Салауат башҡорттар өсөн рух пәйғәмбәре
рабочая программа на тему

Башҡортостан  Республикаһы  Мәғариф  министрлығы

Салауат  районы  мәғариф  бүлеге

“Салауат     башҡорттар

өсөн  рух  пәйғәмбәре”

Тема:  “Салауат  башҡорттар  өсөн  рух  пәйғәмбәре “

 Маҡсат: Салауат  Юлаев  шиғырҙарының  төп  мотивтарын, идея – эстетик  йүнәлешен,  художество  үҙенсәлектәрен  асыҡлау;                                                           -тасуири   уҡыу, фекерләү,  поэтик  анализ  эшләү  күнекмәләрен  үҫтереү:                -яҡташыбыҙ шәхесе менән ғорурланыу һәм рухи  ҡиммәттәрҙе  баһалауҙы    тәрбиәләү.

Йыһазландырыу: Шиғырҙары, аудиояҙма, видеояҙма, ноутбук, мультимедиа  проекторы,  интерактив  таҡта

Технология:  проектлау

Дәрес  барышы:

I.  Шиғриәт минуты (Уҡыусылар С.Юлаев шиғырҙарын тасуири уҡый)

I I.Дәрес темаһын билдәләү:   1.  “ Оран“  видеофильмынан  өҙөк  ҡарау.

   2.   Һорауҙарға  яуап:  

         - Кем  һуң  ул  Салауат?  

         -  Уның  тураһында  нимә  беләһегеҙ ?

         -  Үткән  дәрестә  нимә  белдек?

   3. Терәк - схема  буйынса  эш.      (Слайд)

III . Яңы  теманы  асыҡлау.

      Шулай  итеп, үткән  дәрестә  Салауат  Юлаевтың  тормошо,  яу  юлдары  тураһында  белдек.  Ул   яугир  ғына   түгел,  ә  шағир – импровизатор   ҙа. Был  дәрестә  нимә  тураһында  һөйләшәсәкбеҙ?  (Уҡыусыларҙың  яуаптары ).  

Эйе, беҙ  уның  шиғырҙары  менән  танышасаҡбыҙ.

IV. Яңы  тема:

1. Уҡытыусының  инеш  һүҙе:  Башҡорт  дәүләт  университеты  профессоры,  Салауат  Юлаев  тураһында  роман  авторы,  яҙыусы  Мираҫ  Иҙелбаев  уның  ижады  тураһында: “Салауатты   шиғриәткә  тәү  башлап   мөхәббәт  тойғолары   алып  килә,  беренсе  әҫәрҙәре  ҡатын – ҡыҙ  гүзәллегенә , тыуған  төйәгенә  һоҡланыу  хистәре  һөҙөмтәһендә   тыуа “,- тип  әйтә. Уның   шиғырҙары,  ҡобайырҙары  һәм  хәрби  фармандары  бергә  биш  йөҙ  юлдан  ашыу  тәшкил  итә. Бигерәк   тә   ул  тыуған  төйәге – Уралға-  һоҡланып  туймай,  уның  матурлығын  ай-ҡояш  менән  тиңләй.

 2. “Уралым “  шиғыры  менән  танышыу.

       а) Һүҙлек  эше: ( Слайд)

       б)  Шиғырҙы    аудиояҙманан  тыңлау;

       в) Тасуири  уҡыу (сылбыр   буйынса);

       д) Анализлау  өсөн  һорауҙар:

- Салауат  Юлаев  Уралды  нисек  тасуирлай?

-Үҙенең  уй – кисерештәрен   ниндәй  тел – һүрәтләү  саралары  аша  күрһәтә?  ( сағыштырыуҙар,  эпитеттар,  метафоралар   табыу).

- Был  һүрәтләү  саралары  Уралдың  ниндәй  сифаттарын  аса?

