Сценарий
план-конспект занятия (1 класс) на тему

Ооржак Аржаана Николаевна

Сценарий  Новый год

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл chaa_chyl_stsenariyi.docx24.17 КБ

Предварительный просмотр:

Моген-Бурен ортумак школазынын эге класс башкызы:

Ооржак Аржаана Николаевна

Сценарий утренника: «Новогоднее происшествие в зимнем лесу».

Киржикчилери:

Диин (Д)

Койгун (К)

Дилги (Д)

Бору (Б)

Адыг (А)

Соок-Ирей (С-И)

Харжыгаш (Х)

Д: (улуг хап тудуп , соортуп алган кирип келир) Ам-на, арай деп чедип келдивис. Экии, уруглар!

К: (шоодайны дужурер) Ух! Дыка-ла шылап кагдым. Чуртталгамда бир дугаар мындыг аар чуул кодуруп тур мен. Дыка-ла аар-дыр. Бо шоодайда даштар суп каан-биле домей чуве-дир.

Д: Бир дугаарында даштар-биле шоодай долдуруп кагбаан, а чуну суп каанын бодун дыка эки билир болгай сен.

Ийи дугаарында кажан аалдап чедип келгеш, чуну канчаар ийик?

К: Чуну?

Д: Кандыг кончуг мелегейжик боор сен аан, койгун. Мендилежир ийик чоп.

К: -Ах, аа! Экии, дииинчигеш!

Д: Чуу, чуге мээн-биле мендилежип турарын ол. Мен богун сени 200 катап кордум. Сен уруглар-биле мендилеш.

К: -Уруглар-биле бе? Шын-дыр! Экии, уруглар!

Д: Дыка эки-дир. Ам-на Соок-Ирей чуну кылзын дээн, ону кууседип каалы.

К: Соок-Ирей бисти белектерлиг хапты чедирип каанар, мен ивилерим дыштандырып алгаш чеде бээр мен дээн.

Д: Оожум-оожум! Ыыттава!

К: Аа! Чуу? Мен кымны оттуруптум?

Д: Бистин чажыдывысты чуге чугаалаптын?

К: Мында чуу чажыт чувел? Соок-Ирей менээ боду-ла: «Хапты чедирип каг, ынчалза-даа мен барбаанымда уругларга белектер улевес силер» - деп чугаалады чоп.

Д: Чуу кончуг хой чугаалыг, шылырааш койгун сен, ала-сааскандан безин дора. Кандыг-даа чажытты сенээ чугаалап болбас-тыр.

К: Мен шылырааш эвес, шынчы койгун-дур мен. Кажан-даа чугле шынын чугаалаар. Мен дээрге будун аргада, кара чангыс, эн-не шынчы койгун-дур мен!

Д: Ага-а, биче сеткилдиг база де?

К: Ийе. Мен биче сеткилдиг мен. Мен мактанып-даа билбес мен. Мен 10 койгундан-даа артык биче сеткилдиг мен.

Д: Ыыттава койгун-мактаныкчы! Оон орнунга сактып кел даан: Соок-Ирей мен кээримге чедир уругларны ойнадып турунар деп дилээн болгай.

К: Шын-дыр!

Д: Че, ам кандыг-бир оюндан сумеле?

К: Оюн?

Д: Ийе, оюн! «Далчыр койгун» деп оюнну ойнавас бис, сактып ал, оске оюндан айтып бээр сен. Ол сээден, чалгааранчыг оюнну билир силер бе, уруглар?

   - Билбес болзунарза дыка эки-дир. Койгун дам-на далчыр хирезинде ындыг оюннар ойнадыксаар.

К: «Далчыр койгун» деп оюн-даа ойнадыр деп бодавадым. «Суперзаяц» деп оюн ойнаар силер бе, уруглар?

Д: Ол чуу деп оюн чувел?

К: Суперкойгун – дээрге аргада эн-не куштуг ан-дыр. Суперкойгундан шупту коргар. Чараа-чеченнер, морзуктар, адыглар … дээш шупту. Ол дилгинин кудуруундан тудупкаш, чайып-чайып, дээрже шывадаптар.

Д: А кым, бистерден суперкойгун болурул?

