литературлуг номчулгага ажык кичээл "Улуургак билииргек дагаажык" К.Д.Тюлюш, 4 класс
план-конспект урока по чтению (4 класс)

Cанчай Чочагай Сатовна

открытый урок 

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл uluurgak_biliirgek_dagaazhyk_-_schs.docx22.85 КБ

Предварительный просмотр:

 Кичээлдин темазы: 

Тюлюш Кызыл-оол Тадар- оолович «Улуургак, билииргек Дагаажык»

Ооредиглиг сорулгазы: шын, медерелдиг номчулганы чедип алыр, авторнун

дугайында уругларга таныштырар; тоолда дагаалар—

нын аразынга болган чугааны аянныг номчудар,

анаа даянгаш тоолдун кол маадырынын аажы—

чанын тодарадыр.

Кижизидикчи сорулгазы: багай аажы- чанга ооренмейн, чараш аажы- чанга

бот- кижизидилгенин хевирлеттинери; кижизиг, толеп-

тиг мозу- шынарга кижизидер.

Сайзырадыр сорулгазы: уругларнын харылзаалыг аас болгаш бижимел чу-

гаазын, чогаадыкчы чоруун сайзырадыр; сос курлавы-

рын байыдар.

Кичээлдин тиви: чаа теманы оорениринин кичээли

Кичээлдин дерилгези: авторнун чуруу, номнары, слайдылар

Кичээлдин чорудуу:

1. Организастыг кезээ.

- Экии, уруглар! Богунгу бистин кичээливис эптиг- демниг, найыралдыг байдалга эртип, кичээлге идепкейлиг киржир боор силер деп бузуреп тур мен, уруглар!

А) Психологтуг угландырыышкыны. (слайд №1)

-- Уруглар, богун бис кичээливисти «Кым хойну номчуурул, ол хойну билир»

деп кыйгырыглыг кичээл- оюн хевирлиг кылдыр эрттирер бис.

3.Уругларнын кичээлге бедик кодуурлуушкунун оттурары.

1-ги оюн «Чуу деп тоолдан узунду-дур, тып»

  1. «Эх, хоокуй кырган Дытты! Менээ кым-даа дузулавас деп соора бтлтп турган-дыр мен. Кижи бергеге таваржы бээрге холун сунуп дузалаптар эки сеткилдиглер база чырык ортемчейде бар-дыр эвеспе! – деп, селбер Койгунак ушкан Дыттын будуунун чанынга тура боданган» (Сергей Пюрбю «Селбер Койгунак 2кл»)
  2. Торгу-маннык оннуг

Довук ышкаш боттуг

Чинге хемде чурттуг

Шиижекчигеш чораан (С.Сарыг-оол Шиижекчигеш)

  1. Кызыл Дилги бир-ле катап

Кырлан ашкаш ойга келген

Чимзенгилеп олча хайып

Чикти куду бадп орган

Карак уунда бир-ле чуве

Кажраш дээн топтап корген

Хараганнар доорзунда

Кара куске маннап чораан

Кызыл Дилги кожээ ышкаш

Кыймыш кынмайн кедеп турган (С. Пюрбю «Сагынгыр Куске»)

 - Чузу-биле бо чогаалдар домейил, чангыс аай кылдыр чуу каттыштырып турарыл (авторлуг тоолдар)

4.Чаа теманын сорулгазын тодарадыры.

Тема: Авторлуг тоолдар.

Т.К.Дадар-оолович «Улуургак, билииргек дагаажык»

 - Улуургак деп состу чуу деп сос биле солуп болурул? ( адыыргак , езуур-

гак, бодун тогдунар, кончуургак)

- Билииргек ( шуптузун мен билир мен деп мактаныр)

- Богун кичээлде чунун дугайында тоол номчуурувусту тодарадып алдывыс.

Оюн «Улегер домакты уламчыла»

 Бодунну богдага бодава, эжинни…

Аксын-биле аал кожурбе, дылын-биле…

Албыс тенек аъдын мактаар, ….

Сеткилдин бичези херек,….

Тайып ужар,….

Суг корбейн идиин ужулба,….

Билииргектин билии….

5.Чаа билиглерни ажыдары.

Ам автор дугайында сос.

а) Чогаалчы дугайында сос. слайд

- Бо авторнун дугайында кым билирил, уруглар? ( каяа торуттунгенил, каш чылда чогаал бижип эгелээнил, чуу деп номнарны бижээнил?)

б) Авторнун дугайында дыннадыг.

Тюлюш Кызыл-оол Тадар-оолович 1932 чылдын октябрь 19- та Улуг-Хем ко-

жууннун Торгалыгга торуттунген. Чогаал ажылын 1951 чылда эгелээн.

«Соруктуг бригада» 1964, «Унелиг эртине» 1967, «Сергеге шелдирипкен»

1986, «Бугага устурупкен» 1986 деп номнары парлаттынган. ССРЭ- нин

Журналистер эвилелинин кежигуну. 1965 чылдын октябрь 12-де мочээн.

--Чогаалчы кажан, каяа торуттунген- дир?

-- Чуу деп номнарны бижээн- дир?

в) Тоолдун созуглели- биле ажыл.

- Бо тоолда биске утказы билдинмес состер бар, ынчангаш баштай словарь

ажылын чорудар бис.

г) Словарь ажылы (слайд)

Кырым сынар; чернин ческээ, сугнун суксаа; чалааларлыг; чарынныгнын

алдынга кирбес, чаактыгга чаргымны алыспас мен.

