Аналар көне уңаеннан " Гаилә бәйрәме"
методическая разработка (4 класс) на тему

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ФӘН ҺӘМ МӘГАРИФ МИНИСТРЛЫГЫ

ӘЛКИ МУНИЦИПАЛЬ  РАЙОНЫ ТАТАР БОРНАЕ ТӨП ГОМУМИ БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕ

“Аналар көне”уңаеннан

Гаилә

бәйрәме

УКЫТУЧЫ:  КАШАПОВА Р. И.

        Укытучы:         Хәерле көн, кадерле дуслар

 Барчагызга:

 Яшегезгә, картыгызга,

                                   Олыгызга, кечегезгә,

 Хезмәт сөйгән,

 Эштә уңган

 Җыр җырларга

 Һәм биергә

                    Оста булган гаиләләргә

                                 Ялкынлы кайнар сәлам .

               Җыр:  ,,Бәхеттә, шатлыкта”!

    Укытучы:    Безнең өчен ата белән анадан кадерле кем бар бу дөньяда?

        Балалар:          Күктә ай белән кояш – бер .

                        Җирдә ата белән ана – бер .

     Укытучы:

     Алар безгә тормыш бүләк иткән, авырсак – баш очыбыздан китмәгән,          

     ашның иң тәмлесен безгә каптырган, туңсак – җылыткан, егылсак –  

     күтәреп торгызган, еласак – күз яшен сөрткән, кайгырсак – кайгырган,  

     без янсак – янган, без көйсәк – көйгән.

      Укытучы:    

     Алар безгә туган телебезне өйрәткән, беренче каләмне һәм дәфтәрне    

     безгә алар сатып алган.

          Көзнең бер якты иртәсендә алар безне җитәкләп мәктәпкә илткән.  

         Әнкәй ничек кенә булмасын – ул сиңа әнкә!

         Әткәй ничек кенә бумасын – ул сиңа әткә!

        Җыр: ,,Әнкәй”.

                    Укытучы:  

1. Өченчеләр, дүртенчеләр,

                                          Сез класста ничә кеше

                   Балалар:        -    Без класста 11 кеше,

                                          Сез буласыз 12 нче.

                   Укытучы:     -   Өченчеләр, дүртенчеләр,

 Нинди көн бу, беләсезме?

                    Балалар:      -    Ана көне бәйрәменә

Без җыелдык, күрәсезме?

                    Укытучы:    -    Өченчеләр, дүртенчеләр,

                                         Шуны яхшы әйтә бел:

Нәрсә соң ул – туган тел?

   Укучы:         Тел ачылгач әйтә алсаң: “ Әни!” – дип,

                        Тел ачылгач әйтә алсаң: “ Әти!” – дип,

Күзәреңә яшьләр тыгылмас,

Туган телең әле бу булмас.

3. Соң минутта әйтә алсаң “ Әти!” – дип,

Күзләреңә яшьләр тыгылыр,

Туган телең әнә шул булыр...

4. Татар булып, илне сөеп,

Килә алга барасы

Нигә алга бармаска?

Без – замана баласы.

                 Укытучы:       -   Замана баласы дисез,

Кем соң ул? Нинди була?

                 Укучы:            -    Өсте – башы пөхтә аның,

Игътибарлы карашы.

Йөзе якты, сүзе татлы,

Бу – замана баласы.

                 Укучы:           -    Үзе тыйнак, үзе горур,

Хак сүз булыр әйткәне.

Яратыр газиз Ватанны,

Сөяр әткәй - әнкәйне,

                  Укучы:          -   Килә аның бар фәннән дә

төпле белем аласы.

Күп укысаң – күп белербез.

Без – замана баласы.

                   Укучы:          -     Өйрәнәбез илебезнең

Үткәнен, бүгенгесен.

Тырышабыз киләчәктә

Чын хуҗа булыр өчен.

                   Укучы:          -     Юк аңа эшнең авыры,

яманы, аламасы.

Бар эшкә дә кулыбыз ята,

Без – замана баласы.

Хәзер белем һәм аң эше,

Эшкуарлар заманы.

Атларбыз тормыш юлыннан

Без – замана баласы.

                    Укучы:         -     Чит телләрне өйрәнергә

Вакыт кайдан табасы?

Ә ул таба, барын ала,

Бу – замана баласы.

Белергә тели иленең

Үткәнен, бүгенгесен.

Тырыша ул киләчәктә

Чын хуҗа булыр өчен.

