«Тÿлкÿ ле турна» (орус калыктын чöрчöги) .Технологическая карта урока по литературалык кычырыш
план-конспект урока (2 класс)

Уроктыҥ темазы: «Тÿлкÿ ле турна» (орус калыктын чöрчöги)

Уроктыҥ амадузы: балдарды «Тÿлкÿ ле турна» деп орус калыктын чöрчöгиле   таныштырары,чокым-jарт кычырар, чÿмдемел аайынча санаа-шÿÿлтезин чыгара айдар,чöрчöктиҥ бÿдÿмдериле таныжар.

Јединетен турулталар ол тоодо ТӰЭ:

Jаҥы билгирлер алар ТӰЭ: балдарды «Тÿлкÿ ле турна» деп орус калыктын чöрчöгиле   таныштырары, текстле иштеп билеерине  ÿредер, сöзлик тилин байыдар;

Колбу тударыныҥ текши ÿредÿ эдилгелер: бойыныҥ санаа-шÿÿлтезин чыгара айдып, тöрöл тилиниҥ байлык болгонын оҥдоп турарына ла таҥ алдынаҥ кöнÿ куучындап турарына темиктирери;

Ӱренчиктиҥ öзÿмиле колбулу турулталар:  чÿмдемелде айдылган шÿÿлтени оҥдоп, геройлордыҥ кылык -jаҥын билип, jÿрÿмде улусла текши тил табарга,улусла нак jÿрерге,кÿндÿзек болуп öзöрине тазыктырары;

 Бойын башкарынар ТӰЭ: урокто ÿредÿ иштиҥ амадузын тургузып билери ле оны канайда бÿдÿрерин пландаары.

Уроктын бӱдӱми: jаҥы билгирлер алар урок

Öскö предметле колбу: орус тил, ар-бÿткенниҥ урогыла

Тузаланатан jепселдер:  видео, карточка, тÿлкÿ ле турнаныҥ jуруктары

Уроктыҥ этаптары

Ӱредӱчиниҥ бӱдӱретен ижи

Ӱренчиктердиҥ бӱдӱретен ижи

Текши ӱредӱ эдилгелер

1.Ӱренерине  ууламјылаары

(Кÿÿ ойнойт)

 Кажы ла калык

Тушташкан  соҥында

Бой-бойыла jакшылажып,

Эзендежер учурлу.

Jÿректин jылузын айылчыларга сыйлап ийигер.

Айылчылар база jÿректиҥ jылузын ÿренчиктерге сыйлагар.

Балдар эжиктен кирет .

Канай эзендежетенин талдаар.

Эки колыла jÿрек кöргÿзер

Ӱренчиктиҥ öзÿмиле

колбулу

текши

ÿредÿ

эдилгелер

2. Билгирин эске алынып, эбелтип, чокымдаары

Ады- jолым Оксана Алексеевна. Чибилÿниҥ школында слердийле кичинек болчомдорды ÿредип jадым. Слерге келип jатканымды билип балдар эзенин айттыртты, кожо jакылта ийди. Угуп ийектер.

Бу балдардын сöстöрин укканыста онон ары не улалат/башталып jат ?

Видео

-Jакшылар 2чи класстын балдары!

Бис нени айдарга турганысты табыгар:

..Озо-озо чактарда отурган бис jок тужында..

..Качанда jайы кыжы билдирбес Алтайда..

..Jараш чанкыр Алтайда, сÿмер туунын колтыгында, сÿттÿ кöлдин jарадында...

..Кеен jараш Алтайда бир катап..

Чöрчöк

Колбу тударыныҥ текши

ÿредÿ

 эдилгелер

Ӱредӱ

амаду

 тургузары.

Уроктыҥ

темазын

чыгарар.

Амадузын

тургузар.

Чöрчöк ол калыктын оос чÿмделгезиниҥ фольклорынын база бир жанры.

 Балдардыҥ айтканы ол чöрчöктиҥ аҥылу темдеги-

чöрчöктиҥ башталганы -ЗАЧИН деп адалар.

Слер ÿренгенер чöрчöктöр учурыла 3 бöлÿкке бöлинет. Ол кандый бöлÿктер?

Чибилÿниҥ Ӱренчиктери слерге самара ийген. Анда уроктын темазы jажынган. Анда ÿзÿктер берилген.

Ол Ӱзÿктерди бÿдÿндеп ийигер. Не боло берди?

Урокто кандый темала таныжарыс:

Бу чöрчöктиҥ жанры?

  Кем бичиген?

Бир кижи бичиген болзо ол авторы болор, ондый чöрчöкти литературный чöрчöк деп айдар.

Кажы ла иште эдилетен амаду болор.Неге jединетени.

Амаду тургузып ийектер.

Урокто нени билип аларга чырмайарыс?

Тындулар   Куулгазынду       Jÿрÿм

керегинде                           керегинде

Пазл чогор

Тÿлкÿ ле турна.

