Авторская программа 2 кл.
рабочая программа (2 класс) по теме

Программæ

2 къласи

                   дигорон литературон кæсуйнадæй

(68 сахатти анзмæ, къуæре – 2 сахатти)

Ахурадон - методикон комплект:

                           «Дигорон кæсуни киунугæ»

 Автортæ: Лагкути Розæ, Хъойбайти Сергей

                         Дзæуæгигъæу, «Ир», 2006 анз

Программæ исаразта Ирæфи райони Чиколай гъæуи 3 – аг скъолай ахургæнæг Химилонти – Гобети Азæ Бариси кизгæ

Лæдæрунгæнæн финстæ

Маддæлон æвзаг (ирон – дигорон)  æй нæ республики паддзахадон æвзаг, финст æй нæ республикæ Цæгат Иристон – Аланий Конституций .

           Нæуæг паддзахадон федералон ахурадон стандартти ( ПФАС- и) домæнтæ æнцæ, цæмæй Уæрæсей цæрæг алли адæмæн дæр йе 'взаги кадæ се 'хсæн бæрзонддæр ист  æрцæуа, цæхгæр фæхуæздæр уонцæ  йæ ахур æма ирæзт кæнуни  фарстатæ.                                

          Райдайæн скъолай бундор æвæрд цæуй сувæллæнтти алливæрсуг ирæзтæн. Уой хæццæ, абони рæстæги домæнтæ вазуггин  ке 'нцæ,  фал ахедгæ, уомæ гæсгæ  скъола æма ахургæнæгбæл  æвæрд  ес  бæрнон ихæстæ. Сувæллæнтти кæсун, финсун æма нимайун исахур кæнунæй уæлдай ма гъæуй устур хъомбæладон куст æнхæст кæнун дæр. Сабиййи меддуйне раргом кæнунæн, бундорон зонундзийнæдтæ син раттунæн устур æнхус æй  маддæлон æвзаг. Маддæлон æвзаг урух кæнуй сабиййи дуйнейлæдæруйнадæ, хъомбæл æй  кæнуй нæ адæми хуæздæр традицитæ æма 'гъдæуттæбæл. Уонæй сæйрагдæртæ 'нцæ:  хестæрæн кадæ æмæ æгъдау дæттун, иуазæг æма фусуми 'гъдау,  æмбалдзийнадæ, райгурæн бæстæмæ уарзондзийнадæ, Иристони æрдзæ зонун æма гъæуай кæнун.

           Программæ арæзт æй нæуæг стандартти домæнтæмæ гæсгæ æма æ размæ æвæруй ауæхæн  нисæнттæ æма  ихæстæ:

1. Маддæлон æвзаг ахур кæнунмæ турнундзийнадæ ирæзун кæнун. 
2. Раст, æнæрæдуд кæсундзийнади фæлтæрддзийнадæ ирæзун кæнун

3. Скъоладзаути ахур кæнун дзоруни культурæбæл, логикон æгъдауæй æма æвзаги домæнтæмæ гæсгæ раст куд дзоронцæ.

4.  Æмдзæвгитæ дигоронау- иронау зæрдивæрдæй ахур кæнун æма сæ  раст дзорун.

5. Лексикон дзурдуат гъæздуг кæнун.

6. Таурæгътæ, аргъæуттæ, хабæртти гъуди цубурæй дзорун зонун.

7. Райгурæн бæстæмæ, фæллойнæмæ, æрдзæмæ  уарзондзийнадæ ирæзун кæнун.

8. Нæ сабийти уодти уадзун нæхе национ зунд æма гъомбæладæ ахургæнæн æрмæгæй пайдагæнгæй.

9.  Сабийтæмæ нæ фиддæлти 'гъдæутти  бундорбæл гъомбæл  кæнун адæймаги хуæздæр менеугутæ.

         Куд зонæн,  уотемæй æгасемæй  хуæздæр фадуат аци нисæнттæ   исæнхæст кæнунæн ес фадуат кæсуни урокти.

