полилог "Дикие и домашние животные"
презентация к уроку (1, 2, 3 класс) на тему

Ачасем «Мулкач ларать» кĕвĕ çеммипе уçланкăна тухаççĕ,чăрăш патне пыраççĕ. Чăрăш айĕнче мулкач тĕлĕрсе ларать.

Дети под звучание песни«Мулкач ларать» идут на поляну и останавливаются около  ели, где сидит зайка и дремлет.

Учитель: Ачасем , мĕнле имлемлĕ пирĕн тавралăх.Çĕршыв  симĕсленет, чечекленет.Çĕр ешĕл  кавирпе витĕннĕ, чечексем çурăлнă.Çак пысăк чăрăш патне пырар-ха.  Кунта темĕн ларать. Мĕн-ши вăл?

Учитель: Дети. Какая красота вокруг. Все цветет и зеленеет. Земля покрыты ярким ковром, раскрылись цветы. Давайте  подойдем к этой большой ели. Здесь кто-то сидит, но кто же это?

- Тилĕ, кушак, пакша, йытă?

- Лиса, кошка, белка, собака ( предположение детей)

- Пулăшмалли тупмалли юмах паратăп:

Çулла сăрă,

Хĕлле шурă

- Даю загадку - - подсказку:

Летом серый,

Зимой белый.

- Мулкач

- Заяц.

- Маттур, ачасем! Тĕрĕс пĕлтĕр. Кунта ырă кăмăллă мулкач ларать. Вăл чĕрчунсен асамлă патшалăхне кĕмелли алăка сыхлать.Айтăр мулкача сывлăх сунатпăр, вара вăл вăранать.

- Молодцы, дети! Правильно отгадали загадку. Здесь сидит добрый зайка. Он охраняет вход в волшебное царство зверей. Давайте вежливо поздороваемся с ним, и он проснется.

- Сывлăх сунатпăр , мулкач.

Здравствуйте, зайка!

Мулкач куçне уçать.

Мулкач :

Сывлăх сунатăп, ачасем.

 Эпĕ çывăрмастăп, эпĕ чĕрчунсен патшалăхне сыхлатăп.

Сире мĕн кирлĕччĕ?

Заяц отрывает глаза.

Заяц:

Здравствуйте , дети!

Я не сплю, я царство зверей сторожу.

С чем ко мне пожаловали?

Вед: Ырă мулкач, пире чĕрчунсен асамлă патшалăхне кĕртсемччĕ, тархасшăн. Эпир унта чĕрчунсемпе паллашасшăн, вĕсене сыхласшăн.

Вед: Добрый заяц, пропустите нас, пожалуйста , в  волшебное царство зверей. Мы хотим познакомиться с зверями, охранять их.

Мулкач: Эпĕ сире асамлă патшалăха çутçанталăка чăнахах та  юрататăр  пулсан çеç кĕртетĕп.  Тата сирĕн чĕрчунсем çинчен нумай пĕлмелле.Мĕн каласа пама пултаратăр?

Заяц: Я пропущу вас в волшебное царство только тогда, когда узнаю, что вы действительно любите природу. И вы должны много знать о зверях.

Что можете рассказать?

- Чĕрчунсем высăккисем тата пĕчĕккисем пулаççĕ. Пăши – пысăк чĕр- чун, упа та пысăк чĕр чун. Кашкăр пĕчĕкрех, анчах та пысăк чĕрчун шутланать.

Мулкач – пĕчĕк чĕрчун.

Шăши – чи пĕчĕк чĕрчун.

- Звери бывают большие и маленькие. Лось – большой зверь, и медведь- большой  зверь. Волк-  - поменьше, но тоже большой зверь. Заяц- маленький зверь. А мышь-  самый маленький зверек.

Мулкач :

-Чĕрчунсем тата мĕнпе уйрăлса тăраççĕ?

Заяц:

- Чем еще отличаются звери?

-  Мулкачăн хăлхи вăрăм, хÿри кĕске кашкăрăн тиллĕн, пакшан- хăлхи  кĕске, хÿри вăрăм , упан хÿри пĕчĕк.

Пăшин вара мăрракасем пур, урисем вăрăм.

- У зайцев уши длинные, хвост короткий;  у волка , лисы, белки уши короткие, хвост длинный, у медведя хвост маленький. А у лося есть рога, ноги длинные .

Мулкач:

- Чĕрчунсем мĕнпе  тăранса пурăнаççĕ?

Заяц:

Чем питаются звери?

