Методиктиг суме: "Тыва дыл кичээлинге 3-ку класска ажыглаар чижек тестилер"
методическая разработка (3 класс) по теме

Ондар Розалия Александровна

Методиктиг суме: "Тыва дыл кичээлинге 3-ку класска ажыглаар чижек тестилер"

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл metodiktig_sume_3_ku_klass_tyva_dyl.docx48.57 КБ

Предварительный просмотр:

3-KY КЛАССКА АЖЫГЛААР ЧИЖЕК ТЕСТИЛЕР

  1. Шулуктун адын айтыр.

Оорунчуун,оорунчуун — ооренир хун келди. оорум-биле кады ооренийн, ооренийн.

а)        "Сентябрь бирээ";

б)        "ооренип кирдим".

  1. Бердинген одуругларнын автору кымыл?

Чараш чечек каастап шыпкан чайлагларга, шынааларга чаагай чыттыг чечек сузуп, чайны хоглуг эрттирдивис.

а)        Чооду Кара-Куске;

б)        Степан Сарыг-оол.

  1. Степан Сарыг-оолдун "Ураннын школага белээ" деп чечен чугаазында Уран бичии демир хааржаанга долдур чуну школазынга эккелгенил?

а)        кадырган чечектерни;

б)        кадырган бурулерни.

  1. Тыва Республиканын найысылалын айтыр.

а)        Туран;

б)        Кызыл.

  1. Тыва Республиканыц ыдык ырындан алган узундунун одуруунда каапкан состу тывар.

.

Тооруктуг долгай тандым ... ,    тодар-ла мен.

 Тос-ла чузун малымайны доруктурза байыыр-ла мен.

а)        эргизимзе;

б)        долганзымза.

  1. Дараазында одуругларны кым деп авторнун шулуунде! алган-дыр?

Тыным болган

Тыва черим турбаан болза,

тывызыкзыг

тыва чонум кайыын кээрил? Хорек-чурек

хоннун чазап, хей-аът киирер хоомейжинин

хоглуг ырын кымнар ырлаар?

а)        Екатерина Танова "Тыва черге йорээл";

б)        Салчак Молдурга "Тывам".

  1. Деспил-оол Санчынын "Тыва дылым" деп шулуунде! алган узундунун одуруунда каапкан состу тывар.

Тыва дылым — терээн дылым,

 дыннап покпес мерген дылым.

Бодал чокка сакпай эдип, ... камнаар дылым.

а)        бокталдырбас;

б)        хирлендирбес.

  1. Салчак Чигжиттиц чечен чугаазындан алган созуглелде кайы холдун дугайында чугаалап турарыл?

... Холдуц кужу хей-ле турган ийин. Аал коданы хире холчуктун бир талазында уруглар эштид турда, оске талазында суг куштары таваар салдап чоруур. Кастар, одуректер, дуруяалар мал аразында холуй, оор-оор оъттап чоруур.

а)        Мешкен-Хелдуц дугайында;

б)        Сут-Хелдун дугайында.

  1. Мешкен-Хвл соолгу уеде канчап барганын айтыр.

а)        Кастар, одуректер, кууларнын саны ковудээн, оларнын ыянгылыг ырылары дынналып турар.

б)        Кастар, одуректер, кууларнын саны эвээжээн, оларныц ыянгылыг ырылары дынналбастаан.

  1. Владимир Серен-оолдуц "Эптиг кижилер" деп чечен чугаазындан алган сезуглелде кандыг ажыктыг казымал байлак дугайында чугаалап турарыл?

... Те, чуцманыц унгурлендир уттеп алгаш, чыглып турган кок-кызыл хаялары ажыг амданныг ... болган.

а)        дус;

б)        кужур.

  1. Степан Сарыг-оолдуц "Улуг-Хемим" деп шулуглелинден алган узундунун одуруунда каапкан состу тывар.

... ай чурукчувус шевер чажыт холу-биле хемнер эрии, эзим, сында хевис аргып эгеледи.

а)        сентябрь;

б)        декабрь.

  1. Георгий Скребицкийниц "Кус" деп чечен чугаазында Чурукчу Кус арыгже чорупкаш, хадыннарны кандыг он-биле будааныл?

а)        алдын-сарыг;

б)        кызыл-хурен.

13.        Монгуш Кенин-Лопсаннын "Кустуц маадыры" дег шулуунде кандыг катты кыштыц соогун тоовас, маадыр дег турарын айтыр.

а)        киш-кулааны;

б)        ыт-кадын.