Литературон кæсуйнадæ сабийтæн æнкъарун кæнуй нивæфтуд нихаси адæ, æ аййевдзийнадæ, амонуй йин  нивæ æма фæлгонц уинун.

Райдайæн кълæсти литературон кæсуйнадæн æ сæйраг нисан æй, скъоладзаути раст æмæ æмбаргæ кæсунбæл  исахур кæнун.

Программæ домуй, цæмæй скъоладзаутæ базононцæ тексти сæйрагдæр ци æй, уой рахецæн кæнун, уадзимиси медес хе дзурдтæй  радзорун, дзурдти нисанеуæг зонун, текстæн æ аййевадон æууæлтæ рахатун, исахур уонцæ гъуди кæнунбæл, ирæза сæ айвадон æнкъарундзийнадæ, цæмæдес æма разæнгард кæнонцæ киунугæ  кæсунмæ.

      Аци Программи ес тематикон пълан. Тематикон пълан арæзт æй программи домæнтæмæ гæсгæ æмæ æнгом баст æй ахуради фарстати хæццæ. Урокти  æрмæг урухдæр æмæ парахатдæр кæнуй ахургæнæги æвналæнтæ. Уой хæццæ ма гæнæн ес, цæмæй  ахургæнæг бахæсса æййивддзийнæдтæ æхе  фæндонмæ гæсгæ.

    Æдеугур ахури анзи медæгæ литературон уроктæн лæвæрд цæуй:  

ахури анзи фиццаг æмбес –2сахатти;

ахури анзи дуккаг æмбес – 2 сахатти.

   Тематикон пълани ес уæлæмхасæн уроктæ. Уонæй ахургæнæг æхе фæндонмæ гæсгæ пайда кæнуй.

     Анзи кæронмæ скъоладзаутæ гъæуама базононцæ:

- раст, æнæрæдуд æма аййев кæсун;                                                                                            - гъæлæси уаг раст аразун;                                                                                                              - минкъий текст хенимæр кæсун;                                                                         - - ци уадзимис  бакастæнцæ, уой медесæй фæрститæн раст дзуæппитæ дæттун;                                                                                                                      - сæ гъудимæ гæсгæ кæрæдземæ хæстæг дзурдтæ æртасун;                                            - радзурд, аргъау, æмдзæвгæ кæрæдземæй æртасун;                                                - зундгонд финсгути нæмттæ зонун, сæ уадзимистæ син ранимайун.

Тематикон пълан

Программæ

2 къласи 

маддæлон (дигорон) æвзаг ахур кæнунæн

(68 сахатти анзмæ, къуæре – 2 сахатти)

Ахурадон - методикон комплект:

«Дигорон æвзаги киунугæ» - Тахъазти Федар Дзæуæгигъæу, «Ир», 2007анз.

Программæ исаразта Ирæфи райони Чиколай гъæуи Хуадонти Исай номбæл  3 – аг скъолай ахургæнæг Химилонти – Гобети Азæ Бариси кизгæ

Лæдæрунгæнæн финстæг

Программæ арæзт æй нæуæг паддзахадон федералон ахурадон  стандартти (ПФАС-и) домæнтæмæ гæсгæ æма æ размæ æвæруй темитæмæ гæсгæ мæнæ ауæхæн нисæнттæ æма ихæстæ:

I. Гъæлæсонтæ æма æмгъæлæсонтæ:

  1. Гъæлæсонтæ æмгъæлæсонæй хецæн кæнун. Гъæлæсон у æмгъæлæсон у – йæй æртасун.

  2. Зæллангон æма æзæллангон æмгъæлæсонтæ: Æнкъай зæллангон æма æзæллангон æмгъæлæсонтæ зонун.

  3. Дæргъвæтин æма дузæрдуг æмгъæлæсонти растфинсуйнадæ.

  4. Æмгъæлæсонтæ дз, з, с, ц, цъ, гъæлæсонтæ е æма и – йи разæй раст дзорун æма раст финсун.

