Әдәби укудан эш программасы.
рабочая программа по чтению (2 класс)

        Планируемые результаты

Личностные результаты

•    испытывать чувство гордости за свою Родину, российский народ и историю России при работе с текстами об истории и культуре нашей    страны, древних и современных городах, известных людях;
•    осознавать свою этническую и национальную принадлежность;
•    относиться с уважением к представителям других народов;
•    уважительно относиться к иному мнению;
•    понимать практическую значимость получаемых знаний по татарскому языку;
•    соблюдать правила поведения на уроке и в классе;
•    развивать навыки сотрудничества с одноклассниками и со взрослыми;
•    конструктивно разрешать проблемные ситуации;
•    оценивать свои успехи в освоении языка.
•    сформировать целостный социально ориентированный взгляд на мир в его органичном единстве и разнообразии природы, народов, культур и религий; воспринимать окружающий мир как единый «мир общения»;
•    эффективно общаться с окружающим миром (людьми, природой, культурой) для успешной адаптации в обществе;
•    сформировать  и использовать свои коммуникативные и литературно-творческие способности;
•    осваивать духовно-нравственные ценности при работе с текстами о мире, обществе, нравственных проблемах;
•    стремиться совершенствовать свою речь и общую культуру;
•    сформировать эстетические чувства при работе с поэтическими и прозаическими произведениями.

Метапредметные результаты

Регулятивные:

• ориентироваться в пространстве учебника с помощью знаков навигации;
•   понимать цели и задачи учебной деятельности;
•   находить ответы на  проблемные вопросы; 
•   самостоятельно оценивать свои достижения или промахи;

        Познавательные:

•  пользоваться знаково-символическими средствами в учебных целях (схема речевого общения, рисунок-схема состава слова, рисунок-схема частей речи);
•    пользоваться справочной литературой (словарями);

Коммуникативные:

•    развивать логическое мышление при сравнении различных языковых единиц (слово, словосочетание, предложение; главные и второстепенные члены предложения и др.) и при классификации языковых единиц по различным критериям;
•    развивать речь при анализе художественных и научных текстов и при составлении собственных текстов различных видов.

Предметные:

        Обучающийся научится:

•    различать диалогическую и монологическую речь;
•    составлять диалоги, основанные на известных правилах продуктивного общения;
•    составлять устные тексты различных типов: повествование, описание, рассуждение;
•    пересказывать текст с помощью опорных слов, с ориентировкой на главную мысль высказывания;

•    составлять рассказы по серии картинок, на предложенную тему, по личным впечатлениям.

•    определять тему и основную мысль текста;
•    озаглавливать текст;
•    выделять в тексте вступление, основную часть и заключение;
•    составлять план текста;
•    распознавать типы текстов (описание, повествование, рассуждение).

Обучающийся получит возможность научиться:

•    делать самостоятельные выводы;
•    находить выход из проблемных ситуаций;
•    определять цель и дидактическую значимость предлагаемых учебных заданий;
•    выступать в разных ролевых функциях (учитель — ученик), предусмотренных заданиями;

•    анализировать речевую модель общения: речь партнера (собеседника) по общению, цель и тему общения, его результат;
•    понимать речевые задачи общения: что-то сообщить (проинформировать, известить), одобрить (поддержать, похвалить, согласиться, подтвердить), возразить (оспорить, покритиковать, убедить), объяснить (уточнить, побудить, доказать, посоветовать, воодушевить);
•    контролировать и корректировать своё высказывание в зависимости от ситуации общения;
•    правильно использовать в общении вспомогательные средства: мимику, жесты, выразительные движения, интонацию, логические ударения, паузы в соответствии с культурными нормами;

Содержание

Виды речевой и читательской деятельности. Восприятие речи на слух, понимание текста, ответы на вопросы по содержанию, умение задавать вопросы по содержанию прослушанного, определение последовательности событий.

Аудирование. Умение воспринимать на слух звучащую речь: чтение текста вслух учителем и одноклассниками, высказывания собеседников, адресованные себе вопросы. Понимание смысла звучащей речи: удержание обсуждаемого аспекта, способность отвечать на вопросы по ее содержанию и задавать собственные вопросы.  

Чтение вслух. Укрепление чтения как основы для перехода от слогового чтения к чтению целыми словами, а также постепенного увеличения скорости чтения. Формирование мотива читать вслух в процессе чтения по ролям и чтения по цепочке. Освоение особенностей выразительного чтения (чтение отдельных предложений с интонационным выделением знаков препинания на начальном этапе, жанровые требования и ограничения самого читаемого текста: лирическое стихотворение читается не так, как былина, а гимн – не так, как колыбельная песенка или прибаутка, и т.д., и осознанный выбор подходящих к случаю интонации, тона, пауз, логических ударений).  

