класс шагы "Хулумзуруг-сеткил эми"
методическая разработка (2 класс) на тему

Саая Хорагай Михайловна

Тема:  Хулумзуруг – сеткил эми.

Сорулгазы: 1.Чаагай сеткилдин, чараш чаннын чазык хулумзуругнун

                         ачы-дузазын билип   алыр.

                                  2.тывынгырын, сагынгырын, даап бодаарын сайзырадыр.

                                  3. оскелернин оорушкузун улежип билиринге

                                         чанчыктырып  кижизидер

         Дерилгези: хулумзуруг кирген чуруктарлыг слайдылар, чечек чуруу, проектор.

 Чорудуу:

I.Организастыг кезек:

2.Шупту тура халчып келинерем. Аалчылыр-биле мендилежиптээлинерем.

  • Чаа, аалчылар-биле экиилештивис. Ам бодум-биле таныштырайн. Мен Э-Б школазындан хулумзуруг-биле кады силерге аалдап чедип келдим. Богунгу клазывыс шагында чунун дугайында чугаалажыр-дыр бис, сорулгаларны даап бодап салынарам, уруглар.
  • Шын-дыр, ынчангаш бистин богунгу клазывыс шагынын темазы: «Хулумзуруг – сеткил эми».

Богунгу клазывыс шагында хой-хой солун чуулдерни билип алыр бис.

Бистин богун чедип алыр сорулгавыс бо-дур.  Чуну билип алыр, ооренип алыр ужурлуг бис.

                       1.Башкы номчуур – Чаагай сетклдин чазык хулумзуругнун ачы-дузазын билип, оскелернин оорушкузун улежип ооренип алыр бис.

                       2.Уруглар номчуур.

                            II. Чаа тема.

  • Бо хулумзуруп турар хунчугешче коргеш канчап баар-дыр силер,уруглар?
  • Кижи боду безин билбес хулумзуруксей бээр, оорунчуг чиик, аянныг болу бээр ышкажыл.
  •  А силер  кажан хулумзуруур, каттырар-дыр силер? (Мактаарга, ада-иези чассыдарга, байырлалдар уезинде).
  • А мен база ооруур мен. Мен силер шуптунар чараш, кадык  озуп, бо класста ооренип кээп турарынарга кончуг ооруур мен. Силер ышкаш чараш уруглар-биле ажылдап чоруурумга база ооруур мен. Силернин чазык чараш хулумзуруунер коргеш ооруп тур мен.  Силерже хулумзуруп алгаш туруксаам кээр-дир. Силерни коргеш-ле ооруур-дур мен.
  • Моорей.

         Ам кымнын эн-не чараш, шын хулумзуруп билирин илередип, моорейден      эрттириптээлинер.

        Мен часкапкаш, домак чугаалаптар мен. Домакты чугаалаптарымга силер бот-боттарынарже корунгеш хулумзуруур силер. Тиилекчини база боттарынар ундурер силер

  • (часкааш). Кандыг – кончуг чараш  эки уруглар,  оолдар бисте ооренип турар чоор!
  • Эр-хейлер! Бот-боттарывысче хулумзуруп коорувуске дыка эки-дир бе?
  • Чаа, ам кым эн-не чараш, эки хулумзурду чээ, туннеп корунерем. (шупту).
  • Мен база шупту кончуг чараш хулумзуруур улус-тур силер, деп бодап тур мен.
  •  Диалог
  • Ам силернин хулумзуруунер коорге кончуг чараш-тыр. Кижиже хулумзуруп коорге безин дыка эки. Ам хулумзуруп чугаалажып корээлинерем.

Бээр, мээн чанымче 1 оол, 1 уруг челип келинерем. Силер бот-боттарынарже хулумзуруп, чараш шын кылдыр чугаалажып корээлинер:  -Экии

                                   -Экии

                                  - Кандыг кончуг чараш платьелиг кижи боор сен?

                            - Четтирдим. Сээн джемперин база дыка-ла чараш-тыр.

                            -Четтирдим.

