Олимпиада
олимпиадные задания на тему

Рус телле балалар өчен татар теле  һәм әдәбиятыннан  

район олимпиадасы (2011 / 2012 нче уку елы)

9. нчы сыйныф

1. Кирәкле кушымчаларны өстәп языгыз (10 балл).

       Кыш килде һәм урамнар....... ак юрган җәйде. Рәшитнең әнисе........ эш артты. Ул тротуар чистартырга урамга чыкты.  Рәшит тә үзе кебек кечкенә көрәк алды да кар көри башлады. Көрәге аның фанердан эшләнгән – җиңел.

        Тротуар......... кешеләр йөреп тора, берәүләр – бу якка, икенчеләре теге якка баралар. Барысы да ашыгалар, кайберләре хәтта көрәк........... дә басып узалар. Баштарак Рәшит алар.......... игътибар итмәде, эшендә булды.  Менә бервакыт Рәшит көрәге........ күтәрә алмады. Караса, бер бабай көрәге.......... баскан.  Ул уйлап тормыйча: “Йөрмәгез әле эш вакыты......... аяк астында чуалып!” – дип кычкырып җибәрде.  Бабай бер генә сүз әйтте: “Ай-һай!”  Әйтте дә китеп тә барды. Эш беткәч тә, ул сүз Рәшит........ колак төбендә яңгырап торды.  “Әни, нәрсә дигән сүз ул “ай-һай?” – дип сорады. Әнисе уйлап торды да болай диде: “Ай-һай”мы? Син, малай, эш яратасың икән - әйбәт! Әниеңә булушуың да матур! Тик олылар.......... тупас сүз әйтү әйбәт түгел дигән сүз ул “ай-һай”. (Абдулла Әхмәттән).

     2. Сорауларга җавап бирегез (5 балл).

1) Сез кайсы фәннәрдән имтихан бирәчәксез?

2) Иң якын дустыгыз кем, ул нәрсәләр белән кызыксына?

3) Яраткан язучыгыз кем, аның иҗаты сезгә ни өчен ошый?

4) Музыка кешеләрнең күңелләрендә нинди хисләр уята?

5) Танылган шәхесләрдән сезнең кем белән очрашасагыз килә һәм ни өчен?

3. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаны языгыз  (20 балл, ягъни һәр реплика өчен 2 балл куела).

1. Попроси у друга (подруги)  русско-татарский словарь.

2. Поздравь маму с днём рождения и пожелай ей здоровья и счастья.

3. Скажи, какие языки ты изучаешь в школе.

4. Уточни у брата, во сколько он вернётся с работы.

5. Поинтересуйся у бабушки, что она готовит.

6. Спроси у одноклассника, какие  исторические места Казани он посетил.

7. У твоего друга сегодня день рождения. Узнай, кого он пригласил.

8. Спроси у прохожего, во сколько прибывает поезд из Москвы.

9. Попроси одноклассника закрыть дверь.

10. Скажи, что в вашей гимназии работают прекрасные учителя.

4. Кирәкле сүзләрне өстәп, диалогны тулыландырыгыз (5 балл).

- Син бу ................................. кайдан ....................?

- Мәктәп китапханәсеннән.

- Кайчан?

-  .......................................

- Тагын ............................ алдың?

- .........................................

5. Туры килгән сүзләрне өстәп языгыз (5 балл).

……………. галим,   ……………… шагыйрь, ……………….. рәссам, ……………  җырчы,  …………….. шәхес.     

6. Сораулар языгыз (5 балл).

……………………………………………….?  Унынчы ярты.

………………………………………………..?  Бу минем сүзлегем.

…………………………………………………? Бүген шимбә.

………………………………………………….? Хәзер көз.

…………………………………………………..? Мин өч тел өйрәнәм.

7. Җәйге ялыгыз турында сөйләп, дустыгызга хат языгыз (10-12 җөмлә). (5/5 балл).

Искәрмә: укучылар биремнәрне шушы кәгазь битендә үк эшлиләр, кабат күчереп язмыйлар.

Рус телле балалар өчен татар теле  һәм әдәбиятыннан

 район олимпиадасы (2011 / 2012 нче уку елы)

9. нчы сыйныф

1. Кирәкле кушымчаларны өстәп  языгыз (10 балл).

       Беркөнне әни миңа: “Кызым Гөлгенә, киен әйдә, әбиләре........ кунакка барабыз”, - диде. Мин бик шатландым. Шатлыгым……….. җырлый да башладым: “Барабыз, барабыз, әбиләр……….. кунакка!”  

      Әбиләр без……… еракта торалар. Безнең капка…….   чыгасың – бер, Маратлар капкасы – ике, Хәлимнәрнеке – өч.  Ә аннан соң бик күп капкалар бар. Безнең урам белән туп-туры барасың, барасың да сул………. борыласың.  Аларның йорты каршында гына трамвай туктый. Бик билгеле урын………… безнең әбиләр йорты. Әбиләр……….  өе бик зур. Алар бишенче кат……….. торалар.  Без баскычлар буйлап бишенче кат.......... менәбез (Абдулла Алиштан).

2. Мәскәүдән кунакка килгән татар кызы белән сөйләшү үткәрү өчен, 5  сорау төзеп языгыз (5 балл).

1) .....................................................................................................................................?

2) .....................................................................................................................................?

3) ......................................................................................................................................?

4) ......................................................................................................................................?

5) ......................................................................................................................................?

3. Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаны языгыз (20 балл, ягъни һәр реплика өчен 2 балл куела).

1. Поинтересуйтесь у друга, в каких городах он побывал.

2. Спроси у сестры, что она будет делать в воскресенье.

3. Уточни у знакомого, говорит ли он  по-татарски.

4. Объясни учителю, почему ты опоздал на урок.

5. Посоветуй другу (подруге) пойти в Национальный музей Республики Татарстан.

6. Скажи гостям, что ты побывал в театре оперы и балета и посмотрел балет “Шурале”.

7. Сообщи друзьям, что ты нашёл в Интернете интересную статью про национальные праздники.

8. Поздравь родителей с Новым годом и пожелай им здоровья, радости и счастья.

9. Уточни у одноклассника, какое стихотворение Габдуллы Тукая нужно выучить.

10. Посоветуй другу (подруге) посмотреть фильм, так как в нём играют его любимые  актёры.

4. Җөмләләрне дәвам итеп языгыз (5 балл).

1) Башкаланың тарихи урыннары белән танышкач, ...................................................................................................................................

2)   Көз җитсә  дә, ...............................................................................................

............................................................................................................................

3. Ял итәргә барсак, ....................................................................................

.............................................................................................................................

4. Татар шагыйрьләре турында белү өчен, ........................................................................................................................................

................................................................................................................................

5. Һәр спортчының иң зур хыялы - .............................................................................................................................................

5. Сораулар языгыз. (5 балл).

………………………………………………?  Бу егет Төмәннән.

………………………………………………? Тарих белән кызыксынам.

………………………………………………?  Сигезенче гимназиядә укыйбыз.

……………………………………………….?  Сәгать тугызда.

………………………………………………..? Йөз икенче йортта яшиләр.  

6. Табышмакларның җавапларын табып языгыз (5 балл).

7. Иң зур хыялларыгыз турында языгыз (12-13 җөмлә). (5/5 балл).

Искәрмә: укучылар биремнәрне шушы кәгазь битендә үк эшлиләр, кабат күчереп язмыйлар.

Рус телле балалар өчен татар теле  һәм әдәбиятыннан

 район олимпиадасы (2011 / 2012 нче уку елы)

10. нче сыйныф

1. Кирәкле кушымчаларны өстәп языгыз. (10 балл).

       Сез минем әбием........... беләсезме? Юк, белмисез. Дөнья……. әбиләр күп, ләкин минем әбием шикелле әби бер генә кебек тоела миңа.

        Минем әбиемнең  кулларыннан узган эшләр……… тау итеп өйсәң, ул тау болыт………  җитәр иде; юл итеп сузсаң, аны узарга бер гомер кирәк булыр иде.  Шушы куллары белән минем әбием ничә бала үстергән.  Алар………. киендергән, туйдырган, иркәләгән.

         Хәзер инде әбием………. куллары җыерчыкланган. Шулай булса да, әбием башым……. сыйпаганда, ул куллар иң йомшак, иң җылы булып тоелалар. Әгәр дә: “Дөнья........... кем кулы иң матур, кем кулы иң йомшак?” – дип сорасалар, мин әбием........... шул кечкенә куллары............ күрсәтер идем.            

(Нәби  Дәүлидән)

2. Җөмләләрне дәвам итеп языгыз (5 балл).

1. Кунаклар килгәнче, .................................................................................... ............................................................................................................................................
2. Дусларың күп булса,  ..............................................................................

.......................................................................................................................

3. Очрашу башлангач,  .................................................................................

..............................................................................................................................

4. Казанда Универсиада үткәрү өчен, ............................................................................................................................................

..................................................................................................................................

5. Салкын булу сәбәпле, .................................................................................. ...................................................................................................................................

Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаларны языгыз (20 балл, ягъни һәр реплика өчен 2 балл куела).

1. Спроси друга, нравится ли ему их новая квартира.

2. Познакомь подругу с новым одноклассником.

3. Посоветуй друзьям сесть в метро, чтобы быстрее доехать до центра города.

4. Скажи брату, что тебе нужно найти информацию об истории Казанского университета.

5. Поблагодари учителя татарского  языка за интересные уроки.

6. Позвони маме и сообщи, что ты доехала в Москву.

7. Пригласи друга посетить новогоднее представление, которое пройдет в зимние каникулы.

8. Как ты скажешь о том, что тебе нравится современная музыка.

9. Скажи бабушке, что ты её очень любишь.

10. Попроси у нового знакомого его электронный адрес, чтобы общаться с ним  по Интернету.

4. Кирәкле сүзләрне өстәп, диалогны тулыландырыгыз (5 балл).

- Дәресләрең сәгать ничәдә ……………………..?

- .................................

- ……………… бетә?

- Икенче ун ......................

- Ничә …………. була?

-  Биш.

5. “Татар җыры” фестивале лауреаты  белән сөйләшү үткәрү өчен, 5  сорау төзеп языгыз (5 балл).

1) .....................................................................................................................................?

2) .....................................................................................................................................?

3) ......................................................................................................................................?

4) ......................................................................................................................................?

5) ......................................................................................................................................?

6. Фразеологизмнарны туры китереп языгыз (5 балл).

7. Яшьләр газетасына мәктәп тормышы турында мәкалә языгыз (14-15 җөмлә). (5/5балл).

Искәрмә: укучылар биремнәрне шушы кәгазь битендә үк эшлиләр, кабат күчереп язмыйлар.

Рус төркемнәре өчен татар теленнән бәйге сораулары

8нчесыйныф (рус төркеме)

1. Төшеп калган репликаларны куегыз. (7 балл)

• Әнием, нишләп синең кәефең юк?
• ... .
• ...
•  Башым авырта, улым.
• ...?
• Әйе,температурам да бар.
• ...?
• Кирәк, улым. Тиз генә даруханәгә барып кайт әле
• ... .
• ... .

2. Сөйләмситуациясенә туры килгәнрепликаныязыгыз (5 балл).

1) Спроси у друга,  сколько у  него завтра уроков.

2) Спроси у мамы, какая  сегодня погода.

3) Спроси у одноклассника, куда он пойдет после уроков.

4) Узнай у сестры, когда она вернулась домой.  

5) Скажи друзьям, что ты хочешь кататься на лыжах.

3а) Позвоните в справочное бюро театра и спросите: (6 балл)

-        какое представление идет в театре;

-        во сколько начинается представление;

-        есть ли билеты и сколько они стоят?

     б) Попросите оставить вам билеты, сообщите, сколько вас человек и когда вы пойдете.

4.Җәя эчендәге сүзләрне дөрес формада куегыз  (10 балл).

           Син –табигать (бала). Табигать – (син) әйләнә-тирәң ул. Кояш, болыт, су, ком, таш, (хайван) һәм (үсемлек) – барысы бергә табигать дип атала. Кеше үзенә кирәк(әйбер)(табигать) (алырга). Иген, яшелчә һәм җиләк-җимешләр (үстерергә), терлек (үрчетергә).

(Җир асты) казылма байлыклар (чыгарырга). (Елгалар) һәм (күлләр) балык (тотарга). (Урман-кырлар) гөмбә һәм җиләк (җыярга).

       Табигать бай, ләкин (ул) сакларга кирәк. (Табигать) (сакларга) – һәр (кеше) изге бурычы.

5. Тест биремнәрен үтәгез (5 балл).

1. Хаталы җөмләне табыгыз.

а) Сиңа бер сорау бирим әле.

б) Мин бу җөмлә тәрҗемә  итмәдем.

в) Атнаның өченче көне – чәршәмбе.

2. Җөмләне язып бетерегез.    Әни рөхсәт итсә, ....

а) мин бүген бишле алдым;  

                б)  диктант язарга кирәк;

               в)) мин урамга чыгам.

       3.Инфинитив сораулары:

     а) кемгә?нишләргә? нишли?

              б) нишләргә? Нишләмәскә?

   в) нишли? Нишләде?

    4.  Тиешле сүзне куегыз.

         Без дәрескә ... эзерләнәбез

а) тырышып;

  б) кайта- кайта;

  в) урамда.

  5.    Сүзләрдән җөмлә төзегез.

   Беренче, Казанда, елда, ачыла , китапханә, 1731 нче.

 а) 6, 4, 3, 5, 1, 2.

 б) 2, 1, 5, 3, 4, 6

 в) 2, 1, 5, 6, 4, 3

Рус төркемнәре өчен татар теленнән бәйге сораулары

9 нчы сыйныф (рус төркеме)

1. Тестлар (5 балл).

1.1 Хаталы җөмләне табыгыз.

1) Сиңа бер сорау бирим әле.

2) Мин бу җөмлә тәрҗемә  итмәдем.

3) Атнаның өченче көне – чәршәмбе.

4) Татарстанда кышын көннәр салкын була.

1.2 Кешенең характерын белдерә торган сүзне табыгыз.

1. эшчәнлек
2. шөгыль
3. ярдәмчел

 4)        кыюлык

1.3 Кешеләр белән аралашканда, үз-үзеңне ничек тотарга кирәклеге турындагы

сүзтезмәне табыгыз.

1) кешеләргә карата сабыр булырга,

2) үзеңне башка кешеләрдән өстен куярга,

3) үз проблемаларың турында күбрәк сөйләргә,

4) сүзләрен бүлдерергә.

1.4 “Мәдәният” темасына караган сүзтезмәне табыгыз.

1. салым түләү;
2. бәйрәмнәр оештыру;
3. сорау белән мөрәҗәгать итү:
4. дәрес әзерәү.

1.3 Дөрес грамматик формада язылган сүзне табыгыз.

Чит телләрне белү – башка мәдәниятләрне ....  ишек ача.

1. өйрәнүнең
2. өйрәнүне
3. өйрәнүдән
4. өйрәнүгә

2.Туры килгән сүзләрне сайлап алыгыз һәм тиешле грамматик формада языгыз (10 балл).

Русия һәиТатарстанда Яңа ел бәйрәме – рәсми бәйрәм һәм ял көне. XV гасырга кадәр Русиядә яңа ел 1 нче мартта (1) . XV гасырдан башлап, яңа елның башы  1 нче сентябрьгә  (2) .1700 нче елда Яңа елны, башка Европа илләрендә кебек, 1 нче гыйнвар көнне  (3).

Хәзерге вакытта халык бу бәйрәмгә алдан ук  (4): дусларга һәм туганнарга бүләк (5), чыршы (6)..  

Яңа ел – гаилә бәйрәме. 31 нче декабрь кәнне төнге сәгать уникедә бөтен гаилә бәйрәм табынына (7).  Барысы да бер-берсен Яңа ел белән  (8), бәхет  (9), ә аннары чыршы астыннан  һәркем үзенә бүләк (10).

1) төзергә,якларга, башланырга,  җыярга

2) тапшырырга, туры килергә, тәмамларга,тикшерергә

3) көтәргә, узарга, үткәрергә, рөхсәт итәргә

4)әзерләргә,котларга,якларга, әзерләнергә

5)  сатып алырга, сатарга,ял итәргә,булышырга

6) сизәргә, бозарга,карарга, бизәргә

7) барырга, җырларга, җыелырга, булышырга

8) керергә,шөгыльләнергә,күрергә,  котларга

9)  теләргә, тоярга,тыңларга, әйтергә.

10)  әзерләргә, табарга,  бәйрәм итәргә, тарарга

3.Тәрҗемә итеп языгыз (5 балл).

1) Ты был в татарском театре?

2)  После уроков  пойду в библиотеку и почитаю татарские газеты.

3) В Казани ежегодно проводится международный фестиваль классического балета имени

Рудольфа Нуриева.

4) Вы так внимательны, спасибо вам.

5) По-моему, наш друг заболел.

4.  Сораулар языгыз ( 5 балл).

.........?     Бу китап минеке түгел.

.........?     Сәгать биштә кайта.

.........?     Мәктәп китапханәсеннән алдым.

.........?    Ул авырый.

.........?    Идел буенда яшәүче татарлар турында.

5.Диалогка кирәкле җөмләләрне языгыз (5 балл).

• ... .
• Ә нинди театрга барабыз?
• ... .
•  Минем Камал театрына да, Тинчурин театрына да барасым килә.
• Ә синең нинди спектакль карыйсың килә?
• ....
• Минеманы караганым бар.
• ...
• Искиткеч. Ләкин, әйдә бүген башка театрга барыйк.
• ... .

Рус төркемнәре өчен татар теленнән бәйге сораулары

7нчесыйныф (рус төркеме)

1.Тест биремнәре (5 балл).

1. Инфинитив сораулары:      а) кемгә?нишләргә? нишли?

                                                     б) нишләргә? Нишләмәскә?

                                                    в) нишли? Нишләде?

2. Сыйфатның ничә дәрәҗәсе бар? а) 2   б) 3   в) 4

3. Исем фигыль кушымчалары   а) –ган, -ма, -мау; -ды;  

                                                       б) – у, -ү, -мау, - мәү;  

                                                       в) –у, -ү, -ый, -и.

4. Дөрес теркәгечне куй.

Безнең гаилә урманны ярата, ... без урманда еш булабыз

                                          а) шуңа күрә, б) чөнки, в) тик,  г) ләкин.

5.Җөмләне язып бетер.    Әни рөхсәт итсә, ....

                                      А) мин бүген бишле алдым;  

                                       б) мин урамга чыгам,  

                                      в)диктант язарга кирәк.

 2. Как ты скажешь о том, что ( 5 балл)

-ты знаешь много татарских певцов;

            - летом ты ездил в Казань;

           - друг пригласил тебя в театр;

           - нельзя долго сидеть за компьютером;

          - ты общаешься с друзьями по интернету.

3.Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаны языгыз (5 балл).

1) Спроси у друга, будет ли сегодня урок татарского языка.

2) Спроси у мамы, какая  сегодня погода.

