10-га, 100-ке,1000-га артыышкынныг үлелге.
план-конспект урока по математике (4 класс) на тему

                            4-кү класска математика кичээли

      Кичээлдин темазы: 10-га, 100-ке,1000-га артыышкынныг үлелге.

Кичээлдиң хевири: чаа билиглерни ажыдары.

 Предметтиг сорулгазы: хөй оранныг саннарны 10-га, 100-ке, 1000-га артыышкынныг үлелгени күүседири, бердинген алгоритмни анализтээри, бодалгалар болгаш деңнелгелерни бодап күүседиринге өөренип алыр.

 Метапредметтиг түңнелдер: 

Регулятивтиг: кичээлдиң темазын болгаш сорулгазын башкының дузазы-биле тодарадып билири ; коллективтиг тургустунган алгоритм-биле ажылдап билири; салдынган сорулгаларга дүүштүр бодунуң ажылын шын организацтаары болгаш ажылынга чогуур демдекти боду шын салып билири;  

  Коммуникативтиг: бодунуң бодалын шын тургузары; өскелерниң чугаазын дыннап билири.  

Сонуургадыглыг : бодунуң билир чүүлдеринге даянып алгаш, даалгаларны күүседип билири; чаа билиглерни тып, айтырыгларга харыыларны номнуң болгаш амыдыралчы арга-дуржулгазындан алган медээлерни кичээлге шын ажыглаары.

                            Кичээлдиң чорудуу.

1. Кичээлге ажылдаарынга таарымчалыг байдалды тургузары.

-Соңгаже көрүнерем. Чырык чаагай хүнүвүстүң херелдерин адыжывыска дозуп, ооң энергиязын бодувуска сиңирээли ( холун хүнче сунгаш, оон бодун куспактаар).

-Бот-боттарывыска чылыг хүлүмзүрүгнү өргүвүшаан, чаагай күзээшкинден сөңнээлинер: « Шупту чүве эки болзун!» (слайд)

2. Кичээлдин ажыл-чорудулгазынга херектиг билиглерни сагындырары.

        а) Аас-биле саналга

300 : 2                60 х 3              270 : 9

4 х 20                 30 х 5              600: 30

6 х 70                 90 х 9              220 : 10 = 22

- 22 деп сан силерге чүнү чугаалап тур, уруглар? ( Бо хүннерде 22-ги олимпийжи оюннар Сочиде болуп турар.)

-Россияның командазында кайы спотчуларны кончуг сонуургап көрүп тур силер?

- Россия дээш ойнап турар даштыкыдан чедип келгеш, Россияның хамаатылары болу берген спортчулар база бар. Кымнарыл ол, дыңнаан кижи бар бе? Бо кичээлде оларның чамдыызының аттарын математиктиг билиглерниң дузазы-биле даалгаларны шын күүседип  тургаш, билип алыр силер.

1-ги даалга: Дагдан чуңгулаарынга ынак силер бе? Хөй сек орнунга турза чогуур саннарны тывар.

3 х 8

                 … + 27

                                    … - 39

                                                     … : …

                                                                    6 х …

                                                                                  48 - …

                                                                                                … х …

                                                                                                               64

-Эр-хейлер! Украина чурттуг чораан Владимир Григорьев Россия дээш спорттуң шорт-трек деп хевиринде ойнап турар спортчунуң адын бо даалганы эки күүсеткеш билип алдывыс. (слайд)

2-ги даалга: Кылаң дошка конькилеп билир кижи бар бе? Чуңгуда бижиттинген чижектерни аас-биле санаар.

50 : 10                       500 : 10                       5000 : 10  

600 : 100                   6000 : 100                    60 000 : 100

7000 : 1000               70 000 : 1000               700 000 : 1000

_ Одуруг бүрүзүнде чижектер чүзү-биле ылгалып турарыл?

( 1-ги одуругда чижектерни 10-га , ийиги одуругда – 100-ке, үшкү одуругда – 1000-га үлеп турар.)

- 10, 100. 1000-га кандыг арга-биле үледиңер? (Үлеттинигниң он талазындан 1, 2, 3, тиктерни ап кааптар)

- База бир спортчунуң адын билип аалыңар. Ол дээрге Украинадан келгеш, Россияның хамаатызы болу берген, фигурлуг чуңгуулаашкынга спортчу Татьяна Волосожар-дыр. (слайд)

                 3. Билдинмес чүүлдү тодараткаш, оон үнер аргазын тывары. Кичээлдиң чаа темазын болгаш сорулгазын тодарадыры.

3-кү даалга:  Аас-биле саналга:

15 720 : 10                       15 728 : 10

15 700 : 100                      15 728 : 100

15 000 : 1000                    15 728 : 1000

- Баштай 1-ги чаданы бодаар.

- Ийиги чаданың чижектеринче көөр. Чүнү чугаалап болур силер? (Үлеттинигде тик чок, артыышкын чокка үлеттинмес.)

-Бөгүнгү кичээливистиң темазын тодарадып көрүңерем. (10-га, 100-ке, 1000-га артыышкынныг үлелге)

Номнуң 26 дугаар арынын ажыдар. Кичээлдиң темазын, сорулгазын номчуур.

-Хөй оранныг саннарны 10-га, 100-ке, 1000-га кандыг арга-биле үлеп болурул? (Бижимел үлелге дузазы-биле). Самбырага бир кижи, артканнары кыдырааштарынга бодаптар.

15728  10                            15 728  100                                 15728  1000

10         1572 (арт. 8)          100       157 (арт.28)                   1000    15 (арт. 728)

  57                                        572                                               5728

  50                                        500                                               5000

    72                                        728                                               728

    70                                        700

      28                                        28

      20

        8

-Аас-биле санап тып болур арга база бар. Канчаар бодап болурул?