                 -Бот–боттарынарже хулумзуруп, каттыржып чугаалажырга эки-дир бе? Ийе Кижи ооруп, оске эштери-биле ынчаар чугаалажыксай бээр. Эр-хейлер!

                                             Викторина

- Ам самбырада  силерже бо чуу хулумзуруп алган коруп турар чоор? Ол бомбук силерден дуза дилеп, хулумзуруг, каткы дугайында  билиглер-биле анаа дузалаарынарны идегеп манап турар. Бо стол кырында халбаннар чыдар, оларнын артында айтырыгны номчупкаш, кончуг шын харыылапкаш бомбуктун кыдыынга кыстырып каар болза деп силерже корнуп алган хулумзуруп турары ол.

  1. Чуу деп каттырынчыг, бичии уруглар теледамчыдылга билир силер? (Ералаш)

- Чуге ындыг каттырынчыг теледамчыдылганы кылып, коргузуп турар  деп бодаар силер? (Улус каттырзын дээш, оорзун дээш , оорушкулуг , канн-кадык, хоглуг чурттазын дээш).

  1. Чаш опея каш айлыында хулумзуруп эгелээрил? Силер хайгаарап корген силер бе? (2 айлыында)
  2. Циркте уругларны каттыртыр кижини кым дээрил? (клоун)
  3. Кижинин будун кажан «каттырып» турар деп чугаалажырыл?
  4. Кижи бодун каттырып тур мен деп билбейн кажан хулумзуруп, каттырарыл?

-Айтырыгларга кончуг кичээнгейлиг харыылаар уруглар-дыр силер. Эр-хейлер. Ам самбырада бомбук эвес, чуу унуп келди? (чечек)

-Харыылаарынар дээш четтирдим, силерге хулумзуруг белекке берип тур мен. (смайликтер бээр)

Беседа Слайдыларда хулумзуруглуг чуруктар.

  • Чараш чечекти бистер тарып алдывыс. Хулумзуруг дугайында солун чуулден чугаалап берейн уруглар. Эртемдээннернин шинчилээни-биле алырга Кайы класстын уруглары хой ойнап, хоглуг чугаалажып турар болдур, ол класстын чечектери частып, чараш озер болуп турар-дыр. Амгы бо уеде бистин чечектеривис ооруп, хулумзуруп турарлар.
  •  Кезээде хулумзуруп чоруур Кижи чараш, аныяксыг, онгур арынныг болур ышкажыл. Оон ынай хулумзуруг, каткынын ажык-дузазын корээлинер.

 

  • кымнын бажынында хой хулумзуржуп, каттыржып турар болдур, оон агаары арыг, чаагай, микробтар чок болур ышкажыл.
  • Кым-на чазык чаагай хулумзуруп чоруур болдур, оон чугле арны чараш онгур эвес, окпези, буурээ, баары, нервилери кадык болур деп эртемдээннер чаа ажыдыышкыннарны кылган.
  • Кижинин 1 минута иштинде каткызы кижинин назынын 5 чыл узадып турар деп база турар. Хулумзуруп чоруурунарга ол силерге катап оорушку болуп эглип келир. Ынчангаш чазык хулумзуруп, оорушкуну оскелерге оргуп чорунар.

Найыралдыг кожалар (чуруктар)

Найыралдыг кожалар чурттап чораан иргин. Бир-ле эртен  оларын бирээзи солагай буду-биле чер базып туруп келген чувен иргин. Ол шала частып чадап дашкаар унуп келген, а кожазы ону коруп кааш, менче хорадап турар деп бодааш кожазынче хорадаксап корген.  Олар эки-эвилен ээлдек состерни-даа уту каапканнар. Бистер ол эвилен-ээлдек состерни сагындырып найыралдаштыраалынар. Эвилен-ээлдек  бо кожаларны найыралдыг болдуруптар хуулгаазын состерден чугаалаптаалынар. Олар хуулгаазын состерни сактып келгеш бот-боттарынче хулумзуруй бээри чадавас. ( четтирдим, эки эртен-биле, экиивенер, менди-чаагай, байырлыг че, буруулуг болдум, аас-кежиктиг ак орукту кузедим.) (Кожалар каттыржы бээр).

