План-конспект урока на тему: "Писатель Кызыл-Эник Кудажы и его работа"
план-конспект урока (11 класс) на тему

Кичээлдин темазы: Кызыл-Эник Кудажынын чогаадыкчы ажыл-ижинге кичээл-парлалга конференциязы.

Кичээлдин сорулгалары:

1.Кызыл-Эник Кудажынын чогаадыкчы намдарын сактып,оон чогаалдарында маадырларны онзагайлап чугаалажыр.

    2.Ада кижинин овур-хевиринин мозулуг талаларынга даянып,уругларны амыдыралчы,харыысалгалыг чорукка эр кижи ог-буленин идегели дээрзинге кижизидер.

3.Угаан-бодалын делгемчидип,номчулгага хандыкшылдыг болурунун чанчылдарын сайзырадыр.

Дерилгези:

Чогаалчынын бижээн номнарынын делгелгези, чогаалдарынга сюжеттиг чуруктар альбому, улегер домактар,словарь состер(корреспондентилер,журналистер,интервью)

Кичээлдин хевири: парлалга конференциязы.

Башкынын киирилде созу.

        Парлалга конференциязы дээрге солуннар,сеткуулдер ажылдакчылары-биле ужуражылга.Оларнын сонуургаан айтырыгларынга харыылаар ажык чугаа кылырын ынча дээр.Парлалга конференциязынга кымнар-даа киржип болур.Эртем ажылдакчылары, малчыннар, чогаалчылар, оореникчилер, студентилер болгаш оскелер-даа.

Кичээливисте силернин ажылдарынар-биле таныжып,арга-дуржулга солчуп, »Сылдысчыгаш» болгаш «Шын» солуннун ажылдакчылары келген.Конференцияга эки белеткелдиг,торээн дылынга эртемажылы камгалап алыр деп турар уруглар-биле чугаалажып, интервью ап чугаалажырлар.

"Чазык,чараш шырайлыг чор,

Чарт-мерген угаанныг бол!" деп эпиграфтын адаа-биле дыннадыгларывыс эгелээлинер.

Ынчангаш республикада унуп турар солуннарывыс ажылдакчыларынга конференцияны эгелээр мурнунда хогжумнуг байыр чедирээлинер.

Хогжумнуг байыр.

Кызыл-Эник Кыргысович Кудажынын чогаадыкчы ажыл-ижинден уругларнын кылган ажылдарын сонуургап дынныдывыс.Чогаадыкчы ажылдаанынар дээш четтирдивис,уруглар.

3.Кичээлдин практиктиг кезээ.

1.Интервью.(кылдынган ажылдарга хамаарыштыр айтырыг харыы солчулгазы).

2.Викторина»Билир сен бе?»

А)Кызыл-Эник Кудажы тыванын кайы районунга торуттунгенил?

Б)Кудажынын бирги улуг тоожузу.

3.Кайы чогаалдарда кымнарыл ол?

А)Ада-иезинин хеп-хенертен чарлы берген ужурун билир хире эвес чаш турган.

Б)Кожа аалдарнын ажы-толу-биле ойнавас,олар кээрге чадырындан унмес,чааскаан каттап,тооруктап,тояап чоруур,чалгаараарын-даа бодавас.

В)Чеже-даа кижилерден хоорук ,оспаксыргай,кайы-хамаанчок аалдар кезивес ,чангыс оглун медерелдиг кадыг-бергеге торулбас кылдыр чагып,сургап чоруур ада.

Г)»Тарааны камнанар,ол дээш амы-тынывысты берип чораан бис»(кымнын состерил?)

Д) Кастыктары монгуннелдир когергилей берген,аразында элбек ак-ак дуктерлиг,сегел салдыг,делгем эгиннерлиг,хурен шырайлыг,кижи ортузундан шагда-ла эрте берген назылыг ашак кижи.

Е)Улуун топ алганда,анаа катап бербенер!Черже чашканнап турар тараа чок-тур!(кымнын чугаазыл?)

4.Кичээлдин туннели.

А)Башкынын созу

Б)Оореникчилернин ажылдарын унелээри.

Кызыл-Эник Кыргысович Кудажынын ооредилге программазында бижээни чогаалдарын сайгарып коргеш,оон ажылынын туннелин унелеп ,амыдыралдын чоленгиижи болур темаларны чырытканын онзалап демдеглээр-дир бис.

        Ог-буленин тургузукчулары ада кижинин мозу-будужунун шынарларынын чугулазын Кызыл-Эник Кудажынын «Кызыл-Борттуг,»Тараа»деп тоожуларында Суваннын ,Тарак-оолдун,Араптаннын,Кызыл-Борттугнун база оон адазынын овур-хевирлеринде чуруп коргузуп турары-биле алырга ,амыдыралда кижизидилгенин ролюнун бедик харыысалгалыы эр кижиде дээрзин херечилеп турар.

        Тывага шаг тоогуден тура ог-буленин эр ээзи ,ажы-толунун адазы болур хулээлгезин ак сеткилдиг кууседип,келир уеде чер-чуртун ээлеп артып каарсалгалдары дээш сагыш салып,чагыг-сумени арттырып ,салгалдан салгалдарже чоннун эки чанчылдарын дамчыдып,оларны сагып чурттаарын ажы-толунге чагып чораан.

        Ынчангаш ада-иезинин чагыын дыннап,оларнын мозулуг,кежээ,угаанныг толдери болуру аас-кежик.

5.Онаалга.

1-ги болуктун уруглары

Кызыл-Эник Кудажынын чогаалдарынга тестилер тургузар.

2-ги болук.Мини-чогаадыг»Ог-булемде езулуг эр кижи».

3-ку болук.Сонуургаан чогаалынга унелел бижиир.

-