15728 : 10 = 1572 (арт.8)

15728 : 100 = 157 (арт.28)

15728 : 1000 = 15 (арт.728)

   - Шын-дыр. Бир эвес онга үлеп турар болза үлеттиниг15728-те  1572 оннар онаашкыны болур, а 8 чаңгыстары артыышкыны болур. Чүстерге үлеп турда улеттинигниң чустери 157 онаашкын, 28 артыышкыны болур. Муңнарга үлеп турда, үлеттиниг 15728-те 15 муңнар онаашкыны болур, 728 артыышкыны болур.

                       4. Бөлүглежип ажылдаары.

-Ынчангаш 10-га, 100-ке, 1000-га артыышкынныг үлелгени бодаар чурумун (алгоритмин) демнежип тургузаалыңар. ( Бөлуг бүрүзүнүң тургускан алгоритмин дыңнааш, туңнел үндүрер)

                                Алгоритм.

1. Үлеттинигде оннарны, чүстерни, мүңнарны тып.

2. Тыпкан саныңны онаашкынга бижип ал.

3.Оннардан, чүстерден, муңнардан аңгыда саннар артыышкыны болур.

 - Мурнуу Кореядан кээп, Россия хамаатызы болган спортчу Виктор Ан шорт-тректиң тергиини. (слайд)

                          4. Баштайгы быжыглаашкын.

4-кү даалга: Номнарыңарның 28 дугаар арнында 88 дугаар чижекти бодаар.

1-ги одуруг бирги чаданың чижектерин, 2-ги одуруг- ийиги чаданы, 3-ку одуруг- үшкү чаданың чижектерин бодаар. 4-кү одуругну самбырага бодаар. Хыналдазы.

- Эр-хейлер . Чаа теманы эки билип алган-дыр силер. База бир спортчу-биле таныжып алыр-дыр бис. Ол болза Белоруссия чурттуг чораан фристайлистчи Тимофей Сливец-тир. (слайд)

                       5.Сула шимчээшкин. (музыка аайы-биле )

          Чочак-мочек шыңганнарлыг,

          Согун ышкаш хөну сынныг

          Каң дег быжыг, хат дег шалып

          Кадык шыырак чоруур дизе

                      Куш-культура спорт олар

                      Күштүг шынчы өңнуктер ол.  

5-ки даалга:    Математиктиг диктант. (эштежип ажылдаар)

- Бо даалганы чанында олурар эжи-биле демнежип кылыр.

1-ги вариант: Бирги каттыныг 248, ийиги каттыныг 20. Түңү тып. (268)

2-ги вариант: Ол түңнү 10-га үле. 26(арт. 8)

1в: Бирги каттыныг 895, ийиги каттыныг 100, түңүн бижи. (995)

2в: Ол санны 100-ке үле. (9 (арт.95)

1в:700 биле 4-түң көвүдээшкинин тып. (2800)

2в: Ол сандан 2000 каш эвээжил? (800)

1в: Дорт-булунчуктуң узуну 8 см, дооразы 6 см. Дорт-булунчуктуң шөлун тып. (48 кв.см.)

2в: Ол санны 10 катап эвээжет. (4 (арт.8)

 (Хыналдазы)

- Россия дээш ойнап турар база бир спортчу  Тимофей Сливецтин дуңмазы Ассоль Сливец. Ол база фристайл деп спорттуң тергиини.

 6-гы даалга: Бодалга бодаар. (слайд)

               Дең дүргенниг чорааш, чиик машина 6 км. ыракты 5 мин.

               дургузунда эрткен. Ол-ла дүрген-биле чоруур болза, 40 мин.

               дургузунда  кайы-хире ыракты эрттерил?

-Бодалганы номчуур.

-Бодалганың кол айтырыынга дораан харыылап болур бе? Чүге?

-Чүге дизе дүргени билдинмес.

-Дүргенин тыварынын дүрүмүн чугаалаар. (Ыраан үезинге үлептер)

(Самбырага бир өөреникчи тайылбырлап тургаш бодаар, оскелери кыдырааштарынга)        

    1) 6000 : 5 =1200 м/мин – дүргени

    2) 1200 х 40 = 48000 м.=48км – ыраа

           Харыызы: Машина 40 минута дургузунда 48км. ыракты эрттер.

- База бир спортчу Вик Уальт Америкадан чедип келгеш, Россия хамаатызы болуп, Россия командазында сноуборд деп спорттуң хевиринде киржип турар. (слайд)

                  6. Каракка зарядка.

7-ги даалга: Деңнелге бодаар. (Самбырага бирги деннелгени бир өөреникчи, ийигизин арткан уруглар кыдырааштарынга бодаар)

24 х Х =2000 +400                        6300 : Х = 466 – 376

24 х Х = 2400                                 6300 : Х = 90

Х = 2400 : 24                                  Х = 6300 : 90

Х = 100                                            Х = 70

24 х 100 = 2000 + 400                    6300 : 90 = 466 -376

2400 = 2400                                      70 =70

 - Даг хаагының спортчузу Александр Глебов Словениядан келген. (слайд)

         7.Рефлексия.

- Бо кичээлде чаа чүнү билип алдыңар?

- Кижи бүрүзү бодунуң ажылынга түңнел үндүрер. Кым чаа теманы тергиин эки билип алдым деп бодап олур. (Уруглар холун көдүрерге, адыш часкап байыр чедирер)

- Кичээлге эки ажылдааныңар дээш четтирдим, уруглар.