д) Ном-биле ажыл

1.Башкынын аянныг, улегерлиг номчулгазы. (чтение со стопами--Ам- даа караан орта ажылбаан-дыр, оглукум.Ындыг улуг аас эдип, ортем-бардам болбас. – доктаар черлер)

2.Тоолду рольдап номчууру

3.Шилилгелиг номчулга..

е) Тоолдун утказы- биле ажыл.

--Уруглар, тоолдун маадырларын адап корунерем.

-Кол маадыры, оон аажы- чанында четпес талалары чулер- дир?

(дагаажык, дагаалар, хартыга).

 - дагаажыктын багай аажызын коргускен одуругларны тып номунарам.

(ойтаннадыр, хертеннедир кылаштаан, улуг дагааны ужур таварып каг часкан, бодунун дугайын мактанып чугааланган)

Хартыга келзе канчаар мен деп харыы бергенил? (хартыга ышкаш чернин ческээ, сугнун суксаа чувелерден кортпас мен, келзе, шиш хаайым-биле деже соктаптар мен)

 - а херек кырында хартыга кээрге канчалганыл? (кайнаар чашты бергенин эштери безин эскербээн, адак соонда арай деп унуп келген)

План тургузары:         - Кандыг уш кезектерге чарып боор, кезек бурузунге аттан бере кааптаалынарам

  1. Аксы-биле  аал кожурер амытан
  2. Дагааларнын аразында чугаазы
  3. Хенертен хартыганын шуургедээни

 Физминутка (карактарга гимнастика) слайд №7.

--Ам дараазында тоолдун кол маадыры Дагаажыгаш эттинип боданган, тоолдун тончузу эки тонер кылдыр чечен- мергеннер моорейи.

ЧОГААДЫКЧЫ АЖЫЛ «Тоолду уламчыла» (слайд № 8)

Туннел:

 - кол бодалы чул?

Орус литература-биле деннээри (самбырага)

Улуургак, билииргек Дагаажык Т.Кызыл-оол

Заяц-хваста (русская народная сказка)

Кол маадырлары

Дагаажык

Заяц

Хар-назыны

Чуургазындан чаа чазылгаш, каш хонган

Бичии

Кол бодалы

Мактанып болбас

Мактанып болбас

Тест- биле ажыл. (слайд № 9)

1.Ам-даа караан ажылбаан-дыр, оглукум. Бо кымнын состерил?

А. Хартыга           Б. бичии дагаа,       В Кырган дагаа

2. Дагаажык бар-ла турган кужу-биле кызып-кылайып алгыргаш, каас чалааларлыг аскыр дагаанынб _______________

А) ажыр алгырган           б) чартыынга-даа четпээн            в) боску чарлып калган

3. Дагаажык хартыгадан корткаш чаштына бергеш, чуу шаг болганда кайыын сирилээн-кавылаан унуп келгенил?

А) сиген аразындан              б) шала тудуп каан бажын адаанда ойбак черден      

в) кажаа кырындан

4.Бо тоол кандыг тоолга хамааржырыл?

А) хуулгаазын Б) анаа В) авторлуг

Г) дириг амытаннар дугайында

Харыы

1.В         2Б              3Б                4В

5. Кичээлдин туннели. Рефлексия. ( слайд № 10).

Ам устунде улегер домактарга эглип кээлинер

  1. кайы улегер домакты Дагаажыктын аажы-чанынга хамаарыштырып боор
  2. а кайызын хартыганын соонда эттинген аажы-чанынга хамаарыштырып боорул?
  3. Силер бодунарга кандыг туннел ундуруп олур силер?
  4. Хой кижи чыылган черге мактаныры чараш бе?
  5. Дагаажыкты кыжырып боор бе, баштай часкан эжин шоотпазын угааткан кандуг улегер домак бар ийик (баштай ушкан эжин шоотпа)

--Бо кичээлде онза солун чуну билип алдынар?

( Сигналдыг карточкалар- биле бот унелел).

6.Бажынга онаалга.

1. Тоолдун утказын чугаалап ооренир.

2. «Тайып ужар, даянып турар»


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Литературлуг номчулгага план. 3 класс

Календарно-тематический план по родному литературному чтению 3 класс....

рабочая программа литературлуг номчулга 4 класс

4 класстын  ажылчын программалары...

Тюлюш Кызыл-оол Тадар- оолович «Улуургак, билииргек. Дагаажык»

Разработка урока на тему: Кичээлдин  темазы: Тюлюш  Кызыл-оол Тадар- оолович «Улуургак, билииргек Дагаажык»...

Ажык кичээл "Бирги чаданын ужуктери" 1 класс

Ѳѳренип эрткен үннерин болгаш үжүктерин катаптаар болгаш быжыглаар, ажык болгаш ажык эвес үннерни ылгап билирин, кыска, узун слогтарны,  кожуп номчуп өөредирин, сөстер болгаш домак тургузуп билир...

Ажык кичээл "Хирлиг хавактыг Федя" Н.Носов, литературлуг номчулга 2 класс

Открытый урок по литературному чтению в тувинских классах. 2 класс. "Хирлиг хавактыг Федя" литературлуг номчулга....

Литературлуг номчулга, ажык кичээл. Тема "Дуза када бергеним"

Сорулгалары : - Чугаанын утказынга дууштур уругларны ада-иезинге дузалажып, ажыл-ишке харысаалгалыг болурун билиндирер. -Чангыс огде чурттап турар уруглар бот боттары дузалажып, карактажырын...