Урок родного(татарского) языка в 4 классе "Имя существительное. Обобщение."
план-конспект урока (4 класс)

Тема: Исем. Кабатлау

Максат:

1. Исем сүз төркеме буенча белемнәрне гомумиләштерү, ныгыту, системага салу.

Шәхескә кагылышлы: үзмаксат кую, күршеңә ярдәм итүдә танып белү инициативасы күрсәтү, үз уңышларың, уңышсызлыкларың сәбәпләре турында фикер йөртү.

Танып-белү УУГ: төп билгеләрне аерып күрсәтү, логик фикерләү чылбырын булдыру.

Коммуникатив УУГ: башкаларның сөйләмен тыңлау һәм аңлау, сыйныфташлар белән уртак фикергә килергә кирәклеген аңлау.

Регулятив УУГ: дәреснең темасын һәм максатларын формалаштыру, үзеңнең һәм сыйныфташларының эшчәнлеген бәяли белү.

Предмет УУГ: укучылар белән исем сүз төркемен тирәнрәк өйрәнү; аларны сөйләмдә дөрес куллану.

Җиһазлау: презентация, карточкалар, таблица, ноутбук, экран, проектор.

Материал: 1. Р.Х. Ягъфәрова, Р.Ә.Асылгәрәева. Татар теле. 4 класс. Казан. “Мәгариф” нәшрияты, 2006. 2. Татар халык авыз иҗаты. Табышмаклар. Мәкальләр.

Дәрес барышы:

І. Оештыру моменты.

Укучыларда психологик уңай халәт тудыру.

• Исәнмесез, укучылар!
• Исәнмесез!
•   Хәерле көн!
• Хәерле көн миңа!
• Хәерле көн сиңа!

• Хәерле көн Сезгә!
• Хәерле көн безгә!
• Хәлләрегез ничек?
• Рәхмәт, яхшы!
• Бездә бүген татар теле дәресе.
•  “Үз телен белмәгән кеше – башка телне белмәс” (татар халык мәкале) 

         Татарча да яхшы бел,                                                      

Русча да яхшы бел.

Икесе дә безнең өчен

                            Иң кирәкле затлы тел. (Шәйхи Маннур)

II. Төп өлеш.                                                                      (Камила)

• 1) Дәреснең темасын ачу өчен башваткыч чишеп алыйк.

1. Җир астында алтын казык.
2. Нинди агач җилсез шаулый?
3. Ак багана, яшел чатыр,

Эчең пошса безне дә чакыр.

4. Җәй көне киенә, кышын чишенә.

  -Нинди сүз килеп чыкты?  ( Исем)

-Укучылар ничек уйлыйсыз, бу сүзнең бүгенге дәресебезгә нинди катнашы бар икән?

 (җаваплар -Бүгенге дәрестә исем турында сөйләшәбез. Без бүген исемнең төрле билгеләрен өйрәнербез.)

       -Бик дөрес.

-1-3нче сыйныфларда исем турында нәрсәләр өйрәндегез?

2) Сүзлек диктанты. 

Һөнәр, Казан, аккош, һәйкәл, шигырь,файдалы,язучы, озынборын, уңыш, хезмәт, тәрбияче, Идел, хатын-кыз, каен җиләге.

• Бу нинди сүзләр ? (Исемнәр)
• Ничек аңлатырсыз?
• (Бу сүзләр предметларны белдерә, сораулары - Кем? Нәрсә?)
• Барча сүзгәдә ме шулай әйтеп була?
• Төркемнәргә бүленеп уйлагыз;
• Нинди ясалышлы исемнәр очрый безгә? (тамыр,тамыр сүзгә сүз ясагыч кушымча ялганып, парлы, кушма, тезмә; ялгызлык, уртаклык)

3) Исемнең ясалышының моделен күзәтү. Экранга карыйбыз.

4) –Сезнең каршыларыгыздагы  карточкаларны алып,

 биремнәрне үтибез.

Карточкада сүзләр: Балтачы, болын, имән, игенче, юрист, юрган,тиен,тегүче,чәчтараш,чирәм, урам, укытучы.

- Бирелгән сүзләрне нинди төркемнәргә бүлеп булыр? (КЕМ? НӘРСӘ?)

-Чөнки татар телендә кешеләргә генә кем? соравы куябыз.

   -Бу биремне парлап эшлибез. Беренчегез Кем? соравына җавап бирүче сүзләрне, икенчегез  Нәрсә? соравына җавап бирүче сүзләрне сайлап аласыз.                       (тикшерәбез, нәтиҗә(вывод) ясыйбыз)

5)Исемнең сан белән төрләнеше.

-Балалар, бирелгән сүзләрдә исемнең нинди билгесе барысында да бар?

                                            (берлек санда)

-Исемнәрне күплек санга куеп карыйбыз.(тикшерәбез, нәтиҗә ясыйбыз)

-         Нәтиҗә: Исемнәр берлек санда һәм күплек санда киләләр.

-        Берлек сандагы исем бер генә предметны белдерә.

        Күплек санда килгәндә, исем предметларның күп булуын белдерә.

-Нинди очракта –нар,-нәр кушымчалары ялгана?

(Борын авазына м, н,ң  тәмамланганда –нар, -нәр кушымчалары ялгана)

6. Исемнең килеш белән төрләнеше.
7. Үз тәртибендә килешләрне төркемнәрдә тезеп куябыз, сорауларын искә төшерәбез.

-Парларда исемнәрне  (КӨЗ, ЯФРАКЛАР) килешләрдә төрләндерәбез, (карточкаларда эш) орфограммаларны әйтәбез, нәтиҗә ясыйбыз. 

-Исемнәрнең килеш белән төрләнеше ничә төрле була?

               (2 төрле.Калын һәм нечкә төрләнеш)

8. Исемнең җөмләдә баш һәм иярчен кисәк булып килүе.

-Балалар, килешләр белән төрләндергән сүзләр бездәге табигатька килештереп буламы?

-Рәсем буенча җөмләләр төзү.

-Җөмләләрне күзәтү. (нәтиҗә ясау- исем җөмләдә баш һәм иярчен кисәк булып килә)

9)Модельләштерү

-Балалар, дәрестә кабатлаган белемнәрегезне төркемнәрдә модельләштереп алыгыз.

III. Йомгаклау. 

-Дәрестә барыгыз да бик актив эшләдегез. Бирелгән критерияләрне укып сез инде үзегезнең  эшчәнлегегезне бәяләгез.

-Рәхмәт. Булдырдыгыз. Дәрес тәмам.

                                                  .