3) Узнай  у одноклассника, куда он пойдет после уроков.

4) Пригласи друга в кино.

5) Скажи друзьям, что ты хочешь кататься на лыжах.

4. Диалог төзе.(7 реплика)(7 балл)

  - Андрей, бүген ничә дәрес була? (

  - ...

1. /вопрос олимпиады рус гр 10-11 2011.docx

2. /рус гр 7-9.doc        Сыйныф, рус төркеме

Рус төркеменең 7 нче сыйныф укучылары өчен бәйге сораулары 1 тур

Рус төркеменең

7 нче сыйныф укучылары өчен

бәйге сораулары

1 тур

Тест биремнәрен үтәгез. (5 балл)

 Дөрес сүзне куегыз.

Дәрестә ... сөйләшергә ярамый.

а) дөрес, б) игътибар белән, в) кычкырып.

 1.2 Кайсы җөмләдә шарт фигыль кушымчасы куела?

а) Әни кайт..., мин аш пешердем. б) Әни кайт..., без кинога китәбез. в) Әни кайт..., безгә кунаклар килде.

 1.3 Хәл фигыль кушымчаларын күрсәтегез.

а) -ырга, -ергә, -гач; б) -ып, -еп, -гач, -ганчы; в) -гач, -ып, -ды, -де.

 1.4 Кайсы җөмләдә хата бар?

а) Без Татарстан Республикасына яшибез. б) Казан – Татарстанның башкаласы. в) Казанда тарихи урыннар бик күп.

 1.5 Дөрес бәйлекне куегыз.

 Татарстан ... Идел, Чулман, Нократ, Агыйдел елгалары ага.

а) кебек; б) аша; в) турында.

Убеди одноклассника, что дневник – верный друг хорошего ученика

 (5 җөмлә – 5 балл)

3. Как вы скажете, что (5 балл)

 - ты хорошо говоришь по-татарски;

 - надо вовремя записывать домашние задания в дневнике;

 - ты знаешь многих известных татарских ученых;

 - тебе нужна книга о Великой Отечественной войне;

 - ты на уроке внимательно слушаешь учителя.

4. Җөмләләрне дәвам ит.(5 балл)

 4.1 Көндәлеккә өй эшләрен ... .

 4.2 Дәрес башлангач, ... .

 4.3 Дустым белән очрашкач, ... .

 4.4 Шәйхи Маннур – танылган ... .

 4.5 Мин Казан турында...

Рус төркеменең

8 нче сыйныф укучылары өчен

бәйге сораулары

1 тур

Тест сорауларына җавап бирегез. (5 балл)

 1.1 Дөрес кушымчаны куегыз.

Татарстанның герб... канатлы ак барс ясалган.

а) –ын; б) -ендә; в) –ында.

 1.2 Хәл фигыль кушымчаларын табыгыз.

а) -гач, -ып, -лар, -а; б) –еп, -ып, -ган, -ганчы; в) –гач, -ып, -канчы, -кәч;

 1.3 Билгесез киләчәк заман хикәя фигыль кушымчалары:

а) -ачак, -ыр, -р, -ый; б) -ыр, -ер, -ар, -р; в) -ыр, -ды, -де, -ты

 1.4 Дөрес фигыльне куегыз.

 Без укытучы апабызны бәйрәм белән ...

а) котладым, б) котлыйлар, в) котларбыз

 1.5 Хаталы сүзтезмәне табыгыз

а) белемле кеше, б) мәктәптә янында очрашырга, в) күбрәк белергә.

Җөмләләрне дәвам ит.(5 балл)

2.1 Белемле булырга теләсәгез, ... .

 2.2 Дәрес башлангач, ... .

 2.3 Дустым белән очрашкач, ... .

 2.4 Әнием классик музыка ярата, ә ... .

 2.5 Кем эшләми, ...

Диалогта төшеп калган репликаларны языгыз (5 балл).

 - ... ?

 - Математикадан мәсьәлә чишәргә кирәк.

 - Ә рус теленнән?

 - ... .

 - ...?

 - Өй эше эшләгәч, чыгам.

 - ...?

 - Сәгать дүртләрдә бетә.

 - ... .

Сөйләм ситуациясенә туры килгән репликаны языгыз (5 балл).

 4.1 Потверди, что твой друг сам решил задачу.

 4.2 Посоветуй другу бережно относиться к учебным принадлежностям.

 4.3 Уточни у друга, где можно найти материал для реферата?

 4.4 Объясни однокласснику, что домашние задания не надо списывать у других, а надо сделать самому.

 4.5 Узнай у друга, каких знаменитых личностей он знает?

Рус төркеменең

9 нчы сыйныф укучылары өчен

бәйге сораулары

1 тур

1. Тестлар (5 балл).

1.1 Хаталы җөмләне табыгыз.

 а) Сиңа бер сорау бирим әле. б) Мин бу җөмлә тәрҗемә итмәдем. в) Татарстанда кышын көннәр салкын була.

1.2 Кешенең характерын белдерә торган сүзне табыгыз.

 А) эшчәнлек, б) шөгыль, в) ярдәмчел.

1.3 Кешеләр белән аралашканда, үз-үзеңне ничек тотарга кирәклеге турындагы сүзтезмәне табыгыз.

 а) кешеләргә карата сабыр булырга; б) үзеңне башка кешеләрдән өстен куярга; в) үз проблемаларың турында күбрәк сөйләргә.

 1.4 Дөрес сүзне куегыз.

 Казан Кремленә ..., Кол Шәриф мәчетенә керегез.

 А) барсаң, б) барырсыз, в) барсагыз.

1.5. “Мәдәният” темасына караган сүзтезмәне табыгыз.

 а) бәйрәмнәр оештыру; б) сорау белән мөрәҗәгать итү; в) фәнни белешмә язу.

2. Кирәкле репликаларны өстәп языгыз (5 балл).

 - Син бу сүзлекне кайдан алдың?

 - ... .

 - ...?

 - Узган атнада.

 - Анда башка сүзлекләр сатыламы?

 - ...?

 - Миңа төрекчә-татарча-русча сүзлек кирәк иде.

 - ...?

 - Әйе, мин төрекчә өйрәнә башладым.

 - ...?

 - Мин түгәрәккә йөрим.

 “Казан – тарихи башкала” дигән темага хикәя языгыз ( 10 җөмлә -10 балл).

4. Тәрҗемә итегез (5 балл).

 4.1 Представление начнется в три часа.

 4.2 В Казани ежегодно проводится международный фестиваль классического балета имени Рудольфа Нуриева.

 4.3 Мне хочется побывать в Казани и посмотреть исторические места.

 4.4 В нашей школе работают прекрасные учителя.

 4.5 В библиотеке нельзя громко разговаривать.

Тема:                                        Аналарга дан җырлыйк без,

                                                  Аналарны гел зурлыйк без.

                                                                              Заһирә Гомәрова

Максат:           1. Укучыларны иҗади эзләнүгә тарту.

         2. Әдәби әсәр  укуга кызыксыну уяту.

         3. Әдәбиятта һәм сәнгатьтә сурәтләнгән Ана образлары  

                           аша аналарга хөрмәт  һәм  мәхәббәт тәрбияләү.

                       4. Укучыларда татар әдәбиятына, инглиз теленә мәхәббәт, тормышка оптимистик караш тәрбияләү, татар ,  инглиз телләрендә үз фикерләрен дөрес һәм матур итеп әйтергә өйрәтү.

Төре:              Проект яклау дәресе

Эпиграфлар:        Аналарга дан җырлыйк без,        

                              Аналарны гел зурлыйк без.

                              Беркайчан да ялгызлыкта,

                             Ятимлектә калдырмыйк без,

                             Сөекле Аналарны!

                                                         Заһирә Гомәрова

“The heart of a mother is a deep abyss at the bottom of which you will always find forgiveness”   (Honore’de Balzac).

Дәрес барышы.

I.Оештыру өлеше.

• Хәерле көн, кадерле укучылар, килгән кунаклар!
•  Good morning, dear guests!  
• Хәерле көн!  Good morning!( татар һәм инглиз телләрендә)
• Today we have unusual lesson English and Tatar Literature together. And today we speak about our attitude to our mothers.

Татар теле укытучысы. 

• Аналар, аналар- кояшлы һавалар,

Колачлы дәрьялар.

Аналар-күңел яраларына

Шифалар – дәвалар.

Инглиз теле укытучысы.

• My mother.
• Who said “Good night”,
  When I was a child/
  My mother.
  Who dressed my dolls in clothes so gay
  And showed me often how to play?
  My mother.
  Who ran to help me when I fell
  And who could funny stories tell?
  My mother.
  Who sits at my head when I am in bed?
  My mother.
  Who is so nice, who is so kind,
  Another so dear you’ll never find?
  My mother.
• Укучылар, сез тыңлап киткән шигырь юллары кемнәргә багышлана?
• Татар һәм инглиз телләрендә сөйләнелгән шигырь юлларында сүз безнең өчен иң кадерле, иң изге кешеләр – Әниләребез турында.
• Иң изге кешең - әни икән

Ул синең өчен генә яши икән.

Тик шуны син аңлап җиткермисең

• Шул гамьсезлек өчен инде үкенәм, – дип язды үзенең шигырендә Сәйфи Кудаш.
• Әйе, менә шундый үкенечле хәлдә калмаслык итеп, әниләрне кадерләп, хөрмәтләп ничек яшәргә? Шушы сорауларга бүгенге дәресебездә җавап табарбыз.
• Инглиз теле укытучысы. I agree with you. “Of all the gifts that life has to offer, a loving mother is the greatest of them”. We should take care of our mums and grannies.  Today you will  make a report what you did during last lessons. We will speak about your mums and about our attitude to them. Mother is the most important person in our live, isn’t she? Do you love your mother?
•  Yes, I love my mother. She is the most important person for me. 
• Димәк, укучылар, бүгенге дәресебезгә нинди максат куярбыз?
  
• Бүгенге дәресебезнең максаты – татар  һәм инглиз әдәбиятларында сурәтләнгән Ана образы аша әниләребезгә карата хөрмәт һәм мәхәббәт хисе тәрбияләү; шушы юнәлештә үзебез эшләгән проект  нәтиҗәләре белән танышу.

II.Төп өлеш.

•  Татар теле укытучысы.  Безнең укучыларыбыз бу дәрескә әзерләнү барышында күп эзләнделәр, татар һәм инглиз әдәбиятындагы әсәрләрне өйрәнделәр, үзара тест һәм анкеталар уздырдылар һәм Ана образының бөеклеген тагын бер кат расладылар. Ә хәзер укучыларның үзләренә сүзне бирик.

1 укучы.

• Укытучыларыбыз проектның темасын игълан иткәч, мин үзалдыма шундый сораулар  куйдым: яшьтәшләрем барысы да туган йортның кадерен беләләр микән, әти-әниебезне, туганнарыбызны яратабыз микән? Гаиләдә иң кадерле кешебез кем?  Үз гаиләгезне дус дип саныйсызмы? Гаиләгездә аңлашылмаучанлыклар килеп чыгамы? Эзләнү объекты итеп 7 нче а,б,в сыйныфларын алдым һәм сораулар нигезендә анкета уздырдым. Әлбәттә, җаваплар төрле иде.

    Нәтиҗәләргә игътибар итсәк, безнең гаиләләрдә иң беренче урында, әлбәттә инде, әти һәм әни тора. Әниләр үзләренең сабыр, ягымлы, тәмле телле булулары белән әтиләргә караганда аз гына өстенрәк булып чыктылар. Ләкин бу әби – бабайларны, бертуганнарны яратмау дигән сүз түгел. Күпчелек гаиләләрдә яшьтәшләрем якыннарын хөрмәт итә, үзара дус, тату яшиләр, гаиләләренең аерым традицияләре бар, түгәрәк өстәл артында еш очрашалар, бергә бәйрәмнәр уздыралар. Аңлашылмаучанлыклар килеп чыкканда да матур гына чишү юлларын эзлиләр.

     Димәк, без яшәгән гаиләләрдә тынычлык, дуслык, ярату хөкем сөрә.

     Саннарга күз салсак, 92% укучылар әти – әниләрен, гаиләләрен яраталар; ә, кызганычка каршы, 8% укучылар арасында әти – әниләренә, туганнарына карата тискәре мөнәсәбәт яши икән. Безнең бурыч – яшьтәшләребезгә ярдәм итү, әти –әниләребезнең дөньяда иң кирәкле, иң кадерле затлар икәнен аңлату.

• Укучылар, без бу төркем укучыларга ничек ярдәм итә алабыз соң?
• Әниләребезгә мәхәббәт хисләре уятырлык әдәби әсәрләр укырга киңәш итәм.
• Газета – журнал битләрендә  әниләребезгә багышланган мәкаләләр, очерклар, хикәяләр белән танышып барырга кирәк. Аларның һәрберсендә тормыш чынбарлыгы чагыла, Аналарга дан җырлана.
• Әниләрнең бөеклеген әдәби әсәр битләрендә генә түгел, музыка һәм сынлы сәнгать аша да бөеклеген раслап була, минемчә.
• Әйе, укучылар, барыгызның фикерегез белән дә килешәм. Барыбыз да шушы киңәшләр тупланмасын үзебезгә үрнәк итеп алыйк һәм проект нәтиҗәләре белән танышуны дәвам итик.
• 2 укучы. Мин эзләнү объекты итеп “Арча хәбәрләре” һәм “Сабантуй” газетасын алдым. Doing the project we looked through the pages of our local newspaper “ Archa habarlare” and the children’s newspaper “Sabantuy”. We counted articles, poems, stories about mums, grannies, female leaders. According to our statistics we found 21 articles about women, 1 poem and 19 congratulations on the pages of local newspaper and 2 stories, 19 poems, 1 article and 1 drama on the pages of children’s newspaper. In conclusion we would like to say that we should write more often about our mother’s in our local and republic newspapers.
• Татар теле укытучысы. Данилнең чыгышыннан күренгәнчә, газета – журнал битләрендә укучыларыбыз тарафыннан әниләребезгә багышлап язылган шигырьләр, мәкаләләр саны бик күп түгел икән. Бу укучыларыбыз иҗат итми дигән сүз түгел, ә бары тик вакытында матбугат битләренә бастырып барырга кирәк. ( Раил кул күтәрә һәм урыннан гына сөйли)
• Без иҗат белән кызыксынып, мәктәптә даими рәвештә чыгып килә торган  “Җилкән” газетасына үзебезнең язмаларыбызны бастырып торабыз. Март ае газетасы кадерле әниләребезгә багышланды. Без аны сезгә дә тәкъдим итәбез.( газеталарны өләшеп чыга)
• Рәхмәт, Раил.

3 укучы.

• Мин сезне март ае газетасында басылып чыккан «Минем әнием» дигән сочинением белән таныштырасым  килә. I would like to tell you about my mother.

Her name is  ____________. She was born in _________. My mother graduated from ______________________. She works as a __________ but now she looks after my younger sister. She is only one year old. In spite of all the troubles with my sister she always manages to do everything: to tidy our house, cook delicious dinner and she always has time for talking to me. My mother is kind, loving, attractive  and caring. She can give me a piece of advice and help at any time. It feels cosy and cordial next to her. My mother is a good housewife. She teaches me how to sew, knit and bake pies. I missed her when I was staying with my grandfather and grandmother. I can’t live without her. She is the dearest person in my life. When I grow up I want to be like her.

• 4 укучы. Дәрескә әзерләнү барышында мин “Әниемә теләкләр” дигән видеоролик төшердем. Сезгә шул эшемне тәкъдим итәм. (Видеоролик карау)

5 укучы. Проектның темасы белән танышкач, татар язучыларының әниләре белән кызыксындым һәм әниләре белән төшкән фотосурәтләреннән фотогалерея төзедем. Сезгә шул эшемне тәкъдим итәм. (Халык шагыйре Мостай Кәрим әнисе Вазыйфа апа белән, шагыйрь Муса Җәлил әнисе Рәхимә апа белән, халык шагыйре Илдар Юзеев әнисе Шәкүрә апа белән, халык шагыйре Фәнис Яруллин әнисе Бибигафифә апа белән, шагыйрь Роберт Миңнуллин әнисе Гөлҗәүһәр апа белән). Сүземне Роберт Миңнуллинның “Шагыйрьләрнең газиз аналары”дигән шигыре белән тәмамлыйсым килә. 

Шагыйрьләрнең газиз аналары,

Нишләр иде Шигырь сездән башка?

Шигырь туа алыр иде микән

Сез өйрәткән Бөек Сүздән башка?

Сездән иңә илаһилык нуры,

Сездән килә шигырь ялкыннары.

Сезнең күңелегез аша уза

Шигъриятнең җәүһәр-алтыннары.

Сездән күчкән моңны түкми-чәчми

Шигырь итә шагыйрь улларыгыз.

Үзегез дә шагыйрь зат сез, гәрчә

Каләм тотмаса да кулларыгыз.

Нинди уллар бүләк иткәнсез бит

Шигърияткә-Шигырь Иленә сез!

Үзегез дә җырга лаеклы сез,

Үзегез дә җырга әйләнәсез!

Сез күптәннән шигырь, җыр һәм дастан,

Җаныгызда – шагыйрь яралары...

Шигъриятнең үзе шикелле үк

Илаһи сез, шагыйрь аналары.

Татар теле укытучысы.

• Бүгенге дәресебезгә, укучылар, лицейның 10 нчы сыйныф укучысы Галиуллина Зиләне чакырдык. Зилә соңгы елларда иҗат эше белән шөгыльләнә һәм бүгенге көндә аның нәтиҗәләре дә шактый сөендерерлек. Ул  район, республика күләмендә үткәрелгән чараларда күп кенә призлы урыннарга ия, Гариф Ахунов исемендәге премия лауреаты. Хәзер сүзне Зиләгә бирик, аның сезгә әйтәсе сүзләре бар.

(Зиләнең чыгышы)

Татар теле укытучысы.

• Чыннан да, дөньяның атаклы галимнәре, талантлы шагыйрьләре, батырлары тарихта аналары белән киләләр. Андый Аналар белән замандашлары горурланалар. Исемнәре мәңге үлмәс Мусалар, Газинурларны тудырган әниләр экраннарда, сәнгатьтә, халкыбызның  күңелендә мәңге яши. Проект нәтиҗәләре белән танышуны дәвам итеп сүзне Алинәгә бирик.

6 укучы.

