Ябаган шог зугаа
статья на тему

«Хүхюу буряад» гэhэн конкурсдо  

 Жалсанова Людмила Владимировна, Аршаанай дунда hургуулиин буряад хэлэнэй багша

Минии абамни шог зугаада,hонирхолтой ушарнуудта ехэ дуратай, тэдэнээ мандаа дамжуулжа хѳѳрэхэ, би ехэ анхаралтай тэдэнииень шагнахаб, мүнѳѳ ажал дээрээ хѳѳрэжэ, хүн зониие баясуулхадам досоомни наран гарахадал болодог. Тэдэнэй заримыень би энэ мүрысѳѳндэ эльгээжэ, баhа зониие энеэлгэжэ, хүхеэхэ дурамни хүрэнэ.

                     Ябаган шог зугаанууд.       Хоер хүбүүдэй  танилсалга.

-Амар мэндэ! Ши хэн болонош, хаанахибши?

-Сайн байна, би Түнхэнэйб, Таряашаб.

-Шинии мэргэжэл хэн hуранаб,нэрэшни хэн бэ гэнэб?

-Теэд нэрэмни Таряаша, фамилимни Адушинов.

-Ха,ха,ха, ямар hонин бэ, абашни тиигэбэл Трактор гү?

- Пошти таагааш.Абамни Комбайн.

-Бэрэ болиел даа, ха,ха,ха. Табунщиков Крестьянин Комбайнович гээшэ гүш?

-Тиимэл болоно бэзэб даа. Би ехэ болоходоо офицер болохо hанаатайб.

-Теэд Старшинов Капитан Майорович гэжэ нэрэ угаа зохидоор таараха байнал.Тиимэ гү?

-Үгы,Полковников Генерал Маршалович болохоб, таатайл нэрэ, ехэ зэргэтэй болохо байнаб. Нээрээшье гушаад онуудаар эжы абанар үхибүүдтээ иимэ нэрэнүүдые үгэдэг байгаа: Трактор, Шарнир, Владлен, Марлен, Ревомир, Дархан, Таряаша, Хубисхал.

- Тиигэhээр «мадам мода» бии боложо, Туяна, Эржена, Алтана, Арюна, Сарюна, Оксана, Снежана нэрэнүүд бии болоо ха юм.

-Теэд тиимэл даа яахабши, против моды не пойдешь, мүнѳѳ ямар аятай гое нэрэнүүд бииб: Эрдэни, Элбэг, Ваучер,

-Зай, тиигэбэл шимни хэн болонош?

-Рублев Евро Долларович!

-Үү, ямар баян нүхэртэй болобо гээшэбиб!

- Булта хармаандаа шара солхообтой, ногоон доллартой, барагдашагүй евротой ябахамнай болтогой!!!

          - Нэгэ айлай  һүхэнь эбдэрээд, ахань дүүгээ хүршындөө эльгээбэ. Үнишье болонгүй уб улаан болонхой дүүнь ерэжэ, таһалга руугаа орошобо. Ахань юун болоһыень мэдэхэеэ, хүршындөө ошобо. Хэрэлсы дээрэ гаража ябатарнь, Ханда гэрһээ гаража: - Таанад намайе ганса һамган гэжэ баһаа гүт? Таанадта доромжолуулхаа байнагүб даа.

- Юун болооб, хэлэжэ үгыт, гэн гэхэдэнь: - Ааһаа , тэрэшни орожо ерэмсаараа, халта намдаа хүхөө барюулыт гээ. Би тиихэдэнь тэрэниишь үдьхэлөөд хөөжэ гаргааб.

Ахань гэртээ ерэжэ, дүүгээ харааба. Түрэл буряад хэлэеэш мэдэхэгүй золиг гээшэбши, би шамайе һүхэдэ эльгээгээб, ши тиихэдэ Хандамын хүхынь барихаа ошоош. Бари, энэ шоколад, ошожо хүлисэл гуйгаад ерэ, үхэһэн тэнэг.

-Теэд Бадмамнай хүршындөө ошоод, тэндэһээнь ерээгүй юм. Мүнөө жэл зургаадахи жэлээ хоюулан эбтэйхэн һүхэ, хүхөө барилсажа  ажаһуудаг.

        -Хүүгэдэй сэсэрлигһээ басагамнай ерэжэ, һониеоо хөөрэбэ: Мүнөөдэр эмшэн ерээ сэсэрлигтэмнай.

-Юу шалгааб?

