Открытое занятие «Аът чарыштырары»
план-конспект занятия (старшая группа) на тему

Зрелищная игра тувинцев

Скачать:

ВложениеРазмер
Microsoft Office document icon zanyatie.doc255.5 КБ

Предварительный просмотр:

Овур кожууннун «Солчур ортумак ниити билиг школазы»

Муниципалдыг бюджеттен хамаарылгалыг ниити ооредилге чери

Школа назыны четпээн уруглар ооредилге адыры

Кичээл:  Долгандыр турар хурээлел

Темазы:   

«Аът чарыштырары-

тыва оолдун уш оюнунун бирээзи»

C:\Users\Сайын-Белек\Pictures\2016-02-22\003.jpg

(улуг болук)

                                                                        Кижизидикчи башкы:

                                                                        Монгуш Айлана Дыртык-ооловна

Солчур – 2016

Технологическая карта занятия

«Тувинская подвижная игра- Аът чарыштырары»

Занятие проводит: Воспитатель МБОУ Солчурской СОШ (ДО), Монгуш Айлана Дыртык-ооловна.

Возраст детей: старшая группа.

Форма совместной деятельности: интегрированное НОД. занятие- практикум.

Форма организации (групповая, индивидуальная)

Интеграция областей: социально- коммуникативное развитие, познавательное развитие, речевое развитие, художественно- эстетическое развитие, физическое развитие.

Цель занятия: Создать условия для развития познавательной инициативы детей в процессе знакомства с конными скачками- одной из игр тувинцев.

Задачи: 

  1. Обучающие задачи:
  • Знакомить детей с конными скачками.
  • Приобщать детей к истокам тувинской культуры.
  1. Развивающие задачи:
  • развивать наблюдательность, способность замечать характерные особенности предметов, размышлять, обобщать результаты;
  • развивать активную речь (речь-доказательство, речь –аргументация) детей в процессе сравнения, анализа конной скачке;
  • развивать творческую активность в процессе беседы.
  • обогащать словарь детей: байза.
  • развивать умение договариваться о совместных действиях, представлять результат исследования;
  • Развивать эстетические чувства во время музыкальных произведений.
  1. Воспитательные задачи:
  • воспитывать интерес к тувинскому народному творчеству, уважения к труду чабанов, табунщиков;
  • воспитывать доброжелательные взаимоотношения между сверстниками в процессе решения познавательных задач, формировать умение договариваться, помогать друг другу.




Оборудование и средства:

  • наглядные - фотографии, иллюстрации лошадей, кобыла с жеребенком;
  • мультимедийные – презентация;
  • литературные – УНТ тувинцев;
  • музыкальные – музыкальные произведения, народные песни;
  • оборудование – ИКТ; конные принадлежности;

Задачи образовательных областей:

  • Восприятие художественной литературы:   Чтение стихотворения Агния Барто «Лошадка».

  • Игровая: Дидактическая игра: «Тыва эр кижинин 3оюну», «Чугуруктун ээзи-2016».

  • Коммуникативное развитие:  Рассматривание картин «Эр кижинин уш оюну»; Беседа о лошадях по слайду; Обогащение представления об объектах окружающего мира.

  • Познавательно- исследовательская:  отгадки к пословицам с помощью рисунков.
  • Музыкальное развитие: Слушание народной песни во время видеоролика.

  • Коммуникативное  развитие: Заключительная беседа.

Предполагаемый результат: умеет поддерживать беседу, внимательно слушает, высказывает свою точку зрения;  выражает положительные эмоции  (интерес, радость) во время  игр, при прослушивании музыкального произведения «Аъдым»; ориентируется в пространстве (определяет правую и левую сторону); разгадывает пословицы с помощью картин;  умеет работать по правилу, выполнять инструкции взрослого.

Кичээл- Долгандыр турар хурээлел

Темазы «Аът чарыштырары- тыва оолдун уш оюнунун бирээзи»

Сорулгалары:

Ооредиглиг: Уругларнын аът малдын кижээ ажык-дузазын, аът чарыжынын дугайында улустун аас чогаалынга унделилээш бадыткаары. 

Кижизидиглиг: Кошкун амыдыралдыг тыва чоннун амыдыралы аът-биле аът-биле холбаалыын коргузуп,кээргээчел сеткилди оттуруп, дириг амытаннарга, куш-ажылга ынакшылды кижизидип,азыраан малынга камныг болурунга ооредир. Кичээлде оолдарнын аразынга «Чугуруктун ээзи-2016» деп атка толептиг оолду илередири. Чараш чуулге сонуургалын, уран талантызын оскелерге коргузуп, хостуг алдынып билирин чедип алыр.

Сайзырадыр: Чуруктарга даянып, уругларнын сос курлавырын, дыл-домаан, угаан-медерелин, сагынгыр-тывынгыр, кичээнгейин сайзырадыры.

Дерилге: Аът дугайында улегер домактар, мультимедиа, эр кижинин 3 оюнунун чуруктары, хогжумнуг каасталга,  аъттын дериг херексели, кажыктар, грамоталар, кубиктер.