V.Ял  итеү (“Урал” шиғырына ижад ителгән йырҙы тыңлау)

VI. Нығытыу:

                              Төркөмдәр  эсендә  эш:  ( Проект  төҙөү )

                        Салауат  Юлаев  шиғырҙарының  тематикаһы:

МӨХӘББӘТ                     ТЫУҒАН  ЕР                           АЗАТЛЫҠ   ӨСӨН

                                                                                                      КӨРӘШ

“ Зөләйха “                              “Уралым “                                            “Егеткә “

                                              “Тыуған  илем “                                     “ Уҡ“,  “Яу “  

                                    “Тирмәмдә “,  “Һандуғас “

  1.Һәр  төркөм  үҙҙәренең  темаһы  буйынса  шиғырҙы  тасуири  уҡый;

  2. Һүҙлек  эше;

  3.Төп  идеяһын  асыҡлай;

  4. Тел – һүрәтләү  сараларын  таба;

  5. Бер-береһенә  һорау бирә, яуаптарын  тыңлай, үҙҙәренең  фекерен               дәлилләй.

  6. Проект  төҙөү:      (Интерактив  таҡтала  төҙөйҙәр).

                                            1-се  төркөм :

  “ Зөләйха “  шиғыры

                                             2-се  төркөм :

   “Тыуған  илем “  шиғыры

                                              3-сө  төркөм :

    “Уҡ “  шиғыры  

VII. Рефлексия:

    - Дәрестә  нимә  белдегеҙ?

    - Нимә  ҡыҙыҡһындырҙы?

    - Нимә  ҡыйынлыҡ  тыуҙырҙы?

    -Ниндәй  асыш  яһанығыҙ?

 VIII. Һығымта:

       Шулай  итеп, Салауат  үҙенең  шиғырҙарында  тыуған  төйәген, ҡатын – ҡыҙ  матурлығын,  ир – егеттең  батырлығын    данлай. Уның  шиғырҙарын  тематик  йөкмәткеһе  буйынса  өс  төркөмгә  бүлеп  тикшерҙек.  Тыуған  ил  тураһында  шиғырҙары  патриотик  рух  менән  һуғарылған.  Тыуған   илде  һөйөүе   уны  азат,  ирекле  итеп  күреү   тойғоһо  менән бер.  Ошондай   хозур  тәбиғәтте  ул  дошмандан  һаҡлап  алып  ҡалыу  теләге   менән  яна,  ир – егеттәрҙе  көрәшкә  саҡыра. Шулай  уҡ  дошманға   нәфрәтен  йәшермәй,  унан  үс  алырға  өндәй.

       Беҙгә  килеп  еткән   мираҫы  бик  аҙ – бөтәһе  биш  йөҙ  юл  тәшкил  иткән  шиғырҙарынан, ҡобайырҙарынан  һәм  хәрби   фармандарынан  тора тип  дәрес  башында  әйткән  инек.

       - Был  дәрестә  ниндәй  шиғырҙары  менән  таныштыҡ?    Үткән  дәрестә  башлаған  терәк-схеманы  тултырабыҙ.  

       Салауат  Юлаев  поэзияһы  күләме  буйынса  ҙур  булмаһа  ла,  тәрән  йөкмәткеле  халыҡсан  ижад.  Дәрестең  темаһына  әйләнеп  ҡайтып,  һеҙҙең  иҫегеҙгә  төшөрәм, уны  “ рух  пәйгәмбәре “   тип  яҙыусы  Тайфур  Сәғитов  атай. Милли  батырыбыҙҙың  рухи  көсө – тыуған  ерендә  һәм  ул  азатлыҡ  өсөн  көрәшкә  икеләнеүһеҙ  күтәрелә   һәм  башҡаларҙы  ла  әйҙәй. Бындай  рух  ныҡлығына  үҙенең  ер – һыуын, ата – әсәһен  яратҡандар  ғына  эйәлер. Ошо  сифаттар  беҙҙә,  Салауат  тоҡомдарында, бар;   уның  кеүек  еребеҙҙе, телебеҙҙе  һаҡларбыҙ.

IX. Өйгә  эш:   1)  “ Уралым“  шиғырын  ятларға;

                              2)    Терәк-схеманы  дауам  итергә;

                               3)   С.Юлаев ижады буйынса проект эше төҙөргә

X.  Баһалар  ҡуйыу:

• Кемгә  ниндәй  баһа  ҡуябыҙ?  Ни  өсөн?

  (Уҡыусылар  фекерҙәрен  дәлилләй,  уҡытыусы  һығымта  яһай)