К: Мен-мен! Менден оске кым болур чувел? Мен шуптунарны тудар мен. Янзы-буру дииннер дээн ийик…

Д: (хорадап) Кымны-кымны?

К: Че харын, ынавас болзунза дииннер тутпас мен. Дилгилер тудар мен, домей-ле кызыл-сарыг, узун, селбегер кудуруктуг.

Д: Чок-чок, дилги-биле домей эвес мен. Дилгилерден тудувут.

К: Ажырбас, мен дилгилер соондан маннар мен, чангыс дилги соондан безин эвес, а 5 дилги соондан маннар мен.

(5 дилгини, считалка дузазы-биле шилип алыр)

Считалка

Суперзаяц всех смелей:

И волков, и медведей.

Самый сильный он в лесу,

Не боится и лису!

И на ком я остановлюсь,

Тот и будет лисой.

К: Че, дилгижектер, силерни мен ам тудар мен. А силер кортпанар, силерге уруглар дузалажыр. Дыннап тур силер бе, уруглар?

ОЮН: СУПЕРКОЙГУН (Кошки-мышки) (уруглар ойнап турда дилги кирип келир)

Дилги: (чассыткан аян-биле) Экии! А силер мында чуну кылып тур силер?

К: (корга берген) Бистер бе… А мен

Д: Бистер мында капуста чыып тур бис.

Дилги: Капуста? Кыжын бе? Магалыын аа! Силер ол капусталарны бо чараш хапче суп тур силер бе?

К: Чок! Соок-Ирейнин белектери бар…

Дилги: Белектер? Магалыын! Чаагайын! Дыка-ла амданныг белектер бар боор аа? Амданныын, чаагайын, чиксенчиин!

Д: Бичии-даа, дамды-даа амданныг эвес. Олар ажыг, дустуг, даш ышкаш кадыг.

Дилги: Амданныг эвес де? Ынчаарга оларны чуге шоодайда  чажырып алганынар ол? Че, мээн херээм эвес. Мен дыка далажып тур мен. Байырлыг, койгунчугаш! Байырлыг, уруглар!   (чоруптар)

Д: (койгунга) Чуге чугаалай бердин? Сени кым дылындан тырткан чувел? Ам дилги белектер дугайында билир ол-ла-дыр.

К: Чоор сен! Дилги чоруй барды шээй!

Д: Койгун сен шынап-ла мелегей сен бе азы мегечиннеп турарын ол бе?

К: (хомудай берген) Чуге мени кыжырып   турарын ол?

Д: Ам дилги бир-ле кажар чувени бодап алгаш, белектерни оорлап апаар, бистерден алгаш баар.

К: Чок, албас! Мен дилгиге бербес мен!

Д: Ыыттавайн корем.Дилги чедип кээрге кудуруун сиринейнип коргуп турганынны мен кордум чоп. Дуза кылдыр бир анны кыйгырар болзувусса эки-дир.

К: Кымны?

Д: А-аа, бодап кааптым. Мен тывызык ыдайн, сен тып, оон кымны кыйгырарывысты билип алыр сен.

Косолапый, неуклюжий,

Любит мед, не любит стужу

До весны привык храпеть

Что за зверь такой?

К: Чоорган?

Д: Чуу чоорган, шын эвес?

К: Терге?

Д: Чуу, терге? Каяа хаарыктап турар тергелер корген сен? Ам уруглар тыптар коосен шыва ( тывызыын оореникчилерге ыдар)

К: Ах, адыг. Шын-дыр. Дыка эки бодап алган-дыр сен. Ынчалза-даа адыгны кайыын кыйгырып алыр бис. Сен бодун чугааладын, ол часка чедир удуур деп.

Д: Оттуруп алыр бис.

К: Кым бистер бе? Мен-даа барбас мен. Хорадаан адыг – аш койгундан-даа коргунчуг.

Д: Ындыг кортук болзунза бо хап чанынга олур. Бис уруглар-биле кады оттуруптар би. Уруглар, адыгны оттурарда, 3 катап мынча деп алгырар бис.

Мишка, Мишка, просыпайся!

Умывайся, одевайся,

И на елку собирайся!