  1. Байкара Хевенмейнин "Куску хову" деп шулуунден алган узундунун одуруунда каапкан состу тывар.

Хулер-хулер арыннарлыг

куску ажыл ...

дунну, хунну эскербейн,

— Дурген-не — деп чаржып турар.

а)        ишчилери;

б)        маадырлары.

  1. Дараазында одуругларны чуу деп шулуктен алган-дыр?

Картошканы казып турда, кандыызы-даа коступ келир: Хаван, адыг, сарбашкын дээш, каттырынчыын кандыг дээрил!

а)        "Картофель";

б)        "Кайгамчыктыг картошкам".

  1. Салим Суруц-оолдуц "Чанган куштар" деп шулуунден алган узундунуц одуруунда каапкан сестерни айтыр.

... булут-даа чок, аштап каан дег, кылац туру. Санап четпес эцме-тикчок чанган куштар ында чору.

а)        ак-кек дээр;

б)        ак-кек кудай.

  1. Тывызыктыц шын харыызын тывар.

Хем-хемниц бажында кегдигир кара буура, даг-дагныц бажында талыгыр кара буура.

а)        туман;

б)        будут.

  1. Олег Саган-оолдуц "Куску аргага" деп чечен чугаазында кузун кандыг ыяштарныц бурулери баштай дужуп эгелээрил?

а)        пештерниц, шивилерниц;

б)        дыттарныц, хадыцнарныц.

  1. Тывызыктыц шын харыызын тывар.

Дээрде тепкииштиг, ховуда кокпалыг.

а)        доос-кара;

б)        ээремчик.

  1. Олег Саган-оолдуц "Куску аргага" деп чечен чугаа-зындан алган сезуглелде каапкан свету айтыр.

... Пештерниц бирээзиниц бажында ... олурупкан, сувур хаайы-биле бир тоорукту карттап, оон сайын ол-ла черинге уруцнеп чип олурган.

а)        диин;

б)        кээрген.

  1. Дараазында созуглелди кым деп авторнун, чуу деп чечен чугаазындан алган-дыр?

... А тоглап дужуп турар бурулер аялга чок бе? Шала оожум хат-салгынга боолденген бурулернин сылдыраан даажы дыыжы  кижинин кулаанга бир-ле хогжум болбазыкпе. Ол чацгыс эвес, хой-хой бурулер хары угда улай улай дужуп турда ындыг. Бурулер, бурулер. Кайнаар-даг баарга, сустуме бурулер.

а)        Чап Чулдум "Куску сесерлик";

б)        К-Э.Кудажы "Орай кус".

  1. Олег Саган-оолдун "Куску аргага" деп чечен чугаазында чуу деп дириг амытаннын дугайында чугаалап тура-рыл?

... Холдарында тоорукту диштери-биле казыырга, оон хавыктары каранайндыр чаштагылап, дызырткайндыр бадып турган.

а)        кээрген;

б)        диин.

  1. Хуулгаазын тоолду тывар.

а)        "Койгун биле Бору";

б)        "Алдан ала чылгылыг Алаадай-Мерген";

  1. Авторлуг тоолду тывар.

а)        "Yш чуу л эртемниг оол";

б)        "Дилгижек".

  1. Алдан ала чылгылыг Алаадай-Мерген чылгызын суггарып чорааш, кымга таваржы бээрил?

а)        Амырга-Мооска;

б)        Чылбыга-Кадайга.

  1. Чылбыга-Кадайны кым тиилээрил?

а)        Алаадай-Мерген;

б)        Балдыр-бээжек оглу.

  1. Кызыл-Эник Кудажыныц "Дилгижек" деп тоолундан алган созуглелде каапкан состу тывар.

11

... Шугум чазаарынын мурнунда шыгаар, шуугаарынын мурнунда боданыр болгай, дунмам. Хамык амытаннарнын чиири кадар-оъдун база азырап остуруп турар ... мен. Удавас тракторлар келир, ууттунмас дужуттуг тараа база остурер мен. Сени коорге, харын солгуустеп-ле чоруур.

а)        даг-дыр;

б)        хову-дур.

  1. Yш чуул эртемниг оол шыдыраага ооренип алгаш, огнун улузунга чуну бээрил?

а)        ужен чылгызын;

б)        ужен ошкузун.

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Хат улуг-даа болза, хаяны угбас, хаан бай-даа болза, эдинге ...

а)        ханмас;

б)        покпес.