5. Ирон æмгъæлæсонтæ дж, дз, з, с, ц, ч, чъ раст кæсун æма раст финсун.

6. Уруссаг æвзагæй ист дзурдти дамугъатæ э. ю. я, е, ы, ж, ш, щ, ь, ъ раст кæсун æма раст финсун.

II. Иуонг.

1. Иуонг зонун.
2. Дзурдтæ еу рæнгъæй иннмæ хæссун.
3. Æмгъæлæсонтæ у, й кæми уа, уæхæн дзурдтæ еу рæнгъæй иннемæ хæссун зонун.
4. Дугай нисæнттæй конд дамугъатæ дз, дж, гъ,къ, пъ,тъ, хъ, цъ, чъ кæрæдземæй хецæнгæнæн ке нæййес,дзурд еу рæнгъæй иннемæ хæсгæй, уой зонун.
5. Дæргъвæтин æмгъæлæсонтæ ци дзурдти астæу уа, уони еу рæнгъæй иннемæ раст хæссун зонун.

III. Цавд.

1. Цавдон æма æнæцавдон иуæнгти хецæндзийнæдтæ зонун.
2. Цавди хецæндзийнæдтæ ирон æвзаги.

IY. Дзурд.

1. Устур дамугъа сæрмагонд нæмтти.
2. Фæрститæ ка? ци? Дзурдтæмæ дæттун зонун.
3. Предметти минеугутæ æвдесæг дзурдтæмæ фæрститæ циуавæр?  цихузæн? дæттун зонун.
4. Архайæгæвдесæг дзурдтæмæ фæрститæ ци косуй? ци архайуй? ци кæнуй? дæттун зонун.
5. Предмет, минеуæг, архайдæвдесæг дзуртæ кæрæдземæй хецæн кæнун, уонæбæл дæнцæгтæ хæссун, финсун.

Y.Гъудиадæ.

1. Нихас гъудиæдтæбæл дех кæнун.

2. Гъудиади сæйраг иуæнгтæ: сæйрат, зæгъуйнаг.

3. Гъудиади медæгæ фæрстити фæрци дзурдти æхсæн бастдзийнадæ бæрæг кæнун.

4. Стъæлфæ, фарсти нисан æма гъæри нисæнттæ гъудиади кæрони.

5. Гудиæдтæ гъæлæси уагæй раст кæсун.

6. Цубур гъудиæдтæ финсун æма син сæ фæсте раст æрхуæцæн нисæнттæ æвæрун.

YI. Нихаси ирæзтбæл куст

1. Фæрстатæ æма хузтæмæ гæсгæ цубур гъудиæдтæ аразун.
2. Бæрæг темæбæл еу къуар гъудиади финсун.
3. Ахургæнæги анхосæй цубур изложенитæ финсун.
4. Цубур радзурдтæ финсун: цæмæн ахур кæнис, ци исун дæ фæндуй, циуавæр гъæзтитæ уарзис, дæ хестæртæн ци фæййанхос кæнис, уонити туххæй.  

YII.  Дзурдуатон куст.

     Алли урокки дæр архайун гъæуй скъоладзаути 'взаг фæгъгъæздугдæр кæнунбæл. Еу урокки 3 – 4 нæуæг дзурди гъæуама базононцæ скъоладзаутæ, уонæн сæ нисанеуæг æма сæ растфинсуйнадæ.

YIII.  Дзорун ахур кæнуни куст.

    Дзорун  ахур кæнуни куст гъæуама цæуа алли урокки дæр. Сувæллæнтти ахур кæнун гъæуй сæ гъуди раст зæгъунбæл, синонимтæй, омонимтæй, антонимтæй пайда кæнунбæл, фæрстатæмæ, хузтæмæ гæсгæ цубур радзурдтæ аразунбæл.

  Æдеугур  ахури анзи медæгæ маддæлон (дигорон) æвзаги уроктæн лæвæрд   цæуй:  

ахури анзи фиццаг æмбес – 2 сахатти;

ахури анзи дуккаг æмбес – 2 сахатти.