(адыг кирип келир)

А: Чуу деп шимээн чувел? Мени кымнар оттурупту?

Д: Бистер силерни оттуруптувус.

А: Силер? Чуге? Чуу дээш? Мен дыка эки удуп чыттым.

Д: Адыгжыгаш, бисти оршээп кор, буруулуг болдувус. Бистерге силернин дузанар дыка херек апаарга оттуруптувус.

А: Чуну урээр, сый тудар. Мен карак чивеш аразында кылыптайн.

Д: Чуну-даа уревес, сый тутпас. Бо шоодайда белектерни эки кадарар.

А: Амданныг бе?

Д: Дыка амданныг. Соок-Ирейнин уруларга белектери.

А: Соок-Ирейнин белектери болза чопшээрежип тур мен, кымнардан кадарар мен?

Д: Шупту улустан, ылангыя дилгиден

К: Боруден база

А: Чаа билдине берди. Белектерге дээр ан бар болза шубамга моюндурук кылып алыр мен.  

 К: А мен бодаарымга, сени белеткеп алыр болза эки-дир.

А: Канчаар белеткеп алыр?

К: Ам, уруглар-биле белеткел оюндан ойнаптаалынар.

ОЮН: КАТТЫН ХОЙУН, КАТТЫН ХОЙУН

            Кагбайн, сыкпайн чыылынар!

            ….

(Дилги кире халып келир)

Дилги: (девидээнин мегелеп коргузер) ой-ой-оой! Чуу болган деп, чуу болган деп. Силер мында ойнап турар, чуну-даа билбес-тир силер. А арганын дуу ужунда, шуут…

Д: Арганын дуу ужунда чуу?

Дилги: арганын дуу ужунда ыяштар андарылгаш, орукту кежир чыдыпкан. Ам Соок-Ирей Чаа чыл байырлалынче кээп шыдавас. Оон ивилери канчап-даа эртип шыдавас.

К: Мегелеп тур сен, дилгижек.

Дилги: Баргаш, боттарынар хынаптынар!

Д: Угу-у, бистер чоруптарывыска, сен белектерни алгаш баар дээш

Дилги: Мени чуу деп бодап тур силер? Менээ силернин белектеринер херек чок. Бузуревес болзунарза силернин-биле кады барып болур мен.

К: Бо чорукту барып сайгарар болган-дыр. Чоруулунар, дилгижек.

Д: Мен база барайн, а сен адыг хапче кымны-даа чоокшулатпас сен.

(Дилги, диин, койгун чоруптарлар)

А: Чоруптулар! Ам удуп болур. Чок-чок! Танныылдап тургаш, черле удуп болбас! Канчап удувайн баар чоор, дыка-ла удуксап тур мен. А-а! Аай-дедир кылаштап турар болза черле удувас боор.

 (Шагом марш! На месте стой! Раз, два! Направо! Кругом! Вперед марш! Стой! Ложись! Хавы-биле барып душкеш, турарын оралдажыр, ынчалза-даа шыдавас,  удуп калгаш: «Адыг ирей чедип келзе…» деп чугааланып чыдар.)

(Бору кирип келир)

Б: Экии, уруглар! Менээ дилги мында Соок-Ирейнин белектерлиг хавы бар диди (долгандыр дилээр) Мында чок, мында чок…

(удуп чыдар адыгны коруп кааш, адыгнын холундан хапты ушта тырткылаар. Адыг «Адыг ирей чедип келзе…» деп чугааланмышаан борунун будундан тудуп алыр. Бору будун оожум ушта тыртыптар. Адыг оттуп келир)

А: Сен кым сен?

Б: А сен кым сен?

А: Мен танныыл мен.

Б: А койгун кайыл?

А: Мен койгуннун орнунда тур мен.

Б: Че, ынчаарга мен чоруптайн (оожум унуп чыдар)

А: Тур!

Б: Тур мен

А: А сен манаа чуну канчап турдун?        

Б: Чок, анаа-ла. Чанынардан эртип чыткаш, силерге таваржы бердим.