-Амилнагүбди али үгы гү? Маанадые урдаа байлгаадлэ, амила, бү амила гэжэл байгаа.Теэд эжы, абамни би амилдаггүб, али үгы гү?  Эмшэн маанадта хэлэхэеэ мартаад ябашоол.

        -Аба ажалһаа ерэбэ. Эжынь гурбатайхан басагатаяа ямар бэрхээр 12 һара мэдэдэг болообибди гэжэ гайхуулан: Зай. басагахамни эхилэе:

 Э: -Ян

Б:- варь

Э:- фев

Б: -раль

Зай, бэрхэш, саашань өөрөө хэлэдаа. Басаган шангаар ханхинуулба: арт, рель, ай, юнь, юль, густ, ябрь, ябрь, ябрь, абрь!!!

      -     Уран зуралгын хэшээлэй үедэ hурагша хүршэдѳѳ хэлэнэ: Ямар гое зураг гээшэб. Минии абаад эдижэрхихэ дуран хүрэнэ.

-Нара хайшан гэжэ эдихэбшээ.

 -Али, энэш нарангү? Би шараhан үндэгэн гэжэ hанааб!

   - Радиогой hонин: Үсэгэлдэр гурбан нэрэ обоггүй хүнүүд, нэгэ хүнэй паспорт галдажархео.Мүнѳѳдэр нэрэ обоггүй хүнүүд дүрбэн болоо.

     - Хүбүүн диктант бэшэхэдээ, шэнэ мүрынь хахад хуудаhанhаа эхилнэ. Багшынгаа юундэ иигэжэ бэшэбэш гэхэдэнь,нэгэдэхи класста hурахадамнай багшамнай улаан мүр хоер хургаа табяад бэшэхэ гээ юм. Теэд ши мүнѳѳ юhэдэхи класста hурана ха юмши.

   - Багша үхибүү гэртэнь эльгээхэдээ: «Ошожо нюур гараа угаагаад ерэ. Тэрэ тамхяа татажа,үнэр танар болонхойш, теэд абаяа наашаа оро гээрэй» гэбэ. Абань hургуули ерэжэ, багшадань хэлэбэ: Манай Бадмаашха ромаашха сэсэгхэн бэшэ, hургуулида hурахыень эльгээгээбди, юундэ хүбүүемнай үндѳѳ юм та.

      -Эмшэн үбшэлhэн хүнhѳѳ асууба: Үдэртэ хэды саг соо унтанат?

-2-3 час унтанаб.

-Ехэ бага саг соо унтанат.

- Намда хүрэнэ. Теэд үшѳѳ hүниндѳѳ 10 час унтана ха юм биб.

        - Нүхэрынь hамгандаа хэлэбэ:

- Һам абаха байгааб, шүдэниинь хухаржа унаа.

-Мүнгѳѳ хэхэ газаргүйгүш, нэгэ шүдэнэй түлѳѳ шэнэ hам абажал байха.

- Теэд hамай hүүлшын шүдэн унаалдаа.

       -Вертолет аалихан дээгүүр ниидэнэ.

Хоер хүбүүд наадажа ябатараа, нэгэниинь хэлэбэ: Хубаа, харыш вертолет эмдэршѳѳд байнал.

Тиихэдэнь нүгѳѳдэнь: Яанаш даа бензиниинь дууhашоод байна бэшэ аал гэбэ.

 -Дарима, ямар уруу дуруу байнаш?

- Үхибүүнэйнгээ hайндэрые урмашуулааб.

-Юун болобо гээшэб?

- Хүмүүжүүлэгшэнь баг(маска) үмдѳѳд ерэхэ гээ.

- Теэд зүб ха юм, мүнѳѳ элдэб ханяадан ябана, багууд аптекэ бүхэндэ худалдана.

-Ухаатай хүнүүд тиигээ юм ааб даа, би тэнэгшни hармагшанай баг үмдѳѳд ерээб.

        - Абань гурбатай хүбүүгээ түрэлгын газар абаад ерэбэ. Эжынь баярлажа багахан үхибүүгээ сонходо харуулхадань, ахань хэлэбэ: Нээрээш, соо шэнэ дүү хүбүүн ха юм,гартань сэнгынь үлгѳѳтэйл теэд.

         -Морг соо хоер үхэhэн хүнүүд хѳѳрэлдэнэ. -Нэгэниинь асууба: Яагаад үхѳѳбши?

-Нүгѳѳдэнь: Холодильник соо хүлдэшѳѳб. Ши яаагаабши?