   Тематикон пълани ес уæлæмхасæн уроктæ. Уонæй ахургæнæг æхе фæндонмæ гæсгæ пайда кæнуй.

Дуккаг къласи ахури анзи кæронмæ скъоладзаутæ гъæуама зононцæ:

алфавит, дамугъати нæмттæ (дигоронау, иронау);

• гъæлæсонтæ æма æмгъæлæсон муртæ æма дамугъатæ кæрæдземæй хецæн кæнун;
• ирон æма уруссаг æвзаги мурти æма дамугъати хецæндзийнæдтæ, дигорони хæццæ рабаргæй;
• устур дамугъайæй дзурдтæ гъудиади райдайæни æма сæрмагонд нæмтти финсун;
• зæллагонд æма æзæллагонд æмгъæлæсонтæ, æмкъай æмгъæлæсонтæ, дæргъвæтин æмгъæлæсонтæ;
• æмгъæлæсонтæ дз, з, с, ц, цъ раст дзорун æма финсун дзурдти гъæлæсонтæ е æма и – йи разæй;
• ирон æвзаги æмгъæлæсонтæ дз, дж, з, с, ц раст дзорун æма финсун;
• уруссаг æвзагæй æрбайсгæ дзурдти раст кæсун æма финсун дамугъатæ: э,ю,я, е, ы, ж, ш, щ, ь, ъ;
• иуонг;
• дзурдтæ еу рæнгъæй иннемæ раст хæссун;
• цавд. Æ хецæндзийнæдтæ дигорон - ирон æвзаги;
• гъудиади дзурдтæмæ раст фæрститæ дæттун æма зонун, кæци дзурдтæ февдесунцæ гъудиади предмет, минеуæг æма архайд;
• таурæгъон, гъæрон, фарстон гъудиæдтæ кæрæдземæй раст хецæн кæнун гъæлæси уагæй æма æрхуæцæн нисæнттæй;
• æмдзæвгитæ дигоронау, иронау зæрдивæрдæй раст дзорун;
• таурæгътæ, аргъæуттæ, хабæртти гъуди цубурæй дзорун;
• гъудиæдтæ бæрæг темæбæл, кенæ хузæмæ гæсгæ цубур гъудиæдтæй ниффинсун.
• гъудиæдтæй дзурдтæ хецæн кæнун, дзурдтæ иуæнгтæбæл дехтæ кæнун æма сæ иуонггай еу рæнгъæй иннемæ рахæссун;
• дзурдти дамугъатæ кæрæдзебæл раст бæттун æма раст кæсун;
• раст рафинсун дзурдтæ æма гъудиæдтæ къохфинст текстæй дæр æма мухургонд текстæй дæр;
• гъудиади кæрони стъæлфæ æвæрун;
• дзурди медæгæ цавдон иуонг амонун;
• цубур гъудиæдтæй минкъий радзурд финсун;
• ахургæнæги фæрститæн раст дзуæппитæ дæттун.

Тематикон пълан

Программæ

1 - аг  къласи

фæсурокти нихаси ирæзти кустæн

Программæ исаразта Чиколай Хуадонти Исай номбæл 3-аг скъолай райдайæн кълæсти ахургæнæг Химилонти - Гобети Азæ Бариси кизгæ

Лæдæрунгæнæн финстæг

    Алкæмæн æма алцæмæн дæр ес бундор. Адæмихаттæн дæр ес бундор. Еци бундор æй маддæлон æвзаг. Маддæлон æвзаги хæццæ баст æнцæ адæмихæттитæ, адæмихæттити æгъдæуттæ, сæ истории, сæ нур æма се сон. Маддæлон æвзаг ку фесæфуй, уæд фесæфуй адæмихатт, фесæфунцæ фиддæлтикон æгъдæуттæ, культурæ, литерæтурæ.Нецибал байзайуй адæмихаттæй. Ка байзайуй адæмихаттæй етæ фесæфунцæ, исхæлæмулæ унцæ иннæ адæмихæттити æхсæн. Æрмæст кæми æма кæцифæнди адæми хæццæ цийфæнди лимæнæй ку цæронцæ, уæддæр нимад уодзæнæнцæ адæгонбæл. Уотæ æй царди æцæг, æнæййевгæ закъон.

