Сагаалган - манай hайндэр!
материал

«Сагаалган — манай hайндэр»

Зорилго: Сагаалган — буряад арадай ундэhэн hайндэрай урданай заншалтайухибуудые танилсуулга.

Зорилгонууд:

- айлшаниие яажа амаршалнаб гэhэн гурим, буряад арадай хубсаhа харуулалга;

- ухибуудтэ хамтын нааданай дадал байгуулха, буряад арадай соёлдо hонирхол туруулхэ;

- турэл орондо дурлал хугжуулхэ.

Туруулэгшэ:

Шэнэ жэлээр,

Шэнын нэгэнээр, Сагаан hараар,

Сагаалганаар!

Амар мэндээ!

Ухибууд: Амар мэндээ!

Туруулэгшэ:

- hайн удэрэй амар мэндээ! Манай сэсэрлиг соо амаршалнабди!

Сагаан hарын hайндэртэ

Эртын урда сагhаа

Айл аха дуунэр, уетэн нухэд,

Хуршэнэр, нухэд уулзадаг!

Гаража байhан жэлэмнай

hайн унгэрхын тулоо,

Бэе бэедээ уреэлээ хэлсэдэг байгаа,

Алтан дэлхэй дээрэмнай

Амгалан тайбан байхын тулоо!

Сагаан hарын hайндэр

Мунхэ hарын hайндэр

hайн тала сэгнэгдэнэ,

Ганса hайн тала унэшхэгдэнэ!

Зажигается hандизай

Туруулэгшэ:

Саhан дээгуур сагаалжа, сагаан hара морилбо!

Санзай хуншуу унэроор сагаалхыетнай уринабди!

Урагшатай, амжалтатай удэрнууд ерэжэл байг,

Улам hайханаар байдалнай эрьежэл байг!

Шэнэ гараhан луу жэлдэ, хун бухэн,

Хунгэн солбон, энхэ элуур ябахань болтогой!

Ухибууд: Болтогой!

(Заходит Сагаан убгэн)

Сагаан убгэн:

Амар сайн, хундэтэ нухэд!

Сагаан hараар,

Сагаалганаар амаршалнабди!

Туруулэгшэ:

Амар мэндээ!

Сагаан hараар, Сагаалганаар!

Хун зон бэе бэеэ онсо дурсээр амаршална. Аха хун дуу хунэйнгээ гар дээрэ альгаа доошын харуулаад табина. Хоюулан бэе бэедээ уреэл хэлсэдэг.

Сагаан Убгэн:

Залиршагyй залитай

Унтаршагуй гуламтатай,
Олон зоной дунда
Тэгшэ hайхан hуугты!
Yргэн сагаан дэлхэй дээрэ
Энхэ hайхан жаргалтай
Yритэй, бэетэй
Yнэр баян жаргагты!

(Сагаан Убгэн гурим золгохо ухибуун бухэнтэй)

Туруулэгшэ:

Сагаан хадагаар, айлшадаа, золгожо,

Сагаан эдеэгээр угтаял даа!

Сагаан эдеэгээр Сагаан убгэниие хундэлнэ.

Урданай сагhаа буряад зон хундэмуушээр суурхадаг. Хун бухэниие танил гу, али танилшье бэшэ гу, буряад айл гэртээ hайгаар угтатаг юм. Hэеы гэрэhээ хундэлэлгэ угы гаргадаггуй байгаа. Буряад зон аха захатанаа хундэлдэг: эжы абаяа, теэбеэ таабайгаа, уг гарбалаа hайн мэдэдэг, оорынгоо нютагтаа дуратай, гамтай.

Сагаалган удэр эжы аба хоероо, теэбеэ таабайгаа амаршалха ба бэлэг бариха ёhотой. Мун ооhэдтэнь бэлэг угэдэг. Ехэл хундэтэй, турэл аха захатандаа торгон хадаг баридаг — hайн уреэлэй hулдэ тэмдэг. Ухибуудтэшье бэлэг угэдэг, мунгэ гу, али амтатай юумэ.

Манай басагад танда бэлэг болгон амаршалгын хатар хатархань.

Хатар.

Сагаан Убгэн: Уреэлэй hайханиие хэлсэхэмнай гу?

Буряад зондо гайхалтай заншал бии — уреэл хэлсэхэ. Буряадууд бэе бэедээ зол жаргал, элуур энхые, ажалай амжалта хусэжэ, сэдьхэлhээн гараhан угэнуудые, захяа заабари шулэглэмэл гоёор хэлэhэн hайхан заншалаа уреэл гэнэбди. Уреэлнууд манай ажабайдалтай, туухэтэй нягта холбоотой. Уреэлнууд зоной дунда хугжэнэ, баяжана. Уреэлнууд уе уеhоо дамжуулагдана, тиигээд уреэлнуудэмнай ямаршье ажамидаралай ушарта бии: миланда хэлэгдэхэ, хури туримдэ, hайндэрнуудтэ.

Уреэлнуудые ухибууд уншана.

Дамир:

Айл аймагтаа, арад зондоо

Ута наћа, удаан жаргал уреэел!

Анна:

Yдэр бури yнэтэй yгэ дуулажа,

Ћара бyри ћайхан yгэ дуулажа ябагты

Сойжина:

Зориhон харгытнай золтой байг

Золгоhон нγхэдтнай зугаатай байг.

Бэлигма:

Ута наhатай, удаан жаргалтай

Унэр баян ажаhууxатнай болтогой!

Арсалан:

Далай шэнги долгилжо,

Дайда шэнги сэсэглэжэ ябахатнай болтогой!

Аягма:

Жэл бури жэгтэ амгалан,

Он бури омог дорюун

Сагаалжа, ноголжо байл даа!

Карина:

«А» узэг – эрдэмэй дээжэ,

Аяга сай эдеэнэй дээжэ.

Каролина:

Буруунтнай булшантай,

Даагантнай далантай

Ондо орохонь болтогой!

Соном:

Сагаалгана угтажа,

Сэсэгтэл hалбаржа,

Сагаан сэдьхэлтэй ябагта!

Ирина:

Дууралдаа сагаалжа,

Нарандал толоржо,

hайхан hанаатай жаргагты!

Ринчина:

Гараhан жэлнай гэр бухэндэ

Гун жаргалай гэрэлээр сасарhай.

Хубууд ба басагад урин нугархайнууд, хатар хатархань.

Хатар.

Туруулэгшэ:

Зай, ухибууд, буряад наада наадахамнай гу?

«Шоно ба хурьгад»

«Мори урилдаан»

Туруулэгшэ:

Баян буряад нютагтамнай

Баатар хубууд байха лэ,

Уужам буряад нютагтамнай

Уян нугархай басагад байха лэ.

Ёохор хатараа хатархамнай гу?

Ухибууд:

- Хатарае!

Туруулэгшэ:

- Бэрхэнууд!

Хамтаа: Сагаан hараар! Сагаалганаар!

Туруулэгшэ:

- Иигээд лэ, ямар тургэн манай hайндэрэмнай унгэрбэб! Гаража байhан шэнэ жэлдээ баран бугэдоороо элуур энхэ, амгалан тайбан, баяр жаргалтай, хухюутэй, гэр булэдоо эбтэй эетэй, мунгэтэй, алтатай ажаhуухатнай БОЛТОГОЙ!

Дахин уулзатараа баяртай!

Сагаан hараар
Сагаалганаар
Yргэн дайдын хурьhэн дээрэ
Yнэр ябаха болыт!
Мандаха наранай туяа доро
Мэндэ ябаха болыт!