Хăш пĕр чĕрчунсем курăк çеç çиеççĕ. Мулкач вара йывăç  хупписене кăшлама юратать. Шăшипе  пакша та шăлĕсемпе кăшлама юратаççĕ. Кашкăр вара к курăк çимест.Упа пыл, çырла юратать.Хăмла çырлипе пыл тупаймасан   кăмпа, ÿсентăран тымарĕсене шырать. Тискер кайăксем  хăйсен çурисене те апат шырама вĕрентеççĕ.

- Некоторые звери питаются только травой. Заяц любит  обгрызать кору деревьев. Мыши и белки тоже любят грызть зубами. А волк траву не ест. Медведь любит мед, ягоды. Если не находит мед и малину, ищет грибы, корешки растений.

Дикие животные и своих детенышей учат отыскивать корм.

Мулкач:

- Маттур, ачасем! Чĕрчунсем çинчен питĕ нумай  пĕлтĕр. Халь вара манăн тупмалли юмаха итлĕр. Пĕлсен – хамăн патшалăха кĕртетĕп.

Хĕлĕпе çывăрать,

Çуркунне вăранать,

Пыл юратать.

Заяц:

- Молодцы , ребята!

Очень много знаете о зверях. А сейчас  послушайте мою загадку. Отгадаете – пропущу в свое царство.

Зимой спит,

Весной просыпается

Мед любит.

- Упа

- Медведь

- Маттур, ачасем!

Халиччен никам та тупмалли  юмах тупсăмне хăвăрт тупайманччĕ.  Халĕ эпĕ сире хăвра мĕнле тытмалли  йĕркесемпе паллаштаратăп.

Пĕрремĕш йĕрке - ан варала

Иккĕмĕш – ан шавла

Шавласан – чĕрчунсене хăратса пĕтеретĕр, вара вĕсен çурисем выçă юлаççĕ.

Виççĕмĕш – ан хуç, ан ват, ан çĕмĕр. Пирĕн патшалăхра ытлашши япала нимĕн те çук. Чечексене ан тат, йывăç тураттисене ан хуç, кăткă йăвисене ан çĕмĕр.

- Ай да молодцы, ребята ! Никому никогда не удавалось так быстро загадку мою отгадать. Теперь я вас познакомлю с правилами  поведения в нашем царстве.

1-е правило : не сори.

2-е – не шуми. Будете шуметь, напугаете  зверей, тогда их детеныши останутся голодными.

3-е – не ломай, не рви. В нашем царстве нет ничего лишнего. Не рви цветы, не ломай ветки, не  разоряй домики муравьев.

Чĕрĕ япаласем пĕр-пĕринпе тачă çыхăннă. Халĕ ман  хыççăн çак  йĕркесене калăр, астуса юлăр, вара вăрмана кĕме пултаратăр.

Ачасем:

- Ан варала

- Ан шавла

- Ан çĕмĕр, ан хуç, ан ват.

Все живое связано между собой.

Повторите за мной эти правила, запомните их,  и можете идти в лес.

Дети:

- Не сори

- Не шуми

- Не рви , не ломай.

Мулкач:

Ырă сунса кĕтетпĕр чĕрчунсен асамлă  патшалăхне. «Пакша» юрă янăрать.

Заяц:

Добро пожаловать  в волшебное царство зверей. ( Песня).

Ачасене хирĕç упа килет.

- Мĕнле чĕрчун эсир?

- Эпĕ упа- утаман.

Ик урапа утакан,

Пур кайăкран хытăрах

Мĕкĕрттерсе улакан.

Эсир ырăпа е усалпа килтĕр.

Детям навстречу идет медведь.

- Кто вы такой?

- Я медведь косолапый,

Могу ходить на задних лапах,

Могу реветь громче всех зверей.

С чем вы пришли с добром или злом?

-Эпир ырăпа çеç çÿретпĕр.

- Мы ходим только с добром

- Питĕ аван.

Халĕ хăвăр чĕрчунсем çинче мĕн пĕлнине кăтартăр-ха. Эпĕ сире «Мĕн хÿри» вăйă сĕнесшĕн. (ÿкерчĕксем)

- Очень хорошо.

А сейчас покажите, что вы знаете о зверях. Я хочу вам предложить игру  «Чей хвост» ( Картинки).

- Хаваспах, упа – утаман,

- С радостью,  медведь.

- Ку мĕн хÿри?

- Это чей хвост?

- Ку кашкăр хÿри

- Это волчий хвост

- Ку малкач хÿри

- Это заячий хвост

- Ку пакша  хÿри

- Это беличий хвост

- Ку пăши  хÿри

- Это лосиный хвост

- Маттур, ачасем. Эсир чăнах та тискер кайăксен тусĕсем.

- Молодцы, ребята . Вы действительно друзья наших зверей.