  1. Чап Чулдумнуц "Тараанын тывылганы" деп тоолчургу чугаазында экер-эрес ядыы эр оске чурттан тараа урезинин канчаар эккелгенил?

а)        Данза соруулунга чажырып эккелген.

б)        Дыргактарынын аразынга тырып алгаш, эккелген.

  1. Кайы тоол тыва улустун тоолу болурул?

а)        "Yш чуул эртемниг оол";

б)        "Чалгаа Богданка".

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Дамырактар чыылгаш, ... болур, тарамыктар чыылгаш, куш болур.

а)        хол;

б)        хем.

  1. Степан Сарыг-оолдуц "Кыжын" деп шулуунден алган узундунун одуруунда каапкан состу тывар.

Хоюннады бургеп-бургеп, "кодан-майык" ... кээр. Дашкаар унгеш, ору коорге, даамай харлар арынга дээр.

а)        чаап-ла;

б)        уруп-ла.

  1. Леонид Чадамбаныц "Ивижилер" деп чечен чугаазында иви малдын кыжын чиир чемин айтыр.

а)        шулун;

б)        сиген.

  1. Дараазында одуругларны кымныц шулуунден алган-дыр?

Кыштын черле кылбазы чок: хыраа безин сонга хээлээн. Крышалыг бажыцнар-даа кыштын чанын эдергештин, кылын харны энчек кылып, кырын шыва тыртып алган.

а)        Байкара Хевенмей "Кыш";

б)        Степан Сарыг-оол "Кыжын".

  1. Тывызыкта каапкан состу айтыр.

Соокта — шил-ле. Чылыгда — ... .

а)        хем-не;

б)        хол-ле.

  1. Олег Сувакпиттин чечен чугаазындан алган узундуде каапкан состу айтыр.

... хенертен алгырыпкан соонда, сонганы бичии думчуу-

биле ийи-уш соктагылааш: "Ат болдум!" дээнзиг, ынаар-ла багайтыр ужуп бадыпты.

а)        бора-хокпеш;

б)        бора-шиижек.

  1. Тывызыктын харыызын тывар.

Ужуп чорааш, ыыттавас, удуп чыткаш, ыыттавас, оттуп келгеш, моореп унер.

а)        хыраа;

б)        хар.

  1. Делегейде эн-не хой куштарны айтыр.

а)        бора-хокпештер;

б)        кызыл-хоректер.

  1. Шулуктээн одуругда каапкан состу тывар.

Чоон ыяштыг арга кезип, Соок-Ирей базып -ла каан. Шивилерге ... баглап, шимеп, дерип каастап чораан.

а)        белек;

б)        чинчи.

  1. Шаанда тыва чон Шагааны каш хонук байырлап чорааныл?

а)        бир хонук;

б)        уш хонук.

  1. Шагаа уезинде бичии кижилер канчаар чолукшуур, мендилежир турганын айтыр.

а) Ийи холун бурунгаар сунгаш, узеш кылынгаш, улуг кижиниц ийи холунуц адаан дозуп алыр.

б) Ийи холун бурунгаар сунгаш, узеш кылынгаш, улуг кижиниц ийи холунуц кырынга салыр.

  1. Монгуш Кенин-Лопсанныц чечен чугаазындан алган сезуглелде каапкан состу тывар.

Аъттыг кижи ... унген болза, аъдындан албан дужер. Таалында ап чораан аъш-чеминиц дээжизин оран ээзинге, тацды-сыннар ээлеринге чалбарып, дорт чукче хунгээр эрги лдир чажып ёзулаар чацчылдыг турган.

а)        арт кырынга;

б)        даг кырынга.

  1. Тыва календарьда каш чыл барын айтыр.

а)        он бир;

б)        он ийи.

  1. Тыва календарьда Чаа чыл колдуунда кайы айдан эгелээрил?

а)        январь;

б)        февраль.

  1. Тываларныц 5 эргилделиг 12 чылдардан тургустунган календарында бир улуг эргилде каш чыл болурул?

а)        алдан;

б)        чеден.

  1. Бир чыл каш чыл болгаш катап эргилерил?

а)        12 чыл;

б)        11 чыл.

  1. Тыва календарь чуу деп дириг амытандан эгелээрил?

а)        куске;

б)        хаван.

49.        Леонид Чадамбаньщ "Школада" деп шулуунден ал-
ган узундуну
н одуруунда каапкан состу айтыр.

Башкызынын солун домаан магадааштын туруп алдым. ... чедир саннар бодаан, шулук номчуп, ырлап турган.

а)        онга;

б)        чуске.