А: Ындыг болгулаар. Бир-лээ менээ таваржы бергенинде менээ дузалажыр сен. Мен Бо Соок-Ирейнин белектиг шоодайын кадарып тур мен, арай-ла уйгум кээп тур.Ынчаарга ийилээн кадараал, сен чугааланырынга мен удувас боор мен.

Б: Чогум, мээн чайым-даа чок. Ынчалза-даа силер, АДЫГ дээш бичии саадап болур мен.

А: Ийе, саадап кор. Ийи кижи кадарарга солун болур. Бо уругларны база ойнадыр сен.

ОЮН «УНГУР ЧОК КОЙГУН» (молекула)

Диин: Дораан соксанар! Мында чуу болуп турар чувел? Уруглар, шупту долгандыр туруптунарам! Ой, бору!

А: Кортпа, диинчигеш! Бо мээн дузалакчым-дыр! Бис ийилээ белектер кадарып тур бис.

Д: Бир дугаар дыннап тур мен, БОРУ БОРУДЕН белектиг хапты камгалап турар деп (боруже хорадап) Чугаала, мында чуну канчап келдин?

Б: Чанынар-биле маннап эртип чыткаш, каям уругларны ойнадыптайн дээш, ойнап турдувус.

Д: Уруглар-биле чуу деп ойнап турдун ынчаш?

А: Ол койгуннар тудуп турду

Д: Койгуннар тудуп турбайн, койгунакка барып дузалажынар! Улуг ыяш орукту шын-на дуй барып душкен чуве-дир. Бис ону чайлады иткеш, чадап кагдывыс, кужувус четпеди.

Силер барып чорунарда, мен кадарып турар мен

Б:Шын-дыр, Миша сен барып койгунга дузалаш, мен манаа диинчигешке дузалажыйн

А: Чо-ок, мен сен боружугеш чокта каяа шыдаар мен, кады чоруулу

(адыг, бору чоруптарлар)

Д: Ой-ой-ой! Дыка-ла кортум, боруну коруп кааш. Миша ону харын-даа апарды. Ам чуну кылыр? Ам дораан кажар дилги чедип кээп болур. Дилгижек дыка кажар, ол белектерлиг шоодайларны албаан шаанда амыравас-даа. Ам бодап кааптым. Мен ам шоодайны солуп кааптайн, мээн шак-ло мындыг шоодайым бар чуве. Чугле, силер уруглар, кымга-даа чугаалавас силер.

(хаптарын солуптар, шын шоодайын шиви адаанче суп каар)

Дилги:Диинчигеш, сен сен бе?

Д: Мен-не-дир мен, менден оске кым болур ийик?

Дилги: Хоокуйну, шупту сени каапкаш чоруй барган, кара чааскаан арткан. А-яй-яй!  

Кым бир кижи келгеш, белектерлиг шоодайын апаар. Сен дыка бичии, куш чок… А-яй-яй!

Д: Ой, дилгижек, менээ дузалажыксап тур сен бе?

Дилги: (кайгап калган) Мен? Дузалажыр? Ол дугайын бодаваан кижи мен. Ам дузалажыптар болган-дыр мен.

Д: Эки-дир! Кады Соок-Ирейнин белектерин кадарар, уругларны ойнадыр бис.

ШАРИКТЕР-БИЛЕ ОЮН

(дилги ойнап тургаш, будуу уне бээр)

(койгун биле адыг кирип кээр)

К: Ойнап тур силер бе? Бис адыг-биле оруктан дыка-а улуг ыяшты чайладып кааптывыс

Д: Бору кайы? Миша сээн-биле кады чорту чоп?

К: Ыяштар кодуруп турувуста, ооргазы аарааш чоруй барган.

Д: Мана койгун, а дилги кайы (дилээр)

К: Чуу дилги? Кайда дилги? (коргуп)

Д: Дезе берген-дир.Дилги биле бору анаа эвес дезе бергеннер-дир. Олар багай чуул алганнар-дыр.

(дилги кире халып келир)

Дилги: Дузалажынар! Дузалажынар! Дурген дузалажынар!

К: Чуу болганыл?

Дилги: Бору улуг онгарже кире берген. Онгарнын дувунде човууртап чыдыр. Дузалажып корунер.