Чтение про себя. Умение самостоятельно читать текст небольшого объема. Умение находить в изучаемом тексте необходимые сведения, а также умение находить в словарях нужные словарные статьи и извлекать из них требуемую информацию в рамках выборочного чтения.  

Говорение. Освоение разновидностей монологического высказывания: в форме краткого или развернутого ответа на вопрос; в форме передачи собственных впечатлений, передачи жизненных наблюдений и впечатлений; в форме доказательного суждения с опорой на текст (зачитывание нужного места в тексте). Освоение особенностей диалогического общения: умение слушать высказывания собеседника и выражать к ним свое отношение (согласие /несогласие). Умение спорить, опираясь на содержание текста. Этическая сторона диалогического общения – использование норм речевого этикета и воспитание сострадательного отношения к проигравшей в споре стороне.  

Письмо (культура письменной речи.). Различение видов текста (текст-повествование, текст-описание, текст-рассуждение) и их практическое освоение в форме мини-сочинений; краткие сочинения по личным наблюдениям и впечатлениям; сочинения по живописным произведениям; письменное составление аннотаций к отдельным произведениям и сборникам произведений; обучение культуре предметной и бытовой переписки (написание писем и поздравительных открыток, формулы вежливости).

Работа с текстом художественного произведения. Анализ заголовка, анализ текста (через систему вопросов и заданий), определение его эмоционально-смысловых доминант (основная мысль в басне, главные переживания в лирическом стихотворении, противоположные позиции героев и авторский вывод в рассказе, основная интонация в колыбельной песне, былине, гимне и т.д.). Определение особенностей построения текста, выявление средств художественной выразительности. Умение определить характер героя (через его словесный портрет, анализ поступков, речевое поведение, через авторский комментарий), проследить развитие характера героя во времени, сравнительный анализ поведения разных героев. Обнаружение (с помощью учителя) авторской позиции в прозаических текстах и направления авторских переживаний в лирических текстах. В результате работы с текстом: умение выделять в тексте разные сюжетные линии; видеть разные точки зрения или позиции; устанавливать причинно-следственные связи в развитии сюжета и в поведении героев; понимать авторскую точку зрения; выделять основную мысль текста; обнаруживать выразительные средства.  

Работа с учебными и научно-популярными текстами. Обучение структурированию научно-популярного и учебного текстов, выделению в тексте отдельных частей, ключевых слов, составлению плана пересказа.

Формирование библиографической культуры. Умение пользоваться аппаратом учебника (страницей «Содержание» или «Оглавление», системой условных обозначений), навыки работы с дополнительными текстами и иллюстрациями. Представление о книге-сборнике, книге-произведении, о периодической печати, о справочной литературе. Систематическое использование словарей. Представление об алфавитном каталоге библиотеки. Практическое использование фондов школьной библиотеки в учебном процессе. Знакомство с книгой как с особым видом искусства, изучение ее элементов.  

Внеклассное чтение. Организация подготовки учащихся к самостоятельному чтению книг, расширению и углублению читательского кругозора, познавательных интересов. Развитие устойчивого и осознанного интереса к чтению художественной литературы, знакомство с детской книгой как явлением культуры, ее структурой, видами, жанрами, темами.

Устное народное творчество. Широко используется как материал для обучения грамоте, родному языку и словесности. Систематизация знаний учащихся о малых фольклорных жанрах татарского народного творчества и понятии «устное народное творчество». Формирование элементов литературоведческих представлений. Представление о фольклорных произведениях. Жанровое разнообразие фольклорных произведений (докучная сказка; сказки о животных, волшебные и бытовые сказки; малые фольклорные формы: загадки, считалки, колыбельные песенки, пословицы и т.д.). Представление о жанрах басни (Басни – авторские произведения, укорененные в сказке о животных и в фольклорном мире ценностей.). Авторская литература: жанры рассказа и литературной сказки, авторская поэзия. Особенности стихотворного текста (ритм, рифма). Различение рифмы и понимание содержательности каждого конкретного вида рифмы. Освоение понятий «тема» и «основная мысль», а также «основное переживание» героя произведения. Практическое различение произведений разного жанрового характера (без освоения понятия «жанр»). Практическое освоение представления о сюжете и о бродячих сюжетах. Представление о герое произведения, об авторе-рассказчике. Практическое различение в текстах и уяснение смысла использования средств художественной выразительности: олицетворения, сравнения, гиперболы, контраста, звукописи, фигуры повтора.  

