Татар теленнән эш программасы 4 сыйныф ПНШ
рабочая программа (4 класс) на тему

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ӘТНӘ МУНИЦИПАЛЬ РАЙОНЫ

МУНИЦИПАЛЬ БЮДЖЕТ БЕЛЕМ БИРҮ УЧРЕЖДЕНИЕСЕ “КҮӘМ УРТА ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕ”

4 НЧЕ СЫЙНЫФ ӨЧЕН ТАТАР ТЕЛЕ ФӘНЕННӘН ЭШ ПРОГРАММАСЫ

 «ПЕРСПЕКТИВАЛЫ БАШЛАНГЫЧ МӘКТӘП»

Төзеде Гатауллина Гөлназ Рахиман кызы,

I квалификацион категорияле башлангыч сыйныфлар укытучысы

                                                               Педсовет утырышында

                                                                          каралды беркетмә № 1

                            «26» август 2015 ел

2015– 2016 нчы уку елы

Аңлатма язуы

4нче сыйныф өчен татар теле фәненнән эш программасы түбәндәге документларга нигезләнеп төзелде:

 1. РФ һәм ТР “Мәгариф турындагы Закон” ына;

2. Башлангыч гомуми белем бирүнең федераль дәүләт белем стандартына  (РФ Мәгариф һәм фән министрлыгының  №373 приказы,  6 октябрь, 2009 елдан);

3. Россия Фән һәм мәгариф министрлыгының 2010 елның 26 ноябрендә чыккан  “О внесении изменении в федеральный государственный стандарт и

  начального общего образования, утвержденной приказом  Министерства образования и науки РФ от 6 октября 2009 г. №373” турындагы   1241номерлы  приказына.

4. Татарстан Фән һәм мәгариф министрлыгының 19.08.2015 чыккан методик тәкъдимнәренә (рекомендации).

5. 2014-2015 нче уку елына Татарстан Республикасы Әтнә муниципаль районы Күәм  гомуми урта белем бирү мәктәбе укыту программасына.

6. “Татар теле. 4 сыйныф өчен дәреслек” “Перспективалы башлангыч мәктәбе”/ И.Х.Мияссарова, К.Ф Фәйзрахманова. Казан: “Мәгариф - Вакыт” нәшр., 2014  дәреслегенә.  

7. Белем бирү учреждениеләрендә укыту процессында куллану өчен рөхсәт ителгән “Перспективалы башлангыч мәктәп” концепциясе һәм белем бирүнең яңа   стандартлары таләпләренә туры    килгән һәм рөхсәт ителгән региональ дәреслекләргә.

8. 2015-2016 нче уку елына Татарстан Республикасы Әтнә муниципаль районы Күәм   урта гомуми белем бирү мәктәбе укыту планына (2015 нче елның 26 нчы августында үткәрелгән педагогик киңәшмәнең №1 беркетмә нигезендә расланган ).

9. Татарстан Республикасы Әтнә муниципаль районы Күәм   урта гомуми  белем бирү мәктәбенең  “ Эш программалары турында”гы  положениесенә.

 Санитар-эпидемиологик кагыйдәләргә һәм нормативларга туры килә  (СанПиН 2.4.2. 2821-10 «Санитарно-эпидемиологические требования к условиям и организации обучения в общеобразовательных учреждениях» (зарегистрированными в Минюсте России 3 марта  2011 года, регистрационный №19993);      

         Программа, Федераль дәүләт стандартларына туры китерелеп, үстерешле укыту принциплары белән традицион ныклы белем үзләштерү принциплары үзара тыгыз бәйләнештә торган “Перспектив башлангыч мәктәп” концепциясенә нигезләнеп эшләнде.

Татар теле фәнен тематик планлаштыруга аңлатма язуы.

Башлангыч гомуми белем бирүнең төп программасы федераль дәүләт белем стандартларын (Россия Федерациясенең Мәгариф һәм фән министрлыгы приказы, № 373, 06.10.2009) аныклаучы һәм үстереп җибәрүче норматив документ булып тора.

