирәм сезгә дим.

Илгә кирәкле булу,                                                                                                                             Яхшы теләкле булу,                                                                                                                                Үзе бәхет түгелме?                                                                                                                        Эштән эшкә сикермә,                                                                                                                              Сайла менә бу җирдә                                                                                                                       Күңел сөйгән һөнәрне.                                                                                                                     Дуслар, тагын сезгә                                                                                                                                 Бар әйтәсе бер сүзем.                                                                                                                       Нинди һөнәр сайласаң да,                                                                                                                            Кирәк беренче белем.

4. Йомгаклау.

" Хезмәт- бәхет китерә" кичәсенә әзерлек йөзеннән "Минем әти-әнием һөнәре" темасына рәсем ясап алып килергә.

 Марс  урта мәктәбенең 4 нче сыйныфында үткәрелгән  тәрбия сәгате.

Тема. 

Максат. 1. Кәрәзле телефоннарның хәзерге тормышта ролен аңлату.

2. Кәрәзле телефоннарның сәламәтлек өчен куркыныч икәнлеген дә искәртү.

Сыйныф җитәкчесе: Раимова Резеда Абрик кызы.

2008-2009 нчы уку елы.

        Кесә телефоны көндәлек тормышыбызның гадәти билгесенә әйләнде. Элегрәк аннан эшлекле кешеләр генә файдаланса, бүген кече яшьтәге мәктәп баласыннан алып әби-бабайларга кадәр кесәсендә телефон йөртә. әлеге элемтә чарасының файдасы бәхәссез, ләкин шул ук вакытта галимнәр, табиблар аның сәламәтлеккә зыяны турында да сүз алып бара. җитмәсә, соңгы вакытта әлеге замана “уенчыгы” кесә каракларын җинаятькә ымсындыру объекты буларак “дан казанды”.

        Сыйныф сәгатендә телефонның килеп чыгу тарихы, кесә телефонына бәйле бәхәсләр, әлеге элемтә чарасыннан файдалану кагыйдәләре һ.б. турында сүз алып барыла.

Сыйныф сәгатенә әзерлек 2 атна алдан башланды. Укучыларга кәрәзле телефон турында мәгълүматлар тупларга кирәклеге турында әйтелде. Кирәкле материаллар төрле газеталардан, интернет челтәре аша табылды.

1. Кереш.

Укытучы. Укучылар, 2009 нчы ел Татарстанда нинди ел буларак игълан ителде?

- Спорт һәм сәламәт яшәү елы.

- Әйе, 2009 нчы ел – безнең Татарстаныбызда “Спорт һәм сәламәт яшәү елы” . Ә нәрсә соң ул сәламәт яшәү?

- ...... (Укучылар җавабы)

- Сезнең җаваплардан күренгәнчә, сәламәт яшәү безнең үзебездән тора икән. Без иң беренче чиратта үзебезнең сәламәтлегебез өчен нәрсә файдалы, нәрсә зарарлы икәнен белергә тиешбез. Безнең бүгенге дәресебезнең темасы да сәламәтлек белән бәйле – “Кәрәзле телефон сәламәтлек дошманымы?” Һәм без шушы сорауга җавап табарга тырышырбыз. Иң беренче сезнең фикерләрне тыңларбыз. Моның өчен без “Акыл штурмы” үткәрербез. Сез аның кагыйдәләрен беләсез: - фикер кабатланмаска тиеш;

                                       - күпме идея, шулкадәр яхшы;

                                       - тәнкыйтьләмәскә.

2. Акыл штурмы.

Телефонның файдалы һәм зарарлы якларын санарга.

Файдалы                                              Зарарлы

сөйләшергә мөмкин                          комачаулый

уйнарга мөмкин                                 нурланыш

рәсемнәр                                            күз күреме начарая

интернет                                            акча чыганагы

фото

хәбәр

уңайлы

- Ә хәзер нинди телефоннар булуын ачыклап үтик: (гади, радиотелефон, кәрәзле, рация)

3. Телефон тарихы.