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Эртинени черден казар, эртемнерни номдан ...

а)        алыр;

б)        тывар.

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Шугум чазаарда шыгаар, шуугаар бетинде ...

а)        миннир;

б)        боданыр.

  1. Дараазында сезуглелди кым деп авторнун, чуу деп чечен чугаазындан алган-дыр?

... Нинаныц шарып алган номнары болгаш хапта чеми шырыш аразында ол хевээр чыдып калган. Чуге дээрге демги оол коруп турда, оларны ап алыр болза, Нинага кончуг ыянчыг болур болгай.

а)        Тюлюш Кызыл-оол "Сашаныц дужу";

б)        Аркадий Гайдар "Арын-нуур".

  1. Экер-оол Кечил-оолдуц шулуунден алган узундунуц одуруунда каапкан состу тывар.

Бажын чайгаш, номче коргеш, "Барбас мен" деп удур имнээн: - Бодалганы ыяап харын амыраар мен.

а)        бодап алгаш;

б)        бодум бодааш.

  1. Монгуш Эргептин "Ийи алышкы" деп чечен чугаазында алышкыларнын аттарын тывар.

а)        Эчис-оол биле Онер-оол;

б)        Эрес-оол биле Экер-оол.

  1. Улегер домакта каапкан состу айтыр.

Эжишкилер ... эртине дагны тургузар.

а)        найыралы;

б)        эптии.

  1. Дараазында созуглелди кымнын, чуу деп чечен чугаазындан алганын тывар.

... Чогаадыгны канчаар бижиир аайын тыппайн, ол урле боданып олурган. Кичээл орту кире берген. А Кызыл: Уруг чогаадыгны доозар дей берген. Думчукка тулганда бызаа сугжу дээн ышкаш, караанын ужу-биле Кызыл-Уругнун чогаадыын будуу коруп, состернин, домактарнын туружун солуп, утказын шала оскертип, дуву далаш-биле дужуруп бижип кирипкен.

а)        Монгуш Эргеп "Хараар Коля";

б)        Шангыр-оол Суван "Чогаадыг".

  1. Дараазында одуругларны кымнын шулуунден алган -дыр?

Ажыл шупту хундуткелдиг, аар, чиик деп ылгалы чок.

Ажыдыышкын, тиилелге алдын дулгуур  мергежил ол.

а)        В.Сагаан-оол "Ажыл кижээ кадыкшыл бээр";

б)        Ю.Кюнзегеш "Ажыл".

  1. Юрий Яковлевтин "Чуу чокта кижи чурттап шыдавазыл?" деп чечен чугаазындан алган созуглелде каапкан состу тывар.

Чуу чокта кижи чурттап шыдавазыл? Агаар чокта. Суг

чокта. Хлеб чокта. Оон ынай кижи                 чокта, чурттап

шыдавас.

а)        алдар-ат;

б)        куш-ажыл.

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Кежээнин мурнунда - ... Чалгааныц мурнунда — кочу.

а)        мактал;

б)        хунду.

  1. Созуглелди кым деп авторнуц кайы чечен чугаазындан алган-дыр?

... Чээргеннээр, бызаа кадарар, суглаар; анай, хураган ыдар, тудар; арбай, тараа хоорар, соктаар дээш ажыл, хулээлген улам немежип-ле турар.

а)        Степан Сарыг-оол "Дуза када бергеним";

б)        Салим Суруц-оол "Сигенчилер".

  1. Тывызыкты тывар.

Сап-сайтык шаандан чугурук. Сып-сыйтык сыындан чугурук. Кулугурнун холу чолдак — кудургай куду маны чок.

а)        кодан;

б)        дилги.

  1. Александр Даржайныц "Ава" деп шулуунде ава кижини чуу чувеге демейлээнил?

Ажы-телдун чурээн чылдыр ава дээрге ... алдын. Хуннун изиг херелинден кужур ие холу чылыг.

а)        Ай дег;

б)        Хун дег.

  1. Улегер домакта каапкан состу тывар.

Булут аразында хун караа чылыг. Улус аразында авам караа ...

а)        чымчак;

б)        хоюг.

  1. Дараазында одуругларны кым деп авторнун, чуу деп шулуунден алган-дыр?

Бо-ла чорааш каяа-даа бодап келгеш, мактап ханмас, базым санай изин коорум магаданчыг хол бар ийин.

а)        А.Даржай "Ава";

б)        Б.Хевенмей "Ием холу".

  1. Алексей Арапчорнуц "Частыц хулумзуруу" деп шулуунден алган узундунуц одуруунда каапкан состу тывар.

