Ужуглел 1 класс "Хх" деп ужук"
план-конспект урока (1 класс)

Тарлаг ортумак школазы

Үжүглел кичээлиниң планы

Темазы: Х деп үн болгаш Х, х деп үжүктер

Тургусканы: Насак-Доржу Н.В

Тарлаг 2020

Үжүглел кичээли.

Темазы: х деп үн, болгаш Х, х деп үжүктер.

Сорулгазы: 1. Х деп үн, Х, х деп үжүктерни таныштырып билиндирер, шын ададып ɵɵредир.

2. Уругларның словарь курлавырын байыдар, чугаазын сайзырадыр, сонуургалын бедидер.

3. Уругларны дириг амытаннарга ынак болурунга кижизидер.

Планаттынган түннелдер.

Уруглар х деп үжүктү танып ооң үжүүн билип алыр; Х, х  үжүктерни шын каллиграфия ёзугаар бижип ɵɵренип алыр; х тыва дылда сɵстерниң чүгле эгезинге турар деп билип алыр.

• регулятивтиг – кичээлдиң сорулгаларын тодарадып билиринге ɵɵренир;
• шиңгээл барымдаазы – чуруктарнын дузазы-биле аас чугаа тургузуп кичээлдиң кол сорулгаларын чедип алырынга ɵɵренир;
• үне барымдаазы – эш - ɵɵрүнүң чугаазын дыңнап билиринге ɵɵредир; кичээлге кылган ажылдарын туңнеп билиринге ɵɵренир;
• аажы-чаң барымдаазы – ɵɵреникчи кижиниң этикетти сагып турарының деңнели.

Кичээлдиң дерилгези: ɵɵредилге ному, арын 78, үжүглелдиң бижилгези арын 16, тоол чуруктары, дириг амытаннар чуруктары, кɵргузуг материалдары (презентация).

Кичээлдиң ɵске эртемнер-биле харылзаазы: улустуң аас-чогаалы, долгандыр турар хурээлел-биле.

Кичээлдиң чорудуу

1. Организастыг кезээ (шүлүк «Экии дээр мен»)
2. Катаптаашкын

Чуруктуг диктант

Карточкада бижип каан сɵстер-биле хынаптар.

Туңнелин үндүрер.

3. Чаа теманың тайылбыры

- Бɵгүн бистиң кичээливисте мындыг дириг амытаннар аалдып келген-дир, уруглар.

  аван                        ава                оваган                үлбүс                        ураган

- Чүнү ɵɵрениривисти кым билип каапты?

- Кичээлдиң темазын кым тода чугаалап бээрил?

Х деп үннүң  үжүү-биле таныжар бис.

Кичээлдиң темазын билип алыр дизе чүнү сагыыр ужурлуг бис?

(Кичээнгейлиг болур…)

Х деп үннү адап кɵрээлиңерем

- Кандыг үн-дүр? (тодарадыр)

- Ажык эвес, дүлей үн.

- Ам х деп үннү адавышаан, ажык үннер-биле тудуштур адаңарам

        а                        и                        е

х        о                х        ө                х        ы

        у                        ү        

Уругларның боттарынга х кирген сɵстерни тыптырар.

- Уруглар, чүнү эскердиңер? Х деп үннүң үжүүнүң туружун тып кɵрүңерем? – Эр-хейлер! Х сɵстерниң чүгле эгезинге чоруур.

Сула- шимчээшкин.  Ховаганнар ойнаар

Кончуг чараш сады

Холу-биле кылган

Ховар шевер тɵлдер

Хооп-хооп ховуй хоп

Хооп-хооп ховуй хоп

Ховаганнар хонзун

Хоюспа-даан, эжим.

(музыкага сула - шимчээшкинни кылыр)

4. Ном-биле ажыл

1. Слогтар номчулгазы
2. Сɵстер номчулгазы

Словарьлыг ажыл. Номчаан сɵстерниң аразында билдинмес сɵстер бар-дыр бе?

хор – нииты ыры күүселдези

хор – ховар дээн уткалыг

хүл – ыяш, хɵмүрнү салганының соонда артып калган кезээ

Хар, хам, хос, хой, хор,

3 ужуктен тургустунган х дан эгелээн сɵстерден немей адаптыңарам.

3. Ам кичээливисте 3 хаванчыгаш аалдап келген. Чүү деп тоолдан-дыр?

- Ниф-ниф, Нуф-Нуф, Наф-наф

- Тоолду кым кɵргенил, дыңнааныл? Утказы чүл?

Бɵлүктеп ажылдаптаалыңарам.

Бирги бɵлүк Наф-нафка дузалажыр

Ийиги бɵлүк Ниф-нифке дузалажыр

Үшкү бɵлүк Нуф-нуфка дузалажыр.

Бɵрү хаванчыгаштарны бажыңнарынче чандырбайн турар. Бɵрүнүң даалгаларын кууседиптээлиңер. Кайы бɵлүктүң ɵɵреникчилери идекпейлиг ажылдаар эвес.

4. Сɵзүглел-биле ажыл

а) үлегерлиг номчулга ( 1 бɵлүктен 1 ɵɵреникчи)

б) сɵзүглелден х кирген сɵстерни тыптырар

в) сɵзүглелдиң кол маадырларын адаар.

Туңнелин кылыр

г) азырал амытаннарга ынак болурунга кижизидилге ажылы.

V. Сула- шимчээшкин.                Халбаң-халбаң кулактарлыг

Караа сыгыр хаваннарым

Чиир чемин каап бээрге

Чиндиңнедир баскылап кээр.

VI. Үжүктери- биле таныжылга

а) х деп үжүктерниң парламалын, бижилгезин кɵɵр

VII. Быжыглаашкын. Рефлексия.

Сɵстерниң эге слогун адаарга бɵлүктер арткан слогтарын немей адаар.

Ха-чы, хоо-рай, хүү-рек, хо-мус, хи-рээ, хү-реш, хɵɵ-мей, хаал-га,

Деңнелге-биле ажыл.

Хɵмүр дег кара, хар дег ак, хɵвең дек чымчак, чодураа дег карактыг, чойган дег хɵнну сынныг. (шын олурарынга чугаа чорудар)

Бɵлүктеп ажылдаан туңнээр.

VIII. Туңнели

- Кичээл солун болду бе?

- Чүнү билип алдыңар?

- Кичээлге кончуг эки харыыладым дээн ɵɵреникчилер боттарынга кызыл ховаганны, эки дээн ɵɵреникчилер кɵк ховаганны, арай бодумга таарзынмадым дээн ɵɵреникчи ногаан ховаганны салып алыр.

IX.  Бажыңга онаалга. Х дан эгелеп адаар сɵстер тывар. Ажылчын кыдыраашка бижилге.