- Хәзерге заманда телефоннан башка тормышны күз алдына китерү дә кыен. Без тиз генә бер-беребезнең хәлен белешәбез, өйгә табиб чакыртабыз, телефон ярдәмендә факстан һәм компьютер модемыннан файдаланабыз... Ләкин меңнәрчә еллар кешеләр бер-берсе белән күзгә-күз очрашып кына аралаша алган. Мәсәлән,

борынгы кешеләр, үзләрендәге вакыйгалар турында икенче кабиләгә хәбәр итәр өчен, йомычкага шартлы билгеләр язып, аны суга агызганнар. күршеләре, йомычканы алып, хәбәрне “укыган”.

Австралия аборогеннары исә төтен ярдәмендә “сөйләшкәннәр”. Моның өчен төтенне каплап  торганнар. Озынрак төтен – бер шартлы билгене, кыскарагы икенчесен белдергән.

Африкада исә барабан кагып хәбәрләшкәннәр.

Тау халыклары, аралашу ихтыяҗы туса, бау әйләндергәннәр. Бау очына сыбызгы беркетелгән. Шул сыбызгы җилдә төрле авазлар чыгарган. Шулай итеп, алар үзләренә генә аңлаешлы телдә бик уңайлы хәбәрләшкән.

Ә менә беренче телефонны Америка профессоры, чукрак-телсезләр мәктәбе укытучысы александр Грехем белл уйлап таба. беренче телефоннар без хәзер көндәлек кулланган телефоннарга бөтенләй охшамаганнар. Телефонга сөйләүче кеше ишетә, ә тыңлаучы кеше сөйли алмаган.

Беренче телефон станциясе 1882 елда мәскәүдә ачылган. Бу вакытта ул 61 клиентка хезмәт күрсәткән. ә 10 елдан соң аларның саны 1400 гә җиткән.

Бүген без диңгезләр, материклар, хәтта океаннар аша да аралаша, сөйләшә алабыз. Бүгенге көндә җирдә телефон үтеп кермәгән бер генә дә цивилизацияле ил дә юктыр.

4. Мини-лекция.

Кәрәзле телефоннар эш өчен генә файдаланылса, уңайлы әйбер. Ә менә яшүсмерләр кирәксә дә, кирәкмәсә дә тәүлек буенча телефонны куймый. Транспортта, урамда хәтта концерт- спектакльләрдә, мәктәптә дә колагына кесә телефонын куеп сүз куертучыларның күбесе – яшьләр. Укытучылар мәктәп һәм ВУЗларда мобиль куллануны тыю ягында. Калифорния колледжларында бу тыюлар күптән гамәлдә инде.

Бүген урта хәлле гаиләдә тәрбияләнүче балалар да ата-аналарыннан кәрәзле телефон сорап аптырата. Элегрәк кешеләрне “бай”, “урта хәлле” катлауларга бүлгән телефонның хаҗәте үзгәрде: күп кеше, аеруча үсмерләр аннан башка тора алмас булды. Кәрәзле телефон колакларны гына түгел, акыл-уйларыбызга кадәр били бара. Көнбатыш табибларын бу күренеш борчуга салды: белгечләр, кесә телефоны зыянлы, дип чаң суга.

-Укучылар, сезгә алдан кәрәзле телефон турында мәгълүмат тупларга кушылган иде. Шулар буенча чыгышлар әзерләдегез. Хәзер шуларны тыңлап китәрбез. Без аларны мини – лекция дип атарбыз.    

Укучылар чыгышы.

5. Кызыклы мәгълүмат.

Лос – Анджелеста яшәүче 29 яшьлек Харриет Хантер исемле кызга телефон җене кагылган. Аның өендә төрледән-төрле 50 телефон, машинасында – 5, ванна бүлмәсендә - 10, карават янында – 3, гаражында –16, бакчасында – 10 телефон тора икән. Шунысын да әйтергә кирәк, бу аппаратлар барысы да эшли һәм һәрберсе аерым-аерым номерлы. “Миңа аларның шалтыравы ошый, ә инде йөзләгән телефон берьюлы шалтыраса, моннан да зур бәхетнең булуы мөмкин түгел”, ди Харриет.

6. Синквейн төзү.

