Урок-повторение по марийскому языку (родной язык) по теме: "Ойлымаш ужаш-влак (части речи)"
план-конспект урока (4 класс) по теме

4-ше классыште  марий йылме дене эртаралтше урок.

Туныктышо Борисова Людмила Геннадьевна

(Урок деятельностный метод технологий почеш эртаралтын.)

Урокын темыже: Ойлымаш ужаш – влак.

Урокын типше: Пенгыдемдымаш  урок

Урокын цельже: йоча-влакын ойлымаш ужаш-влак нерген шинчымашым иктешлаш,  ойлымаш ужаш-влакым ойырен моштымаш.

Урокын задачыже-влак:

1. Ойлымаш ужаш нерген шинчымашым пенгыдемдаш, ик ойлымаш ужашым вес ойлымаш ужаш деч ойырен мошташ туныкташ.
2. Орфографический пÿсылыкым, вниманийым вияндаш,  шочмо йылме деке шÿмандаш.
3. Йоча-влакым шке да йолташ-влакын шинчымашыштым аклаш туныкташ.

Кучылтшаш материал: С.Д. Дмитриев, Марий йылме. 4-ше класслан учебник, компьютерный презентаций «Ойлымаш ужаш-влак», тунемше-влаклан раздаточный материал, муро компьютер почеш, тÿрлö тусан карандаш, проектор.

Урокын эртымыже:

1. Урокын туналтышыже.

– Салам лийже йоча-влак! Таче мемнан тыглай огыл урок, а урок-путешествий. А тачысе урокнан девизше – «Кушто уло кумыл, тушто лиеш сай корно!» (классыште поро шÿлышым, сай кумылым пуртымаш, да пашам пырля ышташ таратымаш).

– Йоча-влак, молан таче урокын девизже тыгай? (йоча-влакын вашмутышт).

– Таче ме урокышто мом тунемме нерген ушештарена,садлан ме тендан дене пырля кыртмен пашам ышташ тÿналына.

– А полша мыланна весела айдеме – Смайлик. Кö кузе пашам ышта- тудо аклаш тÿналеш. ( 2-шо слайд)

– Те пашам ышташ ямде улыда? Тугеже корныш!

–  Икте весылан весела  паша  кумылым тыланена!

(мурын фонограммыже йонга)

– Таче урокышто тунемме годым ме кок йолтошкалтышым ыштышаш улына. (3-шо слайд)

1-ше йолтошкалтыш – Мый мом ом пале.

2-шо йолтошкалтыш – Шке муам вашмутым.

2.Ончычсо тунеммым ушешарымаш

–  Эн ондак ончычсотунеммым пырля шарналтена. (4-ше слайд)

тамле – кочо

вияш - ?

яклака - ?

изи - ?

кÿчык - ?

 неле - ? ( щелчок почеш тергымаш)

– Ваштареш шогышо значениян мутым кычалза. Тиде икымше нелылык. Тидым ме сенен, корнынамумбаке шуйен кертына. Правилым шарнена (йоча-влакын вашмутышт). Палыза, таче ме тендан дене могай буквам возаш тÿналына?

– Чын! К буква. Могай тудо йÿк?

– Характеристикым пуыза (согласный,пич,мужыран, пенгыде). (5-ше слайд)

Арун да чаткан возымаш.

– Кушеч возаш тÿналына?(ик корным серымаш) (6-шо слайд)

– Кÿтÿчö, кольмо,кече, кÿслезе. (чын ударенийым шындена, правила –влакым шарналтена.) (7-ше слайд)

– Молодец улыда, чын ыштышда, корно умбаке шуйна. (8-ше слайд)

Мутер паша.

Корныштына юзо чодыра логале, пушенге укшым коранден, корным почаш кÿлеш. Тидлан ме палышаш улына, могай мутым тыште шылтыме.

 Мутлан сравоч:

1-4, 2-5, 2-7, 1-2. (9-ше слайд)

– Могай мут лекте? Мом ончыкта? Кö умылтарен кертеш? (Олым- тиде уржан, шыданын, да моло пырчан кушкылын вургыжо.)

– Но але кушкыл кушкеш ,вурго вийым налеш,  парча погына, тиде эше олым огыл. А кузе олым лиеш? Пырчым поген налмеке вурго олымыш савырна. (10-шо слайд)

– Йоча-влак, ончалза предложений – влакым. Нине предложений-влакым вес семын кузе манаш лиеш?

– Чын, калыкмут-влак (калыкмутын значенийже нерген мутланымаш). (11-ше слайд)

– Кушан пурен кайымым палет ыле гын, олым тошакым шарет ыле. Ожно марий калык йорлын илен. Пун тошакым олым тошак алмаштен. Сандене тиде калыкмут тыгай значений дене кучыкталтеш: ме пален огына керт, мемнам мо ончылно вуча.

– Вудыш пурен кайыше олым пырчым руалткылеш. (Йондымо, неле ситуаций годым чыла йоным кучылташ лиеш).

Мут-влак турло лиймышт нерген мутланымаш.