К: Чок! Дузалашпас мен. Бору каржы. Чазын ол мээн кулаамдан ызырган. Кулаам ам-даа аарып турар болгай.

Д: Ыыттавайн корем, далчыр. Ханы онгар бе?

Дилги: Ийе, дыка ханы. Ону анчылар казып каан боор.

А: Мен бодаарымга дузалажыр болзувусса эки хевирлиг. Кандыг, чуу-даа болза чангыс аргада чурттап турар аннар.

Дилги: Ынчанмайн канчаар. Черле дузалашпайн, бору хоокуй ат болду. Че дурген чоруулунар.

(Дилги диин, койгун, адыгны эдертип алгаш чоруптар)

Бору (кире халып келгеш) Ай, да дилгини, кажарбайны, чарашпайны, угаанныгбайны. Чогаадыкчы дээрге, мени онгарже дужуп калган деп. Мен бо будун чуртталгамда онгарже дужуп корбээн амытан мен. Шодайларны солуп алгаш, дораан чоруптар сен деп чагаан чуве, дилги (шоодайларны солуптар) Силер кымга-даа чугаалавас силер, уруглар. Чо-ок, силер домей-ле чугаалаптар силер. А-аа! Бодап кааптым. Силер-биле мындыг оюндан ойнаптаалынар.

ОЮН

ЧОК-ЧОК,зубы на крючок.

Кто слово скажет-тому щелчок.

Бору: Бо состерни мээн-биле денге чугаалапкаш, будун 10 минут иштинде ыыттавас силер. Мен силерни хынап, айтырыглар салыр мен. чуну-даа айтырарымга ыыттавас, харыылавас силер. А бир эвес чугааланыптар болзунарза, дыка куштуг согуг бээр мен. Мээн холдарымны корунерем, кайы-хире улуг-дур.

(Уруглар бору-биле кады состерни чугаалааш, ыыттавас. Бору чамдыктарынга «Адын кымыл?», «Каш харлыг сен?», «2-ге 2-ни ковудедирге каш болур?», «Конфет чиир сен бе?» дээн чижектиг каттыранчыг айтырыгларны салбышаан, оюннун дурумун сагындырар-канчаарга-даа ыыттавас; ам-даа 5 минут ыыттавайн турунар дээш бору чоруптар)

(Дилги, диин, адыг, койгун чедип келирлер)

Дилги: Мен канчап билир кижи мен, бору та канчап барганы ол. Онгардан ундур шурай бергеш, халып чоруй барганы ол ыйнаан.

К: Канчаар шурап уне бергени ол. Мен – бо аргада кара чангыс, эн-не бедик, ырадыр шураар койгун безин ол онгардан ундур шурап шыдавас мен.

Д: Сен дээрге кара чангыс-эн-не мактаныкчы койгун-дур сен.

А: (хапче чоокшулап чеде бергеш) Корунерем, боруге дузалажыр дээш чорувуста бо хапты бир-ле кижи будуп каапкан.

К: Канчаар будуп каапкан! Ындыг каяа болурул! (хапты ажыдып коор) Мында белектер чогул! Идиктер, тряпкалар. Ой-ой-ой! Солуп каапкан!

Д: Дилги сээн кылган чуулун бе?

Дилги: Чо-ок! Мен кажан солуп кааптар кижи мен. Силерден бир базым ыравадым-даа чоп!

Д: Мегелевейн шынын чугаала дилги!

К: Мени тудунар! Оон башка мен дилгини… кудуруундан туткаш…. Шываптайн!

(адыг койгунну тудуп турар)

Дилги: Фу! Кандыг кончуг ыянчыг чувел. Мен шынын чугаалап тур мен, а силер?

(Бору оорлап алган хавын тудуп алган маннап кирип келир)

Б: Кайы ол? Менээ беринер!

Д: А-а, бору база чедип келди

А: Дынна бору. Сен бо хапты будуп кааптын бе?

Б: Чок, мен будувадым! Мен ол белектерлиг хавынарны оорлаптым! Мени бо кызыл дилги канчаар оореткенинин аайы-биле! Мен ам дилгини канчаар эвес мен!

А: Бир эвес сен оорлап апарган болзунза, катап чуге эккелдин?