  Эш программасы структурасы. Татар  теленнән эш  программасы өч өлештән тора: аңлатма язуыннан, төп бүлекләрне, белем һәм күнекмәләрне үз эченә алган программаның эчтәлегеннән, укучыларның әзерлек дәрәҗәсенә таләпләреннән.

Эш программасының эчтәлеге.  Яңа стандарттагы иң мөһим таләп мондый: мәктәпне тәмамлаганда, «укучы үз алдына максат куярга һәм аны тормышка ашыру юлларын үзе таба алу дәрәҗәсенә күтәрелергә тиеш”. Бу – яңа стандартта эшлекле белем дип атала. Эшлекле белем – стандарт керткән яңалыкның әһәмиятле эчтәлеген ачып бирүче иң гомуми төшенчә. Белем алу гамәлләренең структурасын һәм принцибын стандарт үзе аңлата:

Татар теле укытуның максаты: белемнәрне системага салу, тирәнәйтү, яңа мәгълүмат бирү, укучыларда әйтмә һәм язма сөйләмнәрен үстерү.

             Белем бирү эчтәлегенең мәҗбүри минимумы.

Тыңлап аңлау.  Сөйләмдәге сүз, сүзтезмә һәм җөмләләрне аңлау, аларны бер-берсеннән аеру. әйтелгән фикердәге мөһимрәк булган вакыйгаларың эзлеклелегенә төшенү.Тыңлый белүне уңышлы аралашуның шарты, кара-каршы сөйләшүнең нигезе икәнен үзләштерү.

Сөйләү. Сөйләм культурасын үстерү. Диалогик һәм монологик сөйләм күнекмәләрен гамәли үзләштерү. Укуга һәм көндәлек тормышка кагылышлы темалар буенча әңгәмә кору.Укылган текстка сорау кую, аның эчтәлеге буенча бирелгән сорауларга җавап бирү, планын төзү. Укучыларга якынрак булган темалар буенча сөйләшү. Гадирәк җөмләләрдән төзелгән төрле темаларга кагылышлы монологик сөйләм оештыра белү, интонация үзенчәлекләрен үзләштерү.  Сөйләм этикеты үрнәкләреннән дөрес файдалану.

Уку. Әкиятләрне, кечкенә хикәяләрне, дәреслектәге текстларны аңлап, дөрес, йөгерек итеп укый белү. Текстның төп фикерен аңлап, темасын билгели алу, кирәкле урыннарын сайлап уку. Гади план төзеп, текстның эчтәлеген сөйләү һәм укучының текстка мөнәсәбәтен белдерү.Укыганның эчтәлегенә, тел үзенчәлекләренә, төзелешенә бәя бирү. Информацияне аңлата һәм гомумиләштерә алу.

Язу. Язма сөйләм белән телдән сөйләмнең аермасы. Җөмләне тексттан аера белү.  Хат һәм төрле котлау текстлары язу.  Өйрәнелгән кагыйдәләргә нигезләнеп текстларны күчереп, ишетеп язу.Үзлегеннән зур булмаган текстлар иҗат итү.

Программа  атнага 3 сәгатьтән исәпләнгән. Уку елына барысы 102 сәгать. Шулардан контроль диктантлар – 4,сочинение- 3,  изложение – 4 сәгать. Татар теленнән тематик план  Татарстан Республикасы Мәгариф министрлыгы тарафыннан рөхсәт ителгән дәреслек “Перспективалы башлангыч мәктәбе” И.Х.Мияссарова, К.Ф Фәйзрахманова   нигезендә төзелде .  

    Укыту курсы темалары эчтәлеге:

            1.1-3 сыйныфларда үткәннәрне кабатлау.     8 сәг

Аваз һәм хәреф. Сузык һәм тартык авазлар.Иҗек.Сүзләрне юлдан юлга күчерү. ь,ъ хәрефләре  кергән сүзләрне дөрес уку һәм язуЯнәшә килгән бертөрле аваз  хәрефләре булган сүзләр.Алфавит. Алфавитның әһәмияте.Сүзлекләр белән эш.Сингармонизм законы турында беренче күзаллау.

            2. Сүз. Телнең сүзлек байлыгы.Сүзнең лексик мәгънәсе .   8 сәг.