- Эпир чĕрчунсем вали тĕрлĕ çимĕçсем илсе килтĕмĕр: кишĕр тата купăста, пыл тата какай, курăк тата тăвар, шăрттанпа хуплу.

- Мы для зверей  принесли разные продукты: морковь и капусту, мед и мясо, траву и соль, шырттан и хуплу.

- Эпĕ тăварпа çамрăк туратсем илсе килтĕм, пăшине хăналасшăн.

- Я принес соль и молодые ветки, хочу угощать лося.

- Манăн вара тутлă кишĕрпе купăста пур.

- А у меня есть вкусная морковь и зеленая капуста.

- Пăши чирленĕ.Унăн урисем ыратаççĕ.

- Лось заболел. У него болят копыта.

- Тăватă ури те-и?

- Все 4 копыта?

- Çук, тăватă ури мар, иккĕшĕ çеç.

- Нет, не 4 копыта, только 2

- Вăрманти чĕрчунсен  пурин те тăватă ура-и?

- У всех лесных зверей 4 лапы ( копыта)?

- Çапла, вĕсен тăватă ура, икĕ хăлха, икĕ куç, пĕр хÿре, пĕр çăвар, пĕр сăмса.

- Да, у них 4 лапы, 2 уха, 2 глаза, 1 хвост, 1 рот, 1 нос.

- Пирĕн тухтăр пур. Вăл пăшине часах сыватĕ.

(Тухтăр пăшине сыватать)

У нас есть доктор. Он быстро вылечит лося.

(Доктор лечит).

- Тавтапуç , тухтăр!

- Спасибо, доктор!

(Тилĕпе кашкăр чупса  килеççĕ).

- Сывлăх сунатпăр, ачасем!

Прибегают лиса и волк.

- Здравствуйте, дети!

- Сывлăх сунатпăр, тилĕ!

- Здравствуйте, лиса!

- Сывлăх сунатпăр,  кашкăр !

- Здравствуйте, волк!

- Питĕ хавас  çакăн пек ачасемшĕн.Эпир сире ташласа кăтартасшăн.

- Очень рады таким детям. Мы хотим вам сплясать.

- Эпир юрлăпăр, алă çупăпăр.

- Мы будем петь, хлопать в ладоши.

- Эпĕ параппанпа  çапатăп.

- Я буду бить в барабан.

- Эпĕ купăс калатăп. (Ачасем юрлаççĕ).

- Я буду играть  на гармошке.

«Тух-ха , Ванюк, пирĕн ума»

(Дети поют).

Тух-ха , Ванюк, пирĕн ума,

Эсĕ ташша пит ăста.

Кăвва,  кăвва,  кăвва,  кăвва,

Кăвва,  кăвва,  ,тут, тут!

Ташласа пар, савăнтар,

Эпир алă çупăпăр!

Кăвва,  кăвва,  кăвва,  кăвва,

Кăвва,  кăвва,  ,тут, тут!

-Темшĕн пирĕн хушăра  сарă пакшапа сăрă чĕрĕп курăнмаççĕ, Сăрă чĕрĕп тутлă панулмипе кăмпа шыраса ывăнчĕ пуль.

- Почему –то  среди нас не видны рыжей белки и серого ежа. Серый еж наверное устал искать вкусное яблоко и грибы.

- Манăн урасем пĕчĕк, эпĕ хăвăрт чупаймастăп.Çавăнпа та кая юлса çитрĕм.

- У меня ножки маленькие, я не могу быстро бегать. Поэтому опоздал.

- Чĕрĕп, эпир сана вали хĕрлĕ панулмисем илсе килтĕмĕр. Çийĕр, тархасшăн.

- Еж, мы для тебя принесли красные яблоки. Ешьте, пожалуйста.

- Тавтапуç, ачасем. Панулми питĕ тутлă.

- Списбо, дети!  Яблоки очень вкусные.

- Тăхтăр, ачасем, ан васкăр. Эпĕ сире вали мăйăр , кăмпа  хатĕрлерĕм. Хăналанăр, тархасшĕн.

- Дети, подождите, не спешите. Я для вас приготовила орехи, грибы. Угощайтесь, пожалуйста!

- Тавтапуç, пакша. Эпир сана юрă юрласа парасшăн:

Йывăç тăрăх сиккелет

Çăмламас пакша

Эй, пăх-ха, илемлĕ те

Тетĕп юлташа.

- Спасибо, белка. Мы хотим тебе спеть песенку.

( Дети поют).

- Эсир манна питĕ савăнтаратăр. Халĕ тупмалли  юмах тупсăмне тупăр, тархасшĕн:

Пĕчĕк çеç чĕр чун пур,

Йывăç тăрăх сиккелет

Мăйăр, кăмпа юратать,

Хÿрипеле ăшăнать.