Б: А силер бо хапта чуу бар-дыр коруп корунер даан (хапты чазар, уштур) Кургадып каан чимистер, моогулер! Мен чараа-чечен эвес-тир мен!

К: (хапты бакылап коор) Шынап-ла моогулер! А белектер кайыл?

Б: Ол дээрге дилги-дир! Ол белектерни кара шагда-ла оорлап алган! А мени куруг черге мегелеп турары ол-дур!

(Бору дилгиже шурап, суржу пуне бээрлер)

А: Чуну-даа билбейн тур мен. Бо ийи хап, ол хирезинде белектер чок.

К: Адыг, а сен бурулуг эвес сен бе? Белектер кадарып тургаш удуп каарынга, дилги оорлап апарбаан бе?

А: Мен! Чогум бичии-ле када удаан-на ышкаш мен

К: Ах, так! Сени мен эн-не эки оннуум деп бодап чораан мен

Д: Маргышпанар! Мен Соок-Ирейнин белектеринин кайдазын билир мен

К: Кайда?

Д: Шиви адаанда. Мен ынаар албан-биле чажырып кагдым

К: Сен бе? Чуге ыыттавадын? Сен дээш адыгны чугле болза дажыптар частым

Д: Мен ыыттаваан мен бе? Сен чугаазы хой, ала-сааскан-на, менээ чуну-даа чугаалатпадын чоп?

А: Че, маргышпанар. Койгун белектерлиг хавын бээр эккел!

(койгун белектерлиг хавын соортуп эккээр)

Д: Бо Соок-Ирейнин белектерлиг хавы. Мен чажырып кагбаан болзумза, ам дилги биле бору чип орбас бе?

К: Чу-у! Дааш унуп тур. Олар катап кел чыдар эвес бе?

Д: (думчуу-биле агаарны тынып коргеш) Чо-ок! Олар эвес-тир. Дилги биле борунун чыдын кайы ырактан-на чыттап кааптар мен.

А: Соок-Ирей кел чыдары ол-дур!

(С-И, Харжыгаш кирип келир)

С-И: Экии, уруглар! Экии арганын аннары!

Х: Экии, оннуктер!

К: Соок-Ирей, манаа бистерге чуу-даа болуп турду. Дилги чугле болза белектерни оорлап апарпады…

С-И: Ийе, шуптузун билир бис, койгунак. Эр-Хейлер!

Х: Белектерни кадарып турганнынар дээш четтирдивис.

С-И: Ам уруглар-биле ойнап-хоглээлинер!

Хоровод «Шивижигеш»

Уругларны шулук, ыры, танцы-биле хоглеткеш, байырлашкаш чаныптарлар.  


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Литературная викторина-КВН (сценарий) Литературная викторина-КВН (сценарий)

Данное внеклассное мероприятие во 2 классе развивает плавное выразительное чтение, грамотную речь, умение интонационно оформлять своё высказывание, закрепляет знания детей произведений и авторов русск...

Сценарий для агитбригады «Есть такая служба 01» в рамках темы «Жизнь без опасности» Авторы и постановщики сценария воспитатель ГПД Лебедева Леся Анатольевна и учитель музыки и режиссёр ТАМ "Радость" Иевлева Татьяна

(сценарий  выступления  агитбригады старшеклассников в рамках темы «Жизнь без опасности» для учащихся младшей и средней школы).Цель: воспитание у ребят уважения к профессии пожарного и...

Сценарий праздника. Сценарий праздника к 8 марта «Для прекрасных Дам!»

Сценарий предназначен для проведения праздника "Лучший день - 8 Марта" для учеников 1  класса и их родителей. Данный материал будет полезен для учителей начальных классов, педагогов дополнительно...

Сценарий спектакля по сказке С.Я. Маршака "Двенадцать месяцев" . К сценарию прилагается презентация для экрана на сцене.

Сценарий создан по пьесе С.Маршака ( в сокращении) для постановки спектакля с учениками 2-4 классов....

Башлангыч мәктәп өчен Белем бәйрәменә сценарий / Сценарий «Здравствуй, новый учебный год!»

Сценарий для начальной школы,воспитание в которой ведется на двух языках: русском и татарском...