Сүз. Телнең сүзлек байлыгы. Тотрыклы сүзтезмәләр, омоним, синоним антоним,фрозеологик әйтелмәләр сүзлеге белән эш. Күп мәгнәле сүзләр. Искергән һәм яңа сүзләр

            3. Сүз төзелеше.   11  сәг.

Кушымча.Кушымчаларның төрләре.Кушымчаларның ясагыч һәм төрләндергеч буенча ясалышы(кушма, парлы сүзләр)

 4. Сүз төркемнәре . Исем–8  сәг.

Исем. Мәгънәсе, сораулары. Җөмләдәге роле  Ялгызлык һәм уртаклык исемнәр  Ялгызлык исемнәрдә баш хәреф

Берлек һәм күплек сан  формалары.  Исемнәрнең килеш  һәм тартым белән төрләнеше.

 5. Фигыль –13 сәг.

           Мәгънәсе. Сораулары.   Барлык, юклык формалары    Зат-сан белән төрләнүе. Хәзерге, үткән, киләчәк заманнар.  Фигыльләрнең күп мәгънәлеге.

           Боерык фигыль. Фигыльнең нигезе дифтонгка тәмамлануы. (сау-савыйм, савыйк, савыгыз)

6. Сыйфат - 7сәг.

Мәгънәсе,сораулары. Җөмләдә роле. Сөйләмдә  әһәмияте. Сыйфат дәрәҗәләре, сыйфатның җөмләдәге роле. (аергыч, хәбәр)

7. Алмашлык -6 сәг.Зат алмашлыклары.  Җөмләдәге һәм текстагы роле. Сорау алмашлыклары.Килеш белән төрләнеше, дөрес язылышы.

   8. Сан  -6 сәг.

   Санның билгеләмәсе, сорауларымикдар саны, тәртип саны.

9. Рәвеш -5 сәг Лексик-грамматик яктан эш-хәлнең билгесен белдерүе.Аның төрләнмәве.Төп синтаксик функциясе – хәл.

  10. Кисәкчәләр. 2сәг Да. дә. гына , генә. Та, тә, ук, үк, кына ,кенә кисәкчәләре. Сөйләмдәге роле. Аларның  җөмләгә төрле төсмер өстәве.

  11. Бәйлекләр 2 сәг. Төрле килешләрдә исемнәрнең һәм зат алмашлыкларының бәйлекләр белән килүенә йомгак ясау, системалаштыру.

  12. Җөмлә. Сүзтезмә -2  сәг

  Сүзтезмә һәм тезмә сүзләр арасындагы аерманы аңлату, сүзтезмәдәге иярүче һәм ияртүче сүз турында белемнәрне тирәнәйтү

13. Җөмләнең баш кисәкләре.  Ия һәм хәбәр.  2 сәг

Җөмләнең баш кисәкләре.

14. Җыйнак һәм җәенке җөмләләр.   1 сәг Җыйнак һәм җәенке җөмләләрне аеру.

15. Җөмләнең иярчен кисәкләре Аергыч 1 сәг. Аергычка билгеләмәне һәм аның белдерүен аңлату.

16. Җөмләнең тиңдәш кисәкләре.  1 сәг.

Җөмләдә сүзләр бәйләнеше. Җөмләнең тиңдәш кисәкләрен һәм тиңдәш кисәкләрнең узара санау интонациясен, теркәгечләр ярдәмендә бәйләнеше.Тиңдәш кисәкләр янында тыныш билгеләре.

  17 .Эндәш сүзләр.  1 сәг. Эндәш сүзләр һәм алар янында тыныш билгеләре.

  18. Гади һәм кушма җөмлә.  2 сәг.

Тезмә кушма җөмләләрдә һәм, ә, ләкин,  әмма теркәгечләре, алар янында тыныш билгеләре.

                          Төп бүлекләрне планлаштыру

           Укучыларның белем һәм күнекмәләренә төп таләпләр                 

                               Укучылар белергә тиеш:

        -сүзнең мәгънәле кисәкләре: тамыр һәм кушымча, ясагыч кушымча, төрләндергеч кушымча;

- сүз төркемнәре: исем, сыйфат, фигыль, кисәкчә, бәйлек, рәвеш.

