Ил кичәл "Җанһрин баатрмуд" (4 –гч класс)
план-конспект урока (4 класс)

Муниципальн дунд сурһулин бюджетн бүрдәмҗ

«Элстин 21-гч тойгта дунд школ»

Ил кичәл

Төр: "Җанһрин баатрмуд"

(4 –гч класс)

Давулснь: Нәәмнә Е.В.,

Хальмг келнә болн утх-зокъялын багш

Элст, 2021 җ.

Кичәлин  технологическ зура-конспект

Багшин нер-усн: Найминова Евгения Викторовна

Кичәл: хальмг келн (келлһ өргҗүллһн)

Класс: 4 «г» класс

УМК: «Үйнр» 4 класс, Бакланова Г.Б., Корнусова Б.Э., Элст, 2016җ.

Кичәлин төр: «Җанһрин баатрмуд»

Кичәлин зүсн: келлһ өргҗүллһнә кичәл

Кичәлин кев: ИКТ олзлад давулҗах кичәл

Сурһульчнрин үүлдврин бәәдл: хамдан, онц , багар көдллһн.

Багшин үүлдврин бәәдл:

Кичәлин күсл:

1.Сурһулин:  Сурһульчнрин  келлһ өргҗүллһнә көдлмш давуллһн, келнә көрңгинь байҗуллһн.

2. Көгҗлтин: Келлһ өргҗүлх, үгин көрң байҗулх. Текст тодрхаһар айслулҗ умшдг,  ухалдг, ашлвр һарһдг чадвр өөдлүлх.

3.Сурһмҗин: Эврәннь бәәсн һазр усндан,

төрскн келндән дурта болх, Җаңһрин зөрмг баатрмудын дүр-

мүдәс үлгүр авч, төрскнч седкл зүүлһх.

Технолог: Умшлһна 

Эв-арһс: умшлһн, күүндлһн, шалһлһн.

Дөңцл: компьютер, самбр, презентац, карточкс, зургуд.

Кичәлин бүрдәцин кем:

Кичәлин эклц

1.Мендллһн

Багш: - Мендвт, күүкд!

Багш:- Тадн, ямаран бәәнәт?

           - Школдан яһҗ күрвт?

           - Эндр һаза ямаран йиртмҗин бәәдл?

           - Эндр ямаран долан хонгин өдр? 

Багш:- Кичәлин эклхин өмн келән хамхлад, фонетическ зарядк кехмн. Мини ардас давтн.

                                         "Җанһрин" бөлг болһинь

                                           Җигтә сәәхн үгтә,

                                           Баатр болһнь зөргтә,

                                           Батта сәәхн седклтә.

                                                            (Куукан Анатоль)

Медрлин актуализац

1. Кичәлин төрлә таньлдлһн

 Җанһрч, Владимир Каруевин видео( "Җанһр" дун) самбрт үзлгдҗәнә.

Багш: - 1)Күүкд, ода тадн юуна туск дун соңсвт? (Җаңһр соңсувидн)

               2) Кен "Җаңһр" дуулҗана? (Җаңһрч Каарун Владимир, "Җаңһр" дуулҗана.)

               3) Җанһрт кенә тускар келгднә? (Эзн Богд Җанһрин тускар, бумбин орна тускар, баатрмудын тускар)      

               4) Чик, күүкд бумбин орна баатрмуд ямаран? (Чидлтә, зөргтә, ухата, төрскнч, чаңһ-чиирг, цаһан седклтә, бульңһр).

              5) Э, чик. Тегәд мадн эндр кенә тускар күүнхвидн? Юн гиҗ санҗанат? («Җанһрин баатрмуд»

гидг төрәр). 

Текстәр көдллһн

Багш: - Күүкд, тана ширә деер келвр бәәнә, ода эклщд умшхмн. Экләд умшхнь негдг багин сурһульч... цааранднь хойрдгч багин сурһульч умшх.

Баатрлг дуулвр "Җаңһр"– хальмг улсин үнтә зөөр. "Җаңһриг" үйәс үй күртл хадһлад йовсмн. Илвтә Бумбин оран хортнас 6012  баатр харсна. Бумбин орна хан – эзн богд хан Җаңһр. Байн Күңкән Алтн Чееҗ, Арслңгин Арг Улан Хоңһр, Гүзән Гүмб, Күнд Һарта Савр, Догшн Хар Санл, Орчлңгин Сәәхн Минъян. Эдн наадк олн-зүсн баатрмудас йилһрнә, олн зүсн ончта йовдлмуд күцәнә, нерән туурлна. Җанһрин баатрмудын һол-ухань - эркн биш төрскндән, олн-әмтндән цергллһн, ни-негн бәәлһн.

Җанһрахн Өргн Шартг далата, киитн Хар Домб һолта, Өл Маңхн Цаһан уулта һазрт бәәнә.

1. Бичкдүд  умшна .
2. Толин көдлмш.