Албаты, улус

(доскодо бичилип калган)

Мен бÿгÿн урокто ...    

Урокто мен.... иштенерим.

Бойын башкарынар ТӰЭ

Сöзлик иш

Чöрчöклö иштенерге jарт эмес сöстöрлö таныжып ийектер

1.Окрошка-квас, jымыртка, картошко, огурчын, укроп, редиска, колбаса.

2.Jыракы- кувшин  

3.Кум, кума.

Бу сöстö канча канча учур.

А)Баланы крестке тÿжÿрген эр кижини, ол баланын эне адазы, баланыҥ крест адазын КУМ деп айдар, КУМА-кыс кижини айдар.

Б)Нöкöр кижиге баштанганы (кыс кижи-кума, эр кижи-кум

В) Куда, кудагай

Эки jиит биле тöзöзö, эне-адазы, тöрööндöри бой-бойына куда(эр кижиге), кудагай(кыс кижиге) баштанат.

Jуруктар ажыра jартап кöргÿзер

Бойын башкарынар ТӰЭ

4. Тургузылган амадуга јединерине иштеери

 Б.62-64,  ( аудиокычырыш)

Озо угуп jадыс, кажы ла

 сöсти чын кычырарга албаданарыс.

Колбу тударыныҥ текши ÿредÿ эдилгелер

5. Jаҥы ачкан билгирди тузаланып, иштеери.

Геройлордыҥ кылык- jаҥын кöрöри.

 Чöрчöктиҥ тöс геройлоры?

Сöстöрди кычырып, кажы геройго келижип турганын jапшырып салыгар.

Амыраар öй (видео)

Тӱлкӱ ле турнала амырап ийели.

Чöрчöккö  ПЛАН тургузарыс.

План куучындарга болужып jат.

Белен план.

Ээчий-деечий тоолорын тургузып ийигер.

(бÿдÿрген иштиҥ кийнинде эталон берер)

Кино согоры

 Чöрчöкти киного согуп ÿренерис.

Jурукка келиштире бичиктеҥ jолдыктарын таап куучындарга белетенип jадыс.

1кы бöлÿкти канайып адаарга jараар?

 Турна тÿлкÿге келгени.

-Ненин учун Турна тарелкенеҥ ажанып болбоды?

-Тÿлкÿ канайып кылынды?

-Турна кандый деп кöрÿнди?

Тÿлкÿге нени айдар кÿнигер бар?  

2чи бöлÿкти канайып адаарга jараар?

Тÿлкÿ турнага келгени.

Нениҥ учун тÿлкÿ ажанып болбоды?

Турна канайып кылынды?

 Сöстöр ӱлелген: сÿмелÿ, санаалу, керик, кысканчак, jобош, тöп, öчöш, эби jок jаман кылынган

 Колбу тударыныҥ текши ÿредÿ эдилгелер

Бойын башкарынар ТӰЭ

6.Јаҥы билгирди  быжулаары

7.Бойы алдында, таҥынаҥ иш бÿдÿрери.

 (экÿлеп иш бӱдӱрери )

Тÿлкÿ jыракынаҥ ажанып болбогон.

Турна тарелканаҥ ажанып болгон.

Тÿлкÿ турнага айылдаган.

Тÿлкÿ ле турна нöкöрлöшкöн.

Турна тÿлкÿге айылдаган.

Иштерин корулаары

Колбу тударыныҥ текши ÿредÿ эдилгелер

8. Билгирин бириктире катап кӧрӧри 

  -Тÿлкÿ керегинде нени билереер?

Турна керегинде нени билерер?

Ар-бÿткенде тÿлкÿ нени jийт? Турна

нени jийт?

 Видео

Тÿлкÿ-jерлик тынду.

Курсагы: чычкандар, öркöлöр, кушкаштар, кушкаштардыҥ jымырткалары, кат.

Санаалу, сагышту, сÿмелÿ. Кушкаштар тударга бийик калып jат.

Турна-jаан учуп jÿрер кеткин куш. Сас, кöл jанында jÿрет. Курсагы- курт-коҥыс, бака.

Колбу тударыныҥ текши ÿредÿ эдилгелер

9. Бӱдӱрген ишти, билгирди кемјиири, чокымдаары, баалаары

Бу чöрчöк  бисти неге ÿредет?

 Аш курсак jизе кижи кÿчтÿ болот, ÿрензе кандый болот?

Айактарда бичилген:

 Сÿ рекей jакшы Jакшы  Албаданар керек

А/и:

1. Чöрчöкти кычырар

2.(талдап алар)

а) Jурук jураар

б) Сурактар тургузар

в)Чöрчöктиҥ учын солыыр, эки тынду наjылажып алар эдип.

 Кÿндÿзек , jалакай болорына ÿредет.

Санаалу болот

Ижигерди баалап тÿлкÿ ле турнаны jапшырар

Бойын башкарынар ТӰЭ

Ӱренчиктиҥ öзÿмиле колбулу текши ÿредÿ эдилгелер