- җөмләнең баш кисәкләре: ия һәм хәбәр, җөмләнең иярчен кисәкләре

Укучылар башкара алырга тиеш:

-үтелгән орфограммалар (калын һәм нечкә сузыклар, яңгырау һәм саңгырау тартыклар, парсыз тартыклар, нечкәлек һәм аеру билгеләре, кушма һәм парлы сүзләр, тамырда авазлар чиратлашуы, кисәкчәләр) кергән 75-80  сүзле текстны, җөмлә ахырында тиешле тыныш билгеләрен куеп, тиңдәш кисәкләр янында тиешле тыныш билгеләрен дөрес куеп диктант итеп язу.

-текстларны грамоталы һәм каллиграфик дөрес күчереп язу.

- сүзләрне төзелеше ягыннан тикшерү(тамыр һәм кушымчаларны аеру, кушымчаларның төрен билгеләү, тамыр, ясалма, кушма һәм парлы сүзләрне аерып күрсәтү).

- сүз төркемнәрен һәм аларның грамматик билгеләрен тану, аеру (исемнең санын, килешен, фигыльнең затын, заманын);

- берлек сандагы исемнәрне килеш белән төрләндерү

- фигыльне заман формаларына куя белү.

-текстта синонимнарны һәм антонимнарны таный, сөйләмдә куллана белү.

-сораулар ярдәмендә җөмләдә сүзләрнең бәйләнешен билгеләү, сүзтезмәләрне аеру; сүзтезмәдәге ияртүче һәм иярүче сүзләрне аеру.

- җөмлә тикшерү (төрен билгеләү, баш һәм иярчен кисәкләрне аера белү)

- бергәләп төзегән план буенча 90-95  сүзле изложение язу.

- текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү.

- текстны мәгънәле кисәкләргә бүлү, кызыл юлны саклау.

- текстның мәгънәле кисәкләре, җөмләләр арасында бәйләнеш булдыру.

-  темасыннан яки төп фикереннән чыгып, текстка исем кую.

- хикәяләү, тасвирлау һәм фикер йөртү характерындагы текстларны аера белү.

- шәхси тәҗрибәгә, сюжетлы картинага таянып (алдан әзерлек белән), сочинение язу.

- фикер йөртү характерындагы җавап төзеп әйтү.

4 нче сыйныф ахырына универсаль уку гамәлләре формалаштыру программасын үзләштерү буенча планлаштырыла торган нәтиҗәләр

   Башлангыч гомуми белем бирү баскычында татар теле фәнен өйрәнү нәтиҗәсендә укучыларда белем алу осталыгы нигезе буларак танып белү, коммуникатив, регулятив һәм шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре формалашачак.

 Танып белү универсаль уку гамәлләре

   Укучылар өйрәнәчәк:

   • мөһим бәйләнешләрне аерып чыгару нигезендә кагыйдә формалаштырырга;

   • күнегүләрне мөстәкыйл эшләү алымнарын үзләштерергә;

  • тәкъдим ителгән план буенча телдән аңлатырга;

   • материаль объект, таблица, рәсем, схемалар, сүзлекләр кулланырга;

   • бирелгән алгоритм буенча күнегүләр башкарырга;

   • фикерләүдә логик чылбыр төзергә;

   • уку мәсьәләләрен модельләштерүдә билгеләр (символлар) кулланырга.

   Укучылар өйрәнергә мөмкинлек алачак:

   • интернетны кулланып, мәгълүмат эзләргә;

   • мөстәкыйль рәвештә нигезләмә һәм критерийлар сайлап, чагыштыру, сериация һәм классификация башкарырга;

   • сәбәпле-нәтиҗәле мөнәсәбәтләр урнаштыруны үз эченә алган логик хикәяләү тө-зергә.

  Коммуникатив универсаль уку гамәлләре

   Укучылар өйрәнәчәк:

   • партадаш күрше белән яисә төркемдә хезмәттәшлек итәргә;

   • нинди дә булса предмет яисә объектка төрле карашлар булу мөмкинлеген аңларга;

   • килешергә һәм уртак эшчәнлектә гомуми чишелешкә килергә;

   • сораулар формалаштырырга.