  Мах Ирæ æма Дигорæ ан еу наци. Еу æнцæ не гъдæуттæ,еу æй нæ истории, нæ кадæ æма не гадæ, нæ цийнæ æма нæ зин, махæн ес еу бундор, ан еу арти дууех, еу тог, еу æстæг ан.

   Нæ национ æвзаг ирæзуй дууæ литерæтурон æвзагебæл: ирон литерæтурон æвзаг æма дигорон литерæтурон æвзагбæл. Фæстаг æнзти ирон – дигорон æвзаг æма литерæтурæ ахур кæнуни предметтæ не скъолати, уæлдайдæр ба райдайæн кълæсти берæ фæхуæздæр æнцæ. Фагæ æргом сæмæ раздахтонцæ нæ ахуради министрадæ, нæ республики хецауадæ.

  Маддæлон æвзаг цæмæй ирæза æма федар кæна скъолати, уой туххæй арæзт æрцудæй нæуæг ахургæнæн киунугутæ нуриккон наукити бундортæбæл, фæззиндтæнцæ фæсурокти кæсуни киунугитæ дæр. Финсгутæ дæр фулдæр финсун райдæдтонцæ сабийтæн куд иронау, уотæ дигоронау дæр.

  Ахуради нæуæг стандартти домæнтæмæ  гæсгæ гъæуама Уæрæсей цæрæг алли адæми хатт дæр æ маддæлон æвзаги ирæзт æма кадæбæл коса. Аци фарста æй бæрнон æма ахсгиаг.

Ахурадон – гъомбæладон куст скъолати уотæ аразун гъæуй, цæмæй нæ сувæллæнттæмæ уа нæхе национ - алайнаг зунд æма гъомбæладæ.

   Райдайæн скъолай сабийтæн æвæрд цæуй бундор алливæрсуг ирæзтæн. Уой туххæй ахургæнæг гъæуама нуриккон  мадзæлттæй пайда кæна, кæцитæ æнхус кæнунцæ сабийти метдуйне раргом кæнунæн, бундорон зонундзийнæдтæ раттунæн. Алли гъдауæй дæр райдайæн кълæсти ахургæнæг архайа, цæмæй сувæллон æ мади, æ фиди æвзаг, æ адæми æвзаг базона æма бауарза æма ибæл гъуди кæнун, æ гъудитæ фæндон дзорун арæхса, дзæбæх кæсун базона, каллиграфион æма грамматикон æгъдауæй раст æма рæсугъд финса.

Программæ арæзт æй нæуæг стандартти

(ФПАС - и) домæнтæмæ гæсгæ æма æ размæ æвæруй мæнæ ауæхæн нисæнттæ æма ихæстæ:

1. Маддæлон æвзаг ахур кæнунмæ турнундзийнадæ ирæзун кæнун.

2. Скъоладзаути ахур кæнун дзоруни культурæбæл, логикон æгъдауæй æма æвзаги домæнтæмæ гæсгæ раст куд дзоронцæ.

3. Æмдзæвгитæ дигоронау, иронау зæрдивæрдæй ахур кæнун æма сæ  раст дзорун.

4. Лексикон дзурдуат гъæздуг кæнун.

5. Таурæгътæ, аргъæуттæ, хабæртти гъуди цубурæй дзорун зонун.

6. Райгурæн бæстæмæ, фæллойнæмæ, æрдзæмæ  уарзондзийнадæ ирæзун кæнун.

7. Нæ сабийти уодти уадзун нæхе национ зунд æма гъомбæладæ ахургæнæн æрмæгæй пайдагæнгæй.

