«Хайхастыu сӧспектер паза сиспектер. »
план-конспект занятия (5 класс)

Ойыннын формазы: Викторина ондайынан чоохтазыг

Погiннер:

  1.  Сиспектернiн, сjспектернiy  хыйuазын сыuарары,оларныy  тjjй паза пасха сариларын сизiнерi.Орыс паза хакас тiлiнiy сиспектерiн , сjспектерiн тиyнестiрерi, оларны чоохта тузаланарӻа ÿгредерi.
  2.  Пос алынxа паза jмеде тоuынxаy кjнiгiстерiн алuыдары.Пасха кiзiнiy саuызын улуuлирuа, пос саuызын орта паалирuа eгредерi.
  3. Eгренxiлернi  позыныy  паза jменеy хада толдырuан тоuыс eчeн нандырыu  тударuа кjнiктiрерi.

 

Кирек нимелер: Карточкалар,чылтыстар,проектор.

Скачать:

ВложениеРазмер
Microsoft Office document icon sospekter_paza_sispekter.doc75 КБ

Предварительный просмотр:

Конкурс

«Хайхастыu сӧспектер паза сиспектер. »

Тимнеен паза иртiрген

Хакас тiлi паза хакас

Литература eгретчiзi

Александрова Л.П.


Ойыннын формазы: Викторина ондайынан чоохтазыг

Погiннер:

  1. Сиспектернiн, сjспектернiy хыйuазын сыuарары,оларныy тjjй паза пасха сариларын сизiнер#1054;рыс паза хакас тiлiнiy сиспектерiн , сjспектерiн тиyнестiрерi, оларны чоохта тузаланарӻа ÿгредерi.
  2. Пос алынxа паза jмеде тоuынxаy кjнiгiстерiн алuыдары.Пасха кiзiнiy саuызын улуuлирuа, пос саuызын орта паалирuа eгредерi.
  3. Eгренxiлернi позыныy паза jменеy хада толдырuан тоuыс eчeн нандырыu тударuа кjнiктiрерi.

Кирек нимелер: Карточкалар,чылтыстар,проектор.

Конкурстыӊ чȫрiмi

Cȫc алны

- Чыл сай азыӻ айыныӊ 21-ӌi кÿнiнде пiс тȫреен тiллернiӊ кÿнiн таныхтапчабыс.Пiстiӊ ол – хакас тiлi. Пÿÿн iдȫк прайзы ол пайрамны таныхтабызар ÿчÿн прайзы хада чыылызып алӻабыс

-Че иӊ пурнада,хакас пiчии алнындох,чонныӊ пазылбин пÿткен творчествозы полӻан.Олӻаннар, пÿÿн пic хакас чоныныӊ ȫбекелерi артысхан пайынаӊар чоох апарарбыстар,пасха чiли фольклорнаӊар. Амды саӻысха кирiбiзiӊер чонныӊ пазылбин пÿткен творчествозыныӊ сартыхтарын.Адап пирiӊер(Алыптыӻ нымах,кип-чоох,нымах,тахпахтар,тахпахтар,сыыттар, Сиспектер, сjспектер) .Хайииӊер тартаӊар фольклорныӊ иӊ кiчiг саартыхтарына.Урокты

Уроктыӊ темазын ,пȫгiннерiн искiрерi.

-Хайди удаа сiрер исчезер::Чылан игiрiн пiлiнминче.», «Кÿскÿде кÿске дее пай.», «Маӊзыраан сеек сÿтке тÿсчеӊ.» Сȫспектер кiзi чооӻын пайытчалар,сiлiг итчелер,чоохтанчатхан кiзiнi кȫдiрчелер.чарир пiреезiн чабал сȫклебин дее,ибiрiстiре ,сȫспекнеӊ матлама тiбiзерге.Сiрер кȫп сиспектер,сȫспектер чооӻыӊарда тузаланӻан ÿчÿн,улуӻ нимес марыӻ иртiрербiстер.Тоӻынарзар чалӻызаннаӊ,ȫменеӊ,че хысхырыспинчабыс, удур-тȫдiр истiсчебiс.

- Саӻысха кирiбiзеӊер нимедiр ол сȫспек паза сиспек.(Сиспек –ол пiрее нименi кȫнi адабинибiре адап сурыӻ турӻысханы полча.Сȫспек – олчонныӊ хыйӻа ÿгредiглiг саӻызы.)

#1057;испектернi табыӊар.

* Чахсылар алнында чалаас оол турча.(самовар)

*Чайӻыда мÿÿстiг,хысхыда мÿÿс чох.(сыын)

* Хол-азаӻы чоӻыл,кiзiнi ылӻатча.(Муксун)

*Тȫрт харындас пiр хурлыӻ.(стол)

* Ȫлiгдеӊ тiрiг тȫрiпче,тiрiгдеӊ ȫлiг тȫрiпче.(Таӊах паза нымырха)

* Иб iстiнде ойлап-ойлап,Пулуӊа тур салды.(сыбырӻы)

* Тȫрт оол пiр пȫрiктiг.(стол)

* Хуруӻ сȫȫк, Хуруӻ сȫȫктiӊ iстiнде тас чÿрек,тас чÿректiӊ Iстiнде чаӻ чÿрек.(Хузух изiрезi)

*Азаӻы чоӻыл – чÿгÿр чȫрче,хус нимес - анаттыӻ,аӊ нимес - хузурухтыӻ.(палых)

* Тоӻыс хадыл ибнiӊ iстiнде тоӻызон солдат.(Аарлар)

* Игiр – пÿÿр апсаӻас илiг муӊ малын хадарча(Ай,чылтыстар)

* Отха кȫйбинче,суӻа патпинча.(пус)

* Азаӻы чоӻыл - ойлапча,ахсы чоӻыл - сыӻырча.(чил)

* Пiр таӻ тооза от,че ол отты мал чiбинче.(Кiзi cазы)

#1050;ем кȫп сиспек пiлче

Олӻаннар удур-тȫдiр сисектер табысчалар.