•    Безнең өчен гаилә җылысы бик мөһим. Ә ул җылыны булдыручы кеше-әти белән әни. Гаиләдә җылы мөнәсәбәтләр саклансын өчен бөек галимебез Риза Фәхретдиннең балалар һәм ата-аналар өчен язылган “Тормыш кагыйдәләре” бар. Шуларның кайберләре белән танышып китәрбез. (Карточкалар таратыла)
• 1.      Әти-әни сөйләгәндә, балалар игьтибар белән тыңларга, аларны бүлдермәскә һәм бәхәсләшмәскә тиешләр.
• 2.      Балалар ата-анага зыян салмаска тиешләр.Ата-ананы мыскыллау иң зур гөнаһлардан санала.
• 3.      Бала ата-ана белән итагәтьле һәм йомшак сөйләшергә тиеш.
• Дөрес, әти – әниләргә карата хөрмәт, мәхәббәт хисе гаиләдә салына, ә мәктәптә, дәресләрдә эш ничегрәк тора икән дигән сорау кызыксындырды мине. Шушы сорауга җавап табар өчен мин әдәбият дәресләрендә Әниләребезгә багышланган әсәрләрне искә төшерергә уйладым. Саннары бик күп булмаса да, ел саен өйрәнгәнбез без аларны. Бик күп язучыларыбыз үзләренең әсәрләрендә Ана образын чагылдыралар. Мәсәлән, 5 нче сыйныфта М.Җәлилнең “Ана бәйрәме”; 6 нчы сыйныф – Роберт Миңнуллинның “Энекәш кирәк миңа!”, “Әни, мин көчек күрдем!” шигырьләре; 7 нче сыйныф – Әмирхан Еникинең “Әйтелмәгән васыяте”, Хсән Сарьянның “Бер ананың биш улы” әсәрләре кемнәрдә генә әниләребезгә карата соклану, ярату хисләре уятмый икән!?

     Әлифба дәреслегендә үк укып өйрәнгән шигырь юллары искә төшә:

“Әни” диеп язып куйдым

Яңа яуган ак карга.

Таптамагыз, һич ярамый

“Әни” сүзен таптарга, - дип яза шагыйрәбез З.Туфайлова.

Чыннан да, җир йөзендә анадан да кадерлерәк, анадан да якынрак кеше юк бит ул!

Татар теле укытучысы.

• Безнең татар һәм инглиз әдәбиятында да әниләребезгә багышланган матур әсәрләребез бихисап.

Инглиз теле укытучысы.

• I would like to tell you about my favorite English tale written by English writer Oscar Wilde. It is named “The Star-Child”. This tale is about one boy. He was lost by his mother when he was a child.
• Мин сезгә инглиз язучысы Оскарның “Йолдызлы малай” әсәре турында сөйлисем килә.

     Once the poor woodcutter found him in the forest.  Passed ten years. The boy became very beautiful. But his beauty didn't make him kind. Absolutely on the contrary, the boy grew proud and cruel. Even the mother who for many years looked for him and consequently was in rags of the beggar, he pushed away and offended. He received punishment for this cruelty — became the ugly.  But the destiny gave him chance to correct mistakes. To find mother and to implore at it for forgiveness he went to a difficult and long way. Having brought up in his kindness and responsiveness, he found his mother. And the beauty  was returned to him.

Татар теле укытучысы.

• Җир йөзендә күп әниләр яши. Алар арасында бик бәхетлеләре дә бар, бәхетсезләре дә бар. Аларның тормышын безнең әдәбиятта бик күп язучыларыбыз иҗат итәләр. Ләкин алар арасында берсе аерылып тора. Ул – Ә. Еники. Ә.Еники – чын мәгънәсендә татар әдәбиятының горурлыгы. Ә.Еникинең әле яңа гына укып чыккан “Әйтелмәгән васыять” әсәре турында Раупова Гөлназ сөйләр.

7 нче укучы.

• Мин Ә.Еникинең “Әйтелмәгән васыять” әсәрендәге Акъәби образына сокланам һәм аның турында сөйләргә телим.

        Хикәянең төп герое — Акъәби. Гомере буе пакь күңелле, намуслы, саф җанлы булган ул. Авылыннан, туган җиреннән аерылмаган, хезмәт белән көн күргән, мал-туар, кош-корт асраган, ире белән балаларын тәрбияләгән, аларга югары белем бирә алган. Менә хәзер балалары кайсы кая таралып, заманча яшәп, зур җирләрдә эшләп, шәһәр кешеләре булып беткәннәр. Алар буыннарны ялгап торган җепне югалтканнар, авылга да бик сирәк кайталар, аналарының авылын сагынуын да, аның теләген дә, сагышын да аңламыйлар.

           Бер яктан карасаң, аларны да аңлап була кебек: алар — эш кешеләре, вакытлары тар. Әниләрен бөтенләй ташладылар дип тә әйтеп булмый: алар бит Акъәбине шәһәргә алып килеп, аерым бүлмә биреп, тәрбияләп торалар. Әмма ул балаларда аналарына карата игътибарлылык җитеп бетми: алар аналары белән бер утырып сөйләшергә вакыт тапмыйлар, аның соңгы сүзләрен, соңгы васыятен тыңламыйлар. Ә үләр чагы җиткәч, Акъәбине шифаханәгә илтеп салалар. Күзе йомылгач, өйләренә алып кайтып мәшәкатьләнмиләр. Әбине, кәфенләп тә тормыйча, мөселман гореф-гадәтләрен бозып җирлиләр.

     Җиргә килеп, гомер чигеп, кешеләргә гел изгелек кылып, авылдашларының күңелендә һаман яшәгән Акъәбидән нәрсә калды соң? Үзенең истәлеге булыр дип, гаилә ядкәре итеп сакларлар дип, сандыгына җыйган «байлыгы»: чулпылары, хәситәләре, муенса-беләзекләре, үз кулы белән суккан кызыл башлы сөлгеләре, хәтфә камзулы, иренең камчысы... Тик бу ядкәрләр берәүне дә кызыктырмый: улы Суфиянны да, кызы Гөлбикәне дә, урыс килене Мария Васильевнаны да, бер кәлимә башкорт сүзе белмәгән оныкларын да. Ананың күңел җылысын салып эшләгән бу соңгы истәлекләре театр гардеробына илтеп тапшырыла.

Рухи байлык, үткәннәр, үлгәннәр өчен кирәкми, исәннәр, бүгенге һәм киләчәк өчен кирәк. Бу гади генә авыл карчыгы киләчәк буыннар тормышын мәгънәле, матур итеп күрергә тели. Аның мондый язмышка дучар ителүе бик кызганыч.

Ә.Еникинең Акъәбие минем өчен мәңге аклык, сафлык, үрнәк образ булып кала.

Халкымны сөям мин, аның үткән данлы тарихы белән горурланам, ак әбиләр алдында баш иям.

Татар теле укытучысы.

• Укучылар, әйдәгез, һәрчак әниләргә мәрхәмәтле булыйк, аларны рәнҗетүдән сакланыйк.

Физкультминутка. Күзләрне ял иттерик!

Татар теле укытучысы.

• Белгәнегезчә, 2012 нче ел – Татарстанда тарихи – мәдәни мирасны саклау елы дип игълан ителде. Бу ел татар халкының милләт буларак оешуына, зур тарихи вакыйгаларның юбилейларына бай.

Инглиз теле укытучысы.

8 нче укучы.

• Now we’ll see how different artists all over the world have described mothers. Here you can see the world-famous pictures:

Many well-known artists drew an image of mother in their works. We found many works of artists and we want you to look at them. How many love and tenderness in them. We would like to stop in pictures of our known Tatar artist  Baky Urmanche.  This year  we celebrated his 100 years’ birthday. Among his works the big place is occupied by pictures on which the Tatar women are drawing. Let's look at them together. Works of artists help us to understand all beauty and kindness of women.

Татар теле укытучысы.

• Сәнгатьтә дә аналар образына зур урын бирелә. Безнең рәссамнарыбыз нинди матур портретлар һәм сурәтләр иҗат иткәннәр. Мәсәлән: Х.Якупов, Б.Урманче, Тавил һәм Нияз Хаҗиәхмәтовлар, Лотфулла Фәттахов һ.б. рәссамнарыбызның иҗат эшләре сокландырырлык. Рәссамнар да аналарның зирәклегенә аларның матурлыгына, батырлыгына дан җырлыйлар.
• Раил, синең эшең белән танышыйк.

9 нчы укучы.

•  Татар халкы үзенең бөек тарихын, батырлыгын, шул тарихка үз өлешләрен керткән шәхесләребезне мәңгеләштерү максатыннан, мин Ана һәйкәлләре турында сөйләргә телим.

      Татарстаннан ерак Латвия җирендә яшел бакчалары, нәфис фонтаннары, готика стилендә эшләнгән сарайлары, тарихи йортлары белән дан тоткан Лудза шәһәре бар. Менә шул шәһәрнең үзәгендә таштан эшләнгән мәһабәт һәйкәл тора. Кулына эре яфраклы лавр тоткан, башын бераз ия төшкән, үзенең батырларча һәлак булган балаларын искә алучы Ватан-ана һәйкәле бу. Ул иңенә кара плащ салган, башына да кара калфак кигән, кайгылы хәлдә уйланып басып тора. Чәчләре, тузгып, көлтә-көлтә салынып төшкән. Ул күз төбәгән урында дистәгә якын батыр сугышчы мәңгегә күзләрен йомган. Бу сигез баһадирның барысы да — Советлар Союзы Герое. Аларның исемнәре мәрмәр ташына алтын хәрефләр белән язылган. Алар дошманга каршы ике тәүлек буе батырларча сугышып, бер адым да артка чигенмичә, туган ил, Ватан өчен һәлак булалар. Латыш авылы Сунуплява янындагы биеклеккә батырларның гәүдәләре күмелгән, бу урынга гранит таш куелган. 1963 нче елда геройларның гәүдәләре Лудза шәһәренә күчерелә. Шәһәр уртасындагы бакчада каберләр өстенә зур һәйкәл — латыш хатын-кызы сыны ясала һәм аның алдына мәрмәр таш куела.

Татар теле укытучысы.

• Әйе, укучылар, кемнәргә генә һәйкәл куелмады соңгы елларда.  Татар Анасына багышланган иң беренче һәйкәл-Мамадышның Хәтер паркында Бөек Ватан сугышында 8 улын югалткан, Урта Кирмән авылының иң сабыр, иң түзем кешесе Фатыйма Әхмәдиева хөрмәтенә куела.

Казанның Җиңү паркындагы һәм Апас районындагы Ана һәйкәлләре Татарстаныбыздагы барлык Хатын-кызларыбызга, бөек Аналарга мәдхия йөзеннән салындылар.

Волгоградттагы кулына кылыч тоткан батырлык символына әйләнгән мәһабәт Ана һәйкәленә кем генә сокланмый икән!?  

10 нчы укучы.

Газиз әнкәйләрнең һәрберсенең

Исемнәрен ташка нык уеп,

Кулдан килсә әгәр, бронзадан

Һәйкәл куяр идем мин коеп.

Һәйкәл кояр идем, куяр идем

Авылыбызның иң-иң түренә.

Матур көннәремдә, кайгы барда

Килер өчен һәрчак бирегә.

Килер идем һәрчак мин алардан,

Яшәү көче җирдә алырга.

Тынычлыкны яклап, җир шарында

Мәхәббәткә тугры калырга.

Газиз әнкәйләрнең һәрберсенең

Исемнәрен ташка нык уеп,

Һәрберсенә кызгылт бронзадан

Һәйкәл куяр идем мин коеп!

Җыр

I Love You Mommy Mother's Day children song lyrics:

Mommy, mommy
I love you mommy
This is your special day
Flowers and presents
And breakfast in bed
Whatever you wish for
I'll give you instead

Mommy, mommy
I love you mommy
No chores for you today
Bear hugs and kisses
To show how I feel
I love you mommy dear

Baking, cooking
Washing and working
Making our house a home
Always helping
Care for my well being
I never feel alone

Mommy, mommy
I love you mommy
In all your special ways
So on every second
Sunday in May
We'll celebrate
Mother's Day

III.Йомгаклау.

1. Татар теле укытучысы.

•       Без әниләргә беркайчан да кайгы, сагыш күрсәтергә тиеш түгел. Бар теләгем: әниләребез тыныч, рәхәт тормышта яшәсеннәр иде.
• Бүгенге дәресебезгә нинди нәтиҗә ясарбыз?
• Әнине рәнҗетүдән саклан.
• We should take care of our mothers.
• Бөтен көчеңне куеп, әниләрнең таянычы һәм терәге бул.
• We shouldn  t speak rude with our mums.
• Әниең исән чакта кадерен бел.Бөтен яклап хөрмәт күрсәт, ярдәм ит, рәнҗетә күрмә.

Татар теле укытучысы.

         Аналарга дан җырлыйк без,

         Аналарны гел зурлыйк без.

         Беркайчан да ялгызлыкта,

         Ятимлектә калдырмыйк без,

         Сөекле Аналарны!

       Ә балаларга шуны телим: сез әти-әниләрегезне куандырып, игелекле, шәфкатьле булып үсәргә бурычлы, чөнки киләчәктә аларның ышанычы, таянычы сез.

Инглиз теле укытучысы.

At the end of our lesson let’s sing a song about mothers.

2. Эксперт комиссиясе чыгышы. ( укучыларның чыгышы бәяләнә)

IV.Өйгә эш.

“Минем әнием – бердәнберем” дигән темага инша язарга.

Кулланылган әдәбият:

1. Заһирә Гомәрова. Шигырьләр.
2. “Арча хәбәрләре” газетасы, март ае саннары.
3. “Сабантуй” газетасы, март ае саннары.
4. Роберт Миңнуллин шигырьләре.
5. Әмирхан Еники. Әйтелмәгән васыять.
6. Oscar Wilde. The Star-Child.
7. I Love You Mommy Mother's Day children song lyrics

Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан  олимпиада сораулары        

       11 нче сыйныф

1. Тестлар (10 балл).

1. Җөмләләрнең кайсыларында нокталар урынына о хәрефе языла?

А) Һәр ел кыш көне без тимераякта ш...абыз.

Ә) М.Җәлил музеенда бик кызыклы мәгълүм...тлар белергә мөмкин.

Б) Иртәгә безгә әниемнең ...лы абыйсы кунакка киләчәк.

В) Язын урамда к...ш тавышлары ишетелә.

  1) А,Б

  2) Ә,Б

  3) Б,В

  4) А,В

           2. Әйтелеше белән язылышы туры килмәгән сүзне табыгыз. (1 балл)

    1) кәгазь

    2) кирәк

    3) киләчәк

    4) көрәк

3. Кайсы җөмләдәге сүзгә –дә кушымчасы ялгана? (1 балл)

1) Иртәгә әнием.. туган көне белән котлаячакбыз.

2) Кичке сәгать җиде... миңа шалтыратып алырсыз.

3) Мин сиңа туганнарың... сәлам тапшырам.

4) Бүген мәктәпкә барсам да, анда дустым... күрмәдем.

4. Сүзтезмәнең тәрҗемәсен табыгыз. (1 балл)

Посоветовал прочитать

1. Укырга кушты
2. Укырга бирде
3. Укырга киңәш итте
4. Укырга туры килде

5. Кайсы җөмләдә сызык (-) куела? (1 балл)

1) Әлбәттә ( ) Татарстан һәм Төркия арасында халыкара мөнәсәбәтләр бик яхшы.

2) Без бүген татар теле дәресендә ( ) язма эш башкардык.

3) Азат абый “Кыңгырау” ( ) балалар газетасында баш мөхәррир булып эшли.

4) Бу кичә Казанның иң матур биналарының берсендә ( ) Татарстанның Милли китапханәсендә узачак.

6. Җөмләнең башын табыгыз. (1 балл)

... республика тормышы турында кызыклы мәкаләләр табарга мөмкин.

1. Укулар тәмамланса, без
2. Сез барачак шәһәрнең
3. Мин тәкъдим иткән басмада
4. Китапханә хезмәткәре

7. Кайсы җөмләдә өчен бәйлеген кулланырга кирәк? (1 балл)

А. Тырышып укуыбызның нәтиҗәсе ... билгеләр булды.

Ә. Биремнәрне эшли башлагач, аларның ... авыр булмауларын белдек.

Б. Бу көн килеп җиткәч, ..., без дә, укытучыларыбыз да дулкынланды.

В. Татар теленнән имтихан тапшыру ..., без ел дәвамында әзерләндек.

1) Ә                           3) А

2) В                           4) Б

8. “Сәнгать” темасына караган фигыльне табыгыз. (1 балл)

1) су коену                                               3) килеп җитү

2) барлыкка килү                                     4) иҗат итү

9. Сүзнең синонимын табыгыз. (1 балл)

Борчылу-        

1. Начарлану                             3) Гаҗәпләнү
2. Матураю                                4) Кайгыру

10. “Сүнгән йолдызлар” драмасының авторы кем? (1 балл)

1) А.Гыйләҗев                            3) К.Тинчурин

2) Г.Камал                                   4) Ф.Яруллин

2. Татарча языгыз. (5 балл)

1) Познакомь меня с твоим новым другом. 2) Об этом фильме сегодня говорит вся страна. 3) Вы присутствовали на этой встрече? 4) Он пишет письма своим родным? 5) Никто не знает слов этой песни.

3. Кирәкле кушымчаларны куеп, шигырьне языгыз (10 балл).

Беребез... беребез нинди охшаган... .

Ике... дә соры шинельле,

Ике... дә шундый күңелле.

Син көлә... – миңа карый... да,

Ә мин, тиле,

Кочакла... әзер үзең... .

Таныш... да түгел үзе...,

Ләкин син...

Ала алмый карый... күзем... .

Нинди охшаган...,

Ничек охшаган... .

Бертуганнар дисә...,

Мин-Тамбов..., ә син-

Казан арты...;

Мин бер мишәр улы, кыргый үс...,

Ә син

Күрше чуваш халкы...

                                       (Һ.Такташ)

4. Хайван исеме кергән 3 фразеологизм языгыз (3 балл).

    Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан  олимпиада сораулары      

10. нчы сыйныф

1.Тестлар (10 балл).

1. Җәнлек исемен белдерә торган сүзне табыгыз.

1) юлбарыс

2) карабодай

3) аккош

4) шөгыль

2. Нечкә әйтелешле сүзне табыгыз.

    1) алдынгы

    2) уйчан

    3) төнге

    4) төньяк

3. ң хәрефе булган сүзне табыгыз.

1) мә...гелек

2) мәйда...

3) мәгъ...ә

4) тө...лә

4. Артык сүзне табыгыз.

1. Саен
2. Бирле
3. Әле
4. кадәр

5. Сүзнең синонимын табыгыз.

Сөенергә

1) кайгырырга

2) котларга

3) уйнарга

4) шатланырга

6. “Хәят” повестеның авторы кем?

1. Фәнис Яруллин
2. Нәҗип Җиһанов
3. Гадел Кутуй
4. Фатих Әмирхан

7. Сүзнең антонимын табыгыз.

Аерым

1)бергә

2) буталчык

3) шәхси

4) уртак

8. Грамматик хаталы җөмләне табыгыз.

1) Кичкә таба суытты, кар ява башлады, буран чыкты.

2) Син ничек уйлыйсың, мин дә шулай уйлыйм.

3) Теләге булган, максатына ирешер.

4) Күңелсезлек мавыктыргыч китап укыганда юкка чыга.

9. Җөмләнең башын табыгыз.

