болуушкун наклонениезинин улери
план-конспект урока (6 класс) на тему

Башкының ажыл чорудулгазының сорулгазы

Өөредиглиг: Болуушкун наклонениезиниң амгы үезин уругларга билиндирер.

Сайзырадыр: уругларның логиктиг боданыышкынын түңнеп, деңнеп билирин, аас болгаш бижимел чугаазын сайзырадыр.

Кижизидиглиг: долгандыр турар бойдуска ынак, аңаа хумагалыг болгаш арыг-силиг болурунга кижизидер.

Кичээлдиң хевири

Чаа тема тайылбыры

Эртем талазы-биле уругларның чедип алыр түңнелдери

Эртем талазы-биле түңнелдери (предметные): аас болгаш бижимел чугаага болуушкун наклонениезиниң үелерин шын ажыглап билирнге өөредир.

Эртемнер талазы-биле чедип алыр (метапредметные):  уруларның дыл-домаан сагынгыр-тывынгыр чоруу сайзырадыр, сөс курлавырын байыдар.

Бот-тускайлаң чедип алыр түңнелдер (личностные): долгандыр турар бойдуска ынак, аңаа хумагалыг болурунга өөредир.

Ажыглаар методар болгаш өөредириниң хевирлери

Хайгаарал методу, беседа, бөлүктп болгаш бот-тускайлаң (индивидуальный метод) ажылдаары.

Принциптер

Өөредилгениң, медерелдииниң, көргүзүглүүнүң, теорияны практика-биле холбаарының принцивтери.

Дерилгези

Интерактивтиг самбыра, проектор, компьютер, презентация, карточкалар.

Кол шиңгээдип алыр билиглер (терминер)

Орфография, орфоэпия, кылыг сөзүнүң үелери.

Кичээлдиӊ планы

1. Организастыг кезээ (1 мин)
2. Чаа тема тайылбыры

а) схема-биле ажыл

б) дүрүм-биле ажыл

в) таблица-биле ажыл

г) ном-биле ажыл

д) оюн-биле ажыл

3. Бажыглаашкын (25 мин)

а) айтырыглар-биле ажыл

б) чурук-биле ажыл

в) кыска чогаадыг

г) Түӊнел (15мин)

Бажыӊга онаалга бээри (1 мин)

№

Кичээлдиң кезектери

Башкының

ажыл-чорудулгазы

Өөреникчиниң

ажылы

Чедип алыр түңнелдер

1.

Организастыг кезээ

−Экии, уруглар! Оожум олуруп алыңар. Бо хүн кичээлде кымнар келбээнил? (Журнал аайы-биле өөреникчилерни демдеглээр). Самбырага ай, хүннү бижиир.

Башкы-биле мендилежир, башкының кылыр дээн чүүлүн кылыр.

1)Харылзаа тудуп, чугаалажып билири (коммуникативные):

Чугаалажырының янзы-бүрү хевирлерин билир, үежилери-биле болгаш улуг улус-биле чугаалажып билир.

2.

Чаа тема тайылбыры

— Самбырага болуушкун наклонениезиниң үелеринге сөстер бижээш, ону өөреникчилерге номчудуп, тургузуг талазы-биле сайгартып, чаа өөренир теманы боттары тыварын оралдажыр.

Өөреникчилер теманы тодарадыпканыныӊ соонда, презентацияда дүрүмнерни тайылбырлаар.

а) схема-биле ажыл

шупту кичээнгейлиг слайдыже көөр. Башкыныӊ тайылбырын медереп дыӊнап олурар силер, уруглар. Кыдырааштарынче схеманы чуруп алыр.

Болуушкун наклонениези үш хевирлиг

              амгы үе                  эрткен үе     келир үе

б) Дүрүм-биле ажыл: Амгы үе дээрге чугааның бооп турар өйүнде боттанып турар кылдыныгны илередир.

Чижээ: Ашак орук дургаар черлер аттары адап берип чор.

б) таблица-биле ажыл.

г) Ном-биле ажыл.

Мергежилге 203, 205 ар 108, 109.

д) оюн-биле ажыл “Кым эң дыңнангырыл?” деп оюн ойнаар бис. Амгы үеге хамаарышкан домак номчуурумга  холуңар көдүрер силер, а эрткен үениң домаан номчуур болзумза көдүрбес силер.

- Мен бижидим. Сен бижидиң. Ол бижиди. Мен бижип тур мен. Сен бижип тур сен. Ол бижип тур. Бис бижип тур бис.

Башкыныӊ салган айтырыынга боданып оргаш, уруглар шын харыыны бээрин оралдажыр. Болуушкун наклонениезиниң амгы үезин деп тема өөренир дугайында медереп билип олурар.

Кыдырааш-биле ажыл

Башкыныӊ тайылбырын кичээнгейлиг дыӊнап оргаш, кыдыраашка кол билиглерни бижип, схемаларны чуруп ап олурар.

Таблица-биле ажыл: Таблицаны өөреникчилер кыдырааштарынга шыйып олурар.

Ном-биле ажыл:

Мергежилгениң онаалгазын номчааш, кыдырааштарынга кылып олурар.

Өөреникчилер башкының тургузуп алган оюнунга киржир.