Метод, аргалары: тайылбыр, арга- дуржулга, айтырыг- харыы, коргузуг, ТРИЗ аргалары.

Словарьлыг ажыл: байза.

Кичээлдин чорудуу:

             Организастыг кезээ.  Мендилежиишкин.

-Алдын хунум, ак-кок дээрим! Амыргын-на бе, уруглар?

- Амыргын-амыргын!

Агния Барто. Шулук «Аъдымга»

- Кичээливис чунун дугайында-дыр,уруглар?

- Аът дугайында.

-Силернин аранарда кым аът мунганыл, аът чарыжы корген кижи бар бе?

Слайд 1 – Тыва эрнин уш оюну

(Тыва эр кижинин уш оюну: ча-согун адары, хуреш, аът чарыжы дугайында)

- Кончуг кичээнгейлиг коргеш, чурук чунун дугайында чугаалап турарыл, кым канчаар бодап турарыл? (уругларнын харыылары).

Тыва эр кижинин 3 оюну: ча адары, аът чарыжы, хуреш. 3 деп сан-чурагай тыва чонда кончуг ханы ужур-уткалыг, ыдыктыг . Кижи 3 дойлуг:торуттунери, озуп-сайзыраары, монге чуве чок –мочууру; 3 оран- делегей: устуу,ортаа, адаккы оран; тоол ады «Уш чуул эртемниг оол»…

Дидактиктиг оюн «Тыва эрнин уш оюну»

Слайд 2 – Кулуннуг бенин чуруу.

Уругларга айтырыглар?

- Аът кандыг дириг амытаныл?  (азырал)

- Аъттын тургузуун чуруктун дузазы-биле корээлинер.

- Аъттын кижиге ажыы чул?   (уругларнын харыылары).

- Аъттын толун чуу деп адаарыл?  (кулун).

-Аътты баглаар ыяш?    (баглааш)

-Аъттын дериг-херекселдеринден адап корунерем?  (чуген,суглук,чулар,аргамчы,эзер, кижен,кымчы, дерги…)

-Аът чарыжында мунукчунун кол херексели- кымчы.

- Аът дугайында чуу деп тоолдар билир силер?   (уругларнын харыылары: Чыраа кулун, Алдан ала чылгылыг Алаадай-Мерген, Уш чуул эртемниг оол…

- Чурук-биле ажыл  ( пони, зебра, элчиген)

         Аът дугайында беседа.

Аъттын чурту- Сонгу Америка. Аът- кандыг-даа язы-соок улустарнын кол дузалакчызы.

Тыва эр кижинин хей – аъды аътта. Чуге дизе сагыш сеткили кезээде ужугуп, бедик чоруур дээни ол. Тыва куруненин сулде – демдээнде урук туткан ак аъттыг арат кижини сиилбип кааны ханы уткалыг.

Аът мал- эн-не хундулуг, ажылчын мал. Тыва эр кижинин аъдынга камныы, ону хундулээри шын азыраары- оон дорт херээ. Аъттын бажынче кымчы- биле сокпас, олген аъттын бажын бедик черге азар. Аът мунгаш инээн, хоюн кадарып, ыяжын соортуп, черин андарып, тараазын тарып чораан.  Ынчангаш аътты тыва чон кончуг хундулээр. Ону улустун аас чогаалдында хойу-биле киирген.

Тывызык. 

Ыракты ырак дивес - ылап чоруктуг,

берт черни берт- межел дивес - мербегейлиг,чул ол? (аът)

Видеоматериал коргузуу «Чарыш аъттары»
Чарышка кирер аъттарнын саны чеже-даа болур. Хой болган тудум-на морей солун эртер.Чарыштырар аътты 3 хонук бурунгаар баглаашка баглап, ыяк соодар.Чарыш мурнуу чарыында кудуруун орээш, так кылдыр баглап,челин чылбыйтыр чазап таарып каар.Чарыш аъдын сес,тос харлыг оолдар мунар. Аът салыр кижинин кыйгызы-биле аъттар-даа чаржып унер.Аът мунукчулары аъттары хоорезин дээш, кускуннавышаан кымчызын чайып тепсенир.

Чүгүрүк аъттарны чарыштырар черниң хемчээли дыка ырак  40км хире. Аът аксы тыртар черге (финишке) баштай четкен аът эрткени болур. Эрткен аътка янзы-буру белектерни, харын-даа чугурук аътты, а амгы уеде огну, машинаны берип турар. Ол чул дээрге, аът ээзинин соруун, хей-аъдын кодуруп турары .

Челер аъттарны база аңгы чарыштырар. Оларны соодары, чарышка белеткээри чүгүрүк аът-биле дөмей. Ынчалза-даа челер аъттың чарыштырар чериниң хемчээли арай чоок болур. Челер аъттарны эзертеп алгаш, малдың чоруун үндүр мунуп билир улуг кижилер челдирер.