“ Телефон” сүзенә карата синквейн төзеп карарбыз. Аның кагыйдәләрен искә төшерәбез:

1 нче юл –  исем;

 2 нче юл –  2 сыйфат;

3 нче юл –  3 фигыль;

4  нче юл – 4 сүздән торган фраза;

 5 нче юл –  1 нче юлга синоним.

Синквейннарны тыңлау.

7. Кесә телефонына реклама.

5 минут вакыт бирелә. (рәсем, җөмләләр, шигырь белән булса да ярый)

Укучылар 2 төркемгә бүленә: 1 нче төркемгә - уңай реклама;

                                                   2 нче төркемгә - антиреклама.

Рекламаларны тыңлау.

8. Йомгаклау.

- Укучылар, без бүген сезнең белән кесә телефонының уңай һәм тискәре яклары турында сөйләштек. (Нәтиҗә ясау.) шуларга өстәп сезгә берничә киңәш биреп китәсе килә:

1. Телефонны аралашу чарасы буларак түгел, ә элемтә чарасы итеп кенә файдаланырга кирәк;
2. Телефоннан 3 минуттан да артык сөйләшмәскә;
3. Телефонны кесәдә түгел, сумкада йөртергә кирәк;
4. Йоклаганда телефонны баш турысына куеп ятмаска.

Ә хәзер бер- беребезгә матур сүзләр әйтеп саубуллашыйк. (Энергизатор-күнегү – туп белән матур теләкләр теләү.)

Тема: Китаплар.

Максат: 1) Китап төрләре, дәреслекләр, әкиятләр, җырлар, җыентыклар белән танышу;

2) Китапларны кем бастыра һәм яза?

3) Китапларны саклап тора белергә һәм китап сайлап укуда җитди караш тәрбияләү.

Җиһазлау: төрле китаплар күргәзмәсе.

Дәрес барышы.

I. Актуальләштерү. (Уку мәсьәләсен кую).

Кешенең күзен ача

Безнең яраткан ........ (китап)

Кем күп белергә теләсә -

Китап була кулында.

Менә хәзер сүз башлыйбыз

Шул якын дус турында

Укый аны өлкәннәр дә -

Укый аны балалар –

Шулай гыйлем чишмәсеннән

Алар белем алалар.

Бүген без, укучылар, китаплар турында танышырбыз.

Җ.Тәрҗеманов “Якын дус” шигырен уку.

II. Төп өлеш.

1. Әңгәмә: Нәрсә ул китап?
2. Плакатлардан мәкальләрне уку

1. Китап – тормыш көзгесе.
2. Яхшы китапның һәр юлы алтын.
3. Китап – белем чишмәсе.

Китап – нинди дә булса текстны эченә алган, битләре билгеле бер тәртиптә бергә җыйналып төпләнгән басма.

Китап ул белем чишмәсе. Без китаплар аша белем алабыз.

3. Китапларны кемнәр яза? Китап ничек басыла?

- Китапларны язучылар, авторлар яза. Типографияләрдә бастырып нәшрият яки аерым зат чыгара. Китап язу, басу, чыгару өчен бик күп кешеләрнең хезмәте керә. Шуңа да китапларны саклап тотарга кирәк.

4) Сезнең яратып укыган китапларыгыз, аларның авторлары.

III. Китап – якын дус диләр.

5) Моны ничек аңлыйсыз?

Үзеңне борчыган, уйландырган сорауларга җавапларны якын дус кына бирә. Шундый ук җавапларны укучы китаптан таба ала.

6) Китапның дошман булуы мөмкинме?

7) Китап укучыларга нинди кагыйдәләр шарт? (кагыйдәләр санала).

8) Шигырьләр уку.

IV. Йомгаклау.

V. Кулланырга мөмкин:

1. В.Казыйханов “Әхлак дәресләре” 100-102 битләр.

2. Әдәплелек дәресләре. 50-51 битләр.

3. Китап – белем чишмәсе. (кичә).

4. Минем өйдәге китапханәм “Әдәплелек дәресләре” 184-185 битләр.

5. Риторика 2 класс. 66-67 битләр. “Китап уку кагыйдәләре”

6. Тәрбия газетасы №9. ноябрь, 1998 ел.