Разработка урока "Былчак хавактыг Федя"
план-конспект урока по чтению (2 класс) на тему

Тема: «Былчак хавактыг Федя» Н.Носов. Очулдурукчу А. Даржаа

Сорулгазы:

1. Өөредиглиг: Медерелдиг, шын база аянныг кылдыр номчуп өөредирин уламчылаар.
2. Кижизидиглиг: Уругларны арыг-силигге, бодун шын алдынып билиринге, чурумга кижизидер.
3. Сайзырадыглыг: Уругларның угаан-медерелин, дыл-домаан, кичээлге идекпейин база кичээнгейин сайзырадыр.

Дерилгези: Экран, проектор, тест, ном, арынчыгаштар.

Кичээлдин  чорудуу.

1. Организастыг  кезээ.

        - Экии, бот-боттарынче коргеш хүлүмзүрүүр, аалчыларывыс-биле мендилежиилиңер. (Экии) Чараштыр олуруп алыңар.

II. Тема, сорулгазын тывары.

- Номуңарның 76 дугаар арнын ажыдып алыңар. Кичээлдиң темазын чугаалап коруңерем, чүнү канчаар-дыр бис?  ( Н.Носовтун «Былчак хавактыг Федя» деп сөзүглелин номчуур бис).

- Шын-дыр. (1 слайд)

- Сөзүглелдиң адындан көөрувуске, бо чугаада кандыг оолдуң дугайында ышкаш-дыр  уруглар? (Хаваа былчак оолдуң дугайында)

- Сөзүглелди номчуп тургаш канчаар номчуур ужурлуг бис? (Сөзүглелди медерелдиг, шын, аянныг кылдыр номчуур бис)

- Айтырыгларга канчаар харыылаар  бис? ( Долу болгаш тода харыылаар)

III. (2 слайд)  Бажыңга онаалга. Николай Носовтуң кыска допчу намдарын бижип эккээр болган. Кым беленил?  (Бир өөреникчи самбыра мурнунга номчуур).

VI. Чаа тема.

1. Словарь ажылы. Сөзуглелди номчуур мурнунда словарь ажылын кылыптаалыңар.

Час хаваа- хавааның дал ортузу

Дуюкаа- бүдүү

Моол дылда бутуу дээр.

Божаа- картталып турар бузур

Божаа колдуунда малга чоруур. Моол дылда божааны боц дээр, а орус дылда чуу дээр бис кым билирил? (Лишай)

Костуун кеткеш- карак-шилин кеткеш. Орус дылда чуу дээр бис карак-шилин? (Очки) А моол дылда царыпч дээр.

2. Башкынын аянныг номчулгазы. Ам мен силерге сөзүглелди номчуп берейн кичээнгейлиг эдерти көөр силер.
3. Өөреникчилерниң бот номчулгазы. Ам боттарыңар созуглелди  аяар номчуптуңар.

 4. Ийи-ийилеп ажылдаары. ( Работа в парах)

-  Ийелээн созуглелди иштиңерге  номчааш, сумелешкеш, ийиги абзацта чүнүң дугайында бижээн-дир биске чугаалап бээр силер.

( 2-ги пара сески абзацты номчааш чураалаар.)

Ам, артканнарыңар айтырыгларга харыылаар бис.

5  (4 слайд) Сөзүглелге айтырыглар:

-  Кымның азы чүнүң дугайында номчудуңар уруглар?

 - Федяның дугайында чүнү чугаалап болур силер?

 – Оол кандыг чаңныг турган-дыр?

 – Федяның эштери ооң багай чаңын чугаалап, эттинип алыр кылдыр чугаалап турган бе?

 – Федяның эштери чүге каттыржып турганыл: хөглүг боорга бе азы Федяны кочулап бе?

Ам даалга алган уругларны дыңнаптаалыңар. (Урулар кол утказын чугаалаар)

V. Сула шимчээшкин.

Чуттуг хирлиг чорбас,  

Чунуп билир улус бис.  ( местазынга марштаар)

Арным, холум   (арнын, холдарын чуп турарын көргүзер)

Мойнум,  кулаам  (мойнун, кулаан чуп турарын көргүзер)

Арыг-дыр бе, көрүңер даан   ( оң, солагай талазынче көрнүр)

Аажок силиг уруглар бис. ( местазынга марштаар)

6. Абзацтап номчууру.

- Кончуг кичээнгейлиг дыңнаар силер, абзацты номчаан соонда айтарыглар салыр мен.

1-ги абзацты номчуур.

2-ги абзацты номчуур.

- Федя биле Гриша Копейкинниң аразында чүү болган-дыр? ( Оолдар будук шилин хунаажып, ушта сокчуп  турганнар)

- Оон чуу болган-дыр? ( Бир дамды Федянын час хаваан орта дүшкен)

3-ку абзацты номчуур.

- Федя будукту чуге чугбайн барган-дыр? ( Федя ону эки, каттырынчыг чүве-дир деп бодаан)

4-ку абзацты номчуур.

- Коңга эдиптерге кым кирип келгенил? (Зинаида Ивановна)

- Федя оон ынай чүзүн будуп алган-дыр? ( Думчуун будуп алган)

5-ки абзацты номчуур.

- Бо абзацтан чуну билип алданар? ( Федяны башкы көруп кааш  кайгай берген)

6-гы абзац

-

7-ги абзац

-  Федяның хаваанда будукту көргеш башкы канчанганыл? ( Башкы аажок хомудап бажын чайган)

8-ки абзацты номчуур.

- Федяның арнында  будуунуң дугайында башкы чүнү чугаалааныл?

( Ол химиктиг будук, ону анилинден кылыр, ол кешке хоралыг)

VI.      (6 слайд)  Будук шилиниң дугайында.

              9-ку абзацты номчуур

             - Федя башкының чугаазын дыңнааш канчанганыл?

            ( Аажок корткан, аксы безин ажытына берген)

           - Федя чүү деп сымыранган-дыр? ( Ам чер-ле ынчанмас мен дээн)

VII.    ( 7-8 слайд)Тест.  Ам дараазында созуглелди кайы хире билип алган эвес силер хынаптаалыңар.  Тест-биле ажылдаптаалыңар.

   ( 9-10 слайд)  - Ажылдарыңарны солчупкаш  хынаптаалыңар.

     ( 11 слайд)  Демдектер  салыр.

  Туңнел:

Ам кичээливисти туңнеп тура, бо номчаан чогаалывыска даянып алгаш Федянын эки болгаш багай талазын деңнеп көрүптээлиңер. Силерниң мурнуңарда арынчыгаштар бар топтап коруңерем. Чуну эскердиңер? (Бир арынчыгаш арыг хулумзуруп турар, бир арынчыгаштың хаваанда мылчак бар ол муңгаргай)

-  Силер база эжиңерниң арны былчак, хирлиг кээр болза кочулап каттыржыр болгай силер уруглар.

 Ам Федяны сактып кээлиңер. Силер Федяның хөглуг, эш өөрун каттыртырынга ынак, хирлиг чаңын эки деп санаар болзуңарза хирлиг арынчыгашты көдурер силер. Ам бир эвес Федя арыг-силиг, хөглуг болзун деп бодаар болзуңарза арыг арынчыгашты көдүрер силер.

- Кичээлден солун чүнү билип алдыңар?

(12 слайд)   Кадыкшыл кижи бүрүзүнге херек. Химиктиг болгаш кадыкшылга хоралыг бүдүмелдер-биле ойнап болбас!  Кадыкшылды чажындан тура камнаар болза эки.

- Кичээлге шупту идекпейлиг кириштинер, эр-хейлер.