«Шаянҡай себештәр». Дәрес өлгөһө.
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа)

      Балалар баҡсаһында өлкәндәр төркөмө балалары өсөн дәрес өлгөһе.

Тема: «Шаянҡай себештәр». (дәрес – күҙәтеү)

Маҡсат: йорт ҡоштары менән таныштырыу - себештәр; аларның тышкы киәфәте, холоктары, туклануы, урсеүе турағында мәғлүмәт биреү; һорауларға дөрөҫ итеп яуап бирергә; яңы һүҙҙәрҙе телмәрҙә ҡулланыу; диалогик һәм монологик телмәр үҫтереү; ҡоштарға ҡарата һөйөү тойғоһо тәрбияләү.

Телгә ҡарата ихтирам тәрбиәләү, уны өйрәнеүгә ынтылыш, ҡыҙыҡһыныу уятыу.  Шиғыр менән танышыу: «СЕБЕШ» (Ф.Туғыҙбаева)

Һүҙлек эше: себеш, тауык, йомортҡа, ем, оя, аяк-тәпәй, ҡанат, ҡойроҡ, Йорт ҡоштары.

Типик граматик конструкциялар: Себештәр ярма ашай. Улар һыу эсәләр. Себештәр ярҙамға мохтаж.

Йыһазландырыу: ояла ысын себештәр, йомыртҡа, ем, һыу, үлән.

                                        Дәрес барышы.

Тәрбиясе яшерен генә ояла себештәр алып инә.

• Балалар, тыңлағыҙ. Һеҙ ишетәһегеҙ?
• Пи-пи-пи  тип ҡыскыралар. (ояны асып)
• Балалар һеҙ нимә күрәһегеҙ?
• Кескәй себештәр.
• Себештәр ниндәй?
• Бәләкәй, һары, шаян, ярҙамға мохтаж һ. б. Уларға ниндәй яғымлы һүҙҙәр әйтер инегеҙ? (һарыҡай. шаянҡай)
• Уларҙы нисек саҡыралар?
• Сип-сип-сип, тип-тип-тип.
• Уларҙың әсәләре кем була?
• Тауык була. Ул ко-ко-ко тип ҡыҫкыра, зур була. Тавык йомыртка һала, йомыртҡадан себеш сыға. (күрһәтәбеҙ йомыртка)
• Ҡоштарҙың кәүҙәһе ҡауырһындар менән ҡапланған була. Беҙҙең себештәр кескәйҙәр, тәне йомшак йөн менән капланған. Уларҙың суҡыштары, тәпәйҙәрендә осло тырнаҡтары, канаттары осар өсөн, ҡойроҡтары бар.                                                                                
• Йорт хайуандары, коштары кеше эргәһендә йэшэй. Уға файҙа килтерә. Кеше уның тураһында хәстәрлек күрә; карай, ашата һ.б.
• Ошо ҡоштар тураһында тағы нимә эйтә алаһыгыҙ? Улар ниндәй коштар?
• Йорт ҡоштары. (ояны ябып торабыз)

Ял минуты.

-  Һеҙҙең менән ҡоштар булып уйнап алайыҡ, эйдәгеҙ кабатлайбыҙ.

Ҡанатларҙы ҡағып осабыҙ,

Уңга, һулға ҡарап, муйындарҙы борабыҙ,

Һыу эсәбеҙ (алға эйелеү),

Тук-тук итеп ем ашайбыҙ ( сүкәйеп ултырыу һәм бармаҡтар менән иҙәнгә һуғыу)

Ҡанаттарҙы йәйәбеҙ. Тағы осоп китәбеҙ,  

Экрен генә ояларға ҡайтабыҙ.

• Балалар, себештәртәрҙе уяттыҡ беҙ, уларға ашарға кәрәк. Ниндәй аҙык ярата улар.
• Ярма, боҙай, үлән,  һ.б. яшәү өсөн һыу эсәргә кәрәк.(балалар себештәрҙе күҙәтәләр һәм ояны ябып ҡуябыҙ)                                                                            
• Эйҙәгеҙ. Беҙ һеҙҙең менән ҡоштар тураһында шиғыр тыңлайк һәм уны үҙебеҙҙең исебеҙҙә калдырырға тырышайык. (һүрәт кулланабыҙ)

СЕБЕШ  (Ф.Туғыҙбаева)

Ѳйѳрѳлә-сѳйѳрѳлә,

Сип-сип йырлап, бер себеш,

Берәүҙең күлдәге һары,

Бигерәк матур, имеш.

Йомғаклау:

• Балалар, бөгөн беҙ дәрестә нимә тураһында һөйләштек?

Йорт ҡоштары - себештәр тураһында һөйләштек. Уларҙың төҙөлөштәренә иғтибар бирҙек. «Себеш» шиғырын ятланык.