Гущы1эухыгъэ убгъугъэхэмрэ гущы1эухыгъэ мыубгъугъэхэмрэ.
план-конспект урока (5 класс) на тему

Темэр: Гущы1эухыгъэ убгъугъэхэмрэ гущы1эухыгъэ мыубгъугъэхэмрэ.

Мурадыр: 1.Гущы1эухыгъ зыфа1орэр мэхьанэу ащ и1эр агу къэгъэк1ыжьыгъэныр Гущы1эухыгъэм ичлен шъхьа1эхэр агу къэгъэк1ыжьыгъэныр ык1и гъэпытэжьыгъэныр.

 2. Гущы1эухыгъэ убгъугъэхэмрэ гущы1эухыгъэ мыубгъугъэхэмрэ нэ1уасэ афэш1ыгъэнхэр.

3. Нахьыжъхэм лъытэныгъэ афаш1эу п1угъэнхэр. Ч1ып1эу зыдэщысхэр къабзэу а1ыгъыным фэгъэсэгъэнхэр.

Нэрылъэгъу 1эпы1эгъур: компьютерыр, мультимедийнэ проекторыр.

Планыр.

1. Урокым изэхэщэн.
2. Гущы1элъэ диктант.
3. Зэрагъэш1агъэм ик1эджык1ыжьын.
4.  Унэмк1э гъэцэк1энэу я1агъэм  иуплъэк1ужьын.
5. Темак1эм икъэ1отэн.
6. Темак1эм игъэпытэжьын .
7. Урокым изэфэхьысыжьын.
8. Унэмк1э гъэцэк1эн.

Урокым ик1уак1.

1. Урокым изэхэщэн.

К1-джэр.К1элэц1ык1ухэр зэк1эми партым тыкъыдэк1ы, занк1эу тыкъэуцух. Шъуимафэ ш1у  к1алэхэр!

К1-хэр.Опсэу.

К1-джэр. Непэ тадэжь хьак1эхэр къэк1уагъэх  сэлам ятэжъугъэх.

К1-хэр.Шъуимафэ ш1у!

К1-джэр.Шъут1ысыжьых. Зэк1эми дахэу тыкъэт1ысых, урокым зыкъыфэтэгъэхьазыры.

Непэ к1элэц1ык1ухэр темэу тызтегущы1эщтыр гущы1эухыгъэ убгъугъэхэмрэ гущы1эухыгъэ мыубгъугъэхэмрэ. Урокыр гъэш1эгъоны хъуным пае зэк1эми дэгъоу 1оф тш1эн фай. Сиупч1эхэм  дэгъоу джэуап къяшъутыжьын фай.

Мэкъэ 1ужъухэм як1эджык1ыжьын.

К1элэц1ык1ухэр, непэ тадэжь тихьак1эхэр къызэк1охэм гущы1алъэм щыщэу гущы1эхэр къытфахьыгъэх  шъхьаем ,къахьы зэхъум гущы1эхэм ахэт мэкъэ 1ужъухэр агъэк1одыгъэх. Джы а гущы1эхэр гущы1алъэм  къыдэк1ыжьыгъэх. Ахэр гущы1алъэм дэхьажьынхэм пае ящык1эгъэ мэкъэ 1ужъухэр  ахэдгъэуцожьын фае.К1алэхэр гущы1эмэ тадэ1эпы1эщта, ахэдгъэуцожьыщта мэкъэ 1ужъухэр?

К1-хэр.Ары.

 Я 2-рэ слайдыр тэгъэцак1э.

Къогъу,1удан, къужъы, пчэндэхъу, ц1ык1у, мылъку, цумпэ, п1уак1э, ш1унк1ы ,жъуагъо.

(Я 3-рэ слайдыр )

2. Гущы1элъэ диктант.( Мэкъэ 1ужъоу хэтмэ ак1этэгъэтхъы).

Гущы1эхэр:1ужъу,ш1орэй,хэку, шъоу,жъугъэ,ш1уц1э,гъунджэ,л1ыгъэ, ц1ыфы,лъэубэкъу, лагъэ, лэныст,тыгъэ.

3. Зэрагъэш1агъэм ик1эджык1ыжьын.

Гущы1эухыгъэм ичлен шъхьа1эхэм афэгъэхьыгъэу зэрагъэш1агъэм ик1эджык1ыжьын.

К1-джэр.  Джы блэк1ыгъэ урокым зэдгъэш1агъэхэр тыгу къэтэжъугъэгъэк1ыжь.

(Перфокартэхэр ясэты).

К1-джэр.  Сыда гущы1эухыгъ зыфа1орэр? Сыда мэхьанэу и1эр?

К1-хэр. Зы гущы1эми гущы1элаузэми мэхьанэ ухыгъэ къызэрык1ырэр ары гущы1эухыгъ зыфа1орэр.

К1-джэр.  Адэ зы гущы1эу мэхьанэ ухыгъэ и1эу гущы1эухыгъэ къысфа1уи?

К1-хэр. Бжыхьэ. К1ымаф. Къэуш1унк1ы. Мэзахэ.