                     Укучы:          -   Үзе яшәгән заманнан

Килми артта каласы.

   Һәр яңалык кызык аңа,

Без – замана баласы.

     Киләчәктә милләтеңнең

Зыялысы буласы.

    Җырчы да ул, биюче дә.

Без – замана баласы.

                     Укучы:           -    Хәзер тизлек заманы

Ә мин заман баласы.

Ничек инде заманнан

Килсен артта каласы.

Килә компьютер өйрәнеп,

Интернетка керәсе.

Хыялларга ирешәбез,

Без – замана баласы.

                     Укучы:          -    Гимназия, колледжларда

Килә белем аласы.

Зур белемгә омтылабыз,

Без – замана баласы.

Укытучы:    

- Хөрмәтле әниләр, кунаклар!

Кадерле балалар!

    Бүген без сезнең белән бергәләп ял итәргә ,,Аналар көне” уңаеннан гаилә бәйрәменә җыелдык. Кәефләрегез яхшы булсын, кичәләрегез күңелле үтсен.

    Һәр гаиләнең үз традицияләре, үз бәйрәмнәре бар.

Аларны һәркем үзенчә үткәрә. Бәби туйлары, баланың беренче мәртәбә “әннә”, “әттә” дип эндәшүе, баланың мәктәпкә йөри башлавы бетмәс – төнәнмәс шатлык китерә.

 -   Бүгенге бәйрәмебезне ярыш формасында дәвам итәрбез, шуңа күрә  

     жюри сайлап куярга кирәк.

     Жюрига бу кунакларны тәкдим итәбез.

 -   Ә хәзер гаиләләр үзләре белән таныштырып үтсеннәр. Сүзне ...    

     гаиләсенә бирәбез.

-   Хәзер мин сезгә балаларыгызның сочинениеләрен укыйм, ә сез гаиләгезне танып “Бу безнең гаилә” дияргә тиеш буласыз.

Җырлар тыңлыйк, җырлар отыйк,

Җыр күңелне җылыта.

Әйдә җырлап яшик дуслар.

Җыр дуслыкны ныгыта.

         Гаиләнең ныклыгы, татулыгы бик күп нәрсәләргә бәйле. Хәзер мин    

     шуларның берсе турында табышмак әйтәм, ә сез җавап уйлагыз.

   ,,Кайвакыт корыч кебек каты; кайчакта баллы, татлы; ә кайчакта  

    әремнән дә әче, кайвакыт кылыч кебек үткен, елан кебек чага да белә  

   ул.

        Ул нәрсә, син бел?! (Тел)                                                                                                                                                    

        -  Ә хәзер һәр гаилә тел турында шигырь, мәкаль әйтсен, җыр  

         җырласын.

              Туган оясыннан аерылган кош

              Канатына мәңге ял тапмый.

             Туган телен яратмаган кеше,

             Башкаларның телен яратмый.

                   Туган телем – татар теле

                    Сандугачлар теле бит ул.

                    Үзе галим, үзе бөек,

                     Аһәңле һәм моңлы бер тел.

            Музыкаль пауза (“Туган тел җыры”).

            Көнгә ничә тапкыр ,,әни” дибез

            Рәхәт тә соң әни диюләр

            Шигырьләр һәм җырлар бүләк итик

            Бүләк итик матур биюләр.

                      Биюләр биегәндә,

                      Идәннәре сыгыла.

                      Ярышларда җиңеп чыга

                      Бию белгәннәр генә.

               Музыкаль пауза (Шәрыкъ биюе).

   Һәркемгә дә иң газиз тел – ана теле

                Анда гына сабый чакның раушан гөле

                Кышкы кичтә әбиләрнең әкиятләре

                  Әниләрнең бәйләү җыры, бәллү көе.

               Бишек җыры... Никадәр йөрәк түреннән чыккан ягымлы сүзләр иксез      

– чиксез матур хыяллар, берни белән дә чагыштырып булмаслык ана мәхәббә-

       те күңелләрнең иң нечкә кылларын тибрәндерерлек моң булып агыла да    

       агы-ла. Әйдә, агылсын ул, күңелләребезне сафландырсын, хыял  

       диңгезләрендә йөздерсен. Безнең әниләр дә бишек җырларын  

       хәтерлиләрдер әле. Хәзер аларны тыңлыйк.

         Бишек җыры.

            Балалар күп вакытларын өйдә, әти - әниләре янында уздыралар. Ә алар  

          өйдә үзләрен ничек тота икән? Карап, тыңлап, күзәтеп утырыйк әле  

           үзләрен.