   Аци Программи ес тематикон пълан. Тематикон пълан арæзт æй программи домæнтæмæ гæсгæ æма æнгом баст æй ахури фарстати хæццæ. Урокти æрмæг урухдæр æма парахатдæр кæнуй ахургæнæги æвналæнтæ.

Æдеугурæй 2 –аг къласи фæсурокти нихаси  ирæзтæн лæвæрд цæуй 34 сахатти (къуæре 1 сахат).

Программи ма ес 1 – аг кълас фæууогæй ахурдзаутæ ци арæхсдзийнæдтæ гъæуама райсонцæ, уони номхигъд æма литерæтурæ.

Программи медес:

I –аг темæ: «Адæмон дзоргæ  исфæлдистадæ – адæми хæзна» (7сах.)

1. Адæмон дзоргæ исфæлдистади хузтæ:

а) аргъæуттæ,тауæрæхътæ (2сах);

б) зартæ, æмбесæндтæ, бацеутæ, тагъддзоруйнæгтæ (2сах.);

в) адæмон гъæзтитæ (1 сах.).

2. Нарти кадæнгитæ (2сах.):

кадæнгити сæйраг архайгутæ æма сæ хуæздæр менеугутæ.

II –аг темæ: « Райгурæн бæстæ» (6сах).

1. Ци æй Райгурæн бæстæ? (1сах.).
2. Нæ Иристон æма æ сæйраг горæт Дзæуæгигъæу. (1сах.)
3. Нæ Иристон Цæгат Иристон – Аланий æвдесæндартæ: гимн, герб, туруса (1сах).
4. Нæ устур Райгурæн бæстæ Уæрæсе æма æ сæйраг горæт Мæску (1сах.).
5. Кæмæй æй сæрустур Иристон? (1сах.).
6. Чикола – мæ минкъий Райгурæн бæстæ (1сах).

III – аг темæ «Адæймаг, цæрæгойтæ æма æрдзæ» (7сах.)

1. Адæймаг æма æрдзæ (1сах.)
2. Иристони хуæнхтæ, кæмттæ æма цæугæдæнттæ (1сах.).
3. Иристони цæрæгойтæ (1 сах.).
4. Циуавæр бæлæстæ, гагадиргътæ æма деденгутæ ирæзуй нæ цæрæнбунати? (1сах.)
5. Нæ базургин лимæнтæ (1сах.).
6. Афæдзи афæнттæ (1сах.).

IY – аг темæ: « Адæймаг е гъдауæй федауй» (3сах.).

1. Зонæ фиддæлти æгъдæуттæ (2сах).
2. Сувæллæнттæ, нæ Райгурæн бæсти аккаг уотæ! (1 сах.).

Y – аг темæ « Нуриккон финсгутæ сабийтæн» (5сах).

1. Будайти Милуся  «Сауæдонæ», « Бабай аргъæуттæ» (2сах.)
2. Бабочити Руслани исфæлдистадæ(1сах.).
3. Колити Витали «Зæрддагонтæ» æма Хохойти Энвер «Сабийти бæстæ» (1сах.).
4. Сабайти Сулейман «Цийнитæ» (1 сах.).
5. Кæсæн журналтæ «Ногдзау», «Ирæф», «Мах дуг»; газеттæ «Дигорæ»,  «Ирæф», Дигори хабæрттæ» æма «Рæстдзинад» (1сах.).

YI– аг темæ «Ирон – дигорон литератури  бундорæвæргутæ» (3сах.).

1. Хетæгкати Къоста æма сувæллæнттæ (1сах.)
2. Малити Геуæрги – дигорон литератури бундорæвæрæг (1сах.)
3. Х. Къоста æма М. Геуæрги  æмдзæвгити конкурсон кæститæ æма равдиститæ (1сах.)

YII – аг темæ «Райгурæн бæстæ гъæуай кæнун» (3сах.).