Работа с текстами разных видов и жанров литературы. Определение принадлежности текста к фольклорному миру или кругу авторских произведений. Понимание жанровых особенностей текста (волшебная сказка, докучная сказка, рассказ, колыбельная песенка, гимн и т.д.) Понимание разницы между художественным и научно-популярным текстами. Умение доказательно показать принадлежность текста к кругу художественных или научно-популярных текстов. Понимание отличий прозаического и поэтического текстов. Умение реконструировать (с помощью учителя) позицию автора в любом авторском тексте, а также понимать переживания героя (или лирического героя) в лирическом стихотворении.  

Работа с произведениями разных видов искусства (литература, живопись, прикладное искусство, скульптура, музыка). Представление о литературе как об одном из видов искусства (наряду с живописью, музыкой и т.д.). Сравнение особенностей мировосприятия писателя, живописца и композитора. Сравнение произведений, принадлежащих к разным видам искусства.

Элементы творческой деятельности. Чтение художественного произведения (или его фрагментов) по ролям и по цепочке. Умение читать выразительно поэтический и прозаический текст. Умение осознанно выбирать интонацию, темп чтения и делать необходимые паузы в соответствии с особенностями текста. Умение рассматривать иллюстрации в учебнике, сравнивать их с художественными текстами. Практическое освоение малых фольклорных жанров (загадки, считалки, колыбельные песни), сочинение собственных текстов и инсценировка их с помощью выразительных средств (мимики, жестов, интонации). Способность устно и письменно (в виде высказываний и небольших сочинений) делиться своими личными впечатлениями.  

Круг детского чтения. Произведения устного народного творчества. Малые жанры фольклора (прибаутки, считалки, скороговорки, загадки, заклички); народные сказки (докучные, сказки о животных, бытовые, волшебные); пословицы и поговорки. Авторские произведения, басни. Литературные авторские произведения. Произведения классиков отечественной литературы XIX–XX вв. (стихотворения, рассказы, волшебные сказки в стихах, повесть). Произведения классиков детской литературы (стихотворения, рассказы, сказки, сказочные повести). Произведения современной отечественной (с учетом многонациональности России) и зарубежной литературы (стихотворения, рассказы, сказки, сказочная повесть). Разные виды книг: историческая, приключенческая, фантастическая, научно-популярная, справочно-энциклопедическая литература; детские периодические издания (детские журналы). В результате обучения на уровне начального общего образования будет обеспечена готовность школьников к получению дальнейшего образования на уровне основного общего образования и достигнут необходимый уровень их общекультурного и литературного развития.

1. 1 сентября – День Знаний!  -5 часов. Cтихи Дардеманда, М.Галиева, Г.Тукая, Н. Думави “Школа”,  А. Гаффат “Муравейник”.

Стихи Б.Рахмата, Ш.Галиева, Э.Муаминовой

2. Родина, родная речь самое дорогое -6 часов.  Г.Баширов “Какой он  Татарстан?”, Р.Ракипов “Люблю тебя , Татарстан”, Г.Ахунов “Казань – столица Татарстана ”,  “Родина”.

3. Осень шагает по полям . -5 часов.  Г.Тукай “Сделал дело- гуляй смело”, Г. Тукай “Осень”,Г. Галиев “В саду”,С. Сунчалей “Скучная осень”.

4. Я люблю свою семью. -4 часа. М. Джалиль “Колыбельная ы”,Р.Миннулин “Сак-сок”. “Водяная ”. (сказки).

5. По одежде встречают, по уму провожают. -12 часов. Ә.Бикчантаева “У стола”.Р. Ишмуратова “Новые санки”.А.Ахмет “Ай-яй!”, Н.Каштанов “Помощь”

 6. Зима-Аксакал . -3 часа. М.Галиев ”Котёнок и снежинка” Г.Баширов “Катание на санках”,Стихи  Ж.Тержеманова, З.Муталапова, К.Ушинского , Р.Курбан. “В холодный день”.

 7. Терпенье и труд все перетрут. -7 часов.  М.Гафури “Труд малышей”, Сказка “Лентяй”,Сказка “Кому подарок?”.

И.Туктар. “Җем-җем!.. Чвик!..”