Танцы      

  • Чаа ам бо клазывыс шагынга Моорей эрттирдивис бе? А  чуу артып кагды?  (танцы)
  • Танцылаксап тур силер бе? Шупту долгандыр туруптунар че. Ам мени оттунуп кандыг шимчээшкин кылыр болдур ону доп-домей кылдыр оттунерин кызыдар силер. (танцы 2-3 мин.)
  • Чаа, танцылаарга хоглуун, экизин корбес силер бе. Ам олуттарынарже олуруптунар че.

Ада-ие

- Ооруп танцылап тур бис. Оорушкуну-биле Кижи улежип чоруур. Ам бисте ава аалдап келген. Бистер оон оорушкузун улежиптээлинер.

- Мен дыка-ла ооруп тур мен.  Мен силер-биле оорушкум  улежиксеп тур мен. А мен оорушкулеримни база силерге чугаалаайн.  Ак инээм богун торээн. Ала-хоюм ийистепкен. Ынчангаштын силер-биле чазык-чаагай хулумзуруп, оорушкумну улежир дээш чедип келдим. (Адыш часкаашкыны)

  • А силер ооруп тур силер бе уруглар ол аванын оорушкузу дээш?

Шулуктер

Ам чер кырында чугле кижилер хулумзуруп билир эвес, а долгандыр турар бойдус база хулумзуруп билир. Оон дугайында шулуктептээлинер.

Хун база хулумзуруур. Хуннун чырыын, чылыын хулумзуругге домейлээр.

(хун чуруу)   Эртен эрте дашкаар унгеш.

                            Эн-не багтай мендилээрим.

                             Хунчугежим талыгырдан.

                             Хулумзуруп унуп келир.

  1. ( хуннун херелдери)  Сонгам оттур хуннун кара.

                                           Согунналдыр чырытты.

                                          Хурен чаагым шонуп.

                                          Хулумзуруп кирип келди.

3. (арга-арыг)         Хунзедир-ле хунчугежим.

                                Хулумзуруун шаннап келир.

                                Арга-шынаа,  хову-шолдер

              Анаа оорээш чечектелир.

4. (ыяштар)      Арга-эзим, ыяш-даш-даа.

                          Аяс-хундус, айдын Дуне.

                          Аажок-ла каттыржырлар.

5.(кушкаштар) Кужур бичии кушкаштар.

                          Хулумзуруун шаннап.

                           Чанывыска келгеш.

                           Чалгыннарын чаяр.

6. (ховаган)  Дээр биле океан-даа.

                      Денге коруп хулумзуруур

    Денди бичии ховаган-даа

    Чечек коргеш хулумзуруур.

 7. (койгунактар)  Койгунактар ходундуржуп      

                                    Кокпа кырлап каттыржырлар

                                    Эрээн-шокар эзириктер

                                    Ээп алгаш хулумзуруур.

                               8. (хор)   Хулумзуруг шырайынга

                      Хуннээректеп ойнап чорзун

                     Биче  сеткил, хундулээчел

                     Сергек, омак, хоглуг болзун.

  •  Ам шупту келген аалчыларывыска  хулумзуруувусту белекке берээлинер.
  • «Оюн» «Хулумзуруун, каткын улеш»

ТУННЕЛ

        -Хулумзуруг кижиге херек бе?  Чазык чаагай чорук кижини кандыг болдуруптарыл? Хулумзуруг кижинин чузун эмнээр-дир?

Ынчангаш кезээде аванарже, ачанарже, чоок кижилеринерже, эш-оорунерже болгаш оске-даа кижилерже хулумзуруп  чорунар,

Богун шупту ооруп, эки хулумзуруп, шулуктеп, ойнап, танцылаанынар дээш белекчигештерни берип тур мен.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл hulumzurug_setkil_emi.docx0 байтов

Предварительный просмотр: