"Хәрәкәтле уеннарның әхәмияте"
консультация (старшая группа)

“Балалар   тәрбияләүдә хәрәкәтле уенның роле”

Уен-баланың тормыш ихтыяҗы, ул мәктәпкәчә яшьтәге балалар тормышында мөһим урын алып тора һәм төп тәрбия чарасы булып тора. Уеннарның барлык төрлелеге арасында хәрәкәтчән уеннар аеруча аерылып торырга кирәк, аларда барлык уйнаучылар да, һичшиксез, сюжет һәм уен кагыйдәләре белән бәйле һәм билгеле бер шартлы максатка ирешүгә юнәлтелгән актив гамәлләргә җәлеп ителә. Хәрәкәтчән уен балаларның һәрьяклап, гармонияле үсеше өчен зур әһәмияткә ия һәм сәламәт яшәү рәвешен формалаштыруның нәтиҗәле чарасы булып тора.

Хәрәкәтчән уеннар  гади, һәрвакыт балалар өчен кызыклы һәм физик үсеш өчен генә түгел, ә социаль һәм интеллектуаль яктан да нәтиҗәле, чөнки аларның күбесе смекалка, реакция тизлеге, игътибарлылык, стратегия эшләү таләп итә. Кагыйдәләр белән хәрәкәтчән уеннар, физкультура белән шөгыльләнү кебек үк, балаларда игътибар юнәлешен, хәрәкәтләрнең төгәллеген, әйләнә-тирә мохиттә ориентирлашу, хәрәкәтләрнең җитезлеген һәм тизлеген, коллектив белән хәрәкәтләрне бер темпта башкара белүне, ихтыярый сыйфатлар: түземлек, кыюлык, кыенлыкларны җиңеп чыга белүне, кагыйдәләрдән тайпылмаска, җиңелү һәм җиңү кичерергә, кисәтүләрне тыңларга һәм үз хәрәкәтләренә төзәтмәләр кертә белүне үстерә.

Акыл  тәрбиясе  бирүдә хәрәкәтчән уеннарның роле зур: балалар кагыйдәләргә туры китереп эш итәргә өйрәнә, уенның мәгънәсен үзләштерә, кагыйдәләрне истә калдыра, пространство терминологиясенә  аңлы рәвештә өйрәнә.

Уен барышында хәтер активлаша, интеллект, фантазия үсә,фикерләү, караш, социаль сыйфатлар формалаша.

Әхлакый тәрбия бирү өчен дә хәрәкәтчән уеннар зур әһәмияткә ия.

Балалар коллективта эшләргә, гомуми таләпләргә буйсынырга өйрәнәләр. Кагыйдәләр һәм аларны үтәү таләпләре булу, йөртүчеләрнең еш алмашуы уенда катнашучыларны тигез хокуклы партнерлар хәленә куя, бу балалар арасында эмоциональ элемтәләрне ныгытуга ярдәм итә.

Уен кагыйдәләрен балалар закон буларак кабул итәләр, һәм аларны аңлы рәвештә үтәүне формалаштыра, үз-үзеңне тоту, түземлек, осталыкны үстерә.

 Уенда намуслылык, дисциплиналылык, гаделлек хисе формалаша. Хәрәкәтчән уен эчкерсезлек, иптәшлеккә өйрәтә. Коллектив уеннарда оештыручылар, максатка омтылырга, башкаларны  уенга эндәү, әйдаманнар ачыклана.

Педагогик фәндә хәрәкәтчән уеннар баланың төрле яклап үсүенең мөһим чарасы буларак карала. Хәрәкәтчән уенны физик һәм акыл нормаларын, үз-үзеңне тоту кагыйдәләрен, җәмгыятьнең этик кыйммәтләрен үстерүгә ярдәм итүче мөһим тәрбия институты дип атарга мөмкин.

Хәрәкәтчән уен балаларны хезмәткә әзерли: балалар уен атрибутлары ясыйлар, аларны билгеле бер эзлеклелек белән җыештыралар, киләчәк хезмәт эшчәнлеге өчен кирәкле хәрәкәт күнекмәләрен камилләштерәләр.

Хәрәкәтчән уеннар балалар хәрәкәтен үстерү һәм камилләштерү, аларның организмын ныгыту һәм чыныктыру өчен менә дигән чара булып тора.

Хәрәкәтчән уеннарның кыйммәте шунда ки, алар тормыш өчен кирәкле төрле хәрәкәтләргә нигезләнә, һәм бу хәрәкәтләрнең төрле шартларда башкарылуы. Күп санлы хәрәкәтләр сулышын, кан әйләнешен һәм организмда матдәләр алмашын активлаштыра торган химик процесслар белән бергә алып барыла, бу исә мускулларның, сөякләрнең, тоташтыргыч тукымаларның үсешенә ярдәм итә, буыннарның, бигрәк тә умыртка сөягенең хәрәкәтчәнлеген арттыра.

Алар, үз чиратында, гипофизны, калкансыман бизнең һәм бөтен эндокрин системасының эшчәнлеген стимуллаштыра. Уңай эмоцияләр, иҗат-сәламәтләндерүнең мөһим факторлары.

Уен характерындагы хәрәкәтчәнлек һәм ул тудыра торган уңай эмоцияләр организмдагы физиологик процессларны көчәйтә һәм барлык органнар һәм системаларның эшен яхшырта. Эмоциональ күтәрелеш (шатлык, ләззәт, күтәренкелек, рухлану) балаларда бөтен организмның югары тонусын тудыра.

Без үз эшебездә көндәлек хәрәкәтчән уеннар кулланабыз: оешкан эшчәнлектә дә, режимлы мизгелләрдә дә, һәр яшь төркемендә дә хәрәкәтле уеннар актив кулланыла.

Шулай итеп, хәрәкәтчән уеннарны көндәлек балалар уены, организмның хәрәкәтләргә, уртак эшчәнлеккә һәм шатлыклы эмоцияләргә ихтыяҗын канәгатьләндерерлек итеп кабул итәргә кирәк.