... , шунда куярга кирәк.        

1. Кичен яңгыр яуса,
2. Китапны кая куйсаң,
3. Әйберне каян алсаң,
4. Тактага нәрсә язсаң,

10. Текст булсын өчен, җөмләләрне нинди тәртиптә урнаштырырга кирәк?

А) Аларның күпчелеге Идел-Урал буе, Көнбатыш Себердә тупланган.

Ә) Татарларның зур өлеше Татарстанда яши.

Б) Башкыртстанда да татарлар күп.

В) Татарлар шулай ук БДБ илләрендә дә, кайбер гарәп илләрендә дә, хәтта Латин Америкасында да яшиләр.

1) АӘБВ                            3) ӘАБВ

2) ВБАӘ                            4) БӘАВ

2. Татарча языгыз. (5 балл)

1) Новая школа ему очень нравиться. 2) Вы еще не смотрели этот фильм? 3) Мы продолжим этот разговор завтра. 4) По-моему, они ничего не поняли. 5) Эти люди приехали из Челябинской области.

3. Кирәкле кушымчаларны куеп, шигырьне языгыз (10 балл).

Иртәгә сабан туе дигән кич... кем генә тыныч йоклый алды икән! Көн буе урам... кайтып кергән юк, телең чыгардай бул... арылган. Инде күзләрең дә йомыл..., йокла... та барасың. Юк бит! Йоклыйм гына дигәндә, күрше малайлар... сабан туе... дип тектергән яңа күлмәкләр..., камзуллар..., я булмаса яңа кәләпүшләр... күз алдына килә. Кайсысы... кәләпүше чем-кара, кайсысы... зәңгәр хәтфәдән. Чуклы кызыл кәләпүш бул..., анысы инде бигрәк тә күз... кыздыра. Сузылып кына үзең... әзерлә... куйган киемнәр... капшап карыйсың да авыр сула... куясың.

-Йокла, ул..., йокла,- ди әни. –Юып җибәр..., хәзер синең кәләпүш... дә бер дә яңадан ким түгел!

                                                                                                                 (Г.Бәшировтан)

4. Белем турында 3 мәкаль языгыз (3 балл).

Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан  олимпиада сораулары      

9. нчы сыйныф

1.Тестлар (10 балл).

2. Уенчык  исемен белдерә торган сүзне табыгыз.

1) миләш

2) тынычлык

3) илчелек

4) курчак

2. Басым соңгы иҗеккә төшкән сүзне табыгыз.

    1) ташбака

    2) китмәбез

    3) кайгылы

    4) киендегезме

3. ө хәрефе булган сүзне табыгыз.

1) м...җбүри

2) м...хит

3) к...зге

4) кел...м

4. Артык сүзне табыгыз.

1. Гадел
2. Үзсүзле
3. Сөя
4. Тыйнак

5. Сүзнең синонимын табыгыз.

әдәпле

1) нечкә

2) итагатьле

3) калын

4) файдалы

6. Дөрес җавапны табыгыз.

“Пар ат” шигыренең авторы кем?

1. М.Җәлил
2. Г.Тукай
3. И.Юзеев

5. Ш.Галиев

7. Сүзнең антонимын табыгыз.

Кыска

1)биек

2) озак

3) озын

4) тар

8. Грамматик хаталы җөмләне табыгыз.

1) Алар татарча яхшы сөйләшәләр.

2) Алар урманга җиләк җыярга киттеләр.

3) Очрашу озак булу сәбәпле, без соң кайттык.

4) Татарстанның урманнарында төрле агачлар үсә.

9. Мәкальнең ахырын табыгыз.

Белемле кеше...        

1. күп белмәс.
2. югалмас.
3. ниһать.
4. кыскасы.

        10. Кайсы җөмләдә нокталар урынына саен бәйлеген кулланырга кирәк?

1) Дустым килгән ..., без төрле һөнәрләр турында сөйләшәбез.

2) Дәресләр беткәннән ..., укучылар Милли музейга киттеләр.

3) Ул татар телен син белгән ... белми.

4) Дәрес башлану ..., алар җөмләләрне тәрҗемә итеп яздылар.

2. Татарча языгыз. (5 балл)

1) Вы должны знать основные правила. 2) Аптека открывается в восемь часов. 3) Рядом с нашим домом строят новую школу. 4) Мамы нет дома, она скоро вернется. 5) После уроков мы пойдем на каток.

3. Нокталар урынына кирәкле кушымчаларны куеп, текстны языгыз (10 балл).

Кеше тормыш өчен кирәкле бар нәрсә... табигать... ала. Шуңа күрә табигать… сакларга кирәк. Табигать... саклау-һәр кеше... изге бурыч... . Табигать без... тормышыбыз... бизи. Күпме шатлык китерә ул без... . Кош... сайрый, чишмә... ага, урман... шаулый. Киң басулар... иген... үсә, елга... ага, зәңгәр күл... ялтырап ята. Әмма табигать байлык... чиксез түгел. Кеше ул байлык... кадере... белергә тиеш. Туган җир... табигате... саклау һәр кеше өчен мәҗбүри.                      

4. Табышмакның җавабын языгыз (1 балл).

Кечкенә генә йорт, эче тулы мең корт. Бу нәрсә?

        Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан олимпиада сораулары       

8. нче сыйныф

1.Тестлар (5 балл).

1. Тәрҗемәсен күрсәтегез.

а) созревшие яблоки                           ___яраткан кеше

б) любимый человек                           ___чигелгән итекләр

в) свежий хлеб                                     ___яңа пешкән икмәк

г) вышитые сапожки                           ___өлгергән алмалар

2. Ялгыш сүзләрне күрсәтегез.

    Кием нинди була алмый?

Сүзләр: зәвыклы, заманча, милли, килешле, матур, битараф, чигүле, ялтыравыклы,    

  горур.

3. Кайсы җөмлә дөрес түгел?

1) Тукай Кушлавыч авылында туган.

2) Кырлай авылында Тукай музее 1979 нчы елда ачылган.

3) Тукай Кырлай авылында туган.

4. Артык сүзне табыгыз.

1. Борьба
2. Лазанье в столб
3. Игра в снежки
4. Разбивание горшка
5. Бег в мешке
6. Бой с мешками

5. Кайсы кушымча дөрес?

В то время, когда лечил – дәвала________

1) -дагы

2) -ганда

3) –ганга

2. Тәрҗемәсен күрсәтегез. (5 балл)

___ Когда переходишь улицу, надо быть очень внимательным.

а) Урамга чыкканда, игътибарлы булырга кирәк.

б) Урам аша чыкканда, бик игътибарлы булырга кирәк.

в) Урамнан кайтканда, игътибарлы булырга кирәк.

3. Нокталар урынына кирәкле кушымчаларны  языгыз (3 балл).

Синең Казан шәһәрендә бул______ бармы? Минем Истанбул шәһәрен күр______ килә. Эх, Мисыр пирамидаларын карап кайт______ иде!                      

4. Фразеологизмның татарча вариантын күрсәтегез (1 балл).

______ как две капли воды

А) ике ут арасында

Б) ике сүздән аңлау

В) ике тамчы су кебек

Рус телендә сөйләшүче балалар өчен татар теле һәм әдәбиятыннан олимпиада сораулары       

7. нче сыйныф

1.Тестлар (5 балл).

1. Сүзләрнең тәрҗемәсен күрсәтегез.

а) заставила украшать                           ___бизәде

б) накрасилась                                        ___бизәште

в) украсила                                             ___бизәтте

г) помогала украшать                            ___бизәнде

2. Кирәкле сыйфатларны языгыз. (5 балл).

    Менә ___________ көз җитте. Кайвакыт ____________ җил исә, _____________ яңгыр ява. _____________ яфраклар коела башлады. Көз бик_______________ .

Сыйфатлар: көчле, салкын, сары, алтын, матур.

3. Һәр сүз төркеменең барлык һәм юклык формасындагы соравын күрсәтегез.

(4 балл).

А) Хәл фигыль                  ______Нишләсә?                     ______Нишләмичә?

Б) Шарт фигыль                ______Нишләп?                      ______Нишләмәүче?

В) Боерык фигыль            ______Нишләүче?                   ______Нишләмәсен?

Г) Сыйфат фигыль           ______Нишләсен?                    ______Нишләмәсә?

4. Антоним парларны күрсәтегез. (4 балл).

А) юеш               _____ ягымлы

Б) тупас              _____ куркак

В) матур             _____коры

Г) батыр             _____ямьсез

5. Тәрҗемәләрен күрсәтегез. (3 балл).

А) кемдер               ______никто

Б) кем дә булса       ______кто-то

В) беркем                 ______кто-нибудь

2. Дөрес тәрҗемәләрен күрсәтегез. (4 балл)

А) язып карады                      _____прописал

Б) язып бетерде                      _____выписал

В) язып чыкты                       ______дописал

Г) язып алды                          ______попробовал писать

3. Тиешле кушымчаларны языгыз (2 балл).

Әни______ аңа тәртипле булырга кушкан, ләкин ул кушкан_____ тыңламаган.

-сенә, -ны, -се                      

4. Парлы исемнәр ясагаз. Тәрҗемәләрен күрсәтегез (10 балл).

А) тимер-                  _____саба                  _____мусор

Б) ата-                       _____чар                    _____железо

В) савыт-                  _____корт                  _____родители

Г) чүп-                      _____ана                    _____птицы

Д) кош-                     _____томыр               _____посуда

                                                        Рус төркеме

                                   5 нче _______ сыйныф(ы) укучысы

_____________________________________________________________

Үтәлде:__________

1 нче бирем.  Сорауларны һәм фигыль формаларын саннар белән күрсәтегез.

1.юыналар                     _____ нишләсә?                              _____ хәзерге заман хикәя фигыль

2.юынырга                    _____нишләр?                                 _____шарт фигыль

3.юыныр                        _____нишләргә?                             _____киләчәк заман хикәя фигыль

4.юынса                        _____нишлиләр?                             _____инфинитив

2 нче бирем. Татарча языгыз.

 к четырём часам утра __________________________________________________________

до четырёх часов утра__________________________________________________________

к половине четвёртого утра______________________________________________________

до половины четвёртого утра____________________________________________________

3 нче бирем. Дөрес тәрҗемәне табыгыз.

На столе____________________________________________

Өстәл астына                     өстәл өстеннән                     өстәл өстендә                    өстәл янына

4 нче бирем. Исемнәрнең килешләрен билгеләгез һәм сорауларын языгыз.

А) шәһәрем                          _____ Чыгыш килеше                               ________________

Б) шәһәремнең                     _____Юнәлеш килеше                 ________________

В) шәһәремне                _____Баш килеш                                       ________________

Г) шәһәремә                  _____Төшем килеше                                ________________

Д) шәһәремнән                      _____Иялек килеше                                 ________________

Е) шәһәремдә                        _____Урын-вакыт килеше                      _________________

5 нче бирем. Сүзләргә дөрес басым куегыз.

Салмый, алмый, укымый, карый, арыгач, йокларга, ята, төяп кайта, эшләде.

6 нчы бирем. Килеш кушымчаларын өстәп языгыз.

1. Әни урам_____ чыкты.    2. Әти эш_____ кайтты.    3. Мәктәп_____ укучылар күп.

7 нче бирем.       Китап сүзен тартым белән төрләндерегез.

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

8 нче бирем. Адресыгызны языгыз.

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________

Рус мәктәпләрендәге рус төркемнәре өчен олимпиада   биремнәре

5 нче сыйныф

1. Артык сүзне табыгыз.

А) егерме

Б) кырык

В) илле

Г) сигез

Д) туксан

   2.   Сүзнең антонимын табыгыз.

        Тынгысыз

          А) тыйнак

          Б) тапкыр

          В) тыныч

          Г) файдалы

          Д) көчле

  3.    Уку әсбабын белдерә торган сүзне табыгыз.

         А) сабын

          Б) савыт

          В) дәфтәр

          Г) кул

          Д) канат

  4.      Хаталы сүзтезмәне табыгыз.

         А) Алсуның китабы

         Б) Маратның апасы

         В) Әлфиянең иписе

         Г) Дустымның энесе

         Д) Кунакның киеме

  5.   Сүзнең синонимын табыгыз.

       кыю

        А)  куркак

        Б)   файдалы

         В) батыр

        Г) акыллы

        Д) әйбәт

 6.     Кирәкле кушымчаны куегыз

     Алар Екатеринбург... кайттылар

        А) –кә

         Б) –дан

         В) – тан

         Г) – тә

         Д) – нән

7.       Татар телендә балалар өчен нинди газета- журналлар чыга?

        А) “Сабантуй”

         Б) “Мәгариф”

         В)  “Салават күпере”

         Г)  “Ялкын”

         Д)  “Татарстан яшьләре”

8. Мәкальне дәвам итегез

   Калган эшкә .....

   А) җил исә

   Б) кар ява

   В) су ага

   Г) аз була

   Д) боз каплый

6 нчы сыйныф

1. Сүзләрне тәрҗемә ит.

Иностранный язык-

Города Татарстана-

Выходной день-

День рождения-

Короткие ночи-

2. Дөрес тәрҗемәне тап.

Уртасында

а) около;  б) посередине;  в) напротив

аның өстәлендә

а) на моем столе; б) на его столе; в) на твоем столе

3. Дөрес вариантны тап.

Укытучы хаталарны__________ төзәтә.

а) бетергеч белән; б) кызыл каләм белән; в) линейка белән

4. Составь диалог. Ты с другом собираешься на день рождения одноклассника. Поговори с ним.

5.Кушымчаларны өстәп яз.

Мин ярдәмне һәрвакыт дустым__ сорыйм.

Минем көндәлегем синеке__ чистарак.

Песи баласы__ сөт эчәсе килә.

Без 6нчы класс__ укыйбыз.

6.Хәрефләрне яз.

Өлк_н                                 _йб_т

Ярд_мч_л                          рөхс_т

Ис_нл_ш_                          т_брик

7. Өчпочмакны ничек пешерәләр? Җөмләләрне дөрес тәртиптә языгыз.

1Суга май, йомырка, тоз, он салып, камыр басабыз.

2Эчлекне салып, өчпочмаклар ясыйбыз.

3Ит, суганны турап, эчлекне ясыйбыз.

4Камырны кисәкләргә бүләбез һәм җәябез.

5Әзер өчпочмакларны духовкага куябыз.

6Өчпочмакларны 40-45 минут пешерәбез.

8.Русча языгыз.

Көн җылына—

Кояш җылыта—

7 нче сыйныф

1. Тезмә сүзне табыгыз

А) башваткыч

Б) бал корты

В) бала-чага

Г) билбау

Д) билгесезлек

   2.  Сүзнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

      Ярдәмчел

         А) справедливый

          Б) отзывчивый

          В) честный

           Г) справедливый

          Д) шустрый

3.  Кирәкле кушымчаны табыгыз.

        Максат .... укучы

 А) –чан

 Б) –чы

 В) –чыл

 Г) –лык

 Д) –чылык

4. Артык сүзне табыгыз

А) хәбәрче

Б) хезмәткәр

В) мөдир

Г) әфәнде

Д) җитәкче

5. Дөрес җавапны табыгыз.

   Сабан туенда нинди ярыш була?

     А) капчык вату

     Б) капчык киеп йөгерү

     В) капчык белән су ташу

     Г) капчык ташу

     Д) капчык урлау

6. Мәкальнең дәвамын табыгыз

     Аз да җитә ......

     А) күп сөйлә

      Б) дан да бетте

      В) күп тә бетә

      Г) күп тыңла

      Д) сүз китте

7.    Фразеологизмның дөрес тәрҗемәсен табыгыз

         Түбәсе күккә тию

      А) дел по горло

    Б)  стоять на своем

    В) быть на седмом небе

    Г) быть самостоятельным

     Д) выше крыши

8.   Кайсы  мәкальдә хата бар?

    А) Кем эшләми, шул ашамый.

    Б) Белеме бар меңне егар.

    В) Эше барның белеме бар.

   Г) Батыр ярасыз йөрми.

   Д) Китап – белем чишмәсе

8 нче сыйныф

1. “У” белән язсаң – тау, “А” белән язсаң диңгез була. Ул нәрсә?

А) Уфа- Агыйдел

Б) ату-ута

В) сау-авыру

Г) Урал-Арал

Д) Урта- Атлантик

  2. Бер сүз белән ничек әйтергә?

      Көтмәгәндә-уйламаганда- ....

       А) еш

       Б) сирәк

       В) кинәт

       Г) шунда

       Д) шулай

   3. Җөмләнең хәбәрен кайсы сүз белән алыштырырга мөмкин?

       Без кунаклар белән инглиз телендә аралаштык.

        А) әйттек

         Б) таныштык

        В) сөйләштек

        Г) сораштык

        Д) сөйләдек

4.     Моабит төрмәсендә батырларча һәлак булган шагыйрь кем?

     А) Ф.Кәрим

      Б) М.Җәлил

      В) Г.Кутуй

      Г) С.Хәким

      Д) Х.Туфан

5.   Парлы сүзнең икенче өлешен табыгыз.

     Ару- ...

     А) тору

     Б) көтү

     В) талу

      Г) килү

 Д) белү

     6. Ю хәрефе [йү] авазларын белдергән сүзне табыгыз.

 А) аю

  Б) баю

 В) бию

Г) юрган

  Д) юл

 7.  Кайсы сүздә һ хәрефе языла?

     А) ми..ербанлы

     Б) мә...әббәт

     В) ...астаханә

     Г) ...әбәр

     Д) тари...

8.   Кайсы рәттәге сүзләрнең барысында да нокталар урынына бер үк хәреф языла?

      А) шә..ес, дәф...әр, ка...әм.

      Б) яз...ыш, ки...ап, кур...ак.

      В) бе...ем, км...м, күз...ек.

      Г) ки..ер, уңы..., көрә... .

      Д) су...ан, бо...ау, ки...әк.

9 нчы  сыйныф

1. ТЕСТЛАР

1. а хәрефе булган сүзне күрсәтегез.

        А) м…н…с…б…т;

Ә) к...н...г...ть;

Б) х...р...к...т;

В) б…р…к…т.

2. Сүзләрнең дөрес язылышын билгеләгез.

А) сагайу, йугары;

Ә) сагайу, югары;

Б) сагаю, йугары;

В) сагаю, югары.

 3. Артык сүзне табыгыз.

        А) сәхнә;

        Ә) башкаручы;

        Б) әсәр;

        В) исәп-хисап.

4. Билгеләмәне дөрес рәвештә дәвам итегез: Предметның билгесен белдергән сүзләр төркеме….

        А) исем дип атала;

        Ә) сыйфат дип атала;

        Б) рәвеш дип атала;

        В) сан дип атала.

5.  Кешенең холкын белдерә торган  сүзне табыгыз.

        А) авыз;

        Ә) явыз;

        Б) нигез;

        В) шөгыль.

6. Боерык фигыль булган җөмләне табыгыз.

        А) Күренекле шагыйрь Сибгат Хәким халыклар дуслыгы турында күп язган.