1. Гасанти æнсувæртæ (1сах.)
2. Иристони бæгъатæр фурттæ (2сах.)

Тематикон пълан

Фиццаг  къласи кæронмæ ахурдзаутæ гъæуама зононцæ æма арæхсонцæ:

1. Адæмон дзоргæ исфæлдистади хузтæ кæрæдземæй æртасун (аргъæуттæ, тауæрæхътæ, кадæнгитæ, æмбесæндтæ, бацеу – бацеутæ, зартæ,гъæзтитæ, тагъддзоруйнæгтæ).

2. Нарти кадæнгити сæйраг хъайтарти сæ хуæздæр менеугутæмæ гæсгæ хецæн кæнун.

3. Адæмон гъæзтитæ ранимайун æма си куд гъазгæ й, уой равдесун.

4. Аргъæутти, тауæрæхъти  гъуди цубурæй зонун дзорун.

5.Зонун, ци æй Райгурæн бæстæ,циуавæр фæууй (устур – Уæрæсе; минкъий – Цæгат Иристон – Алани; цæрæнбунат -

-Чикола).

6. Зонун: Цæгат Иристон -  Аланий æвдесæндартæ (герб, гимн, туруса), Иристони сæйраг горæт, иннæ горæтти æма устурдæр гъæути нæмттæ.

7. Иристони æрдзи туххæй хумæтæг зонундзийнæдтæ дарун (хуæнхтæ, кæмттæ,  цæугæдæнттæ, цæрæгойтæ, зайæгойтæ, бæлæстæ, гагадиргътæ).

8.Нæ фиддæлти æгъдæуттæ зонун æма сæ æнхæст кæнун .

9.Æмдзæвгитæ дигоронау, иронау зæрдивæрдæй раст дзорун (Хетæгкати Къоста, Малити Геуæрги æма иннæ поэтти уадзимистæ).

10. Гъудитæ бæрæг темæбæл логикон æгъдауæй раст амайун.

11. Нæ Иристони номдзуд адæми нæмттæ зонун, се скъухтдзийнæдтæ син радзорун.

12.Иристонæй  Райгурæн бæстæ  Фидибæсти Устур тугъди ка багъæуай кодта, æ сæрбæлтау ка равардта æ цард, ка бавдиста бæгъатæрæй æхе, уони нæмттæ зонун.

Литерæтурæ ахургæнæг æма скъоладзаутæн:

1.Джиккати Шамиль «Нарты кадджытæ» - 1 – 5 т., Дзæуæгигъæу, 2004 – 2010 анз.

2. Уарзиати В. С. «Народные игры и развлечения осетин», Орджоникидзе, 1987 анз.

3. Айларти Измаил  (хрестомати), Дзæуæгигъæу, 1990 анз.

4. Челехсати К. «Осетия и осетины», Владикавказ – Сант – Петербург, 1994анз.

5.Цаллати Х.  «Традиции и обычаи осетин», Дзæуæгигъæу, 1996 анз.

6.Батыров  «Дорогами славы», У. А. Батыров, Владикавказ «Ир», 1995г.

7. «История Чиколы» Н. Д. Малиев, А. Б. Тамаев, 1993г.

8.Бабочити Руслан «Чиколайаг изæртæ», Дзæуæгигъæу, «ИР», 2003 анз.

9. Будайти М. «Сауæдонæ», Дзæуæгигъæу, 2003 анз, «Бабай аргъæуттæ», Дзæуæгигъæу, 2010 анз.

10.Сабайти С. «Цийнитæ», Дзæуæгигъæу, 2004 анз.

11. Колити В. «Зæрддагонтæ», Дзæуæгигъæу, 2004 анз.

12. Хохойти Э. «Сабийти бæстæ», Дзæуæгигъæу, 2003 анз.

13. Газеттæ «Дигорæ», «Рæстдзинад» - и  æма журналтæ «Ирæф», «Мах дуг» - и номертæ.

14. Гастан Агнаев «Осетинские обычаи», Владикавказ, 1993г.