8. Не бойся не трону . -7 часов.  Ш.Галиев “Не бойся, не трону!”.Г.Гатауллин “Ёж”. А.Баян «Сожаления», Ш.Галиев “Дети, петухи зовут”.

9. Самые заботливые руки – мамины. -3 часа.   Р.Миннулин “Мама!” , Г.Тукай “Наша семья”, З.Туфайлова” Слово Мама” З.Мансур “В День Мам”, А.Алиш”Когда мама уехала на отдых”, Ә.Бикчентәева “Вместе с папой”, Ә.Бикчентаева “Бабушка”, Р.Валиев ”Бабушка”, Х.Халиков “Дедушка ”, Ә.Фәйзи “Чаепитие”

10.Озорная весна . -6 часов. Ә. Бикчентаева “В марте”, Б. Рахмат “Весна идёт”, Г. Хасанов “Первая гроза”.

11. Спасибо вам, ветераны! -2 часа. Э.Муаминова “Грустный праздник”, “Памятник”.

12. Устное народное творчество. -7 часов.  Скороговорки. Загадки. Приметы. Частушки. Обращения.Пословицы и поговорки.Сказки.

13. Творчество знаменитых людей . -1 час. Внеклассное чтение. М.Гафури. “Дикий гусь”. “Дети и книга”.Г.Ибрагимов “Красные цветы”.

Жизнь и творчество Г.Ибрагимова

Тематическое планирование

Көтелгән  нәтиҗәләр

Шәхси нәтиҗәләр:

Укучы өйрәнә:

• үз эшчәнлегенең нәтиҗәләрен яхшыртуга ихтыяҗ формалаштыру;
•  дәреслек геройларына, күршеңә ярдәм итүдә танып-белү инициативасын күрсәтү;
• үз мөмкинлекләреңне бәяләү, тормыш тәҗрибәсен куллану;
• дәрестә үзенең белем һәм күнекмәләрен куллану;
• үз фикереңне әйтә белү;
• иҗади эшчәнлеккә омтылыш булдыру;
•  үз уңышларың-уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү;
• кече яшьтәге мәктәп баласы үзе  тел берәмлекләрен танып, таныш һәм таныш булмаганнарга бүлә белү;биремнәр системасында ориентлашырга  өйрәнү.

Укучы өйрәнергә мөмкинлек ала:

• кызыксынулар буенча әдәби әсәрне мөстәкыйль сайлап уку;
• әдәби укуны милли һәм дөньяви мәдәният күренешләрен, рухи һәм әхлакый байлыкларны, традицияләрне саклау чарасы буларак аңлау;
• үзүсеш өчен әдәби укуның әһәмиятен аңлау, дөнья, тарих, мәдәният, яхшылык һәм яманлык, әхлак төшенчәләре турында башлангыч күзаллауны формалаштыру;

Предметара нәтиҗәләре:

Танып-белү уку гамәлләре:

Укучы өйрәнә:

• үзенә кирәкле информацияне таба белү; анализлый һәм  информацияне бәяли белү;
• логик фикерләү чылбырын төзү;
• тәкъдим ителгән план ярдәмендә предмет, күренешләрне сурәтләү;
• мәгълүмат җиткерүче символларны уку;
• тормыш тәҗрибәсен кулланып, ситуациянең моделе буенча текст төзү;
• тәҗрибә куллану аша нәтиҗә чыгару;
• материаль объектлар (фишкалар) кулланып биремнәр үтәү;
• анализ, гомумиләштерү нигезендә нәтиҗә чыгару

Укучы өйрәнергә мөмкинлек ала:

• әдәбиятны сәнгатьнең башка төрләре(музыка, рәсем сәнгате) белән бәйләп, аларның хыял һәм иҗат(уйлап табу) дөньясы буларак уртак якларын һәм үзуенчәлекле сыйфатларын(төзү материалы, сурәтләү киңлеге) күрергә өйрәтү;
• әдәбиятны татар теле белән бәйләп, туган телнең матурлыгына һәм  байлыгына хөрмәт тәрбияләү;

Регулятив уку гамәлләре:

Укучы өйрәнә:

• көч һәм энергия туплау, конфликтларны һәм каршылыкларны чишү максатында ихтыяр көчен үстерү;
• белгәнне һәм белмәгәнне аера белү;
• үз эшчәнлегеңне контрольгә алу, рәсемнәр ярдәмендә биремне үтәүнең дөреслеген тикшерү;
• эшләнәчәк эшкә мөстәкыйль максат куя белү;
• үз-үзеңне ихтыяр буенча көйләү;
• бәяләү нәтиҗәсен шартлы символик формада чагылдыру;
• дәрестә өйрәнелгән материалның фәнне өйрәнүдәге, тормыштагы әһәмиятен ачыклау;
• тормыш тәҗрибәсен куллану;
• үтәлгән эшнең сыйфатын һәм дәрәҗәсен билгеләү, уңышлылыгына бәя бирү;
• укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү.