-Би ажалhаа эртээр гаража, ехэ хүхюутэй гэртээ ерэжэ ябахадамни, газаа hууhан шабгансанар, гэртэшни нэгэ ондоо эрэ хүн бии гэбэл. Гэртээ орожо бэдэрбэб, шэрээ доогуур, ханза соогуур, олдохын бэшэ. Ехэ гайхаhандаа зүрхэмни байшоол.

-Ши тэнэг юундэ холодильник соо хараагүйбши, хоюулан амиды байха байгаабди.

      -Һамгамни жэлдээ түрэhэн үдэртѳѳ намдаа норко дэгэл бэлэглыш гэнэ.

-Тэрэ олон дэгэлээр яахань гээшэб?

-Мэдэхэгүй, би үшѳѳ нэгэш дэгэл бэлэглээгүйб.

       Харанхы hүни хоер хүн уулзашаба. – Та полициие хараа гүт?

-Үгы, хараагүйлби.

-Тиигэбэл, түргэн дэгэлээ, малгайгаа тайла.

        Һогтуу эрэ гэртээ ерэжэ, үүдээ тоншоно. Һамганиинь: - Хэн бэ?

-Үүдээ нээ, самолет буухаяа hанана.

-Тонил, яба саашаа, hогтуу байнаш.

-Тиигээ hаа би запасной аэродром ниидэжэ ошохом.

Үглѳѳгүүр боложо, эрэнь ерэжэ тоншобо. Үүдэнэй саанаhаа хэн бэ гэжэ hамганиинь асууба.

-Үүдээ нээ, самолет буухань.

-Аэродром эзэлээтэй, hүни ерэhэн самолет ниидэжэ ябаагүй байна.

          Сэлмэг Хитад гүрэн ерэбэ. Хитад хүбүүн хажуудань дүтэлжэ, аалихан намдуугаар: Подлюга, любли надо, много любли – гэбэ.

-Ямар hонеор дуратайгаа мэдүүлнэ гээшэб, теэд юундэ намда иимэ муу үгѳѳр хандана гээшэб.

Хитад зомнай р-үзэг хэлэжэ шадахагүй зон гээшэ.(Подруга, много рубли надо  -гээ ха юм).

       Һүниин 3 саг.Үүдэ тоншоно. –Хэн бэ гэбэ эзэн-эхэнэр.

- Хулгайшад ерээ. 100 кг алтаа үгэгты.

- 105 кг хэрэгтэй гү?

-Байгаа hаань түргэн үгэгты.

Гэрэй эзэн басагаяа hэрюулбэ. Алтамни, бододаа шамда ерээ.

        -Амар сайн! Намаяа мартаагүй бэзэт? Битнай Аршаанай дунда һургуулиин Эдир Дангина Эржена гээшэб. Энеэлдэхэмнай гү? Энеэдэн гээшэмнай эм ха юм.  Минии эжы залуудаа туранхай, нариихан, үндэр, сэбэр эхэнэр байгаа юм. Теэд дээдэ һургуули дүүргэжэ, хадамда гаража, дүрбэн үхибүү түрэжэ, нэгэ бага маряажажа эхилээ. Амтатай эдеэ шанажа, маанадаа эдеэллэдэг, теэд бидэнь багаханаар эдихэ, үлеэһэн эдеэемнай эжымнай эди эдиһээр бэрэш таргалшаба.Ахадүүнэрнай эжыемнай хараад гайхадаг болобо, үдэрэй бэшэ шаасай хоорондо томо боложол байнаш гэдэг болоо. Теэд эжымнай тураха гэжэ шиидэбэ. Нэгэтэ булта эдеэлжэ һуутараа, дүү басагамни эдеэгээ баража ядаад, эжыдээ һарбайхадань: эжымнай һанаагаа алдажа, гахай бариха болообди даа гэжэ абадаа хэлэбэ.Нөөхи дүүмни нюдөө бүлтылгэжэ, эжы таанад садахаяа болижо, үшөө гахайн үлеэдэһэ эдихэтнайл, пэй даа- гэжэ маанадаа энеэлгээ.