1)Чаа немелде билиг алыр (познавательный): өөреникчилер даап бодап, угаап бодап билири, кандыг-ла бир чаа чүүлдү билип алыр деп сорулга тургустунуп кээри.

2) Бот угланыышкынныг (регулятивный):

Кылыр чүүлүнге сорулганы салыр, өскертип билир; бодунуӊ харыызын шын кылдыр эдип билир (самокрекция) чугула айтырыгны тургузуп, даап бодаашкынын илередип, логиктиг сайгарылгаларны кылып, бадыткалдарны кылып, тып билир.

3)Харылзаа тудуп, чугаалажып билири (коммуникативные):

Тус айтырыг бүрүзүнге бодунуӊ бодалын, туружун тода, шын, харылзаалыг кылдыр илередип билир. Чугаа этикедин сагыыр.

3.

Быжыглаашкын

а) Айтырыгар-биле ажыл:

 - Дараазында чаа темада алган билииӊерни быжыглап, айтырыгларга харыылаптаалыӊар, уруглар.

1. Болуушкун наклонениези каш үелиг? (ийи)
2. Тодаргай амгы үе кандыг айтырыгга харыылаттынып турарыл? (чүнү кылып тур? Канчап тур?)
3. Тодаргай эвес амгы үе кожумаа кандыг? (турар, чыдар, чоруур)

Б. Н. амгы үелериенге тургузуунуӊ аайы-биле тус-тус бөлүк бүрүзүнге чижектерден адап көрүӊерем, уруглар?

б) чурук-биле ажыл (презентацияже көөр)

 уруглар-биле беседа

1) чурукта чылдың кайы үези-дир, уруглар? (чайгы үе)

2)  чурукта чүлерни көргүзүп турар-дыр? (сугда өдүректер болгаш ак-көк дээрде куштар)

3) хандыг хүннү көргүскен-дир? (аяс)

онаалгазы: Чурукту кичээнгейлиг көргеш, кылыг сөстеринден тып бижиир. Ук сөстерни тургузуунуң аайы-биле бөлүктеп бижиир.

в) кыска чогаадыг

Онаалгазы: ук тыпкан сөстериңер-биле “Мээң төрээн черим бойдузу деп” деп кыска чогаадыгдан бижиңер.

Айтырыглар-биле ажыл: өөреникчилер айтырыгларга харыылаар.

Чурук-биле ажыл: Өөреникчилер презентацияда берип каан онаалгазын номчуур.

Кыска чогаадыг-биле ажыл. Өөреникчилер кыска чогаадыг бижиир.

1)Чаа немелде билиг алыр (познавательный):

Тодарадып, тып, бадыткап, шынзыдып, деңнеп, шүүштүрүп, даап бодап, түңнеп билир. Алган медээден кол чүүлдү бодунга илип ап шыдаар. Долгандыр турар хүрээлелди база социумну билип алыры-биле янзы-бүрү аргаларны ажыглаар, дуржулга солчуру, киржири, төлевилел тургузары, чогаадыкчы ажылдарны чорудары.

2) Бот угланыышкынныг (регулятивный):

Бодунуң билбес чүүлдерин медереп билир, ону чедип алыр дээш кызар; ону чедип алыр дээш кызарбодунуң эрттирипкен частырыгларын эскерип билир, оларны эдер дээш ажылдаар, кылыр чүүлерин боду планнап билир, план аайы-биле ажылдаар.

3)Харылзаа тудуп, чугаалажып билири (коммуникативные):

Айтырыгны дыңнап, аңаа шын харыылап билир. Бодалын дамчыдып билир. Таблица, схема, кысказы-биле чугула медээ бээр аргаларны ажыглаар.

5.

Түңнел

—Бо кичээлде кандыг тема өөрендивис, уруглар? (болуушкун наклонениезиниң амгы үезин)

—болуушкун наклонениезиниң амгы үези каш хевирлиг? (ийи хевирлиг)

Бүдүн кичээл тургузунда алган билиин быжглап, башкыныӊ айтыыгларынга шын харыыны бээр.

1)Чаа немелде билиг алыр (познавательный):

Бадыткаан азы шын эвес бодалдарга шын харыы бээр тезистерни (харыыларны) ажыглап (тып) билир, янзы-бүрү литературадан, Интернет четкилеринден херек материалдарны тывар, номчулганыӊ сорулгаларын медереп билир.

2) Бот угланыышкынныг (регулятивный):

Ажылынга үнелелди берип шыдаар, тыптып келген бергелерниӊ үнген дөзүн тодарадып, оларны шиитпирлээр аргаларны тывар.

3)Харылзаа тудуп, чугаалажып билири (коммуникативные):

Аас болгаш бижимел чугааны билип алыр. Айтырыгны дыңнап, аңаа шын харыылап билир.

6.

Бажыңга онаалга бээри

Бажыӊга онаалганы шупту бижиир.

1. Мергежилге 209 арын 111.

2. Дүрүмнерни шуптузун доктаадыр.

Бажыңга онаалганы кыдырааштарынга бижиир.

2) Бот угланыышкынныг (регулятивный):

Кичээлдиң азы онаалгаларның сорулгаларын хүлээп, аңаа дүүштүр ажылдаар