Укучы өйрәнергә мөмкинлек ала:

• эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;
•  укытучы ярдәме белән уку проблемасын табу һәм формалаштыру;
• укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү;
•  укытучы ярдәмендә эшнең дөреслеген тикшерү;
•  эш барышында гади генә эш кораллары белән эш итә белү  һәм өстәмә чаралар (информацион һәм коммуникацион технологияләр, белешмә әдәбият һ.б.) куллана белү

Коммуникатив уку гамәлләре:

Укучы өйрәнә:

• тыңлаучыларга аңлаешлы сөйләм төзү;
• күзаллау, фаразлау;
•  логик фикер йөртү осталыгы;    
• күршең белән хезмәттәшлек итү;  

Укучы өйрәнергә мөмкинлек ала:

• фикерләү сәләтен үстерү, карарлар кабул итү һәм аны тормышка ашыру;
• үз фикереңне тулы, төгәл һәм ачык, аңлаешлы итеп әйтү, аны яклау;
• җитмәгән мәгълүматны башкалардан сорашып белү;
•  иптәшеңнең үз-үзен тотышы белән идарә итү.

Предмет нәтиҗәләре:

Укучы өйрәнә:

• аңлы, дөрес һәм сәнгатьле уку күнекмәсе булдырып, бер минут эчендә кычкырып 75-80 сүзле, күңелдән - 95 сүзле текстны йөгерек укый белергә;         
• тәкъдим ителгән текстка сораулар куярга;
•   1,5 биттән артык булмаган текстның эчтәлеген сөйләргә һәм кабатлап язарга;
• текстны мәгьнәви бүлекләргә бүлә  һәм гади план, аннотация төзү алырга;
• автор текстына нигезләнгән уртача монологик сөйләм әзерли һәм әсәр геройларын, вакыйгаларын бәяли белергә;
• программада ятлау өчен тәгьдим ителген әсәрләрнең кимендә сигезен хәтердә калдырырга;
• бирелган темага телдән яки язмача текст әзерли  алырга;
• халых авыз иҗаты әсәрләреннән мәкаль, әйтем» табышмак, әкиятләрдән мисаллар китерә белергә;
• әдәби жанрларны һәм халык авыз иҗаты жанрларын аера алырга;
• татар әдәбияты хакында гомуми мәгълүматый күзаллау булырга;
• өйрәнелгән әсәрнең исемен, төп эчтәлеген һәм авторын белергә, аңа карата үз мөнәсәбәте формалашырга;
• әсәрнең геройларын, аларның эш-гамәлләрен, холык-фигылен, хис-кичерешләр дөньясын бәяли;
• текстның сюжетын ачыклый, темасын, идеясен, автор фикерен билгели алырга;
• автор һәм хикәяләүче, шагыйрь һәм лирик герой, тезмә һәм чәчмә сөйләм, фольклор һәм әдәби жанрлар хакында күзаллый белергә;
• әдәби әсәргә һәм иҗат эшенә хас сыйфатларны һәм үзенчәлекләрне аңларга;

Укучы өйрәнергә мөмкинлек ала:

• күптөрле уку алымнарын куллану (танышу, өйрәнү, сайлау, эзләнү), текстның эчтәлеге буенча фикер алышу, геройларның кылган гамәлләренә бәя бирү;
• текстта махсус тел-сурәтләү чараларын: эпитет, чагыштару, сынландыруны, шигырьдә рифманы табарга, аңлатырга.

 Эчтәлек

Уку һәм сөйләм эшчәнлеге.

Уку. Беренче сыйныфтан ук укучыны әдәби текстны аңлап, дөрес, йөгерек  һәм сәнгатьле укырга өйрәтүгә йөз тота. Икенче сыйныфларда әдәби әйтелеш нормаларын саклап, дөрес интонация һәм басым белән кычкырып уку мөһим. Тәкъдим ителгән программада йөгерек уку, сайлап уку, аңлатмалы уку, эчтән уку, бергәләп уку кебек төрле уку төрлђәренә мөрәҗәгать ител, кычкырып уку һәм эчтән (күңелдән) уку төрләре алга куела.