        Ә) Әгәр бүген вакытың булса, Фатих Кәримнең шигырьләрен кабатла.

        Б) Барыгызны да Гаяз Исхакыйның иҗатына багышланган кичәгә чакырабыз.

        В) Син ялгышасың, бу хикәяне башка язучы иҗат иткән.

7. Грамматик хаталы җөмләне табыгыз. 

        А) Кышкы ял үтеп китте, яңадан укулар башланды.

        Ә) Син ничек уйлыйсың, миндә шулай уйлыйм.

        Б) Тагын шуны телисем килә: сәламәт булыгыз.

        В) Күңел кайда, күз шунда.

8. Бирелгән җөмләнең башын күрсәтегез.

                ... ,  шунда куярга кирәк.

        А) Кичен яңгыр яуса;

        Ә) Китапны кая куйсаң;

        Б) Әйберне каян алсаң;

        В) Тактага нәрсә язсаң.

9. Кайсы җөмләдә нокталар урынына туктаусыз сүзен кулланырга кирәк?

        А) Һәр кешегә бу сыйфатларны булдыру ... .

        Ә) ... тырышсагыз гына, уңышка ирешерсез.

        Б)  ... ялгышсагыз, сәламәт булырсыз.

        В) Һәр кеше кешеләр   ... яши.

II бирем. Басымны дөрес куеп, сүзләрне языгыз.

        Кайсы, китмәскә, әмма, сокланыгыз, күчермәде.                        

III бирем. Нокталар урынына кирәкле килеш кушымчаларын куеп языгыз.                                                                                                            

        1) Урман һава........ сафландыра. 2) Дару үләннәре............ бик күбесе урман........ үсә. 3) Бер ялганласаң, икенче чын сүзең....... дә ышанмаслар. 4) Аз эш күп сүз........ яхшырак. 5) Унынчы һәм унберенче сыйныф укучылары......... Ачык ишекләр көне.......  чакырабыз. 6) Балалар җәйге ял....... зур түземсезлек белән көтеп алдылар. 7) Сәяхәтчеләр иртән иртүк юл........ чыктылар. 8) Мин 1990 ел....... уникенче августы........ Казанбаш авылы......... туганмын. 9) Сыйныф җитәкчесе...... сүз бирделәр. 10) Мин туган авылым........ матрулыгы........ сөенеп бетә алмыйм. 11) Яфраклар......... иртәнге чык......... авыр тамчылар......... ялтырый. 12) Авыру....... хастаханә......... кичә китерделәр.

IV бирем. Сүзләрнең антонимнарын табыгыз һәм һәр пар белән сүзтезмә төзеп языгыз. Мәсәлән: акыллы (надан) кеше.                                

          Салкын, якты, тар,  усал, баллы.

V бирем.  Җөмләләрне тәрҗемә итегез.                                

1. Я люблю классическую музыку.
2. Куда ты идешь сейчас?
3. Из какого вы города?
4. Где мой словарь?
5. Это мои друзья, ты их знаешь.
6. Кого вы спрашивайте?
7. Весна – самое прекрасное время года.
8. Собака – друг человека.
9. Сколько книг нужно?
10. Кому ты говоришь?

VI бирем. Җөмләләр төзеп языгыз.                                                 

1) Тәмамлагач, уйлыйм, табиб, мин, мәктәпне, булырга.

2) Һәм, алабыз, теле, генә, без, дәресендә, билгеләре, дүртле, татар, бишле.

3) Борынгы, шөгыльләнгәннәр, белән, игенчелек, кешеләр.

4) Укучылары, кыш, җимлек, мәктәп, ясап, җиткәч, куйдылар.

5) Көнне, була, сәгатьтә, кичә, залында, сишәмбе, актлар, унсигез, әдәби.

                        10 нчы сыйныф

1. ТЕСТЛАР

1. Сәнгать сүзенең дөрес транскрипциясен табыгыз.

   А) [сангат];

        Ә) [сәнгәт];

        Б) [сәнгъәт];

        В) [сәнгъәть].

2. Тора-бара парлы сүзенең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.     

        А) вскоре;

        Ә) вовремя;

        Б) со временем;

        В) совсем скоро.

3. Тапкыр сүзенең синонимын табыгыз.

        А) бераз;

        Ә) мәртәбә;

        Б) аерым;

        В) кушу.

4. Бирелгән җөмләгә туры килгән сүзне күрсәтегез.

        Вәкаләтле вәкиллеккә чит ил илчеләре, сәясәтчеләр, мәдәният эшлеклеләре төрле сораулар белән … .

        А) тәкъдим итәләр;

        Ә) мөрәҗәгать итәләр;

        Б) игътибар итәләр;

        В) җәлеп итәләр.

5. Җөмләнең хәбәрен кайсы сүз белән алыштырырга мөмкин?

Без туганнар белән татар театры турында сөйләштек.

        А) таныштык;

        Ә) күрештек;

        Б) киттек;

        В) аралаштык.

6. Бирелгән җөмләнең ахырын табыгыз.

Дәресләр беткәч, ... .

        А) язучыларның әсәрләре басыла.

        Ә) бу язучының иҗат юлы турында белмибез.

        Б) язучылар белән очрашу  булды.

        В) бу язучының әсәрләре миңа бик ошый.

7. Шарт фигыль булган җөмләне табыгыз.

        А) Китапның авторы Габдулла Тукай исемендәге премиягә лаек булган.

        Ә) Бишле алсам, әнием шатлана.

        Б) Дуслар киткәч, бик күңелсез була.

        В) Яңа сүзләрне кабатлагыз.

8. Бирелгән җөмләнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

                Мы хотим найти свое место в этом огромном мире.

        А) Бүгенге  зур дөньяда без үз урыныбызны таптык.

        Ә) Шушы зур дөньяда  үз урыныбызны табасыбыз килә.

        Б) Шушы зур дөньяда  без үз урыныбызны табачакбыз.

        В) Бүгенге  зур дөньяда без үз урыныбызны табачакбыз.

9. Теркәгечле тезмә кушма җөмләне күрсәтегез.

        А) Җәй үтте, әмма көннәр җылы әле.

        Ә) Җәй үтте, мәктәпләрдә укулар башланды.

        Б) Җәй үтсә дә, көннәр кояшлы.

        В) Җәйләр үтеп бара инде.

10. Ярдәмчел сүзeнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз. 

    А) справедливый;

        Ә) отзывчивый;

        Б) честный;

        В) старательный.

II бирем. Басымны дөрес куеп, сүзләрне күчереп языгыз.                      

Урынбасар, әмма, бердәнбер, ныгытыгыз, туганыңдай.

__________________________________________________________________

III бирем. Нокталар урынына кирәкле килеш кушымчаларын куеп языгыз.                                                                                                                

                Рәшит энесе....... кызыклы китап укыды. 2) Шимбә һәм якшәмбе көннәре....... без авыл....... кайта идек. 3) Кошлар бакчалар....... төрле бөҗәкләр....... саклыйлар. 4)  Без авырган........, өйбез....... табибә килә. 5) Әбием....... күршеләре ихтирам итәләр. 6) Без Фәридә белән балалар бакчасы.......... бергә йөрдек, аннан бергә мәктәп......... укырга килдек. 7) Дустым татар теле.......... яхшы белә, шуңа күрә олимпиадалар........ катнаша. 8) Сүзлек кирәк булса, мин дустым........ алып торам. 9) Начар эшләр......... тыелыгыз, дуслар сайлау........ ялгышмаска тырышыгыз. 10) Россия....... дә, Татарстан...... да шахмат - киң таралган уен. 11) Төрле ярмалар....... пешергән боткалар аеруча файдалы. 12) Кычыткан яралар........ төзәтә, кан состав........ яхшырта.

IV бирем. Сүзләрнең антонимнарын табыгыз һәм һәр пар белән сүзтезмә төзеп языгыз. Мәсәлән: акыллы (надан) кеше.                                    

          Җайсыз, озын, катлаулы, арзан,  кичәге.

V бирем. Җөмләләр төзеп языгыз.                                                               

1) Максатына, кеше, генә, ала, үз, ирешә, белемле.

2) Тарихи, ял, ярата, романнар, ул, сәгатьләрендә, укырга.

3) Сыйныф, алдылар, чаңгы, урынны, безнең, беренче, ярышларында, укучылары.

4) Була, йөзгә, ике, кушсаң, йөзне, йөз.

5) Уңышлы, укырга, авыл, мәктәпне, академиясенә, апам, тәмамлап, керде, хуҗалыгы.

VI бирем. Җөмләләрне тәрҗемә итегез.                                                      

1. Извините, я забыл книгу дома.
2. Я прочитала интересную книгу о литовских татарах.
3. Мы  встретимся с ним  в воскресенье в пять часов.
4. Ты видел его сегодня?
5. Куда вы ездили в воскресенье?
6. С кем она познакомилась вчера в клубе?
7. Ты всех знакомых поздравил с праздником?
8. Они  сегодня придут к нам?
9. Что вы не любите делать?

10)        Она носила красивое зеленое платье.

11 нче сыйныф

1. ТЕСТЛАР

1. Кайсы сүздә ү хәрефе языла?

        А) с...р...тл...г...н;

        Ә) гә...д...л...нд...рг...н;

        Б) б...шк...рг...н;

        В) к...лг...н.

2. Төй сүзенең II затта, күплек санда дөрес язылышын күрсәтегез. 

   А) төйегез;

   Ә) төйөгез;

    Б) төегез;

    В) төегөз.

3. Кайсы пар артык?

        А) шатлыклы — кайгылы;

        Ә) килде – китте;

        Б) бергә — аерым;

        Г) ярату — сөю.

4. Фразеологизмның дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Кул җитми —

        А) рука не поднимается;

        Ә) не покладая рук;

        Б) руки не доходят;

        В) золотые руки.

5. Сүзнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Эшчәнлек —

        А) работа;

        Ә) активность;

        Б) деятельность;

        В) встреча.

6. Җөмләнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Мәсьәлә менә нәрсәдә: без бер-беребезне тыңлый белмибез.

        А) Проблема в том, что мы не умеем слушать друг-друга.

        Ә) Проблема в том, что мы не можем слушать друг-друга.

        Б) Проблема в том, что мы не слушаем друг-друга.

        В) Проблема в том, что мы не можем услышать друг-друга.

7. Парлы сүзнең икенче компонентын табыгыз.

Кием-

        А) – шалай;

        Ә) – китем;

        Б) – салым;

        В) – җитем.

8. Бирелгән җөмләнең башын табыгыз.

         ..., югыйсә ул башка укучыларга калмас.

        А) Бу китапны саклаганчы,

        Ә) Бу китапны сакласагыз да,

        Б) Бу китапны саклагыз,

        В) Бу китапны сакласак та,

9. Мәгънәдәш сүзләрне бер-берсенә теркәү юлы белән ясалган парлы сүзләр төркемен билгеләгез. 

А) берән-сәрән, бүләк-санак, күрше-күлән, бала-чага;

Ә) анда-монда, чиле-пешле, елдан-ел, башма-баш;

Б) килде-китте, барлы-юклы, эреле-ваклы, ара-тирә;

В) аң-белем, иелә-сыгыла, уен-көлке, уй-фикер.

10. Боерык  фигыльле җөмләне табыгыз.

А) Быел без иртән укыячакбыз.

Ә) Мин бүген иртәрәк килдем, ә дустым килеп җитмәгән әле.

Б) Уйна да көл, әмма сабагыңны бел.

В) Быел имтиханнар авыр булачак.

II бирем. Басымнарын дөрес куеп, сүзләрне күчереп языгыз.                 

Кояштай, кичерегез, әлбәттә, милләтара, мондый.

_____________________________________________________________

III бирем. Нокталар урынына кирәкле кушымчаларны куеп языгыз. 

1) ХХ гасыр башы….... бөек рус шагыйре А.С.Пушкин әсәрләре татар телендә дистә…... артык басма булып чыгалар. 2) Беренче татар китаплар…... кулъязма хәле….... булган. 3) Дөньяда иң бер…..... басма китап кәгазь уйлап табылган илдә – Кытай… барлыкка килә. 4) Казанда рус шрифты белән баса торган типография 1805 ел....… эшл…... башлый. 5) Дәүләт теле булмаса да, Австралия татарлары мәктәп....… татар телен бик яхшы өйрән….... . 6) Спектакльдән кер.....… акчаны кунаклар Казанда милли балалар бакчасы төзү фонды…...... тапшырдылар. 7) Күп....… түгел Симферопльдә мәдәният бәйрәм…... үткәрелде. 8)  Минскидагы татар оешма......… тырышлыгы ярдәмендә анда татар телен өйрән.....… түгәрәге эшли. 9) Кытай......… газета укыр өчен, биш меңгә кадәр иероглиф….... истә тотарга кирәк. 10) Әстерхан шәһәре.....… үзәге.....… татар бистәләре бар.

IV бирем. Сүзләрнең антонимнарын табыгыз һәм һәр пар белән сүзтезмә төзеп языгыз. Мәсәлән: акыллы (надан) кеше.                                                          Моңсу, иртәнге, куркак,  тәмле, саран.

V бирем. Бирелгән сүзләрне кирәкле формага куеп, җөмләләр төзеп языгыз.                                                                                                                

1) Милли китапханә, бар, китаплар, басма, очрый торган, сирәк,  һәм, кулъязма, артык, 14 мең.

2) Торак, без, берничә, тулай, университет.

3) Урнашырга, Ампритсар  шәһәре, Һиндстан, китапханә, кечкенә, иң, дөнья.

4) Диярлек, юк, сүзләр, башланырга, А хәрефе, теле, рус.

5) Россия, мәктәптә уку, җиде, һәм, башлана Татарстан, яшьтән.

VI бирем. Җөмләләрне тәрҗемә итегез.                                           

1. Мы можем подождать в коридоре.
2. Могу я помочь вам?
3. Она не сможет приехать к нам в понедельник, потому что болеет.
4. В какой театр вам хочется пойти в субботу?
5. Проходите, пожалуйста, мы вас давно ждем.
6. Я хочу послушать последние новости.
7. Что он должен купить в этом торговом центре?
8. Экзамен по истории  продолжался более 2 часов.
9. Если у вас будет достаточно терпения, вы достигнете своей цели.
10. Кого вы хотите видеть?

Рус мәктәпләрендә укучы татар балалары өчен

 татар теленнән республика олимпиадасы биремнәре

2010/2011 нче уку елы

9 нчы сыйныф

1. Текстны татарчага тәрҗемә итегез. 4-5 җөмлә белән текстның эчтәлегенә үз мөнәсәбәтегезне белдерегез.

Филология

        Филология сближает современное и прошлое человечество. Она сближает человечество и разные человеческие культуры не через стирание различия в культурах, а осознанием этих различий. Филология сближает не через уничтожение отдельных культур, а на основе выявления различий между ними. Она воспитывает людей на основе уважения и терпимости к другим культурам. Она воскрешает старое для нового. Филология – очень личная и очень национальная наука. Она нужна как для отдельной личности, так и для развития национальных культур. Она оправдывает свое название (“филология” – любовь к слову). Филология  опирается на любовь к словесной культуре всех языков. Она пробуждает уважение и интерес ко всем словесным культурам. Она стоит в начале культуры и завершает ее, выражает ее.

 (По Д.С.Лихачеву)

II. Текстка нигезләнгән тестларны эшләгез.

1. Көзнең килүен агачлар хәбәр итә. 2. Юкәләр, ак каеннар алтыннан киенәләр, шомырт һәм миләш агачлары ялкынга охшыйлар. 3. Усаклар кызгылт сарыга әйләнә. 4. Яфраклар ник коела? 5. Алар ник туган агачларын ташлыйлар? 6. Һәр агач тамырлары белән җирдән су ала. 7. Су белән кирәкле тозларны да суыра. 8. Аларны үзләрендә калдырып, яфраклар суны парга  әйләндерәләр дә һавага очыралар. 9. Бер ак каен биш-алты тонна суны һавага очыра. 10. Яфраклар кышка калса, алар җирдән җитәрлек су ала алмас һәм агач һәлак булыр иде. (Г.Хәсәновтан)

Фонетика

1. 1-3 нче җөмләләрдә тел арты тартыклары кергән ничә сүз бар?

а)  3;

ә) 4;

б) 5;

в)  6.

2. Кайсы җөмләдә тел арты ассимиляциясенә буйсынган сүз бар?

а) 2;

ә) 5;

б) 10;

в) 8.

3. Ирен гармониясе күзәтелгән сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а)  1, 2, 3, 4, 5;

ә) 3, 4, 5, 7, 8;

б) 5, 6, 7, 9, 10;

в) 1, 2, 4, 8, 9.

4. Кайсы җөмләләрдә саңгырау тартыклар гына кергән сүзләр бар?

а)  3, 5, 6, 7, 8, 9;

ә) 1, 2, 3, 4, 5, 6;

б) 1, 2, 6, 7, 9, 10;

в) 5, 6, 7, 8, 9, 10.

5. “Өрелмәле, парсыз, саңгырау, кече тел тартыгы” билгеләмәсенә туры килгән тартык аваз хәрефе кергән сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 8, 9;

ә) 6, 10;

б) 1, 2;

в) 2, 6.

Лексикология

1. Кайсы җөмләдә интернациональ сүз бар?

а) 8;

ә) 5;

б) 9;

в) 1.

2. 10 нчы җөмләдәге алынма сүз кайсы?

а) яфрак;

ә) һәлак;

б) җир;

в) алынма сүз юк.

3. 2 нче җөмләдәге күчерелмә мәгънәле сүзләрне билгеләгез:

а) охшый, шомырт;

ә) ялкынга, миләш;

б) андый сүз юк;

в) алтыннан, киенәләр.

4. 4, 5 нче җөмләләрдәге кайсы сүзләр үзара синонимик мөнәсәбәттә? Язып куегыз.

5.   1, 6, 9, 10 нчы җөмләләрдәге кайсы сүзләрнең даими антонимнары бар? Язып куегыз.

Сүз төзелеше һәм ясалышы

1. Кайсы җөмләләрдә дүртәр мәгънәле кисәктән торган сүзләр бар?

а) 1, 2, 5, 8;

ә) 4, 5, 6, 9;

б) 5, 7, 9, 10.

в) 6, 7, 8, 9.

2. Икешәр мөнәсәбәт белдерүче модальлек кушымчасы булган сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 3, 4, 5, 6;

ә) 4, 6, 8, 10;

б) 1, 2, 7, 10;

в) 2, 4, 8, 9.

3. 1, 7, 9 нчы җөмләләрдә ясалма нигезле сүзләр ничә?

а)  3;

ә)  4;

б)  5;

в)  6.

4. 2 нче җөмләдәге бер үк авазлардан торган кушымчаларның аермасын аңлатыгыз.

5. Тезмә сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 2, 9;

ә) 3, 8;

б) 1, 10;

в) 5, 7.

Морфология

1. Исемләшкән сыйфат кайсы җөмләдә?