18


19

Анай-хаактар

айлан-куштар чаржып ырлаан. Чылаан чернин тыныжынга чымчак салгын чуктеп келген.

Уран чараш уян частыц хоглуг уну холзеп унду.

а)        сыргаланган;

б)        чечектелген.

  1. Михаил Пришвинниц "Изиг тулук уе" деп чечен чугаазындан алган созуглелде частын кайы уезин бижип турарын тывар.

... Ховуларда хар эрип турзажок, арыг иштинде ол ам-даа сыртыккылаштыр огбее берген чум хевээр чыдар, бу-дуктарда хевенгилештир астына берген коступ турар. Ынчангаш ыяштар харга туттуруп бастырбышаан.

а)        орай час;

б)        эрте час.

  1. Александр Купринниц "Кара-баарзыктар" деп чечен чугаазында кара-баарзыктарнын эрги бажынчыгаштарын кандыг кушкаштар ээлеп, чурттап турганнарыл?

а)        бора-шиижектер;

б)        бора-хокпештер.

  1. Дараазында одуруглар кым деп авторнун, чуу деп шулуунден алдынганыл?

Бойдузувус камгаланар, болчукчу бооп кадарынар. Тетчеглекчи кижилернин дегерезин туткуланар.

а)        Антон Уержаа "Эртинем хей";

б)        Чооду Кара-Куске "Хурээлелди камгалацар".

69.        Созуглелди кымныц чечен чугаазындан алган-дыр?

... Бойдустун эц угаанныг толу болур кижи амытан эрте-бурун шагдан бээр торээн бойдустун кежиин четтирип, ону амыдыралга ойлеп, камныы-биле ажыглап чораан. Чугле хунун бодаар чорук оларга турбаан. Шаанда тыва араттар ан-кушту кажан, канчаар аннаарын билир чорааннар.

а)        Екатерина Танова "Кижи — бойдустуц толу";

б)        Серээ Хертек "Инек-даш".

70.        Олег Саган-оолдун "Оол биле кушкаш" деп чечен
чугаазында хензигие шиижекчигешти оол кандыг куштан
камгалап каарыл?

а) эзир;

б) хартыга.

  1. Чап Чулдумнуц "Хуулгаазын куштарым" деп шулуунде эц улуг ховар кушту айтыр.

а)        дас;

б)        тогдук.

  1. Тывызыкты тывар.

»

Турум чылгымныц дуюу чок, турган черинин оъду чок.

а)        куштар;

б)        балыктар. '

  1. "Маадырлыг чорук" деп чечен чугаада Настя орттен совхозтун каш бызааларын камгалап алырыл?

а)        55;

б)        56.

  1. Бойдус камгалалынын дугайында чечен чугаанын адын тывар.

а)        М.Кенин-Лопсан "Муцгашталган балыктар";

б)        Л.Чадамба "Часкы тарылга".

8


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Тыва дыл кичээлинге ангы- ангы хевирлерлиг оюннарны ажыглаары

Чангыс состерден хой состерни тывар:Чогаалчы: ал, аал, аалчы, чолаачы, чыл, Чылаа, чал....

Методиктиг суме: "Тыва дыл кичээлинге 4-ку класска ажыглаар чижек тестилер"

Методиктиг суме: "Тыва дыл кичээлинге 4-ку класска ажыглаар чижек тестилер"...

тыва дыл кичээлинге ажыглаар карточкалар

Карточкалар дузазы-биле бот тускайлан билиин хынаарынга дузалыг...

Эге класска пейзаж бижидип өөредирде чаа аргаларны ажыглаары

Чаа стандарттың негелделеринге дүүштүр эртемден дашкаар түңнелдерни (метапредметные результаты) чедип алырынга чаа  аргалар  улуг ужур-дузалыг, чүге дээрге ук аргалар уругларның боданыр чору...

3-ку класска тыва дыл кичээлинге "Домак дугайында ниити билиг" деп темага хыналда ажыл.

Бо материал 3 ку класстын уругларынын домак дугайында ниити билиин хынаарынга ажыл....

2-ги класска тыва дыл кичээлинде ажыглаар карточкалар

2-ги класска тыва дыл кичээлинде ажыглаар карточкалар...

Эге школага тыва дыл болгаш номчулга кичээлинге уругларнын аас чугаазын сайзырадырынга методиктиг сумелер

Эге школага номчулга кичээлинде уругларнын аас чугаазын сайзырадырынга методиктиг сумелер...