Уенчыклар
план-конспект занятия (старшая группа) на тему

Исмәгыйлева Гөлнара Таһир кызы - 1 нче квалификацион категорияле татар теле укытучысы

Буа шәһәре «Дюймовочка» мәктәпкәчә белем бирү учреждениесе

                                  Татар теле һәм музыка белән интеграль дәрес

Тема: Уенчыклар

Максат: Уенчыкларга караган лексиканы актив сөйләмгә кертү.

                Сәнгатьле сөйләм күнекмәләрен ныгыту.

                Балаларда татар телен өйрәнү теләге тудыру, музыка сәнгатенә                                                                  мәхәббәт тәрбияләү.

Җиһазлау: проектор, уенчыклар, рәсемнәр. Мультимедия проекторында уенчыклар рәсеме сурәтләнгән слайдлар.

Материал:  “(Әлли, бәлли, бәү) йокла “Куянкай” җыры (Фирзәр Мортазин, Алмаз Хәмзин “Балалар өчен җырлар һәм караоке” дискы), “Без татарча өйрәнәбез” дискы, Резеда Вәлиеваның “Минем дусларым” шигыре, ....

                                                       Шөгыль барышы:

Балалар курчаклар белән бииләр (Танец с куклами).

Исәнмесез, балалар! Бүген безгә бик күп кенә кунаклар килде. Әйдәгез бергәләп исәнләшик.(...)  Карагыз әле, бүген безгә кемнәр килде икән? (курчак күрсәтәм, серле капчыкта уенчыклар да шактый)

-Курчак, аю, куян. Туп, машина, шар да бар. Хәзер сезгә бер сорау бирәсем килә.

       Уйныйм, уйныйм,

       Уйнап һич туймыйм.

       Бу нәрсә?

Балалар: Уенчык.

• Димәк, без бүген уенчыклар турында сөйләшербез

Мин сезгә табышмаклар әйтәм. Сез җавапларын эзләрсез. Дөрес әйтсәгез, экранда ул әйбернең рәсеме чыгар. Табышмаклар иленә сәяхәтебезне башлыйбыз. (Табышмакларның җавабын әйткәндә музыка җитәкчесе туры килгән көйне уйный)

                           Миннән күпкә тәбәнәк,

                           Үзе йөри тәгәрәп.

    Икенче төрле дә әйтеп була.

                           Йөгертәләр аны һәрвакыт

                           Каты-каты типкәләп,

                           Җан-фәрманга йөгерә ул,

                            Тормый бер дә үпкәләп.

Балалар: Туп.

-Дөрес, балалар. Хәзер экранга күз салыйк әле. Туп нинди?

Балалар: Түгәрәк (төсләрен дә әйтәләр)

Икенче табышмакны тыңлыйк.

                              Минем белән уйныйлар,

                              Уйнап һич тә туймыйлар.

                               Иркәлиләр, сөяләр,

                               Йокла, бәбкәм, дияләр.

                               Үсә төшкәч балалар,

                              Мине онытып калалар.

Балалар: курчак.

-(Слайдтта курчак рәсеме) . Бик дөрес, балалар. Ә сезнең өйдә курчакларыгыз бармы? Исемнәре ничек? Курчаклар турында җырлар беләсезме соң?

(Балалар курчаклары турында сөйлиләр).

Тагын бер табышмакны тыңлыйк.

                                  Аяклары түгәрәк,

                                 Куышалар, тәгәрәп.

                                 Үзе ашыга, үзе чаба

                                 Теләсә кая таба.

  Балалар: машина.

Экранга игътибар итик әле. Без җавабын дөрес тапканбызмы?

-Әйе.

-Сезнең нинди уенчык машиналарыгыз бар? Нинди төстә?

(Балалар төсләрен әйтәләр)

Тагын бер кызыклы табышмагыбыз бар бит әле. Анысын да тыңлап карыйк.

                             Төрле-төрле төстә алар,

                             Бу төсләр каян килгән?

                             Кабарышып утыралар

                             Кем аны тутырып биргән?

Балалар: шар.

-Экранга карыйк. Анда нәрсә рәсемен күрәбез? Димәк, дөрес әйткәнбез. Анда ничә шар соң?

Тагын бер табышмагыбызның җавабын беләсебез килә.

               Эче буп-буш,

               Тавышы дөньяга сыймый.

Балалар: барабан.(Җавабын белмәсәләр, экрандагы рәсем күрсәтелә)

 -Табышмакларыбыз тагын бар бит әле. Кем тапкыр, кем зирәк, әйтеп бирсен тизрәк.

               Әйләнәм дә тулганам,

                      Арсам, читкә егылам.

Балалар: юла. (Слайдта рәсеме күрсәтелә)

     -Тагын берсен тыңлап карыйк әле.