а) 5;

ә) 7;

б) 2;

в) 3.

2. Текстта ничә алмашлык бар?

а) 7;

ә) 6;

б) 5;

в) 4.

3. 9 нчы җөмләдәге парлы санның төркемчәсе нинди?

а) микъдар;

ә) чама;

б) бүлем;

в) парлы.

4. Йөкләтү юнәлешендә килгән фигыльләр кайсы җөмләләрдә?

а) 2, 3;

ә) 9. 10;

б) 8, 9;

в) 4, 5.

5. Бәйләгеч сүз төркемнәренә кергән сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 1, 2, 4, 5,;

ә) 5, 6, 7, 8;

б) 2, 3, 9, 10;

в) 2, 6, 7, 8, 10.

Синтаксис

1.  10 нчы җөмләнең төрен билгеләгез:

а) тиңдәш иярүле  күп иярченле кушма җөмлә;

ә) иярченле кушма җөмлә;

б) тезмә кушма җөмлә;

в) катнаш кушма җөмлә.

2. Кайсы җөмлә тезмә кушма җөмлә?

а) 8;

ә) 2;

б) 6;

в) 10.

3. Әйтү максаты буенча 4,5 нче җөмләләр нинди?

а) хикәя;

ә) сорау;

б) боеру;

в) тойгылы.

4. Тезүле бәйләнешкә кергән сүзләр кайсы җөмләләрдә бар?

а) 3, 10;

ә) 2, 3;

б) 2, 8;

в) 8, 10.

5. 1, 2 нче җөмләләрдә фигыль сүзтезмәләр ничә?

а)  5;

ә) 3;

б) 4;

в) 2.

III.  Җөмләне күрсәтелгән тәртиптә тикшерегез.

Ял итүчеләр  теплоход  ярга җитәр-җитмәс үк аннан сикереп чыгарга омтылдылар. (Р.К.)

А. Тыныш билгеләрен куеп, аларның ни өчен куелуын аңлатыгыз.

Ә. Җөмлә чикләрен билгеләгез, схемасын төзегез, төрен  языгыз.

Б. Ярга сүзенә фонетик анализ, омтылдылар сүзен төзелеше һәм ясалышы ягыннан, үк, аннан һәм ял итүчеләр сүзләренә морфологик анализ ясагыз.

Рус мәктәпләрендә укучы татар балалары өчен

 татар теленнән республика олимпиадасы биремнәре

2010/2011 нче уку елы

11 нче сыйныф

1. Текстны татарчага тәрҗемә итегез. 4-5 җөмлә белән текстның эчтәлегенә үз мөнәсәбәтегезне белдерегез.

Родина

Что умещается в одном слове – Родина? Это самолет в небе и птицы, летящие на север над нашим домом. Родина – это растущие города и малые, в десять дворов, деревеньки. Это имена людей, названия рек и озер, памятные даты истории и планы на завтрашний день. Это ты и я с нашим миром чувств, нашими радостями и заботами.

Родина подобна огромному дереву. Но всякое дерево имеет корни, без которых его повалил бы даже несильный ветер. Корни питают дерево и связывают его с землей. Корни – это то, чем мы жили вчера, год назад, сто, тысячу лет назад. Это наша история. Это наши деды и их дела, молчаливо живущие рядом с нами, в их делах и удивительных песнях, сказках. Это славные имена полководцев, поэтов и борцов.

Человеку важно знать свои корни. Тогда вода и воздух, которым мы дышим, будет целебен и вкусен. Дороже будет моя земля и легче будем чувствовать значение жизни человека.

(По В.Пескову)

II. Текстка нигезләнеп төзелгән тестларны эшләгез.

1. Безнең авыл янында тәлинкә шикелле түм-түгәрәк күл ялтырап ята. 2. Аннан ары чит-читләрен яшел камышлар, ак, сары төнбоеклар каплаган зур күл сузылып киткән. 3. Зур күлнең аргы башыннан текә ярлы, бормалы Ык елгасы ага.

4. Шушы күлләрдә, Ыкта көймәдә йөрүләре, балык каптырулары, су коенулары искиткеч күңелле. 5. Ык болыннарында кузгалаклар, юалар, балтырганнар үсә. 6. Аларны ашый-ашый телләребез яшелләнеп бетә.

7. Авылның икенче ягында Чияле тау бар. 8. Аның сөзәк итәгендә чия уңа. 9. Чияле тау ягыннан зифа ак каеннар, төз наратлар үскән зур куе урман башлана. 10. Без анда җир җиләге белән каен җиләге җыярга йөрибез. 11. Монда кара бөрлегән һәм карлыган да күп була. 12. Көзгә таба балан, шомырт, миләш өлгерә. 13. Урман үзенең саф һавасын, матурлыгын, барлык нигъмәтләрен бүләк итә безгә. (Г.Мөхәммәтшин)

Фонетика

1. Кире (яки ирен) ассимиляциясе күзәтелгән сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 5, 7;

ә) 1, 2;

б) 9, 10;

в) 11, 13.

2. 1-3 нче җөмләләрдә иренләшкән сузыклар кергән ничә сүз бар?

а) 10;

ә) 7;

б) 8;

в) 9.

3. Беренче өч җөмләдәге кайсы сүздә “ирен-ирен, өрелмәле, шаулы, яңгырау тартык аваз” ны белдергән хәреф бар?

а) күл;

ә) түм-түгәрәк;

б) авыл;

в) андый сүз юк.

4. 4 нче җөмләдәге көймәдә сүзенең икенче хәрефе алфавитта ничәнче урында тора?

а) 17;

ә) 16;

б) 19;

в) 18.

5. Кайсы җөмләләрдә сингармонизмның рәт гармониясенә буйсынмаган сүзләр бар?

а) 1, 3;

ә) 2, 9;

б) 11, 12;

в) 4, 5.

Лексикология

1. Кайсы җөмләдә азык, ризык, тәгам, ашамлык сүзләренә синоним булган сүз бар?

а) 7;

ә) 9;

б) 10;

в) 13.

2. 5 нче җөмләдәге кузгалак сүзенең русчага тәрҗемәсе ничек?

а)  дикий лук;

ә) борщевик;

б) щавель;

в) свергубец.

3. Сөзәк  сүзенең татарчага дөрес тәрҗемәсен табыгыз:

а) резкий;

ә) пологий;

б) крутой;

в) ровный.

4. Текстта рус теленнән кергән ничә алынма сүз бар?

а) 1;

ә) 2;

б) 3;

в) 4.

5. Алдау, ялганлау, алдашу сүзләрен алыштырырлык каен сүзе кергән фразеологик әйтелмә языгыз.

Сүз төзелеше һәм ясалышы

1. Беренче  3 җөмләдә ясалма нигезле ничә сүз (исемнәр белән сыйфатлар) бар?

а)  4;

ә) 5;

б) 3;

в) 6.

2. 7-9 нчы җөмләләрдә модальлек кушымчалары булган ничә сүз бар?

а) 5;

ә) 7;

б) 6;

в) 8.

3. Сүзләр кушылу ысулы белән ясалган сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 2, 3, 9, 10;

ә) 3, 4, 6, 13;

б) 2, 4, 6, 10, 13;

в) 1, 5, 7, 9.

4. Болыннарында сүзенең морфемаларга дөрес бүленгән вариантын билгеләгез.

а) болын-нар-ын-да;

ә) болын-нар-ы-нда;

б) бо-лын-нар-ын-да;

в) болын-нары-нда.

5. Тамыр, ясагыч кушымча, ике модальлек кушымчасы булган сүз кайсы җөмләдә?

а) 9;

ә) 5;

б) 3;

в) 13.

Морфология

1. Кайсы җөмләләрдә мөстәкыйль фигыль ярдәмче фигыль функциясен үти?

а) 6, 2, 1;

ә) 13, 3, 10;

б) 11, 3, 9;

в) 12, 4, 5.

2. Үткән заман сыйфат фигыльләр кайсы җөмләләрдә?

а) 10, 12;

ә) 2, 9;

б) 3, 11;

в) 2, 8.

3. Хәл фигыльнең беренче төре  ничә җөмләдә очрый?

а) 5;

ә) 2;

б) 3;

в) 4.

4. Артыклык дәрәҗәсендә кулланылган сыйфатлар кайсы  җөмләләрдә?

а)  2, 3;

ә) 9, 10;

б) 5, 6;

в) 4, 1.

5. Ике билгеләү алмашлыгы һәм бер зат алмашлыгы кергән җөмләне билгеләгез.

а) 6;

ә) 11;

б) 13;

в) текстта андый җөмлә юк.

Синтаксис

1. Текстта иярченле кушма җөмләләр ничә?

а) 3;

ә) 1;

б) 2;

в) 4.

2. Баш килештә килгән исем белән белдерелгән аергычлар кайсы җөмләләрдә?

а) 1, 2;

ә) 3, 5;

б) андый җөмлә юк;

в) 6, 7.

3. Кайсы җөмләләрдә төрле җөмлә кисәкләре үзара тиңдәш булып килгән?

а)  2, 4;

ә) 1, 3;

б) 5, 6;

в) 5, 7.

4. Җөмлә кисәкләренең кире тәртибе кайсы җөмләдә күзәтелә?

а) 4;

ә) 10;

б) андый җөмлә юк;

в) 13.

5. Текстта фигыль белән белдерелмәгән гади хәбәрле ничә җөмлә бар?

а) 1;

ә) 2;

б) 3;

в) 4.

III.  Җөмләне күрсәтелгән тәртиптә тикшерегез.

       Кыз ничаклы яшереп маташса да ана сизә иде баласының күңеле кая таба кемгә таба барганны күреп тора иде.(М.Г.)

А. Тыныш билгеләрен куегыз, аларның  ни өчен куелуын аңлатыгыз.

Ә. Җөмлә чикләрен билгеләгез, схемасын төзегез, төрен күрсәтегез.

Б. Яшереп сүзенә фонетик анализ, баласының сүзенә төзелеше һәм ясалышы ягыннан, ничаклы, да  һәм барганны сүзләренә морфологик анализ ясагыз.

                                      Рус мәктәпләрендә укучы татар балалары өчен

 татар теленнән республика олимпиадасы биремнәре

2010/2011 нче уку елы

10 нчы сыйныф

1.Текстны татарчага тәрҗемә итегез. 4-5 җөмлә белән текстның эчтәлегенә үз мөнәсәбәтегезне белдерегез.

Николай Константинович Дмитриев

Н.К.Дмитриев – один из ведущих тюркологов не только в нашей стране, но и в мире. Он был  глубоким знатоком древних классических, многочисленной группы тюркских, славянских и западноевропейских языков. В совершенстве владел 27 языками, на английском, немецком, французском и итальянском – свободно писал свои научные статьи.

Младший  брат Н.К.Дмитриева вспоминает, что, еще будучи студентом, Н.К.Дмитриев в день серебряной свадьбы родителей преподнес им поздравительный адрес, написанный на 25 языках. В день своего 50-летия на мночисленные поздравления ученых тюркоязычных республик и областей он отвечал каждому на его родном языке!

Широк был круг научных интересов ученого.  Он занимался сравнительной грамматикой тюркских языков, изучением современных тюркских языков Кавказа, Крыма, Поволжья, Приуралья и др. народов.

Велико научное наследие Н.К.Дмитриева. Он является автором научных грамматик туркменского, башкирского, балкарского, чувашского и др. народов. Острый ум, высокая культура, большая любовь к науке сделали Н.К.Дмитриева ученым с мировым именем.

(По В.Аракину)

II. Текстка нигезләнеп төзелгән тестларны эшләгез.

1. Быел керпе дөньяга биш бала китерде. 2. Нәниләр ялангач тудылар, күзләре дә ачылмаган иде. 3. Берничә сәгать эчендә алар ап-ак йомшак инәләр белән капландылар.

4. Керпе балаларын үстерү мәшәкате белән яшәде. 5. Бераздан бәләкәй керпеләрнең күзләре ачылды, ак инәләре нык чәнечкеләр белән алышынды. 6. Яшь керпеләр йомгакланып төрелергә һәм сүтелергә өйрәнделәр.

7. Әниләре яши торган алан керпе балалары өчен чын мәктәп булды. 8. Керпе һәр көнне балаларын шунда алып чыга. 9. Бөҗәкләр, коңгызлар эзләргә өйрәтә. 10. Яшьләр әниләре биргән дәрестән яшәү күнегүләре алалар.

11.  Әниләре балаларына ай буе сөтен имезде. 12. Ә көз якынлашкач, аларны мөстәкыйль тормышка озатты. (М.Рафиков)

Фонетика  

1. Беренче өч җөмләдә аваз һәм хәреф саны туры килмәгән  сүзләр ничәү?

а) 2;

ә) 3;

б) 4;

в) 5.

2. Кире ассимиляция күзәтелгән сүз кайсы җөмләдә?

а) 1;

ә) 2;

б) 9;

в) 3.

3. Сингармонизм законының ике төре дә күзәтелгән сүзләр кайсы җөмләләрдә?

а) 1, 2, 3, 4, 5, 6;

ә) 7, 8, 9, 10, 11, 12;

б) 6, 7, 8, 9, 11, 12;

в) 4, 5, 6, 7, 8, 9.

4.   4, 5, 6 нчы җөмләләрдә тел уртасы тартыгы булган ничә сүз бар?

а) 3;

ә) 4;

б) 5;

в) 6.

5. Мөстәкыйль сүзендә ”шаулы, йомык, саңгырау, парлы, увуляр тартык аваз”ны белдергән хәрефне билгеләгез:

а) “тэ”;

ә) “ка”;

б) “эс”;

в) “эм”.

Лексикология

1. Тексттагы сүзләрне файдаланып, керпе сүзен ачыклаган синонимик рәт төзегез.

2. Антонимик мөнәсәбәттә торган сүзләр кергән җөмләне билгеләгез:

а) 2;

ә) 5;

б) 6;

в) 9.

3. Алынма сүзләр кергән җөмләләр рәтен билгеләгез:

а) 1, 5, 7, 8, 9, 10;

ә) 1, 3, 4, 7, 10, 12;

б) 2, 4, 5, 7, 9, 11;

в) 5, 7, 9, 10, 11, 12.

4. Инәләр һәм чәнечкеләр сүзләре арасындагы мәгънә уртаклыгын һәм аермасын ачыклау өчен, нинди сүзлеккә мөрәҗәгать итәргә кирәк?

а) татарча-русча сүзлек;

ә) татар теленең аңлатмалы сүзлеге;

б) синонимнар сүзлеге;

в) тел белеме терминнары сүзлеге.

5. Тиздән, озакламыйча, күп тә үтми сүзләрен алмаштырырлык сүз кайсы җөмләдә?

а) 3;

ә) 5;

б) 8;

в) 11.

Сүз төзелеше һәм ясалышы

1. Ясалма нигезле сүзләр кергән җөмләләр рәтен билгеләгез.

а) 2, 4, 5, 6, 9, 12;

ә) 1, 2, 3, 4, 5, 7;

б) 1, 2, 3, 5, 6, 9, 12;

в) 3, 5, 7, 9, 10, 12.

2. Якынлашкач сүзендә ничә морфема бар?

а) 2;

ә) дөрес җавап варианты бирелмәгән;

б) 4;

в) 3.

3. Урта мәктәп программасы буенча төзелгән дәреслеккә сүз ясалышының ничә ысулы кертелгән?

а) 5;

ә) 7;

б) 6;

в) 8.

4. 10 нчы җөмләдә бәйләгеч кушымчалары булган ничә сүз бар?

а) 5;

ә) 4;

б) 6;

в) 7.

5. Мәгънәле кисәкләр схемасына туры килгән җөмлә кайсы?

∩           ∩  ∏ ⃞⃞         ∩ ∏  ⃞             ∩ ⃞            ∩              ∩ ∧∏

а) 11;

ә) 1;

б) 4;

в) 8.

Морфология

1. Мөстәкыйль сүз төркемнәре генә кергән җөмләләр рәтен билгеләгез.

а) 1, 3, 6, 8;

ә) 4, 5, 7, 11;

б) 1, 8, 9, 10;

в) 7, 9, 11, 3.

2. Төшем юнәлешендәге фигыльләр кергән җөмләләр рәтен билгеләгез.

а) 2, 3, 4;

ә) 2, 5, 6;

б) 5, 6, 9;

в) 10, 11, 12.

3. Бәйләгеч сүз төркемнәре кергән җөмләләр ничәү?

а) 4;

ә) 5;

б) 6;

в) 7.

4. 1-4 нче  җөмләләрдә ничә билгеле үткән заман хикәя фигыль бар?

а) 3;

ә) 4;

б) 5;

в) 6.

5. Тартым белән төрләнгән һәм төшем килешендә килгән исемнәр кергән җөмләләр рәтен билгеләгез.

а) 4, 8, 11;

ә) 2, 5, 10;

б) 4, 7, 5;

в) 10, 11, 7.

                                                       Синтаксис

1. Тиңдәш кисәкләр белән катлауландырылган гади җөмләләр рәтен билгеләгез.

а) 2, 3;

ә) 6, 9;

б) 5, 11;

в) 3, 10.

2. Тезмә кушма җөмләләр ничәү?

а) 4;

ә) 3;

б) 2;

в) 1.

3. Иярченле кушма җөмләләр ничәү?

а) 1;

ә) 3;

б) 2;

в) 4.

4. Баш килештәге исем фигыльләр аергыч булып килгән җөмләләрне билгеләгез?

а) 3, 5;

ә) 6, 8;

б) 1, 11;

в) 4, 10.

5. 4 нче җөмләне ничә сүзтезмәгә таркатып була?

а) 2;

ә) 3;

б) 4;

в) 5.

III.  Җөмләне күрсәтелгән тәртиптә тикшерегез.

 Табигать йокысыннан уянырга әзерләнгәндә Ык ярындагы тал балан шомырт яфраклары җиңелчә генә лепердәшеп куйдылар аларның ботакларына кунып сайраучы кошларның тавышы сагаеп акрынаеп калды. (Ф.Садриев)

А. Тыныш билгеләрен куегыз, аларның  ни өчен куелуын аңлатыгыз.

Ә. Җөмлә чикләрен билгеләгез, схемасын төзегез, төрен күрсәтегез.Б. Шомырт  сүзенә фонетик анализ, акрынаеп сүзенә төзелеше һәм ясалышы ягыннан, әзерләнгәндә, җиңелчә, кошларның  сүзләренә морфологик анализ ясагыз.

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин

 5 сыйныф рус төркеме өчен олимпиада сораулары (26 балл)

1.   Сүзтезмәләр төзеп (парлап) языгыз. (3 балл)

агачлар        якты

табигать        хуш исле

күк йөзе        җылы

һава        матур

чәчәкләр        яшел

кояш        йомшак

2. Бер ситуация буенча 5-6  репликадан торган диалог төзегез. (5балл)

А) Дустың белән җәйге ял турында сөйләшү.

Ә) Әниең белән белем бәйрәме турында сөйләшү.