                             Шигырьләрне сәхнәләштереп күрсәтү.

    Ф. Яруллин ,,Өйдә калам” шигыре.

                         -  Әни, эшкә барасыңмы?

                         Иярт әле, мин дә барам.

                         -  Юк, юк, эшкә түгел әле,

                             Башка җиргә барам, балам.

                         -  Ә - ә, клубкамы, киногамы?

                         Мин дә барам, әни, яме?

                         -  Юк, юк, балам, клубка дип җыенуым түгел әле.

                         -  Кая барсаң да иярәм!

                         -  Ә - ә, алайса, әни җаным,

                         Мин бүгенгә өйдә калам.

                       ,,Оныткан”  Х.Халиков.

            -  Ашарга да утыргансың,

                Юындыңмы әле син?

            -   Әллә минем юынганны

                Күрмәдеңме, әни, син?

                 Колакны да юдым бүген...

            -    Ә битеңне, битеңне?

            -    Бәби түгел лә мин хәзер,

                 Юдым  дидем бит инде

            -   Алай булса, кулың нигә

                 Буялган соң буяуга?

             -   Онытылып калгандыр ул

                  Бит яганда юарга.

       ,,Рәсем ясадым” шигыре.   Ш. Галиев.

               -  Рәсем ясадым, әнкәй!

               -  Килештергәнсең бит әй,

                   Тәрәзәләре бик матур.

                -  Аларын сызды Мансур.

                -  Рәшәткә дә ошады

                -   Ансын Рәшит ясады.

                -    Кирпечләре тип – тигез.

                 -  Ансын ясашты Илгиз.

                -  Чын шикелле морҗасы.

                -  Мортаза эше анысы.

                -  Ә шулаймени? Ә кран?

                -  Ясап бирде Әкрам.

                -  Өй эчендә карават

                -  Ясап бирде Салават.

                -  Бусы эткә охшаган,

                -  Рамил эшенә охшаган.

                -  Машина шәп, конечно!

               -   Ислам эшедер новерно.

                -  Бусы инде бакчадыр,

                -  Әй, сызгалап бирде Надир.

               -   Ә нишләде соң Марат?

               -   Без икәү тордык карап...

                         “Назлыбикә”

                     -   Назлыбикә, ник елыйсың?

                         Шулкадәрле ник уйлыйсың?

                     -   Бу черкиләр бигрәк азды,

                          Берсе мине тешли язды.

                          Әнә, тагын берсе килә.

                          Үзе һаман без – без килә.

                     -    Елакларны ярата ул,

                          Шуңа сине шаярата ул.    

                     -    Алай булса, еламыйм мин:

              Ул явызны күралмый мин

              Кирәк түгел, яратмасын,

              Шаяртмасын!

                      Әни, әни...

              Әни, әни, син эшлә,

              Мин мәктәпкә барырмын.

              Мин өлгерәм. Мин үзем

              Юынып та алырмын.

                       Тешләремне чистартам,

                       Әни, кайда порошок?

                       Мәчене дә ку моннан,

                       Уңайсызлый, ул – бик шук.

               Кайда соң носкиларым?

               Мин болай йөри алмыйм.

               Тиз бир, әни, тиз китер,

               Мәктәпкә соңга калмыйм.

                        Ботинкам да югалган,

                        Әллә тычканнар алган?

                        Кая киткән күлмәгем?

                        Әни, нигә күрмәдең.

               Булды, булды барсы да,

               Әни, эшеңә утыр.

               Тукта әле, кесәмә

               Печеньелар да тутыр          

               Сабак

                Мин бизнесмен булдым әле –

                Сагыз саттым мәктәптә.

                - Акча! – дидем, дусларга да,

                - Бирмим, - дидем, - рәхмәткә!

                Әй кызыкты малай-шалай –

                 Бер кесә акча миндә.

                 Машина да алырмын дим,

                 Эш болай барса көн дә.

                 Китабыңны биреп тор дип

                 Эндәштем Гөлгенәгә.

                 ,,Бер каравың – бер сум”, - ди бу

                 Шаяртмый бер генә дә.

                 Өй эшеңне күчерт диеп

                 Борылдым мин Зәлләгә.

                 ,,Сатам эшне тулы килеш,

                 Биш сум, әйдә, жәлләмә!”

                 Бизнесменга әйләнгән, күр,

                 Бөтен класс кай ара –

                 Дәфтәреннән күчерткәнгә

                 Гата ун сум каера...