   Укучылар өйрәнергә мөмкинлек алачак:

   • сораулар ярдәмендә партнердан өстәмә мәгълүмат алырга;

   • монолог төзергә.

   Регулятив универсаль уку гамәлләре

   Укучылар өйрәнәчәк:

   • таблица буенча кагыйдәнең дөреслеген тикшерегә;

   • гамәлләрне таләп ителгән вакытта башларга һәм тәмамларга;

   • кагыйдә, инструкцияләрне истә тотарга һәм шуларга ияреп гамәлләр кылырга;

   • максатка кагылышсыз гамәлләрдән тыелырга;

   • сәбәпле-нәтиҗәле бәйләнешләр урнаштырырга.

   Укучылар өйрәнергә мөмкинлек алачак:

   • партадаш күршең белән хезмәттәшлектә яңа уку мәсьәләләрен куярга;

   • уку эшчәнлегенең үзең өчен әһәмиятен, мәгънәсен һәм сарыф ителгән вакытны, көчне бәяләргә;

   • ирешеләчәк нәтиҗәне алдан фаразларга;

   • яңа уку мәсьәләсен чишүгә керешкәнче үз мөмкинлекләреңне мөстәкыйль бәяләргә.  

   Шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

   Укучыларда формалашачак:

   • татар теле фәненә танып белү кызыксынуы;

   • дәреслек геройларына һәм партадаш күршеңә ярдәм итү инициативасы;

   • үз уңышларың/уңышсызлыкларыңның сәбәпләре турында фикер йөртү;

   • нормалардан тайпылышны күрү;

ШУУГ- шәхескә кагылышлы универсаль уку гамәлләре

РУУГ- регулятив универсаль уку гамәлләре

ТБУУГ- танып белү универсаль уку гамәлләре

КУУГ- коммуникатив универсаль уку гамәлләр

4 нче сыйныф укучыларының белем дәрәҗәләрендә булачак нәтиҗәләр

-сүзләрдәге орфограммаларны танып, аларның язылышын кагыйдәгә нигезләнеп аңлату;

-үтелгән орфограммалар кергән 75-80 сүзле текстны хатасыз, каллиграфик күчереп һәм ишетеп, тиңдәш кисәкләр янында тиешле тыныш билгеләрен дөрес куеп язу;

-дөнья, болыт тибындагы сүзләргә аваз-хәреф анализы ясау;

-сүзләрне төзелеше ягыннан тикшерү: тамырын һәм кушымчасын табу, кушымчаларның төрен билгеләү, кушма һәм парлы сүзләрне аерып күрсәтү;

-сүзләрне сүз төркеме булу ягыннан тикшерү: исемнең сан, килеш формасын күрсәтү; сыйфатның асыл, нисби төрен, чагыштыру дәрәҗәсен билгеләү; фигыльнең зат-сан, заманын аера белү; һәр сүз төркеменең җөмләдәге функциясен билгеләү;

-тиңдәшле кисәкле гади җөмләгә, составында 2-3 гади җөмлә булган тезмә кушма җөмләгә анализ ясау;

-җөмләләрнең әйтелү максаты, интонациясе буенча төрен аеру;

-текстның темасын һәм төп фикерен билгеләү, шулар нигезендә аңа килешле исем кую;

-хикәяләү, тасвирлау, фикер йөртү тибындагы текстларны сөйләмдә куллану;

-әдәпле мөгаләмә таләпләренә туры китереп аралаша белү;

-тасвирлау, фикер йөртү элементлары кергән 90-95 сүзле текстны изложение итеп язу;

-хикәяләү тибындагы сочинение язу;

-сүзләрнең әйтелешен, кулланышын, язылышын истә калдыру: авыру, аз-маз,ата-ана,ашханә, аңлый,әби-бабай, әверелә, әүвәл,балачак, бәла, берничә, борынгы, вакыйга, ватык, гадәт, гомер, дәвам, җәяү, җепшек, җиләк-җимеш, зинһар,иелә, ихтирам, йомры, кадәр, кием-салым, кулъязма, көнбатыш, көнчыгыш, көрәшче, кыйммәтле, мал-туар, мәйдан, мәкалә, могҗиза, мөстәкыйль, нәкъ,охшаш, очсыз, өем, өчпочмак, пәрәвез, рәссам, савыт-саба, сәнгать, сөңге, сурәт, табиб, табигый, таләп, тәкъдим, тәмам, тирә-як, төер, туп-туры, тынгылык, чүп-чар, шагыйрь, шәфәкъ, шыңшый, эшчән, юеш, юньле, юучы, ямьле, ямь-яшел, япь-яшь