           -Амар мэндээ! Баабай, иибиим намдаа ехэ гое нэрэ үгөө юм. Эрхэ, бэрхэ нэрэмни Таряаша, фамилимни Адушинова. Баабаймни хэн гэжэ һананат? Комбайн.Ород хэлэнэйм багша намаяа Табунщикова Крестьянка Комбайновна гэжэ нэрлэдэг. Суг һурадаг нүхэдни нэрэдэм һуранхай, наада барихааш болинхой. Һая танилсаһан зарим нүхэдни иибииш ямар муухай нэрэ шамдаа үгөө юм, мүнөө ямар гое модно нэрэнүүд бии гээшэб: Арюна, Сарюна, Аюна, Алтана гэхэдэнь, би хэлэгшэб: нэрэм намдаа таарахым. Таабаймни Шарнир, Шарнир Дарханай, Дархан Хубисхалай, Хубисхал Марленэй. Үшөө би айтхатай баян нүхэртэйб, хэн гэжэ һананат? Рублева Евро Долларовна. Нэрэшни нэрэ, тэхэшни ямаан, би тандаа хуу баран хармаандаа шара солхообтой, ногоон доллартой, барагдашагүй евротой ябыт гэжэ үреэнэб.

        -Дүү басагамни хүүгэдэй сэсэрлигтэ хүмүүжүүлэгшээр ажалладаг. Сэсэрлигтэ элдэб һонирхолтой ушарнууд боложол байдаг. Нэгэтэ үбэлэй дулаахан үдэр хүүгэд газаашаа гарахаа хубсалнад. Гурбатай Баатар сабхяа үмдэжэ ядана. Багшань туһалжа, ядаа гэжэ умдүүлээд харан гэһээнь, буруу үмдэнхэй байба. Гуталынь тайлажа, дахин одоо гэжэ үмдүүлэн гэхэдэнь, Баатар хэлэбэ: энэш минии сабхи бэшэ ха юм. Уб улаан болошонхой багша сабхиинь тайлаба. Тиихэдэнь Баатар, энэш ахаймни гутал, тэрээндэ  багадаа, иибиимни намайе үмдөөд һалгаа гээ. Хүмүүжүүлэгшэ хэдыш сухалдааш һаа, сабхиинь үмдэхүүлбэ. Арай ядаа гэжэ хубсалуулаад, бээлэйш хаана юм гэхэдэнь, Баатар ехэ хүхюутэйгөөр, хаана хаана гутал соогообшаал, гэхэдэнь минии дүү басаган тад өөдөө хаража һарбайшаба.

         -Буряадай гүрэнэй дээдэ hургуулида зуугаад гаран хүбүүд басагад буряад хэлэ бэшэгэй hалбарида орохо hанаатай. Түрүүшын шалгалта диктант бэшэбэбди. Хажуудам hууhан хүбүүмни, инчаа запятой табииш гэбэ, тиихэдэнь бинь ехэ хүхижэ ши Түнхэнэймаалши гэхэдэм, тэрэмни намдаа – яагааб, майхайдам бэшээтэй байнаал гэгшэл сухалдангяар.

                    Хотоhоо ерэhэн бэшэг.

- Үбгэн хүбүүнhээмнай бэшэг ерээл. Ерыш , hуугыш , уншаял.

-Үгы, энэмнай ород хэлэн дээрэ бэшээл. Юрэдѳѳ яана гээшэб?

- Байза, хүршынгѳѳ басага гуйха болоол даа, асара тэрэ хампеэд.

Хүгшэн хүршындѳѳ ошобо. Үүдынь тоншоно.

  - Хэм бэ? Би гансаараа байнаб? Эжымни үүдээ хүндэ неэхэгүй  гээ.

- Муухаа, ошожо манайнгаа хүбүүнэй бэшэг уншажа үгыш даа, тэрэмнай ород хэлэн дээрэ бэшээл бидэш ойлгоногүйбди.

- хампеэд үгэхэ hаатнай ошохоб.

- Үгэхэ, үгэхэ.    Хоюулан ерэбэд.

-Басаган уншажа эхилбэ.

-Пр-ив-ет пр-ед- ки!

Үбгэн: - предки гээшэнь юум бэ?

-Мэдэхэгүй юм гүт давным давно байhан шимпанзе ха юм.

Үбгэн хүгшэн хоер гайхалдана. Зай, саашань унша даа.

-у меня все хорошо.-Һайн байнаб гэнэ.

В комнате живу с негром.

Хүгшэн: негр гээшэнь юун гээшэб?

- Хара hармагшан гээшэ.

- Ай, бурхан . Юун боложо байна гээшэб? Юундэ хүбүүмнай hармагшантай байна гээшэб?

Үбгаан хүбүүгээ гэртээ асаруулая.

-Шагнагты саашань уншахам. Рубаха парень, полный атас.

-Юун, юун ямар таазаа хэлэнэб - гэбэ үбгэн.

-Таазаар дүүрэн самсаа угаанаб гэнэ.