                          Иң матур әни

                  Минем әни бу дөньяның

                  Иң чибәре, сылуы.

                  Нинди бәхет –

                  Һәр баланың

                  Үз әние булуы!

                  Минем әни, һич бәхәссез,

                  Иң сөкемле әни ул!

                  Әйткән сүзе,

                  Кылган эше –

                  Һәммәбезгә туры юл.

                  Борчыйсым килми әнине,

                  Елмаеп,

                  Көлеп йөрсен.

                  Иң матур әни икәнен

                  Бөтен дусларым күрсен!

                     Әниемнең кызы юк бит

                  Әниемнең кызы юк бит,

                   Мин әнигә бер генә.

                   Кызы да юк, эше дә күп

                   Әнинең берүзенә.

                   Әниемнең кызы юк шул,

                    Мин булышам әнигә.

                    Аш пешерәм, җыештырам,

                    Кер юышам әнигә.

                    Кибеттән сөт алып кайтам,

                    Ипигә дә йөгерәм.

                    Әниемнең кызы юк та –

                    Малае бар бер дигән!

      Музыкль пауза:

                     Уйнап җибәр, дустым гармуныңны

                      Күтәрелеп китсен күңелләр.

                      Матур булып татар көйләредәй,

                      Узсын, дускай, безнең гомерләр.

         Татар халык җыры.

    Элек – электән татар халкы аш суга да оста булган, тәмле – тәмле  

ашлар, ризыклар пешергән. Милли ашларның үзенчәлеге халыкның  

тормыш рәвешенә бәйле булган. Өстәлләребездә тәмле ризык, сый –

хөрмәт булганда яшәү ямьле була. Ә хәзер – аш – суга осталыкларны  

ачыклыйк.    

     ,,Могҗизалар кыры” уенын уйнап алырбыз.

    1.  эченә берәр нәрсә салып пешергән ашамлык ( 8 хәреф ) – ( кыстыбый).

    2.  милли татар ризыгы ( 8 хәреф ) – ( өчпочмак ).

    3.  күркәм ризык, туй мәҗлесенең бизәге ( 6 хәреф ) – ( чәк-чәк ).

     4.  бик үзенчәлекле ашамлык, аны күбрәк шәһәр халкы әзерли. Бер генә  

     бәйрәм дә ансыз үтми ( 7 хәреф ) – ( гөбәдия ).

    5.  иң борынгылыардан саналган эчемлек ( 5 хәреф ) – ( әйрән ).    

              Мичтән чыккан җылы коймак белән

             Сыйлый әнкәм, сыйлый барысын.

             Аннан искә ала басуларда

             Үскән чагын бодай – арышның.

          Ә хәзер сүзне әниләргә бирәм. Алар үз гаиләләре өчен нинди милли  

       ризык лар пешерәләр икән.

              Өйләрегез ямьле булсын,

               Чәйләрегез тәмле булсын.

               Гаиләдә бәхет, дуслык,

               Һәм тынычлык ташып торсын.

      Биедек тә, җырладык та,

               Шигырьләр дә сөйләдек.

               Бәйрәм итеп уйнап алдык,

               Матур көйләр көйләдек.

               Бәйрәмебез үтеп китте

               Әниләргә әйтик шуны

               Сәламәтлек, бәхет телик

               Һич белмәсеннәр борчуны.

          Бәйрәмебез ахырына якынлашты. Бу бәйрәмгә әзерләнүчеләргә, бөтен  

        игъ тибарларын биреп карап торучыларга ихлас рәхмәтебезне  

        белдерәбез  һәм нәтиҗә белән таныштыру өчен сүзне жюрига бирәбез.  

        Рәхим итегез.

           Җиңүчеләрне җиңүләре белән кайнар котлыйбыз. Исәнлек һәм  

       гаилә  бәхете барыгызга да!.

Максат: аналарга хөрмәт, үзара конкурентлылык, дуслык хисләре тәрбияләү;

балалар һәм гаиләләр арасындагы сәләтләрне ачыклау;

милли йолалар, гореф – гадәтләрне саклау, яшь буынга өйрәтү.

Материал : И.Т.Сәгъдиеваның “Балачак кыңгыравы” китабы.

Зал бизәлеше: плакатларда мәкальләр, шарлар, чәчәкләр, ,,Безнең гаилә” темасына рәсемнәр, сочиненияләр күргәзмәсе.

Һәр гаиләнең үзенчә бизәлгән өстәле.