К1-джэр.  Хэта джыри гущы1эухыгъэхэр  къэзыхьыщтыр?

К1-хэр. Къэучъы1угъ. Тефагъ.

К1-джэр. Джы гущы1элаузэк1э къэ1уагъэу мэхьанэ ухыгъэ и1эу гущы1эухыгъэ къызэхэжъугъэуцу? Хэта къэзы1ощтыр?

К1-хэр. Аминэт дэгъоу еджэ.  Мазэр къихьагъ. 

К1-джэр.  Хэта джыри къэзы1ощтыр?

К1-хэр. К1алэр мачъэ. Пк1ашъэхэр псым къыхэфэх.

К1-джэр.  Джы  мык1э тыкъэплъэ. Сыда мы шъулъэгъухэрэр?

К1-хэр. Гущы1эухыгъэх.

( Я 4-рэ слайдым 1оф дэтэш1э.)

Бжыхьэ. Жьыбгъэ чъы1эр къепщагъ.  Къэучъы1угъ.  Бжыхьэ ощхыр къещхы.  Къэуш1унк1ы.  Бзыухэр хэгъэгу фабэхэм мэбыбыжьых.

К1-джэр.  Зы гущы1эк1э къэ1уагъэхэр къыхэжъугъэщых, шъутхы.

К1-джэр.  Гущы1э пчъагъэк1э  къэ1огъэ гущы1эухыгъэхэр къыхэжъугъэщых, шъутхы.

(Я 5-рэ слайдыр)

4. Унэмк1э гъэцэк1энэу я1агъэм  иуплъэк1ужьын.

К1-джэр.  К1элэц1ык1ухэр унэмк1э гъэцэк1энэу шъуи1агъ рассказ ц1ык1у «Сиунагъу» ыц1эу къэшъутхынэу.

Рассказэу къатхыгъэхэм къяджэх.

Слайдхэр 6-18.

К1-джэр.  К1алэц1ык1ухэр, джы шъукъеплъи къашъу1о. Мы гущы1э купэу зэхэтхэр  гущы1эухыгъ п1он плъэк1ыщта? ( Я 19-рэ слайдым 1оф даш1э).

1)лъагэм, к1алэхэр, къушъхьэ, дэк1оягъэх.

2)чъэрым, къэ1у. псыхъо, ымакъэ, чыжьэу.

3) к1алэхэр, рек1ок1ых, гъунэм, хьэсэ.

4) еджэп1э, мы1эрысэ, чъыгыхэр, садым, дэтых

К1-хэр. Хьа1у.

К1-джэр.  Адэ сыда пш1эн фаер мы гущы1эхэр гущы1эухыгъэ хъуным пае?

К1-хэр. Мэхьанэ ухыгъэ къик1эу гущы1эухыгъэхэр гъэпсыгъэнхэ фае.  

К1-джэр.  Хэта апэрэ гущы1эухыгъэр къэзгъэпсыщтыр?

К1-джэр.  Тэра тэрэзмэ тежъугъэплъи? Тэрэз.

 ( Тэтхы).

 Къушъхьэ лъагэм к1алэхэр дэк1оягъэх.

Псыхъо чъэрым ымакъэ чыжьэу къэ1у.

Хьэсэ гъунэм к1алэхэр рек1ок1ых.

Еджэп1э садым мы1эрысэ чъыгыхэр дэтых.

5.Темак1эм икъэ1отэн.

(Я 20-рэ слайдым 1оф даш1э).

К1-джэр.  Джы мы сурэтым тыкъеплъы. Гущы1эухыгъэхэр член гуадзэхэр  хэтхэу къызэхэтэгъэуцох.

К1-хэр. К1алэхэр псым къэк1уагъэх.

К1-джэр.   Хэта мыщ 1офыр зыгъэцак1эу хэтхэр? 

К1-хэр. К1алэхэр.

К1-джэр.  Сыда аш1агъэр  к1алэхэм?

К1-хэр Къэк1уагъэх..

К1-джэр.  К1алэхэр зыфи1орэ гущы1эр  гущы1эухыгъэм сыдэущтэу къыхэфагъа?

К1-хэр. Подлежащэу ык1и член шъхьа1эу.

К1-джэр.   Къэк1уагъэх  зыфи1орэ гущы1эр сыдэущтэу къыхэфагъа?

К1-хэр. Сказуемэу  ык1и член шъхьа1эу, пкъыгъом ыш1эрэр къегъэлъагъо.

К1-джэр.   Член гуадзэу къыхэфагъэр тэра?

К1-хэр. Псыхъом.

К1-джэр.   Упч1э фэтэжъугъэгъэуцуи.

К1-хэр. Тыдэ?

К1-джэр.   Джы мы сурэтым тыкъеплъы. Член гуадзэ хэмытэу гущы1эухыгъэ зэхэтэгъэуцо.

К1-хэр. Нэнэжъ  мэпщэрыхъэ.

К1-джэр.   Хэта офыр зыгъэцак1эу хэтыр?

К1-хэр. Нэнэжъ.

К1-джэр.   Нэнэжъ  сыдэущтэу къыхэфагъа?

К1-хэр. Подлежащэу ык1и член шъхьа1эу.