                        Мин аның аркылы,

                        Ул минем аркылы сикерә.

Балалар: скакалка.

-Бик дөрес, балалар. Скакалка сүзенең татарчасы сикергеч була. Бу сүзне истә калдырыйк. Хор белән дә әйтеп карарбыз.

Мин табышмак әйтәм. Сездән җавап көтәм.

                              Бу шакмакларны

                              Бүләккә бирделәр

                              Төзим дә җимерәм,

                              Яңадан төздерәм.

Балалар: кубиклар.

-Рәсемгә, слайдка игътибар итик әле. Монда ничә кубик бар икән? Кем дөрес итеп санап күрсәтер? (саныйлар)

-Яхшы эшләдек. Инде бераз ял теп алыйк.

                              Чат-чат (бию такмагы)

                            Без уйныйбыз, уйныйбыз,

                            Якты көннән туймыйбыз;

                            Кулны кулга чаба-чаба

                            Көләбез дә җырлыйбыз.

                            Без биибез, безнең әле балачак

                            Шуңа биеп кул чабабыз чат-чат.

Инде уен да уйнап алыйк. Бездә яңа кибет ачылды. Карагыз әле: анда нинди генә уенчык юк! Сез аларны сатып алырсыз. Ләкин моның өчен бер шарт үтәргә: уенчыкның исемен әйтмәскә, ә аны тасвирлап бирергә кирәк. Сезгә нинди уенчык кирәклеген сатучы сез әйткән сүзләрдән чыгып белергә тиеш. Ә хәзер санамыш ярдәмендә сатучы сайлыйбыз.

                                Мин барамын базарга

                                Алтын-көмеш сайларга.

                                Ал чук, зәңгәр чук,

                                Монда торма тизрәк чык!

Сатучы “кибет”тә үз урынын ала. Аның янына бер бала килә.

Беренче бала. Мин уенчык алырга телим. Ул түгәрәк, резинадан эшләнгән, сикерә, аның белән балалар уйнарга ярата.

Сатучы. Ул уенчык туп була, мә. 

Беренче бала. Рәхмәт, нинди матур туп!

Сатучы янына икече бала килә.

Икенче бала. Миңа мондый уенчык бирегез әле: ул йомшак. Кызгылт-сары төстә, аның озын койрыгы, тар борыны һәм хәйләкәр күзләре бар.

Сатучы. Ул төлке инде, мә әле. (Уен барлык балалар үзләренә уенчык алганчы бара)

Тәрбияче. Балалар,әйдәгез, бергәләп, “кккибет”, “уенчыкккк” дип, акрын гына әйтик. (...) Хәзер тизрәк әйтегез.(...) Тагы да тизрәк! (...)

 -Булдырдыгыз. Инде музыкаль тукталышка да килеп җиттек. Райондашыбыз, димәк якташыбыз, Фирзәр Мортазин балаларга багышлап бик күп җырлар язган. Хәзер шуларның берсен тыңлап китик. “(Әлли, бәлли, бәү) йокла куянкай” дип атала ул. (тыңлыйлар).

Тәрбияче: Уенчыклар турында нинди шигырьләр беләсез? Искә төшерик әле. (Балалар Резеда Вәлиеваның “Минем дусларым” шигырен сәхнәләштерәләр)

                                          Дусларым – уенчыкларым,

                                          Менә алар күрегез.

                                          Таныштырып китим әле,

                                          Һәммәсен дә белегез.

                                           Бу менә-  минем атым,

                                           Атым – минем канатым,

                                           Акыллы да, матур да,

                                           Кыю да ул, батыр да.

                                           Аюым бакчада тора,

                                           Карурманда туса да,

                                           Уйнарга бик ярата,

                                           Үзе ялкау булса да.                                      

Зәңгәр күзле курчакларым

Сөйләшә дә беләләр.

Үчти-үчти иттергәндә,

Чырык-чырык көләләр.

Паровозым гудок бирә,

Төялегез, китәм!-ди.-

Барыгызны да, утыртып,

Бакчагызга илтәм,-ди.

Шау-гөр килеп төялешеп,

Бакчабызга барабыз.

Мин киләм, атка атланып,

Алдан чаба паровоз...

Менә шулай уйныйбыз без,

Дусларым белән бергә,

Янда дусларым булганда,

Күңелсез түгел бер дә.

Тәрбияче.

-“Яраткан уенчыкларым” темасына рәсем ясап килергә тиеш идегез. Шул рәсемнәрне карап, бәяләп алыйк инде.

 Балалар, сезгә шөгыль ошадымы? 

-Сезгә кемнәр кунакка килде?

-Шөгыльдә нишләдек?

“Татар телен өйрәнәбез” җыры белән шөгыльне тәмамлыйбыз. Сау булыгыз, балалар.