Б) Көзге табигать турында сөйләшү.

3. Сыйфатларга  чагыштыру дәрәҗәсе (сравнительная степень) кушымчалары өстәп языгыз. (1 балл)

Җылы..., зәңгәр..., күңелле..., ялкау..., уңган... .

4. Сүзләрдән фигыльләр ясагыз, 2 фигыль белән  җөмлә төзегез. (5 балл)

Салкын-

Кыска-

Җылы-

5. Икешәр мисал языгыз. (5 балл)

Татар язучылары: ...

Татар җырчылары: ...

6. Тәрҗемә итегез. (5 балл)

        Конец лета-

Свободное время-

Доволен-

Классный руководитель-

Купается-

7. “Минем җәйге ялым” дигән темага хикәя языгыз. Язмагыз 40 сүздән

артмасын. (5 балл)    

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин  2012-2013 нче уку елы                6 нчы сыйныф

  1.   Ю хәрефе кайсы сүздә [й] һәм [ү] авазларын белдерә?               ( 1 балл)

а)  юрган

б)  юл

в)  аю

г)  юнәлеш

2.   Хаталы сүзне табыгыз.                                                                     (1 балл)

а)  якшәмбе

б)  шәмбә

в)  җомга

г)  дүшәмбе

3.   Алмыйсыңмы сүзенең мәгънәле кисәкләргә дөрес бүленүен күрсәтегез.

а)  ал-мый-сың-мы                                                                                     (1балл)

б)  ал-мы-й-сың-мы

в)  ал-ма-ый-сың-мы

г)  ал-ма-й-сың-мы

4.   Кайсы рәттә аваз һәм хәреф саны туры килми?                        (1 балл)

а)  якты, яшен, юкә, яттан

б)  мәктәп, белем, хәтер, атаклы

в)  уйлый,  яши, сикерә, оча

г)  күңелле, биек, салкын, күренекле

5.   Бирелгән сыйфатларга  исемнәр өстәп языгыз.

   ( Һәр дөрес язылган сыйфатка 1 балл.)

Яңгырлы   ...,  ...

Тарихи   ...,  ...

Бай   ...,  ...

Кызыклы   ..,  ...

6.   Җәя эчендәге сүзләрне тиешле килешләрдә куеп языгыз.           (4 балл)

 (Әни)  йөрәге авырта.

 (Әни) дару үләннәре сатып алдым.

 Җәй көне (урман) сабантуй була.

Мәктәп (бакчасы) матур чәчәкләр үсә.

7.   Нокталар урынына кирәкле бәйлек һәм бәйлек сүзләрне  языгыз. (4 балл)

Сәламәт булу  ... , спорт  ... шөгыльләнергә кирәк.

Балалар дәрестән  ... урманга киттеләр.

Без дәрестә Муса Җәлил  ... укыдык.

Нарат агачы   ...  гөмбәләр үсә.

8.   Бүләк нинди булырга тиеш (+), нинди булырга тиеш түгел (-) ?     (6 балл)

__ файдалы                 __ иске               __кирәкле

__ куркыныч               __ ватык             __ кыйммәтле

 9.    Текстны русчага  тәрҗемә итегез.   ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә  1 балл.  Барысы  15 балл.)

     Шәһәребездә матур бәйрәмнәр күп була. Һәр көз мәктәптә Өлкәннәр көне үткәрәбез, чөнки безнең шәһәрдә олы яшьтәге кешеләр күп. Алар бу бәйрәмне яраталар, аны ел буе көтәләр.

     Без быел да бәйрәмгә тырышып әзерләндек. Бу көнне мәктәпкә кунаклар килде. Без аларны каршы алдык, мәктәбебезне күрсәттек. Безнең мәктәбебез – шәһәрдә иң матур мәктәпләрнең берсе, ул кунакларга да бик ошады. Мәктәп директоры башта кунакларны ашханәгә чакырды. Өстәлләрдә тәмле ризыклар һәм кайнар чәй иде.

     Аннан соң без өлкәннәргә концерт куйдык: биедек, җырладык. Кукнаклар бәйрәм өчен укытучыларга, мәктәп директорына һәм безгә рәхмәт әйттеләр. Әби-бабайлар мәктәптән шат күңел белән кайтып киттеләр.

10.   Текстның эчтәлегенә туры килгән җөмләгә  «+»,  туры килмәгән    җөмләгә  «-» билгеләре куегыз.                                                                     (4 балл)

___  Шәһәрдә бәйрәмнәр күп була.

___  Өлкәннәр көнен кыш ахырында үткәрәләр.

___  Өлкәннәр бу бәйрәмне яратмыйлар.

___  Бәйрәм урамда башланды.

___  Кунакларга бәйрәм бик ошады.

11.    Кайсы вариант текстның исеме була алмый?                                (1балл)

а) Өлкәннәр көне

б) Күңелле бәйрәм

в) Әбиләр бәйрәме

12.   Үз  фикерегезне языгыз.                       (Һәр дөрес язылган җөмләгә  1 балл.)

    Өлкәннәр көне нинди бәйрәм?

    Бу бәйрәм кирәкме? Ни өчен?

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин        2012-2013 нче уку елы                      7 нче сыйныф

1.   Сүзнең дөрес транскрипциясен табыгыз.                                   (1балл)

Сәнгать

а) [сангат]

б) [сәнгәт]

в) [сәнгъәт]

2.   Тезмә сүзләрдән генә торган  рәтне күрсәтегез.                       (1 балл)

а) үги ана яфрагы, бал корты, кура җиләге;

б) уен-көлке, әби-бабай, кош-корт;

в) төнбоек, көньяк, ашъяулык.

3.   Тәрҗемә итегез.                                                                             (1 балл)

Начало зимы

Свободное место

Занимается

Классный руководитель

4.   Шарт фигыльне табыгыз.                                                           (1 балл)

а) укыйк

б) укыганчы

в) укыгач

г) укыса

5.   Сүзнең антонимын табыгыз.                                                       (1 балл)

Яманлык

а) ялгызлык

б) яхшылык

в) шатлык

г) байлык

6.  Кереш сүзләр булган  рәтне табыгыз.                                         (1 балл)

а) өчен, белән, кебек

б) һәм, чөнки, ләкин

в) минем фикеремчә, кызганычка каршы, бәлки

7 .   Текстны русчага тәрҗемә итегез.                                                                                                 ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә   1 балл.  Барысы  16 балл.)

    Хәзер нинди генә компьютерлар юк!  Соңгы вакытларда кибетләрдә бик кечкенә компьютерларны күрергә мөмкин. Аларны «персональ кесә компьютерлары » дип йөртәләр.

   Алар бик җиңел, 100-200 грамм, ләкин бөтен эшләрне дә башкаралар. Кирәк булса,  рәсем ясыйсың, җыр тыңлыйсың, фильм карыйсың, текст язасың, уеннар уйныйсың, Интернетка  керәсең. Димәк, бу бик уңайлы әйбер.

     Ләкин мондый компьютер бик кечкенә, шуңа күрә анда уен, җыр компакт-дискын куярга мөмкин түгел. Чөнки ул үзе дә компакт-диск кебек зурлыкта бит. Шуңа күрә кесә компьютерын гади персональ  компютерга тоташтыралар.

     Кесә компьютерының сенсор экраны  «тычкан» белән клавиатураны  алыштыра.  Дисплей буенча йөрергә махсус каләм (стилус) бар. Экранда башта электрон клавиатураны, аннан соң кирәкле тәрәзәне ачасың  һәм үзең теләгән эшне эшли аласың.

     Кесә компьютерлары арзан түгел, бәяләре гади компьютерларныкы  кебек.

     Кесәдә  - компьютер!

     Бу, минемчә, бик кызык!

    8.  Тексттан шарт  фигыльне табыгыз.                                               (1 балл)

9.  Тексттан кереш сүзләрне табыгыз.                     (Һәр дөрес сүзгә 1 балл.)

10.  Җөмләләрне тәмамлагыз.                                                                    (2 балл)

    Кесә компьютеры уңайлы, чөнки  .... .

    Кесә компьютеры бик уңайлы түгел, чөнки ...  .

11.   Үз фикерегезне языгыз.                (Һәрбер дөрес язылган җөмләгә 1 балл.)

      Сиңа кесә  компьютеры ошыймы?

      Ул сиңа кирәкме? Ни өчен?

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин        2012-2013 нче уку елы                      8 нче сыйныф

1.   Е хәрефе кайсы сүздә [йэ] авазын белдерә.                                         (1 балл)

а)  беренче

б)  елга

в)  кием

г)  ияк

2.   Кайсы рәттәге сүзләрнең барысында да нокталар урынына берүк   хәреф языла.                                                                                                              (1 балл)

а)  файдал.. .,  шатлыкл... , бәхетл... ;

б)  фәнн... , тарих... ,  рух... ;  

в)  җ...ен, көз...ен, яз...н;

г)  бур...ч, абр...йлы, к..йбат.

3.  Артык бәйлекне табыгыз.    (1 балл)

а)  кадәр;      б)  кебек;      в) хәтле;    г) чаклы

 4.  Кайсы төркемдә аерым языла торган кисәкчәләр бирелгән?       (1 балл)

а)   -мыни/-мени; -тыр/-тер;                                     в)  -мы/-ме; -дыр/-дер;

 б) да/ дә;  та/тә;  гына/ генә; кына/кенә                 г)  -сана/-сәнә;  -чы/-че.

  5.   Ялгызлыгымнан сүзенең мәгънәле кисәкләргә дөрес бүленүен күрсәтегез.    

а)  ял-гыз-лы-гым-нан                                                                                 (1 балл)

б)  ял-гызлы(к)-ы-м-нан

в)  ял-гыз-лы(к)-ы-м-нан

г)  ялгыз-лы(к)-ым-нан

6.   Кайсы раслау дөрес түгел?                                                                   (1 балл)

а)   Атнаның  бишенче көне – җомга.

б)  Татарстанда татар теле – дәүләт теле.

в)  Ел саен Татарстанда сабан туе уза.

г)  Кыштан соң – яз, ә яздан соң көз килә.

7.   «Белем» темасына караган  сүзне табыгыз.                                    (1 балл)

  а) келәм       б) үзәк        в) табын      г) мәгариф

8.   Текстны русчага тәрҗемә итегез.   ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә   1 балл.  Барысы  19 балл.)

        1. Муса Маликовның әти-әнисе – профессиональ җырчылар.  2. Муса да кечкенәдән,  алар кебек,  җырчы һәм музыкант булырга тели.  3. Ләкин моның өчен теләк кенә җитми, зур тырышлык һәм белем кирәк.   4.  Инде ике-өч яшеннән Муса сәхнәдә җырлый башлый, гармунда уйный, музыка мәктәбенә укырга керә.  5. Ул теләгенә ирешә: Мәскәүдә «Утренняя звезда» конкурсында катнашып , Гран-при ала.  6.  Германия, Эстония, Төркиядә үткән фестивальләрдә зур уңыш белән чыгыш ясый.

      7.  Хәзер Муса, Казан дәүләт педагогика институтының музыка факультетын тәмамлап , Германиянең Франкфурт шәһәрендә музыка академиясендә  укый.   8.  Көн саен, иртәнге җидедә торып, академияга бара.  9.  Анда төрле музыка коралларында уйнарга өйрәнә.  10.  Ә төп инструменты – саксафон.  11. Өйгә төнлә генә кайта.  12.  Муса кечкенә генә бүлмәдә яши.  13. Бөтен эшне дә үзе эшли : ашарга да үзе пешерә, киемнәрен дә үзе юа, үтүкли.  14. Казанны, әти-әнисен, энесен бик сагына.  15. Ул гаиләсенә хатлар яза, телефоннан еш шылтыратып , хәлләрен белә. 16.  Муса классик музыка буенча белем ала.  17.  Буш вакытында җырлар да яза. 18.  Ул –  Рихард Вагнер исемендәге халыкара премия лауреаты.   19. Муса Маликовның иң зур теләге – академияне тәмамлагач,  Казанга кайтып, оркестр оештыру һәм аңа җитәкчелек итү.

9.    Кайсы җөмләдә эшнең башлануын белдерүче аналитик фигыль бар?

                                                                                                                            (1 балл)

               а) 4                        б)  6                      в) 9                    г) 15

10.    Кайсы җөмләләрдә хәл фигыль бар?       (5  балл)

     а)  2, 5, 9, 12;  17         б) 5, 7, 8, 15, 19;                 в) 3, 4, 6, 10, 16.

11.    Кайсы исем 1нче абзац җөмләләренең берсендә хәбәр булып килә?         (1 балл )   а) тырышлык       б)  музыкант     в) сәхнәдә         г) җырчылар

 12.    Үз фикерегезне языгыз.   (Һәрбер дөрес язылган җөмләгә 1 балл.)

       Хыяллар чынга әйләнсен өчен (чтобы осуществить мечты), нинди булырга,  

      нишләргә кирәк?

13.    Муса Маликовка теләкләрегезне языгыз .   (Һәрбер дөрес язылган  җөмлә өчен  1 балл.)

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин         (2012/2013 нче уку елы) 9сыйныф.

1. [къ] авазы булган сүзне табыгыз.                            (1 балл)

1. күзлек
2. кыяр
3. көнбатыш
4. көрәш

2. Кайсы сүздә 5 аваз бар?                                            (1 балл)

1. сәяси
2. даһи
3. каен
4. җыя

3. Җ хәрефе кайсы сүздә [ч] авазын белдерә?            (1 балл)

1. җәмгыять
2. иҗади
3. җиде
4. иҗтимагый

4. Кайсы рәттәге сүзләрнең барысында да нокталар урынына бер үк хәреф языла?                                   (1балл)

1. иг...лан, дөн...якүләм, мәг...рифәт
2. тә...сир, сәнгат..., ел...язма
3. яг...ни, вәг...дә, ик...тисад
4. мөстәкыл..., төн...як, сәяхәт...че

5. Хаталы сүзне табыгыз.                                           (1 балл)

1. сүзлег
2. тавыш
3. ризык
4. киемнәр

6. Фигыльләрне татарча язып бетер.                            (5 балл)

моет                                                       ю________

помогает мыть                                      ю________

моется (сам)                                          ю________

моется (кем-то или чем-то)                 ю________

заставляет мыть                                    ю________

7. Хаталы сүзтезмәне табыгыз.                                     (1 балл)

1. тозлы балык
2. ачы борыч
3. җиде сораулар
4. тырыш укучы

8. Җөмлә булсын өчен, сүзләрне тиешле тәртиптә урнаштырыгыз.                                                             (1 балл)

а) булды, ә) мәктәптә, б) ветераннары, в) өчен, г) сугыш, д) концерт

1) ә, г, б, в, д, а

2) г, б, в, а, ә, д

3) а, ә, б, в, г, д

4) д, г, б, в, ә, а

9. Фразеологизмнарның мәгънәләрен һәм русча эквивалентларын табыгыз.                                        (6 балл)

а) алмадан җилләр искән   __ көчкә йөри           __ языком мелет

б) шөрепләре бушаган        __ оста сөйли           __ хороший аппетит

в) тегермәне яхшы тарта    __ юкка чыккан       __ ветром сдуло

г) берәр этлек көт тә тор    __ начарлык эшләр  __ крыша поехала

д) аяк өсте йоклый             __ авыр аңлый          __ жди свинства

е) телләре телгә йокмый   __ аппетиты яхшы    __ на ходу спит

10. Бирелгән сүзләрне кулланып, дустыгызга характеристика бирегез (10-12 җөмлә):                (10 балл)

Сабыр, тыныч, тәрбияле, гадел, әйбәт, күңелле, шат, әдәпле, күңелсез, битараф, намуслы, юмарт, шаян, тырыш һ.б.

11. Татарчага тәрҗемә итегез.                                        (5 балл)

Сабантуй – самый большой праздник в Татарстане. В программе праздника много игр и соревнований. Самое главное событие Сабантуя – национальная борьба. Соревнование начинается с борьбы мальчишек. Главный приз Сабантуя получает батыр.

12. Казанда уздырылачак Универсиадага карата 5 сорау языгыз.                                                                              (5 балл)

13. “Габдулла Тукай безнең күңелләрдә” дигән темага диалог төзеп языгыз.                                                      (5 балл)

 Барлыгы: 43 балл.

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин   (2012-2013)   10 нчы сыйныф

1. Ике гади җөмләдән кушма җөмлә төзеп языгыз. (4 балл)

1. Имтиханнар бетте. Ул авылга кайтып китте.

__________________________________________________________________

2. Син яхшылап әйт. Мин эшләрмен.

__________________________________________________________________

3. Имтиханнар БДИ формасында үтә. Мәктәптә тестлар күп эшлибез.

__________________________________________________________________

4. Каникулларда ял итәргә кирәк. Мин өй эшләре турында онытып торам.

__________________________________________________________________

2. Калын хәрефле сүзләрне синонимнары белән алыштырыгыз. (5 балл)

1. Казан шәһәре ....................
2. шәфкатьле кешеләр ....................
3. шатлыклы хәбәрләр .......................
4. дустым кебек акыллы  ......................
5. юл аша чыгу ........................

3. Тәрҗемә итеп языгыз. (10 балл)

1. Что с вами случилось?

………………………………………………………………………………………………

2. Какой сегодня день недели?

……………………………………………………………………………………………....

3. Простите, к вам можно обратиться?

………………………………………………………………………………………………

4. Твой друг сейчас в Москве?

………………………………………………………………………………………………

5. Когда день рождение твоего брата?

……………………………………………………………………………………………….

6) Вы сможете ответить на эти вопросы?

………………………………………………………………………………………………

7) Ты пойдешь со мной на рыбалку?

………………………………………………………………………………………………

8) Можно взять этот словарь?

………………………………………………………………………………………………

9) Когда они уезжают отдыхать?

………………………………………………………………………………………………

10) Какие у тебя планы на будущее?

………………………………………………………………………………………………..

4. Кирәкле репликаларны өстәп языгыз. (10балл)

• Казан шәһәрендә атаклы кешеләрдән кемнәр яшәгән?
• ...............................................................................................................................................
• Казан урамнарының кайсылары аларның исемнәрен   йөртә?
• ..............................................................................................................................................
• Башкалабызда нинди истәлекле урыннар бар?
• ..............................................................................................................................................
• Сезгә Казанның нинди истәлекле урыннары ошый һәм ни өчен?
• .............................................................................................................................................
• Сезнеңчә, тарихи һәйкәлләрне, истәлекле урыннарны ни өчен сакларга кирәк?
• ..............................................................................................................................................

5. Тестлар. (5 балл)

1) Хаталы җөмләне табыгыз:

1. Сиңа бер сорау бирим әле?
2. Мин бу җөмлә тәрҗемә итмәдем.
3. Атнаның өченче көне – чәршәмбе.
4. Татарстанда кышын көннәр салкын була.

2) Әйтелеше белән язылышы туры килмәгән сүзне табыгыз:

1. көндезге
2. җәйге
3. кышкы
4. кичке

3) Иярченле кушма җөмләне табыгыз:

1. Кешеләр судан башка яши алмыйлар.