К1-джэр.   Нэнэжъ  сыда ыш1эрэр?

К1-хэр. Мэпщэрыхьэ.

К1-джэр.   Мэпщэрыхьэ  зыфи1орэ гущы1эр сыдэущтэу къыхэфагъа?

К1-хэр. Сказуемэу ык1и член шхъа1эу.

К1-джэр.   Адэ хэта къысэзы1ощтыр мы гущы1эухыгъит1ур сыда зэрэзэтек1ырэр?

К1-хэр. Апэрэ гущы1эухыгъэм член шхьа1эхэм анэмык1эу член гуадзи хэт (псыхъом)

К1-хэр. Ят1онэрэ гущы1эухыгъэм член шхьаит1у хэтыр.

К1-джэр.   Гущы1эухыгъэу  подлежащэмрэ сказуемэрэ нахь зыхэмытыр гущы1эухыгъэ мыубгъугъ. Гущы1эм пае: Пшъашъэр мадэ. Осыр къесы.

Гущы1эухыгъэу член шъхьа1эхэм афэшъхьафэу член гуадзэ горэ зыхэтыр гущы1эухыгъэ убгъугъ.Гущы1эм пае: Бжыхьэр игъогу теуцуагъ. Бзыухэм набгъохэр чъыгыхэм атраш1ыхьэх.

Хэта щысэ къэзыхьыщтыр гущы1эухыгъэр  убгъугъэу, мыубгъугъэу?

К1-хэр.К1алэр псынк1эу мак1о.

К1-хэр. К1элэегъаджэм къе1уатэ.

Тхылъым 1оф даш1э.1офш1эн 52.(Я 21-рэ слайд)

Физминутка.

К1-джэр.   К1элэц1ык1ухэр джы мы рассказ ц1ык1ум шъукъеплъ. Мыр урысыбзэк1э тхыгъэ, ыц1эр «Моя семья». Джы ар шъо адыгабзэк1э зэжъудзэк1ыжьн фае. Моя семья адыгабзэк1э сыда къик1ырэр?

К1-хэр. «Сиунагъу».(Я 22-рэ слайд).

Моя семья.

      Я живу в большой и дружной семье. Мы все помогаем друг другу. Очень любим маму и папу. Они нас воспитывают быть хорошими людьми.

Сиунагъу.

      Сиунагъо  зэгуры1ожь унэгъо ин. Зэк1эми тызэде1эжьы. Тянэрэ тятэрэ ш1у дэдэ тэлъэгъух. Ахэм ц1ыф дэгъу тыхъуным тыфагъасэ.

Атхы.

К1-джэр.   Джы  кроссвордыр къэтэжъугъэш1.  Сэ гущы1эжъмэ сыкъяджэщт шъо щык1эрэ гущы1эхэр къэшъуш1эщт, ишъутхэщт.(Я 23-рэ слайд)

  1. Уиунэ зыщыгъаси хасэ к1о.

  2.Ным нахь лъап1э щы1эп.

  3.Ным къыуитрэр 1эш1у.

  4.Ет1анэ умы1оу уи1оф ш1э.

  5.Сабыим ылъэгъурэр игъундж.

  6.Къо бзаджэм ятэ хъон къыфехьы.

  7.Бын 1ужъур ны гъатхъ.

(Гущы1эжъхэм мэхьанэу я1эр къызэхэтэфы).

6. Темак1эм игъэпытэжьын .

К1-джэр.   Мы гущы1эухыгъэхэм тыкъяплъы. Убгъугъмэ мыубгъугъэмэ къэтэ1о.

(Я 24-рэ слайдым 1оф дэтэш1э).

Ощхыр къещхы.К1алэхэм дэгъоу загъэпсэфыгъ. Тыгъэр къохьажьыгъ. Ахьмэд тхылъ къыщэфыгъ. Пк1ашъэхэр ч1ыгум къытефэх.

7.  Урокым изэфэхьысыжьын.

К1-джэр.   Джы хэта къысэзы1ощтыр непэ сыда тызтегущы1агъэр?

К1-хэр. Гущы1эухыгъэ убгъугъэмрэ гущы1эухыгъэ мыубгъугъэхэмрэ.

К1-джэр.  Сыда гущы1эухыгъэ убгъугъ зыфат1орэр?

К1-хэр. Гущы1эухыгъэм член шъхьа1эхэм анэмык1эу член гуадзэхэр хэт зыхъук1э гущы1эухыгъэр убгъугъэ.Гущы1эм пае: Пшъашъэр дэгъоу еджэ.

К1-джэр.   Сыда гущы1эухыгъэ мыубгъугъ зыфа1орэр?

К1-хэр. .   Гущы1эухыгъэу  подлежащэмрэ сказуемэрэ нахь зыхэмытыр гущы1эухыгъэ мыубгъугъ.

8.Унэмк1э гъэцэк1эн.

Параграф 13. 1оф. 53. Н. 26-27. Зэхэтэфы. Мыубгъугъэхэр убгъугъэ тэш1ы. член шъхьа1эхэр къыхэтэгъэщых.(Я 25 –рэ слайд).