Тыңлау. Укучының тыңлаган әсәрнең төп эчтәлеген аңлау һәм ул ясаган эмоциональ тәэсирне аңлатып бирү алуы игътибар үзәгенђ куела.

Кычкырып уку. Текстны төгәл, аңлап, грамматик яктан дөрес һәм сәнгатьле итеп кычкырып уку. Уку барышында орфографик һәм орфоэпик яктан нормаларга туры килү игътибарга алына. Бер минут эчендә укучының кычкырып, уртача 60—70 сүзне укый алуына ирешү максаты куела.

Күңелдән уку. Башлангыч сыйныфларда күңелдән уку барышында укучыны текстның төп мәгънәсен, эчтәлеген аңлауга күнектерү, әсәрдәге кирәкле информацияне табу һәм аңларга, сәнгати камиллеген тоярга өйрәтү мөһим. Күңелдән 85 сүзле текстны йөгерек укый алуга ирешү максаты куела.

Сөйләм (телдән сөйләм культурасы). Монологик һәм диалогик (кара-каршы) сөйләмне үстерүне күздү тота. Монологик сөйләмне үстерүгә әсәрнең геройлары, вакыйгалары турында текст төзү, аны план буенча сөйләү ярдәмендә ирешелә. Укучының үз фикерен дәлилли, моның өчен башка чыганаклардан мисаллар китерү белүе игътибар үзәгенә куела. Диалогик сөйләмне үстерү аралашу (коммуникатив) культурасын үзлштерү белән бәйләнештә алып барыла. Укучының башкаларны тыңлап, аңлап, әңгәмәгә кушылуы, үз фикерен әйтә белүе, сораулар бирүе, сөйләү барышында әдби тел нормаларын куллануга ирешүе күздә тотыла.

Язу (язма сөйләм культурасы). Укучы язмасының тема эчтэлегенэ туры килүенә, текстның логик яктан түгел, аңлы һәм бәйләнешле булуына ирешү алга куела. Матур һәм  хатасыз язу күнекмәләре булдыру максатыннан, әдәби әсәр буенча куелган сорауларга кечкенә күләмле язмача җавап әзерләү

Әдәби текстлар белән эш. Әдәби текстларның  башка төр текстлардан аермасын танырга өйрәтү алга куела. Бу очракта укучыны әсәрнең исеме белән эчтәлегендәге уртаклыкларны табарга, өйрәнелгән әсәрнең исемен, төп эчтәлеген һәм авторын белергә, аңа карата үз мөнәсәбәтен  формалаштырырга өйрәтү мөһим

Методик һәм фәнни-популяр текстлар белән эш. Төрле мәгълүмат чыганаклары (сүзлекләр, белешмәлекләр, электрон чаралар), балалар өчен  чыга торган газета-журналлар турында мәгълүматлар бирелү, аларның әдәбиятны өйрәнүдәге роле аңлатыла. Укучыларда алар белән эшләү  методикасы булдырыла.

Балалар әдәбияты дөньясы. Сәнгатьчә эшләнеше камил, аңлау- төшенү өчен авыр булмаган, мавыктыргыч һәм гомумкешелек кыйммәтләренә уңай мөнәсәбәт булдырырлык әсәрләр сайлана. Алар арасында әдәби һәм фәнни-популяр әсәрләр, татар халык авыз иҗаты әсәрләре, дљнья балалар әдәбияты классиклары әсәрләре, төрле энциклопедияләрдә, белешмә-сүзлекләрдә џәм балалар вакытлы матбугатында басылган материаллар да бар.

Әдәбият белеменә кереш (материалны гамәли үзләштерү). Укучының текст сюжетын ачыклый, темасын, идеясен, автор фикерен билгели, автор һәм хикәяләүче, шагыйрь һәм лирик герой, тезмә һәм чәчмә сөйләм, фольклор һәм әдәби жанрлар хакында күзаллый алуы алга куела.

Укучы эшчәнлеге. Әдәбият дәресләрендә сәнгатьле уку, рольләргә бүлеп уку, текстның эчтәлеген сөйләү һәм язу, изложение, диктант язу, бирелгән темага телдән яки язмача кечкенә текст әзерләү, картиналар белән эш, әсәрләргә нигезләнеп инсценировкалар кую кебек эш төрләрен куллану күздә тотыла.