Челер аъттар биле чыраа аъттарны чамдыкта катай салыптар, чүге дээрге оларның чоруунуң, оккуру барык дөмей. Оларның чоруунда ылгал болза, челер аът дөрт даванын дөрт аңгы ээлчештир базып турар болза, чыраа аъттарның бир талакы холу биле буду хары угда көдүрүлгеш, хары угда черге бастынар — ийи көстек-биле дөрт даванын көстеп каан дег.

Аъттын кижиге ажыын кордувус, а оске талада- айыылдыг чуулу бар: оон чанынче кайы-хамаанчокка барбас, тептер, ызырар, кижинин кадыынга улуг хораны чедирип болур.

Сула шимчээшкин

Олудумдан туруп келгеш,

Оорга-мойнум дыштандырайн.

Оң будум көдүрейн, ооң соонда солагайын.

Оң холу өрү турар, солагайы куду турар,

Чергелештир солуп турайн.

Оорга-мойнум дыштанды.

5-ки слайд- Солчур суурнун алдарлыг чылгычылары.

Бистин кожуунувуста, суурувуста «Алдарлыг чылгычы» деп атка толептиглер хой: Чимит Куулар, Владимир Монгуш, Дыртык-оол Монгуш, Олег Самбуу,  Анатолий Самбуу дээш оон-даа оскелерни чоргаарал-биле адап болур.  

        Бистин суурувуста аът дугайында эртем ажылы кылып чоруур эрес-кашпагай, чуткулдуг, соруктуг ада-  Буян Самбуу.

Чурук-биле ажыл. Чурукта улегер домактарны тывар.

«Эртежи кижи эзерлиг аътка таваржыр»

«Чадаг чорба, аъттыг чору»
 «Эки аътка ээ хой, эки кижээ эшхой»
«
Эки бенин кулуну эрес,  эки иенин толу эрес»

«Аът болуру кулунундан, кижи болуру чажындан»

Практиктиг кезээ:

 Кичээлде оолдар аразынга морей «Чугуруктун ээзи-2016» атка толептигни илередип аът чарыжын эгелээр.

Шанналдарны тыпсыр.

Танцы «Аъдым»

Уругларга йорээл

Улуг угаанныг болзун!

Узун назылыг болзун!

Думаа- ханаа дыынмас,

Кан кадык болзун!

Сураа унер моге болзун!

Шуулганга аъды эртсин!

Туннел. Аът чарыжы-   эр кижилернин кашпагай,эрес-кайгал чоруун, куштуун, ат-алдарны коргуспушаан, оларнын куш-ажылга, амыдыралга быжыын, туруштуун бадыткап чоруур оюн. А амгы уеде аътка сундулуг, сонуургалдыглар ковудээн, ол дээрге – ниитилелде чоннун амыдыралдын кадык овур-хевири деп кыйгырыынга катчып, янзы-буру байырлалдарда республика чергелиг аът чарыштарын эрттирип турары оорунчуг.

 


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Конспект открытого занятия в подготовительной к школе группе Конспект открытого занятия в подготовительной к школе группе Конспект занятия в подготовительной группы педагога-психолога со слабослышащими детьми

Дата проведения:  21  февраля  2012  г. Участники:   дети подготовительной группыПроводит:  педагог-психолог Панова  М.М.Цель:способствовать формиров...

Открытое занятие посвященное "Дню Матери" совместно с родителями "День открытых дверей в детском саду" Тема: "С чего начинается Родина".

Цель: Формировать чувство патриотизма путём осмысления таких понятий как « Род, Родители, Родина». Воспитание чувства долга, любви к ближним. Пробуждение интереса к истории своего рода и желания...

конспект открытого занятия Конспект открытого занятия с элементами театрализации по развитию лексико – грамматической стороны речи у детей с ОНР (подготовительная группа)

Конспект открытого занятия с элементами театрализации по развитию лексико – грамматической стороны речи у детей с ОНР (подготовительная группа) ТЕМА: «Почему медведь зимой спит» (по мотивам сказки В. ...

открытое занятие для родителейКонспект открытого занятия во второй младшей группе. Сенсорика, Логоритмика, Театрализованная деятельность, как средство всестороннего развития детей дошкольного возраста Тема: «Путешествие в страну Вообразилию»

Цель: развитие актерских способностей детей.Задачи:- побуждать детей к импровизации с использованием доступных средств выразительности (жестов, мимики, интонации, движений);- развивать память, во...

Конспект открытого занятия по развитию речи во второй младшей группе с презентацией (фотографии в альбоме "Открытое занятие с элементами ТРИЗ)

Конспект открытого занятия по развитию речиво второй младшей группепо сказке "Теремок"Цель: Активизация и обогащение  словаря прилагательными (серый, рыжая…) Развитие диалогическ...

Конспект открытого занятия "Будем солнышко искать и зверушкам помогать" конспект открытого занятия

Цель: Художественно – эстетическое развитие, социально - коммуникативное развитие, познавательное развитие, физическое развитие, речевое развитие...