Класста эмес ӱредим "Мениҥ Тӧрӧлим"
материал на тему

Этаптары

Ӱредӱчиниҥ бӱдӱретен ижи

Ӱренчиктиҥ бӱдӱретен ижи

1.Ӱренерине ууламјылаганы

Кӱӱ иштейт. (Класста јалаҥ, агаштар, болчоктор, чечектер, тургузылган.)

Јакшылар ба кару ӱренчиктер, айылчылар!

Бичилген записьти иштедер

Бисте бӱгӱн класста эмес ӱредим.

Бу ӱлгерде не керегинде айдылды?

Тӧрӧл деген сӧсти слер канайып оҥдоп турар?

Тӧрӧл деп айдарарда слердиҥ кӧзӧргӧ не кӧрунет?

Тӧрӧлим деп нени айдар эдигер?

Айландыра кӧрзӧгӧрдӧ бу бис кайда келгенис?

Бу слердиҥ алдыгарда бу не, балдар?

Ӱренчиктер класска кирет.

Јакшылажат.

Ар-бӱткенниҥ ортозында.

Доскодо карта-маршрут илинген Ӱлгерде тӧрӧли керегинде айдылды.

2. Ӱредӱ амадулар тургузары..

Слер сананзар бис нени бугун эдерис?

Слердиҥ алдарда карта-маршрут. Бис бу картала јорыктап, билип алганысты тузаланып, толтыраарыс.

Бис бӱгӱн јорыктарыс

3. Билгирлерин эбелтип чокымдаары

Бистиҥ јурттыҥ ады не эди балдар?

Эмди ле бис кайда?

(диктафонго бичилген ӱлгерди угар)

Балдардыҥ каруулары

Бистиҥ јурттыҥ ады Боочы.

4. Тургускан амадуларга једерге иштеери

Айдарда бис јол-јорыгысты кайдаҥ баштаарыс?

Мен слерге сӱреен јараш бӧруктер берейин. Кӱӱ угулза бу бӧрӱктерди бажарга кийип 2 катап айланып ийеле, бистиҥ јуртыс керегинде  нени билерерди эске алынып ийер ?

(Куулгазынду кӱӱ иштедер)

Боочы јурт сӱреен јараш јерде, јаан тайгалардыҥ ортозында турат. Боочы керегинде јетирӱни слерге Айас белетеп алган.

Слайдтар кӧргӱзер

 Айастыҥ куучындаганынаҥ укканарды, нени билип алганарды бу карта-маршрутка темдектер керек. Слерге белетелген кезинтилер болужар. Керектӱзин табып, экелип јапшырып салыгар.

Айдарда, бистиҥ Боочы јуртыс неле бай эмтир?

 Мындый јараш јуртла бис оморкорыс па?

Бу бистиҥ тӧрӧлис болор бо?

Боочы јурт кандый аймакка кирип турган? Оҥдой аймактын тӧс јурты не эди, балдар?

Айдарда оноҥ ары биске кайда атанар керек, бу карта-маршруттаҥ кӧрзӧгис?

Јол-јорыкка атанар керек. Слер белен бе?

Кӱӱ иштедер.

Јарааш бӧрујктеристи кийип алала кӧстӧристи јумуп јадыс. Бис јойу барып јадырыс. Јолдор чичке оныҥ учун бой-бойыстыҥ ла кийнистеҥ базатан эмтирис.

Кӱӱни  токтодор.

Оҥдойго једип келдис. Арып чылаган болбойор. Амырап отурыгар. Бу ӧйдӧ слерге ЕвгенияОҥдой керегинде белетеп алган јетирӱзин куучындап берзин. Слер јазаптыра угыгар.

Слайдтар кӧргӱзер.

Бу јетирӱнеҥ билип алганарды кӧргӱзерге кезинтилерди тузаланып, карта-маршрутты толтырып ийектер.

Оҥдой незиле бай эмтир?

Оҥдой аймак кандый республикага кирип јат?

Алтай республиканыҥ тӧс калазы не эди?

Бу бистиҥ карта-маршрудыста бар эмтир бе?

Айдарда, биске оноҥ ары кайда барар керек?

Карта-маршрутты кӧрзӧгӧрдӧ. Оҥдойдоҥ Горно-Алтайскка јетире барарга јол кандый эмтир?

Бис ого јойу једип болорыс па?

Биске не керек ого једерге?

Ончобыс бу автобуска отурып алактар . Эмди слер белен бе оноҥ ары јорыктарга?

Чуйдыҥ јолыла барып јадырыс. Канча јурттар ӧдӱп, суулар кечип барып ла јадырыс. Барып-барып бис Себи бажы деп јаан ажуга келдис. Бу байлу ажу оныҥ учун бого бир кичинек токтоор керек. Оноҥ ары ажуны тӱжӱп јадыс. Канча суулар кечип, канча јурттар, аймактар ӧдӱп, једетен јериске једип келдис. Токтой тӱжӱп, автобустаҥ чыгып, амырап отурактар.

Амыралтабыс тегин болбозын деп биске Саяна Горно-Алтайск керегинде бир кичинек јетирӱ эдип ийзин.

Слайдтар кӧргӱзер.  

Бу јетирӱнеҥ билип алганарды кӧргӱзерге кезинтилерди тузаланып, карта-маршрутты толтырып ийектер.

Бистиҥ Алтай республикабыстыҥ тӧс калазы неле байлу эмтир?

Бӧрӱктерин кийип, ӱредӱчиниҥ айтканын бӱдӱрет.

Айастыҥ јетирӱзи.

Алдында јайылган кезинтилердиҥ ортозынаҥ керектӱзин талдап, карта-маршрутка јапшырар.

Балдардыҥ каруузы.

Боочы јурт Оҥдой аймакка кирип јат.

Бӧруктерин кийип, јол-јорыкка атанар.

Евгенияныҥ јетирӱзи.

Алдында јайылган кезинтилердиҥ ортозынаҥ керектӱзин талдап, карта-маршрутка јапшырар.

Алтай республикага кирет. Тӧс калазы Горно-Алтайск.

Балдардыҥ каруузы.

Горно-Алтайскка једерге автобус керек.

Балдар ӱредӱчиниҥ айтканыла бӱдӱрип јат.

Саянаныҥ јетирӱзи.

Балдардыҥ каруулары

5. Бӱдӱрген ишти, билгирлерди чокымдаары.

Эмди бистиҥ Тӧрӧлистиҥ карта-маршруды бӱтти деп айтсам мен иле кожо јӧп болорор бо?

Бу Тӧрӧлистиҥ карта-маршрудын  бис билер керек.

Балдардыҥ каруулары

6.Уч турултазы

Бӱгӱнги јол-јорыктаҥ слер нени билип алдыгар?

Не јилбилӱ болды?

Бу тургузылган карта-маршрут слерге керектӱ болор бо? Бойыныҥ тузазын јетирер бе?

Јаан калаларга ӱренип барзар ойто эбирип бойордыҥ кичӱ тӧрӧлӧргӧ келерер бе?

Кандый да јараш јерде јӱрзес, кайда да болзос бойыстыҥ Тӧрӧл јерис ончозынаҥ јараш ла кару.

Балдардыҥ каруулары

Ийе керектӱ болор. Школды божодып калага ӱренип барзам керек болор. Јаан класстарда ӱрензем керек болор.