1. 1 нче сентябрь – Белем көне -5 сәгать. Ш.Галиевның “Витаминлы хәрефләр”, М.Гафуриның “Мәктәп”, “Тырыш малай”, Г.Тукайның “Туган тел”, “Эш”, “Иртә”.Р. Низамованың “Мәктәпкә барабыз”, “Төрле фәннәр өйрәнәбез” , Ә. Бикчәнтаеваның “Язарга өйрәнгәндә”, Х.Туфанның “Туган тел”, М.Гафуриның“Ана белән кыз”, Г.Тукайның ”Ташбака белән Куян”, Ә.Бикчәнтәеваның “Үрдәк беренчелекне алган”, Х.Туфанның “Ял көнендә кырлар-болыннардан...”, А.Нигъмәтуллинның “Рөстәм төгәл исәпли” әсәрләре белән танышу, аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Мәктәп тормышын яхшырак аңлау, белем алу юлларына төшенү, өй эшләрен дөрес, сыйфатлы итеп башкаруның мөһимлеген бәяләү.

2. Туган илем, туган телем,  иң кадерлем сез минем! -6 сәгать. З.Туфайлованың “Туган ил”, К.Әмиринең “Безнең авыл”, Г.Дәүләтшинның “Нәрсә соң ул туган ил?”, М.Миншинның “Серле күл” һәм “Ике мең ел элек”, “Безнең туган илебез... “әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Туган җирне ярату һәм аны саклау. Татарстан турында белемнәрне тулыландыру.

3. Кырлар буйлап уңган көз йөри −5 сәгать. Г.Тукайның ”Көз”, “Кырлар буш кала”, М.Җәлилнең ”Көз җитте”, Н.Сладковның ”Көз”, М.Әхмәтҗановның “Көз”, Б.Рәхмәтнең “Кошлар киткәндә”, Г.Мөхәммәтшинның “Бәрәңге алганда”, Г.Галиевның “Айлар алышынганда” әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.

4. Гаиләмне бик яратам -5 сәгать. Г.Тукайның “Безнең гаилә”, З.Туфайлованың ”Әни”сүзе”, Р.Миңнуллинның ”Әни”, З.Мансурның “Әниләр көнендә”, А.Алишның”Әни ялга киткәч”, Ә.Бикчәнтәеваның “Әтием белән бергә”, Ә.Бикчәнтаеваның “Дәү әнием”, Р.Вәлиеваның ”Дәү әни”, Х.Халиковның “Дәү әти”, Ә.Фәйзинең “Чәй эчәбез”, Г.Мөхәммәтшинның “Әйдәгез танышабыз: мин гап-гади Инсаф”, Ш. Галиевның “Мактаныша малайлар” әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Гаиләдә татулык, олыларның кечеләрне, кечеләрнең олыларны хөрмәтләве. Өлкәннәргә булышу, эшкә, һөнәргә өйрәнү.

5. Әдәп башы – матур гадәт-12 сәгать. И.Туктарның “Рәхмәт һәркем өчен рәхәт”, И.Туктарның “Борын”, “Ялкау өчен ботка суынган”, М.Хәсәновның “Оялчан Хаҗи”, Ф.Яруллинның “Гайни”, Т.Миңнуллинның “Үзем белән үзем” әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге. Кешеләргә игелекле булганда , иң элек үзеңә күңел рәхәтлеге килүен ачыклау. Дуслык кадерен белүнең бик кирәкле сыйфат булуын аңлату.

6. Аксакал кыш - 3 сәгать. Г.Тукайның ”Җир йокысы”, “Кыш ” , З.Нуриның ”Кар яуган”, Ә.Бикчәнтәеваның “Карлар ява”, В.Монасыйповның “Кем белән кем”, Р.Батулланың ”Куян баласы Нуяк”, И.Туктарның ”Җем-Җем!..Чвик!..”, Д.Аппакованың “Тагын урамга”, С.Урайскийның “Чыршы”, Н.Дәүлинең ”Календарьның соңгы бите” , Б.Рәхмәтнең “Кыш һәм кеше”әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Кышкы табигатьнең үзенчәлекләрен күзәтү күнекмәләрен булдыру.

7. Тирләп эшләсәң – тәмләп ашарсың- 7 сәгать. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Гаиләдә татулык, олыларның кечеләрне, кечеләрнең олыларны хөрмәтләве. Өлкәннәргә булышу, эшкә, һөнәргә өйрәнү.