- Вы меня очень обрадовали.

Сейчас отгадайте мою загадку.

- Пакша

- Белка

- Маттур, ачасем!

- Молодцы, дети!

- Эпир сирĕн пата татах та хăнана килĕпĕр. Пирĕн сирĕн патшалăхăра упрас пулать.

- Мы еще к вам придем в гости. Мы должны охранять ваше царство.

- Ачасем, атьăр  чĕр чунсемпе пĕрле  вăйă выляса илер.

- Дети, давайте поиграем вместе с дикими животными.

- Мĕнле вăйă?

- В какую игру?

- «Мĕн ытлашши» ятлă вăл.(ÿкерчĕк тăрăх: тискер  кайăксем хушшинче  ĕне, сурăх.сысна).

- « Что лишнее?» называется.

( По рисункам : среди зверей домашние животные лишние)

- Мĕн ытлашши?( Сурăх ….)

(Ĕне ÿкерчĕкне кăтартсан )

- Что лишнее? ( Кто лишний ) (Овца….)

- Ку  чĕр чун вăрманта пурăмасть, эпи рун çинчен пĕлместĕп.

Это животное не  в лесу живет, мы про него не знаем.

- Çапла, ку  чĕр чун вăрманта мар, килте пурăнать.

- Да, это животное живет не в лесу, а дома.

- Вăл ĕне. Ĕне вăрманти пăши евĕр чĕр чун. Вăл сĕт парать. Сĕтрен хăйма, çу пулать.

Она- корова. Корова похожа на лося. Она дает молоко. Из молока получается сметана, масло.

- Качака та сĕт парать

- И коза молоко дает.

- Ачасем сĕт юратаççĕ. Вăл питĕ тутлă.

- Дети любят молоко. Оно очень вкусное.

-  Ман пек чĕр чун пур-и килти чĕр чунсем хушшинче?

- Есть ли среди домашних животных на меня похожий?

-Пур, вăл йытă.

- Есть, это собака.

Акă йытă та сирĕн пата чупса килет.

Вот и собака к вам бежит.

- Чăнах та йытă манн пекех иккен. Ури те тăваттă, хÿри те вăрăм, шăлĕлес те çивĕч.

- Действительно, собака на меня похожа. И лап 4, и хвост длинный, и зубы острые.

-Анчах та манăн ят пур.

- Но у меня есть кличка

-Мĕн ятлă вара эсĕ?

- А как тебя зовут?

- Кашни йыттăн ячĕ пур. Çакă йытă вăл Кампур.

- У каждой собачки своя кличка. А эта собака – Кампур.

- Сирĕн патра тата мĕнле чĕр чунсем  пурăнаççĕ?

- У вас еще какие животные живут?

- Пирĕн патра сурăх. Качака, лаша,сысна, кушак,автан, чăх,кăвакал пурăнаççĕ.

- У нас живут овца, коза, лошадь, свинья, ошка,петух,гусь, курица, утка.

- Вĕсен çурисем пур-и?

- У них есть детеныши?

-Çапла, лашан- тиха, ĕнен – пăру, сурăхăн, качакан – путек, кушакăн, йыттăн. Сыснан – çура, чăххăн,хурăн, кăвакалăн – чĕпĕ.

- Да, у лошади- жеребенок,у коровы- теленок, у овцы – ягненок, у козы – козленок, у кошки – котенок, у собаки – щенок, у свиньи- поросенок , у курицы – цыпленок, у гуся – гусенок, у утки- утенок.

- Вĕсем  вара мĕн çиеççĕ?

- А что они едят?

- Лаша, ĕне, сурăх,качака вали çынсем çулла курăк хатĕрлеççĕ.

- Для лошади, коровы, овцы, козы летом люди готовят корм.

- Пирĕн вара апат хамăрăнах тупас пулать.Пирĕн те çынсем хушшинче пурăнас килет.

- А мы сами должны находить пищу. И нам хочется жить среди людей.

- Хаваспах хамăр пата хăнана чĕнетпĕр.

- С радостью приглашаем к себе в гости.

- Сывă пулăр!

- До свидания!

- Тепре тĕл пуличчен. Ырă кăмăллă  пулса çитĕнĕр. Çĕре, шыва, вăрмана, чĕр чунсене юратăр,сыхлăр, вĕсем те пире хăйсен илемĕпе  савăнтарĕç.

- До скорой встречи. Растите добрыми. Любите и берегите землю, воду, леса, зверей, и они будут  радовать нас своей красотой.