Хадһлх –хранить, беречь

Үйәс үй – из поколения в поколение

Йилһрх – отличаться

Церглх – служить

Итклтә – верный

3. Сурврмудт хәрү  өглһн
4. а) Хальмг улсин  үнтә зөөр юмб? (Хальмг улсин үнтә зөөр, "Җанһр")

  ә) Кедү баатрмуд Бумбин оран харсна? (6012(зурһан миңһн арвн хойр) баатрмуд Бумбин оран харсна.)

  б) Бумбин орна хан кемб? (Эзн Богд Җанһр, Бумбин орна хан)

  в) Бумбин орна Баатрмудас кен йилһрнә? (Байн Күңкән Алтн Чееҗ, Арслңгин Арг Улан Хоңһр, Гүзән Гүмб, Күнд Һарта Савр, Догшн Хар Санл, Орчлңгин Сәәхн Минъян)

  г) Баатрмудын һол ухан ямаран? (Җанһрин баатрмудын һол-ухань - эркн биш төрскндән, олн-әмтндән цергллһн, ни-негн бәәлһн)

  һ) Бумбин орна дала ямаран нертә? (Өргн Шартг дала)

  д) Бумбин орнахн ямаран һолта? (Домб һолта)

  е) Ямаран уулта? (Өл Маңхн Цаһан уулта)

Амрлһн 

Эзн Богд Җанһр хан

Эргндән ширтәд хәләнә,

Барун талагшан хәләһәд,

Байн Күңкән Алтн Чееҗлә мендлнә,

Зүн талагшан хәләһәд,

Зөргтә Арг Улан Хоңһрла мендлнә,

Деегшән хәләһәд, Деедс Бурхдан зальврна,

Дорагшан  хәләһәд, һазр-усндан зальврна!          

        Дидактическ наадн "Ирлцүлтн"

Багш:- Йир сән күүкд,ода самбр тал оньган өгәд хәәләтн. Самбрт баатрмудын зургуд, барун таласнь эднә нерд бичәтә, ода баг болһнас неҗәдәр һарад  зургуд нертәһинь ирлцүлтн.

Медхд соньн

Җанһрин барун бийд ахлҗ суудгнь Байн Күңкән Алтн Чееҗ.

Зүн биийд ахлҗ суудгнь Арслңгин Арг Улан Хоңһр.

Байн Күңкән Алтн Чееҗин дару, Күнд Һарта Савр сууна.

Арслңгин Арг Улан Хоңһрин дару Гүзән Гүмб сууна.

Зүн биийд һурвдгчнь суудгнь Орчлңгин Сәәхн Миңгъян.

Барун бийд һурвдгчнь суудгнь Бульңһрин Догшн Хар Санл.

Багар үүдәлтин көдлмш күцәлһн.

Багш: - Давсн җилд мадн, "Җаңһр" баатрлг дуулврин 580-гч җилин өөн темдгләвидн. Тегәд, ода күүкд тадн баг болһн йөрәлин цаас белдхт. Белдсн дару йөрәлин цаасан харсхт.

Кичәлин ашлвр.

Багш: -Күүкд,  тегәд эндр мадн  кенә тускар күүндләвидн?

  (күүкдин хәрү) 

-Э, мел чик. Тадн цааранднь дунд классмудт "Җаңһр" дасч талдан бөлгүдтә таньлдхт.

Өдгә цагт "Җанһрин" туск дуд дала бәәнә.  Мадн таднла "Баатрмуд" гидг ду даславидн. Ода цугтан самбр тал һартн, эн ду дуулхвидн. 

Герин даалһвр

Багш: - Йир сән дуулдг бәәҗит, ода болхла, өдрлгән сектн герин даалһвр бичҗ авхмн.

            Шин үгмүд тодлх, К/д: 44-гч халх, 2-гч даалһвр.

Рефлексий

Багш: -- Ода, күүкд, кичәлд яһҗ көдлситн шинҗлхмн. Тана өмн һурвн смайликүд бәәнә. Эднә чинринь иим: ийр таасгдв, таасгдв, гем уга. Эн смайликүд олзлад кичәлин туск эврәннь седклән медүлтн. 

Багш: - Кичәл төгсв, күүкд кичәлдән ийр сәәнәр көдлвт,  "5" гидг темдг цуг сурһульчнрт тәвҗәнәв. Би таднд ик ханлтан өргҗәнәв:

Алдр нертә Богд Җаңһр мет,

Күчтә Күнд Һарта Савр мет,

Чаңһ-чиирг Санл мет,

Цаһан седклтә, итклтә Хоңһр мет,

Гүн ухата, хол тоолврта Алтн Чееҗ мет,

Орчлңд уга сәәхн, һольшг Миңъян мет болҗ

Оньдин дөрвн цагт җирһҗ йовтн!

Олзлсн литератур:

1. "Үйнр" 4 класс, Бакланова Г.Б., Корнусова Б.Э., Элст, 2016җ.
2. "Ноһала" 4-гч классин даслур. 2 әңгтә Н. Д. Аристаева, Л. Ф. Богаева., Элст. 2015 җ.
3. "Җаңһр" хальмг баатрлг дуулвр., Элст. 1990 җ.
4. https://rudocs.exdat.com/docs/index-19050.html