8.  Курыкма, тимим!- 7 сәгать. Безнең якын дусларыбыз. М. Җәлил “Күке”. З.Нури “Карга”. Г.Бәширов “Ана каз белән ата каз һәм аларның унике бәбкәләре”. Г.Зәйнашева “Тукран белән сөйләшү”. Ф.Зыятдинов “Карга белән шөпшә” әсәрләре.Төрле хайваннарның образларын сурәтләгән авторларның осталыгы. Кешеләрнең хайваннарга мөнәсәбәте. Хайваннар турындагы әсәрләрдә көлке элементлары.

9. Иң йомшак куллар – әни куллары- 3 сәгать. Г.Тукайның “Безнең гаилә”, З.Туфайлованың ”Әни”сүзе”, Р.Миңнуллинның ”Әни”, З.Мансурның “Әниләр көнендә”, А.Алишның”Әни ялга киткәч”, Ә.Бикчәнтәеваның “Әтием белән бергә”, Ә.Бикчәнтаеваның “Дәү әнием”, Р.Вәлиеваның ”Дәү әни”, Х.Халиковның “Дәү әти”, Ә.Фәйзинең “Чәй эчәбез”, Г.Мөхәммәтшинның “Әйдәгез танышабыз: мин гап-гади Инсаф”, Ш. Галиевның “Мактаныша малайлар” әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Гаиләдә татулык, олыларның кечеләрне, кечеләрнең олыларны хөрмәтләве. Өлкәннәргә булышу, эшкә, һөнәргә өйрәнү.

10. Яз бигрәк шук икән- 6 сәгать. Г.Лотфиның “Яз җыры”, “Сыерчык”, Э.Касыймовның” Боз кузгалды”, Д.Аппакованың “Тагын урамга”, “Март башы...” ,Н. Измайлованың ”Менә нинди икән яз!”, Җ.Тәрҗемановның” Кояш чыкты”, Л.Толстойның “Көймә” әсәрләре белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; текстларны өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Әдәби әсәрләрдә гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Табигатьтә яз билгеләре. Язгы табигатьтә җанлану.

11.  Рәхмәт сезгә, ветераннар!- 2 сәгать.  Шигырь һәм аның сәнгатьлелеге.Гаиләдә татулык, олыларның кечеләрне, кечеләрнең олыларны хөрмәтләве. Өлкәннәргә булышу, эшкә, һөнәргә өйрәнү.

12.  Халык авыз иҗаты- 8  сәгать. Хайваннар турында әкиятләр. Әкиятләр турында гомуми күзаллау булдыру. Татар халык әкиятләрендәге төп герой белән башка халыклар әкиятләрендәге төп герой арасындагы охшаш һәм аермалы яклар. Геройларның характеры. Россия халыклары әкиятләре.Тылсымлы әкиятләр. Җирдәге һәм тылсымлы дөньяны чагыштыру. Тылсымлы предметлар (эченнән гаскәр чыга торган таяк, төрле ашамлыклар тулы тырыс, хәзинәсе бер дә кимеми торган сумка, кеше күзенә күрсәтми торган бүрек,җилән, зур атлата торган итек, дошманны кырып сала торган кылыч Һ.6.), герой куллана торган тылсымлы әйберләр: тарак,көзге, кайрак, балдак. Тылсымлы булышчылар (җәнлекләр: әтәч, бүре, аю, куян, шулай ук убырлы карчык Һ.6.), тылсымлы төсләр (ак һәм кара). Борынгы дөньяның тылсымлы әкиятләрдә чагылышы (табигать көчләре, кешеләрнең хайваннарга, үсемлекләргә әверелүе).Тылсымлы әкиятләрнең төзелеше (вакыйгаларның чылбыр рәвешендә баруы, кабатланулар, билгеле бер ритм, әкиятне истә калдыру).

13. Күренекле әдипләребез иҗаты- 8  сәгать. Р.Батулланың” Куян баласы Нуяк”, Ф.Яруллинның “Урман әкияте”, тылсым көче сүрәтләнгән әкиятләр белән танышу. Аларның нәрсә турында баруын аңлату; әкиятләрне өлешләргә таркату; башка кеше укыганны тыңлап, эчтәлекне сөйләргә өйрәтү. Алардагы гомумиләштерелгән образлар, аларның эш-гамәлләре турында сөйләү. Әкиятләрдәге кызыклы сюжет һәм композиция. Әкиятләр ярдәмендә игелеклелек, шәфкатлелек, мәрхәмәтлелек, әдәп-әхлак тәрбияләү.

Тематик планлаштыру

Календарно-тематическое планирование.

Календарь-тематик планлаштыру