2)  Сөембикә манарасы -  шәһәребезнең горурлыгы.

3) Кемдер шалтыраткан, әмма әнием аның исемен сорамаган.

4) Укытучы әкрен генә әйтсә дә, ул сүзләрне язарга өлгермәде.

4) Кайсы җөмләдәге сүзгә –нан кушымчасы ялгана?

1) Җәен укучылар мәктәп бакчасы...  эшләделәр.

2) Без шушы йорт... яшибез.

3) Мин алман дусларым... хат алдым.

4) Иртән мин укырга китәм, ә әнием эш...  бара.

5. Кайсы раслау дөрес түгел?

1. Әниемә сүзендә 6 аваз бар.
2. Кызыграк сүзендә 8 аваз бар.
3. Дәвам итегез сүзендә 11 аваз бар.
4.  Кайдан сүзендә 6 аваз бар.

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

(2012-2013 нче уку елы)

11нче сыйныф

1.Мәкальләрне  тәрҗемә  итегез.        ( 3 балл.)

1)  Аз  сөйлә, күп  эшлә.

2)Дөрес  сүзгә  җавап  юк.

3)Телләр  белгән,илләр  белгән.

2. Тамырдаш  сүзләр  языгыз  һәм  берсе  белән  җөмлә  төзегез. (5балл.)

1)  эш-

2)  дәрес-

3) ил-

3.Аналитик  фигыльләрне  тәрҗемә итегез,  алар  белән  җөмләләр  төзегез. (5балл.)

1)  әйтеп  бирде-

2) язып  куйды-

3)  укып  чыкты-

4)  кереп  чыкты-

5)  килеп  китте-

4.Ике гади  җөмләдән  кушма җөмлә  төзеп  языгыз. (4балл.)

1) Ул  килде.Җыелыш  әле  башланмады.

2) Яңгыр  яуды.Тузан  басылды.

3)   Көннәр  кыскарды.  Көз  башланды.

4)  Звонок  булды. Дәрес  башланды.

5. 2012 нче  ел  Татарстанда  нинди  ел  дип  игълан  ителде?  Бу  турыда  белгәннәрегезне языгыз . (15балл.)

Инструкция по выполнению заданий олимпиады

Способы оформления и отправки ответов:

- Тестовый документ в формате *.doc, *.docx, *.rtf, *.txt;

- Изображение (фотография или скан копия) в формате *.jpg или *.pdf.

Сроки выполнения заданий олимпиады:

Задания олимпиады считаются выполненными, если ответы на электронный адрес olimp@tatartele.info поступили не позднее пяти дней с момента получения заданий.

Ответы на олимпиаду следует отправлять по адресу: olimp@tatartele.info. В теме письма укажите ОТВЕТЫ, КЛАСС, ФАМИЛИЮ И ИМЯ УЧАСТНИКА.

E-mail для обратной связи: olimp@tatartele.info

Желаем удачи!
Международная дистанционная олимпиада по татарскому языку для учащихся 2-4 классов общеобразовательных учреждений Российской Федерации и зарубежных стран «ТатарТеле.инфо»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак

2) к...ймак

3) й...рәк

4) й...зак

5. Сколько букв и звуков содержится в слове “Яшьлек”?

1) 6 хәреф, 6 аваз

2) 6 хәреф, 7 аваз

3) 6 хәреф, 5 аваз

4) 5 хәреф, 6 аваз

6. В каком слове все согласные глухие?

1) урындык

2) тәлинкә

3) акча

4) бәйрәм

7. Какое слов начинается со слога “йо”?

1) ...зә

2) ...лдыз

3) ... герә

4) ....ри

8. В каком слове пишется буква “ң”?

1) ча...гы

2) са...дугач

3) каза...

4) ча...на

9. Какое слово отвечает на вопрос “нәрсә?”?

1) төзүче

2) апа

3) төлке

4) укытучы

10. Какое слово написано с ошибкой?

1) шәһәр

2) елга

3) кама

4) урам

11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы: Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора анда төрле машиналар эшли төзүчеләр йорт төзиләр мин көн саен аларны күзәтәм

1. Сколько предложенй содержит текст? Отметьте границы предложений.

2. Переведите второе предложение на русский язык.

3. Найдите слово заимствованное с русского языка.

4. Сколько букв и звуков в слове “Төзелеш”?

Благодарим за участие в олимпиаде!
Международная дистанционная олимпиада по татарскому языку для учащихся 2-4 классов общеобразовательных учреждений Российской Федерации и зарубежных стран «ТатарТеле.инфо»

Инструкция по выполнению заданий олимпиады

Способы оформления и отправки ответов:

- Тестовый документ в формате *.doc, *.docx, *.rtf, *.txt;

- Изображение (фотография или скан копия) в формате *.jpg или *.pdf.

Сроки выполнения заданий олимпиады:

Задания олимпиады считаются выполненными, если ответы на электронный адрес olimp@tatartele.info поступили не позднее пяти дней с момента получения заданий.

Ответы на олимпиаду следует отправлять по адресу: olimp@tatartele.info. В теме письма укажите ОТВЕТЫ, КЛАСС, ФАМИЛИЮ И ИМЯ УЧАСТНИКА.

E-mail для обратной связи: olimp@tatartele.info

Желаем удачи!
Международная дистанционная олимпиада по татарскому языку для учащихся 2-4 классов общеобразовательных учреждений Российской Федерации и зарубежных стран «ТатарТеле.инфо»

Задания олимпиады для 4-го класса (с русским языком обучения)

1. В каком слове количество звуков больше чем количество букв?

1) урындык

2) сәгать

3) дөнья

4) китап

2. В каком слове ударение падает на последний слог?

1) дүшәмбе

2) урманда

3) шахмат

4) телевизор

3. Существительное обозначает ...?

1) предметның билгесен

2) эшне,хәрәкәтне

3) предметның санын

4) предметны белдерә

4. Найдите синоним к слову “Зур”.

1) яшел

2) кечкенә

3) нәфис

4) олы

5. Найдите антоним к слову “Салкын”.

1) озын

2) ак

3) җылы

4) якын

6. Укажите слово, имеющее только корень.

1) баш

2) башваткыч

3) төзүче

4) кибетче

7. “Кушымча” - это ...

1) бер тамырдан ясалган сүз

2) сүзнең төп мәгънәсен белдерә

3) тамырга ялганып килә торган кисәк

4) охшаш сүзләр

8. Какое слово “Башваткыч”?

1) тамыр

2) кушма

3) парлы

4) алынма

9. Выберите имя собственное.

1) урам

2) елга

3) Мәскәү

4) укытучы

10. Сколько падежей в татарском языке?

1)10

2)7

3)6

4)8

11. Прочитайте текст и выполните задания: Безнең авыл янында урман бар.Кышын балалар урманда чаңгы шуалар.Беркөнне алар урманда урманчыны очраттылар.Алар урманчыдан кардагы эзләр турында сорадылар.Аннары урманчы белән кошларга җим салдылар.

1.Переведите первое и второе предложение на русский язык.

2.Найдите в тексте однокоренные слова.

3.В третьем предложении найдите слово в винительном падеже (төшем килеше).

4.Просклоняйте слово ”Урман” по падежам.

Благодарим за участие в олимпиаде!
Международная дистанционная олимпиада по татарскому языку для учащихся 2-4 классов общеобразовательных учреждений Российской Федерации и зарубежных стран «ТатарТеле.инфо»

Набиуллин Наиль, 4 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 4-го класса (с русским языком обучения)

1. В каком слове количество звуков больше чем количество букв?

1) урындык

2) сәгать

3) дөнья

4) китап

Дөрес җавап юк.

2. В каком слове ударение падает на последний слог?

1) дүшәмбе

2) урманда

3) шахмат

4) телевизор

3. Существительное обозначает ...?

1) предметныңбилгесен

2) эшне,хәрәкәтне

3) предметныңсанын

4) предметны белдерә

4. Найдите синоним к слову “Зур”.

1) яшел

2) кечкенә

3) нәфис

4) олы

5. Найдите антоним к слову “Салкын”.

1) озын

2) ак

3) җылы

4) якын

6. Укажите слово, имеющее только корень.

1) баш

2) башваткыч

3) төзүче

4) кибетче

7. “Кушымча” - это ...

1) бертамырданясалгансүз

2) сүзнеңтөпмәгънәсенбелдерә

3) тамырга ялганып киләторган кисәк

4) охшаш сүзләр

8. Какое слово “Башваткыч”?

1) тамыр

2) кушма

3) парлы

4) алынма

9. Выберите имя собственное.

1) урам

2) елга

3) Мәскәү

4) укытучы

10. Сколько падежей в татарском языке?

1)10

2)7

3)6

4)8

11. Прочитайте текст и выполните задания: Безнеңавылянында урман бар.Кышынбалаларурмандачаңгышуалар.Беркөннеаларурмандаурманчыныочраттылар.Аларурманчыданкардагыэзләртурындасорадылар.Аннарыурманчыбеләнкошларгаҗимсалдылар.

1.Переведите первое и второе предложение на русский язык.

Около нашей деревни есть лес. Дети зимой  в лесу катаются на лыжах.

2.Найдите в тексте однокоренные слова.

Урманда, урманчыны, урманчыдан, урманчы

3.В третьем предложении найдите слово в винительном падеже (төшемкилеше).

Урманчыны

4.Просклоняйте слово ”Урман” по падежам.

Башкилеш урман

Иялек килеше урманның

Юнәлеш килеше урманга

Төшем килеше урманны

Чыгыш килеше урманнан

Урын-вакыт килеше урманда

Косолапова Дарья, 4 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 4-го класса (с русским языком обучения)

1. В каком слове количество звуков больше чем количество букв?

1) урындык

2) сәгать

3) дөнья

4) китап

Нет правильного ответа

2. В каком слове ударение падает на последний слог?

1) дүшәмбе

2) урманда

3) шахмат

4) телевизор

3. Существительное обозначает ...?

1) предметның билгесен

2) эшне,хәрәкәтне

3) предметның санын

4) предметны белдерә

4. Найдите синоним к слову “Зур”.

1) яшел

2) кечкенә

3) нәфис

4) олы

5. Найдите антоним к слову “Салкын”.

1) озын

2) ак

3) җылы

4) якын

6. Укажите слово, имеющее только корень.

1) баш

2) башваткыч

3) төзүче

4) кибетче

7. “Кушымча” - это ...

1) бер тамырдан ясалган сүз

2) сүзнең төп мәгънәсен белдерә

3) тамырга ялганып килә торган кисәк

4) охшаш сүзләр

8. Какое слово “Башваткыч”?

1) тамыр

2) кушма

3) парлы

4) алынма

9. Выберите имя собственное.

1) урам

2) елга

3) Мәскәү

4) укытучы

10. Сколько падежей в татарском языке?

1)10

2)7

3)6

4)8

11. Прочитайте текст и выполните задания: Безнең авыл янында урман бар.Кышын балалар урманда чаңгы шуалар.Беркөнне алар урманда урманчыны очраттылар.Алар урманчыдан кардагы эзләр турында сорадылар.Аннары урманчы белән кошларга җим салдылар.

1.Переведите первое и второе предложение на русский язык.

Около нашей деревни есть лес.  Зимой  в лесу дети  катаются на лыжах.

2.Найдите в тексте однокоренные слова.

Урманда, урманчыны, урманчыдан, урманчы

3.В третьем предложении найдите слово в винительном падеже (төшем килеше).

Урманчыны

4.Просклоняйте слово ”Урман” по падежам.

Баш килеш урман

Иялек килеше  урманның

Юнәлеш килеше урманга

Төшем килеше урманны

Чыгыш килеше урманнан

Урын-вакыт килеше урманда

Международная дистанционная олимпиада по татарскому языку для учащихся 2-4 классов общеобразовательных учреждений Российской Федерации и зарубежных стран «ТатарТеле.инфо»

Мартынова Светлана, 3 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

Дөрес җавап юк.

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак

2) к...ймак

3) й...рәк

4) й...зак

5. Сколько букв и звуков содержится в слове “Яшьлек”?

1) 6 хәреф, 6 аваз

2) 6 хәреф, 7 аваз

3) 6 хәреф, 5 аваз

4) 5 хәреф, 6 аваз

6. В каком слове все согласные глухие?

1) урындык

2) тәлинкә

3) акча

4) бәйрәм

7. Какое слов начинается со слога “йо”?

1) ...зә

2) ...лдыз

3) ... герә

4) ....ри

8. В каком слове пишется буква “ң”?

1) ча...гы

2) са...дугач

3) каза...

4) ча...на

9. Какое слово отвечает на вопрос “нәрсә?”?

1) төзүче

2) апа

3) төлке

4) укытучы

10. Какое слово написано с ошибкой?

1) шәһәр

2) елга

3) кама

4) урам

11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы: Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора анда төрлемашиналар эшли төзүчеләр йорт төзиләр мин көн саен аларны күзәтәм

1. Сколько предложенй содержит текст? Отметьте границы предложений.

Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора.  Анда төрлемашиналар эшли. Төзүчеләр йорт төзиләр. Мин көн саен аларны күзәтәм. (4 предложений)

2. Переведите второе предложение на русский язык.

Там работают разные машины.

3. Найдите слово заимствованное с русского языка.

Машиналар

4. Сколько букв и звуков в слове “Төзелеш”?

7 букв и 7 звуков

Самсонова Екатерина, 3 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

В татарском языке 12 гласных букв.  Нет правильного ответа.

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак

2) к...ймак

3) й...рәк

4) й...зак

5. Сколько букв и звуков содержится в слове “Яшьлек”?

1) 6 хәреф, 6 аваз

2) 6 хәреф, 7 аваз

3) 6 хәреф, 5 аваз

4) 5 хәреф, 6 аваз

6. В каком слове все согласные глухие?

1) урындык

2) тәлинкә

3) акча

4) бәйрәм

7. Какое слов начинается со слога “йо”?

1) ...зә

2) ...лдыз

3) ... герә

4) ....ри

8. В каком слове пишется буква “ң”?

1) ча...гы

2) са...дугач

3) каза...

4) ча...на

9. Какое слово отвечает на вопрос “нәрсә?”?

1) төзүче

2) апа

3) төлке

4) укытучы

10. Какое слово написано с ошибкой?

1) шәһәр

2) елга

3) кама

4) урам

11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы: Безнеңйорттәрәзәсеннәнтөзелешкүренеп тора андатөрлемашиналарэшлитөзүчеләрйорттөзиләр мин көнсаеналарныкүзәтәм

1. Сколько предложенй содержит текст? Отметьте границы предложений.

Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора.  Анда төрлемашиналар эшли. Төзүчеләр йорт төзиләр. Мин көн саен аларны күзәтәм. (4 предложений)

2. Переведите второе предложение на русский язык.

Там работают разные машины.

3. Найдите слово заимствованное с русского языка.

Машиналар

4. Сколько букв и звуков в слове “Төзелеш”?

7 букв и 7 звуков

Никитина Кристина, 3 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

В татарском языке 12 гласных букв. Нет правильного ответа.

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак

2) к...ймак

3) й...рәк

4) й...зак

5. Сколько букв и звуков содержится в слове “Яшьлек”?

1) 6 хәреф, 6 аваз

2) 6 хәреф, 7 аваз

3) 6 хәреф, 5 аваз

4) 5 хәреф, 6 аваз

6. В каком слове все согласные глухие?

1) урындык

2) тәлинкә

3) акча

4) бәйрәм

7. Какое слов начинается со слога “йо”?

1) ...зә

2) ...лдыз

3) ... герә

4) ....ри

8. В каком слове пишется буква “ң”?

1) ча...гы

2) са...дугач

3) каза...

4) ча...на

9. Какое слово отвечает на вопрос “нәрсә?”?

1) төзүче

2) апа

3) төлке

4) укытучы

10. Какое слово написано с ошибкой?

1) шәһәр

2) елга

3) кама

4) урам

11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы: Безнеңйорттәрәзәсеннәнтөзелешкүренеп тора андатөрлемашиналарэшлитөзүчеләрйорттөзиләр мин көнсаеналарныкүзәтәм

1. Сколько предложенй содержит текст? Отметьте границы предложений.

Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора.  Анда төрле машиналар эшли. Төзүчеләр йорт төзиләр. Мин көн саен аларны күзәтәм. (4 предложений)

2. Переведите второе предложение на русский язык.

Там работают разные машины.

3. Найдите слово заимствованное с русского языка.

Машиналар

4. Сколько букв и звуков в слове “Төзелеш”?

7 букв и 7 звуков

Козлова Жанна, 3 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

Нет правильного ответа.  В татарском языке 12 гласных букв.

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак

2) к...ймак

3) й...рәк

4) й...зак

5. Сколько букв и звуков содержится в слове “Яшьлек”?

1) 6 хәреф, 6 аваз

2) 6 хәреф, 7 аваз

3) 6 хәреф, 5 аваз

4) 5 хәреф, 6 аваз

6. В каком слове все согласные глухие?

1) урындык

2) тәлинкә

3) акча

4) бәйрәм

7. Какое слов начинается со слога “йо”?

1) ...зә

2) ...лдыз

3) ... герә

4) ....ри

8. В каком слове пишется буква “ң”?

1) ча...гы

2) са...дугач

3) каза...

4) ча...на

9. Какое слово отвечает на вопрос “нәрсә?”?

1) төзүче

2) апа

3) төлке

4) укытучы

10. Какое слово написано с ошибкой?

1) шәһәр

2) елга

3) кама

4) урам

11. Прочитайте текст и ответьте на вопросы: Безнең йорт тәрәзәсеннән төзелеш күренеп тора анда төрле машиналар эшли төзүчеләр йорт төзиләр мин көн саен аларны күзәтәм

1. Сколько предложенй содержит текст? Отметьте границы предложений.

Безнең йорт  тәрәзәсеннән  төзелеш күренеп тора.  Анда төрле машиналар эшли. Төзүчеләр йорт төзиләр. Мин көн саен аларны күзәтәм. (4 предложений)

2. Переведите второе предложение на русский язык.

Там работают разные машины.

3. Найдите слово заимствованное с русского языка.

Машиналар

4. Сколько букв и звуков в слове “Төзелеш”?

7 букв и 7 звуков

Козлова Камилла, 3 класс  МБОУ «Больше-Фроловская  ООШ Буинского района РТ»

Задания олимпиады для 3-го класса (с русским языком обучения)

1. Сколько гласных букв в татарском языке?

1) 10

2) 8

3) 9

4) 7

Нет правильного ответа.  В татарском языке 12 гласных букв.

2. Выберите слово, которое произносится мягко.

1) китабым

2) күлмәк

3) сабын

4) урам

3. Какое слово неправильно разделено на слоги?

1) са-ннар

2) дәф-тәр

3) мәк-тәп-тә

4) са-на-ма

4. В каком слове пишется буква “ө”?

1) й...мшак