 Укучыларның белемен бәяләү системасы

Укучыларның эшчәнлеген бәяләү белемнәрне үзләштерүне тикшерүдә аларны гамәлдә куллана белүгә күчерелә.

Мәгълүмат чыганаклары:

-укучыларның эшләре

-танып белү процессының барышы;

-статистикага нигезләнгән мәгълумат;

-тестлар уздыру нәтиҗәләре;

-портфолио;

Тикшерү алымнары:

-күзәтүләр;

-мөстәкыйль контроль эшләр;

-укучыларның әзер җавапны табуы, ирекле кыскача җаваплары; ачык җавап, үз-үзеңне тикшерүх өчен сораулар куя белү.

Бәяләү критерийлары:

--җавапларның дөрес булуы;

-грамматика кагыйдәләрен куллана белүдә шәхси үсеш;

-әйтмә һәм язма сөйләмнең төгәллеге һәм сәнгатьлелеге үсешендә югарырак баскычка күтәрелү;

-җавапның, уку эшчәнлеге нәтиҗәсендә барлыкка килгән продуктның сыйфаты; нигезләмәләрнең уйланган булуы;мөстәкыйль әйтелгән гипотезаның, аңлатмаларның, язма сөйләм модельләренең дөрес төзелгән булуы, сөйләмнең максатчан оештырылуы

Язма эшләр өчен методик киңәшләр һәм бәяләү критерийлары.

Укучыларның ялгыш ясау ихтималы зуррак булган очракларны алдан искәртү , аларны теге яки бу кагыйдәгә караган сүзләрне дөрес язарга өйрәтү өчен, диктантлар яздырыла.Диктантларның берничә төре бар.

Сүзлек диктанты. Сүзләрне дөрес язарга өйрәтүне күздә тота.Бу төр диктант аерым сүзләрдән генә тора.Укытучы, әйтеп яздыру өчен, укучылар авыр үзләштергән кагыйдәләргә караган мисаллар яки дөрес язылышын кагыйдәбелән тикшереп булмый торган сүзләр сайлый. Сүзләр саны гадәттә 10-20 сүздзн артмый. Диктант өчен предмет рәсемнәре дә кулланырга була. Сүзлек диктанты контроль эш итеп уздырылмый.

Искәртмәле диктант өчен тәкъдим ителә торган текстка алдан, җөмләләп. Грамматик-орфографик анализ ясала. Укучыларның күпчелеге хата ясардай сүз һәм сүзтезмәләргә аеруча игътибар бирелә. Язу өчен авыр булган сүзтезмәләр, җөмлә һәм абзацлар бергәләп тикшерелә, кирәк булган кагыйдәләр кабатланыла. Соңыннан текст әйтеп яздырыла. Язып бетергәч, эшләрнең дөреслеге тикшерелә, ялгышлар төзәтелә.

Сайланма диктантта да, искәртмәле диктанттагы кебек, грамматик формалар алдан искәртелә. Диктант яздырыр алдыннан, аерым кагыйдәгә туры килгән сүзләрнең  дөрес язылышы гына кабатланыла. Текстка анализ ясау тәмамлангач, укытучы аны җөмләләп әйтә. Укчылар аерым кагйдәгә туры килгән сүзләрне генә язалар., Эшнең дөреслеге телдән яки язмача тикшерелә.

Күрмә диктант текстны укучыларның алдан тактага язылган хәлдә яки китаптагы вариантын күрүенә һәм сүзләр, җөмләләр язылышын хәтердә калдыруына нигезләнгән. Текст башта эчтәлеге һәм аерым сүзләр, сүзтезмәләрнең дөрес язылышы ягыннан тикшерелә. Аннан бу текстны укучылар аеруча игътибар белән кабат укыйлар.Текст әйтеп яздырыла, соңыннан укучылар үз эшләренең дөреслеген тикшерәләр.