#1057;jспектернi читiре тоос сал

* Хада сухса,хада аста – арuызыyны …..(тастаба)

* Кeскe кeн чыл…(азырапча)

* Улуuны улуuла,кiчiгнi….( кiстетпе)

* Атты чаu чазапча,кiзiнi ……(кип чазапча)

* Хайдаu,андаu…..(мeн)

* Уйuуxы уйuуда даа…(узупча)

* Jкiс хулун ат jс парча,jкic олuан…..(ир jс парча)

* Арuаас ардатча,кeлeк……(азырапча)

* Пiр чахсы кiзi аал чазидыр,пiр чабал кiзi…(аал путхидыр)

* Алыu кiзiнi перiccеy,позыy …(алыu поларзыy)

BV. «Тiлбестiгxiлер»

Прай чонныy постарыныy сjспектерi пар.Ол сjспектерзер jбекелернby чыыл парuан хыйuазы паза чуртастыy пiлiзi кiр парuан.Аннаyар кjп сjспектер пасха тiллернеy тузалары хоостыра тjjй полчалар.Сiрернiy пjгiн полар:хакас тiлiнеy алылuан сjспектi тȫȫй тузалыӻ оррыс сjспектеy алыстырарuа .

#1058;аӻа сыххалахта,тайах тайанма.

#1053;анӌылыӻ кiзi пай полӌаӊ

#1061;алас чирiӊ килчетсе,пес ÿстÿнде чатпа.

#1040;рӻаасха кÿн узун,кÿлÿкке кÿн хысха.

#1040;чыӻны пiлбеен кiзi тадылыӻны пiлбес.

#1040;схырын кȫре хулун тȫридiр.

#1063;ылан чохыры тастында,кiзi cаӻызы iстiнде.

#1048;ртеӌi кiзi iкi ÿлÿстiг

Не зная броду не лезь в воду.

Не имей сто рублей,а имей сто друзей.

Без труда не вытащишь и рыбку из пруда.

Скучен до вечера ,когда делать нечего.

Не видав горя,не узнаешь и радости.

Яблоко от яблони не далеко падает.

Чужая душа потемки.

Кто рано встаёт,тому бог подаёт.

V. «Сȫспектернi чыып ал.»

- Мин сȫстiг карточкалар ÿлепчем,сiрер ол сȫcтернi чыып, сȫспек пÿдiр саларӻа кирексер.

#1063;аӻлыӻ,хыймыраза,ахсыӊ,азааӊ,полар.(Азааӊ хыймыраза,ахсыӊ чаӻлыӻ полар.)

#1050;iзiнiӊ,чооӻы,аарлыӻ,хыйӻа.(Хыйӻа кiзiнiӊ чооӻы аарлыӻ.)

#1057;ыхпас,хураан,пÿр,аӻаста.(Хураан аӻаста пÿр сыхпас.)

#1048;т,кÿлÿк,холнаӊ,полба,тiлге.(Тiлге кÿлÿк полба, холнаӊ ит.)

#1063;ох,алтын,астаан,кирек,кiзее.(Астаан кiзее алтын кирек чох.)

Сȫс соо

Iди пÿÿн пiс кȫп сиспектер,сȫспектер пiлiп алӻабыс.Пiстiӊ аӻа-ууӌаларыбыс сыйлап пирген хыйӻа,ÿгредiглiг чȫптерiн саӻысха киргебiс.Ол сыйыхнаӊ пiс тузаланарӻа кирекпiс.Аннаӊ тузаланӻаны сiрернiӊ хыйӻаӊарны кȫзiдер.Че аны чоохта тузаланар алнында,сiрер ȫȫн саӻызын чахсы пiлiп аларӻа кирексер.Полӻан на сȫспек – ол хысхаӌахти чоох.Аны тузаланӻаны чооӻыӊарны сiлiг идер.

Сыхпас,хураан,пeр,аuаста.

Ит,кeлeк,холнаy,полба,тiлге.

Чаuлыu ,хыймыраза,Ахсыy,азааy,хыйuа.

Кiзiнiy,чооuы ,аарлыu,хыйuа


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарий Чил Пазы

Сценарий мероприятия Хакасского Нового года....

Культурно-спортивное мероприятие «Чыл Пазы» - Хакасский Новый год!

Новый год – «Чыл пазы» занимает особое место в цикле календарных праздников и обрядов хакасов....

Урок хакасской литературы по теме "Палыхчы паза суг ээзи" "Рыбак и хозяин реки"

Урок хакасской литературы в 5 классе с использованием интерактивных форм и методов работы...

Чал Пазы

В день весеннего равноденствия, когда день равен ночи, когда пробуждается вся живая природа после зимних холодов у хакасского народа проходит замечательный праздник Чыл Пазы – начало нового года...

разработка урока "Антонимнер хакас паза орыс соспек-сиспектеринде, таптыргастарында"

разработка урока с использованием метода "диалога культур". Тема: "Антонимнер хакас паза орыс соспек-сиспектеринде, таптыргастарында". 5 класс...