– Мемнан йылмына кушеч шога?

– Марий йылмыштын амыняр мут уло? (йоча-влакын вашмутышт)

– Шуко. Айста ынде тыге ончалына. Чыла мут ик кугу мешакыште улмаш, мешак почылтеш, чыла мут лектын йогат.

– Мом ышташ? Чын, радамыш кондыман, чыла буквам полкыш чын оптыман.

– А чыла мутым ик полкыш  опташ лиеш мо? Мутлан, мунчалташ, кинде, ужарге, вакш мут-влакым.

– Уке. Тугеже нуным группылан шелман. Ала-могай условийым, иктешлымашым муаш кÿлеш.

–  А кузе тидым ыштыман? Тидлан  ончалына  ик предложенийым. Тиде мемнан 2 йолтошкалтыш лиеш.  ( Нелылык!)

3. Урокын темыжым  да  цельжым рашемдымаш.

– Тиде слайдыште ме мом ужына?

– Предложенийым.

Мланде ош тöшак дене леведалтын.  (12-шо слайд)

– Предложенийым возен налына. Кажне мут ÿмбалан могай тиде ойлымаш ужаш возен шындена. (йоча-влакын тетрадьыште пашам ыштымаш) (13-шо слайд)

– Лÿм мут, глагол, пале мут, почеш мут – тиде ойлымаш ужаш-влак улыт. Тугеже мемнан тачысе урокын темыже могай? (14-ше слайд)

– Мут могай ойлымаш ужаш лиеш, кузе палыман? (Йодышым шындыман, мом тудо ончыкта палыман).

– Цельже могай лиеш? (15-ше слайд)

4. У шинчымашым пенгыдемдымаш

– Тугеже айста иктешлымашланна схемым ыштена- могай ойлымаш ужашым палена. ( тетрадьышке схемым сÿретлымаш) (16-шо слайд)

Ойлымаш ужаш

пале мут

Лÿм мут

глагол

почеш мут

(тыштак выводым ыштен кодымаш)

(Правила-влак дене паша)

– Кузе  ойлымаш ужашым  палаш-алгоритмым ыштена: (17-ше слайд)

1. Мутлан йодышым шындена. (1-ше табличка лектеш)

2. Мом тиде мут ончыкта. (2-шо табличка)

3. Могай ойлымаш ужаш. (3-шо табличке)

Мутлан, (мунчалташ, канде, кава)

(Мужыр дене пашам ыштымаш. Посна карточка-влак.)

5. Физкультминутка.

Пашам ыштышна, изиш каналтена.(18-ше слайд)

(Шинчалан физминутка «Лумпырчым кучо»)

6. Шинчымашым учебник почеш пенгыдемдымаш.

Урокнам умбакыже шуена. Учебник дене паша. 168-ше паша. (ойлымашым лудмаш)

– Ойырымо мут-влак могай ойлымаш ужаш улыт?    

– Пекеш нерген те мом маныда?

– Могай тудо тунемше? (Пекеш сай тунемше, тудо чыла могырымат палыше, тыршыше йоча). (19-ше слайд)

7. Умылымашым тергымаш.

Карточка дене паша.

Мут-влакым  группылан шелза:

Йошкарге дене – предметым ончыктышо мутым

Ужарге дене – действийым ончыктышо мутым

Канде дене – предметын палыжым ончыктышо мутым

Нарынче дене – почеш мутым

– А ынде тергена! (эталон почеш тергымаш) (20-шо слайд)

8. Творческий паша.

Сурет почеш изи ойлымашым чонымаш.

– Ик ойлымашужашым кучылтын ойлымашым возаш лиеш.

– Айста меат ик лум мутым кучылтын «Теле» темылан изи ойлымашым чонена.

(21-ше слайдыште теле сурет)

Лум. Тылзе. Йушто. Шудыр-влак. Имне.

– Вот могай орыктарыше лум мут. Тудым гына кучылтын ме теле пуртусым соралын суретлен ончыктышна.

9. Урокым иктешлымаш.

– Молодцы! Тугеже урокнам  иктешлена. (22-шо слайд)

Таче мый урокышто умылышым. Чыла мут... (чыла мут–влак  группылан, ойлымаш ужаш-влаклан шелалтыт)

Ынде мый ойлымаш ужашым чын муын моштем. Тидлан… (йодышым шындем, мом ончыктымыжым рашемдем, могай ойлымаш ужаш лиймыжым каласем).

10. Рефлексий. (23-шо слайд)

– Тачысе урокышто  чыла умылен, моштен пашам ыштенда гын- весела Смайликым налына. Але чылажак чын ыштен огыдал гын-шонышо Смайликым, а эше тендалан полыш кулеш гын-ойганыше Смайликым.

11. Мöнгысö паша. (24-ше слайд)

Тунемме ойлымаш ужаш-влакым кучылтын, «Теле»  лÿман изи сочиненийым возаш.

12. Оценкым шындымаш. (25-ше слайд)

– Молодцы! Сай пашалан пеш кугу тау!