Хәтер диктанты түбәндәгечә яздырыла: укучылар хикәя яки шигырьне өйдә кат-кат укыйлар, ятлыйлар. Бу текстны диктант итеп язачаклары алдан искәртелә. Шушы әзерлек эшләре үткәрелгәч, укучылар аны яттан язалар. Сәңыннан укучылар үз эшләренең дөреслеген тикшерәләр.

Иҗади диктант укучыларның иҗади эшчәнлеген үстерү, аларны бәйләнешле сөйләм төзергә өйрәтү максатыннан уздырыла. Укучылар терәк сүзләр, берәр  картинадан репродукция һ.б. буенча билгеле бер темага мәгънә ягыннан үзара бәйләнешле җөмләләр уйлыйлар. Уйланган җөмләләрнең иң уңышлылары сайлап алына, Соңыннан бу җөмләләрне укытучы яки аларның “авторлары” класска әйтеп яздыра. Иҗади диктантта текстның кайбер сүзләрен икенче сүзләр белән алыштырырга, җөмләләргә өстәмәләр ясарга яки аларның төзелешен үзгәртергә мөмкин. Бу очракта укытучы текстны җөмләләп укый, укучылар, үзгәрешләр кертеп яза баралар.

Аңлатмалы диктант текстына моңа кадәр өйрәнелгән сүзләр һәм тел күренешләре генә кертелә. Башта укытучы текстны җөмләләп  әйтеп яздыра, соңыннан, язып бетергәч, укучылар теге яки бу сүз һәм сүзтезмәнең нинди кагыйдә нигезендә  язылуын аңлаталар.

Ирекле диктант изложениегә әзерлек эшенең бер этабы булып тора. Бу диктантны язганда, укучылар текстның эчтәлеген үз сүзләре белән язалар, ягъни җөмлә һәм сүзләрне “ирекле” рәвештә сайлыйлар. Башта текстның эчтәлеге ачыклана, диктантны язу юллары аңлатыла. Аеруча кирәк булачак кагыйдәләр кабатлана. Текст өлешләп укыла – 1әр өлешнең эчтәлеген укучылар үз сүзләре белән язалар. Һәр өлеш 3-5 юлдан тора. Укытучы текстны бер генә кат укый. Укучы диктантны текст сүзләре белән дә яза ала, ләкин текстка уңышлы үзгәрешләр кертү хуплана төшә.

Контроль диктант, укучыларның аерым теманы һәм өйрәнелгән материалны үзләштерүен тикшерү өчен, чирек ахырында, яртыеллык һәм уку елы ахырында яздырыла. Билгеле бер тема буенча яздырыла торган контроль диктантта шушы темага караган сүзләрнең күбрәк булуы шарт. Йомгаклау характерындагы контроль диктант текстында барлык сүзләрнең 60%ы өйрәнгән орфограммалардан торырга тиеш. Бу класста өйрәнелмәгән орфограммалы сүзләрнең диктант тестына кертелмәве уңышлырак була. Андый сүзләр була калса, алар тактага язылырга һәм мәгънәләре аңлатылырга тиеш.

        4класста контроль диктант текстларының сүзләр саны түбәндәгечә алына:

I яртыеллык- 55-60 сүз

II яртыеллык- 65-70 сүз

Изложениеләр өчен текстларның күләме 15-20 сүзгә артыграк була

Контроль диктант текстына карата 1-2 грамматик бирем дә тәкъдим ителә.Грамматик биремнәр III класста һәм II класста өйрәнелгән грамматик-орфографик материаллардан чыгып төзелә.

Күчереп язуны бәяләү критерийлары.

1. Хаталары булмаган, төзәтүләрсез эшләнгән эшкә “5” ле билгесе куела
2. 1-2 хата һәм 1 төзәтелгән хата булса, “4”ле билгесе куела.
3. 3 хата һәм 1 төзәлелгән хата булса, “3” ле билгесе куела
4. 4 хата һәм 1-2 төзәтелгән хата булса, “2” ле билгесе куела

Диктантларны бәяләү

1. Хаталары булмаган, төзәтүләрсез эшкә “5” ле билгесе куела
2. 3 хатага (ике орфографик һәм бер пунктуацион хата; бер орфографик, бер грамматик, бер пунктуацион хата; бер орфографик һәм ике пунктуацион хата һ.б) “4” ле билгесе куела.
3. 5 хатага (ике орфографик һәм өч пунктуацион хата; ике орфографик, бер грамматик һәм ике пунктуацион хата булса һ,б,) “3” ле куела
4. 12 хатага кадәр “2” ле билгесе куела (6 орфографик, 3 грамматик һәм 3 пунктуацион хата; 5 орфографик, 2 грамматик һәм 5 пунктуацион хата булса һ.б.)
5. 12 хатадан да артып китсә “1” ле билгесе куела

Изложение һәм сочинениене бәяләү

1. Эчтәлек дөрес һәм эзлекле ачылса; җөмләләр граммтик яктан дөрес төзелсә; хаталар булмаса яки 1 хата җибәрелсә (орфографик, грамматик, пунктуацион, стиль, фактик, логик хаталарның берсе генә булса) “5” ле билгесе куела.
2. Эчтәлек дөрес ачылып, эзлеклелек сакланмаса, 3 хата (орфографик, грамматик, пунктуацион, стиль, фактик, логик хаталарның бары тик 3се генә) булса “4” ле куела
3. Текстның төп эчтәлеге нигездә бирелеп тә, эзлеклелек сакланмас, стиль, логик яктан төгәлсезлекләр булса, 6 хата (орфографик, грамматик, пунктуацион, стиль, фактик, логик хаталар) җибәрелсә “3” ле куела
4. Эчтәлек дөрес һәм эзлекле ачылмаса, 12 хата (орфографик, грамматик, пунктуацион, стиль, фактик, логик хаталар) китсә “2” ле куела

Сүзлек диктантын бәяләү критерийлары

1. Хаталар булмаган эшкә “5” ле куела
2. 1 хата, 1 төзәтелгән хата булса, “4” ле куела
3. 2 хата, 1 төзәтелгән хата булса, “3” ле куела
4. 3-5 хатага “2” ле куела
5. 6 хатадан да артып китсә, “1” ле куела

Тестларга куелган таләпләр

Һәр темадан соң үткәрелә торган тематик тестларга 7-15 минут. Йомгаклау тестларына 40-45 минут вакыт бирелә

Тестлар түбәндәгечә бәяләнә:  

“5” ле – 95-100% үтәлсә

“4” ле – 80- 94 % биремнәргә җавап бирелсә

“3” ле – 51-79% биремнәр үтәлсә

“2” ле – дөрес җавап 51% тан ким булса.        

Татар теленнән укыту -тематик планлаштыру

       Предмет: Татар теле

Класс: 4

Укытучы: Гатауллина  Гөлназ Рахиман кызы

Дәрес саны: барысы  102 сәг.;   атнага 3  сәг.

План буенча  теманы йомгаклау тестлары -13

Контроль диктант -4

Административ контроль эш-1

Б.с.ү-8

Диктантлар  -4 (аңлатмалы, искәртмәле)-

Дәреслек: Татар теле 1 кисәк, 2 кисәк дәреслек  4 сыйныф И.Х Мияссарова, К.Ф. Фәйзрахманова  “ Мәгариф- вакыт” нәшрияты 2014 ел  

Календарь – тематик план      

Кулланылган әдәбият:

1.Татар теле 1 кисәк, 2 кисәк дәреслек  4 сыйныф И.Х Мияссарова, К.Ф. Фәйзрахманова  “ Мәгариф- вакыт” нәшрияты 2014 ел  

2. И.Х Мияссарова, К.Ф. Фәйзрахманова   Татар теленнән  мөстәкыйль эш дәфтәре    “ Мәгариф- вакыт” нәшрияты 2014 ел  

3. И.Х Мияссарова, К.Ф. Фәйзрахманова Методик кулланма.       “ Мәгариф- вакыт” нәшрияты 2014 ел  

4. Диктантлар җыентыгы

5. 1-4 сыйныфлар өчен язма эшләр Казан 2009