-Пээ,хайран одхон хүбүүмнай,целэ таазаар самсаа угаана, гэртээ байхадаа юумээ угаадаггүй hэмнай.

-Я купил джинсы-бананы.

- Джинсы гээшэнь баhа юун бэ?

- Ямар несовременнэ хүнүүд гээшэб та юуш мэдэхэгүй.(саашань уншана). Фирмы «монтана» за 1000 рублей.

-Фермэ гэнэ гү , ямар фермэеэ хэлэнэб хүбүүмнай?

- Фермэдэ хүдэлнэб гэнэ, 1000 түхэриг абанаб гэнэ.Монтана гэжэ үнеэ hаана.

-Хайран хүбүүмнай гэртээ үхэр гэжэ мэдэдэггүй hэмнай,аяар Москва ошожо үхэр hаажа hураа гү?Үбгаан бишни зүрхѳѳ хахаржа үхэхэм.

-(хүгшэн бү уйла даа , хүбүүгээ асаруулхабди, юуш хүүлэнгүй ѳѳhэдѳѳ хуу юумээ хэхэбди.)

- саашань уншахам гү?

-Заа унша даа ,муухаа.

-Грызу гранит науки, получаю стипендию 100 баксов.

-Энэш юун гэнэ?

-Хатуу шулуу мэрэнэб гэнэ, 100 ваакса абажа гуталаа арилганаб гэнэ.

-Ай, бурхан даа хүбүүмнай гэдэhээ үлдэжэ шулуу мэрэжэ ябанал, гуталынь ямар муухай юм аяар 100 вааксаар арилгаха. Оо,  ео-ео.

-Отправьте мани-мани, финансы поют романсы.

-Үү, мани уншагты гэнэл,түргэн хүгшэн бодо, бурхандаа мүргэе.Ум маа ни пад ме хум.(хоюулан бурхандаа мүргэнэ).          

                              Амар сайн, айлшад, нүхэд  ба жюриин гэшүүд!

       Энеэлдэхэ һанаатай гүт, али ханяалдахамнай гү? Битнай аршаан булагаар дэлгэрһэн, арса жодоогоор бүрхөөгдэһэн, хадалиг үндэр дайдаһаа тандаа ехэ хүсеэтой ерэбэб, хэн гэжэ намайе һананат? Ай даа мэдэхэгүй юм аалта, Зоригто Сымбылов!!!

    Байз, миниитнай эбтэй гэр бүлэдэм иимэ һонин ушар болоо. Ахамни город хотоһоо ерэхэдээ, үндэр, айтхатай гое һамга абаад ерээл, тиигээд теэд бидэш айтхатай хүсеотой угтабабди.Юуниинь мууб гэхэдэ, тэрэ городоймнай басаган балайш юумэ хэжэ шадакай байшоо, короче белоручка!

    Газаа гаран гэхэдэнь, тасяамнай петухтаа ревновалаад, тэрэ басагымнай клевалжа оробо. Тиигээд иибиимнай гахайгаа эдеэллэ гэхэдэнь, ехэ мэшээгтэй орооһыемнай хуу бараниинь хаяжа үгэтео. Һара болоод ошоходонь, гахаймнай хорсиижо, бэриимнай адли туранхай, таалитай болошоод байбал.

     Дүрбэн хүхэтэй үхэрымнай табан үдэр һаагаад, зургаадахи үдэр үхэрэмнай шэргэшоо.

   Мамамнай ай ехээр уурлаад, баарһаан тэрэ басагандаа «скатертью дорожка» гэтео.

Яахабши теэд, ахаймни тэрэ гое, һайхан үндэр һамгаяа абаад городтоо ябашоо. Иимэ ушар болоол даа, манай гэр бүлэдэ.  

       - Нэгэ эхэнэр урдаа гэрэлээ табижа, асуубалдаа гэрэлһээнь:  гэрэл минии гэрэлхэн, хэлыш намдаа гэрэлхэн, бишни эгээ сагаахан, сэбэрхэн, залуухан гүб?  - Гэрэл харюу үгэбэ: Зүнтэг, тэнэг һамган, жара гарашоод, юугээ һуранаш, үмхирһэн һархяаг!

          - Дайнай  үедэ  “Путь Ленина” колхозой нэгэ һалбариин түб. Колхоздо гансал хүгшэд ба үхибүүд  үлэнхэй.  Бадма  Дугаровые  нэгэ бага бэшэгтэй хадань дайнда абангүй, колхозой даргаар үлеэнхэй. Теэд тэрэмнай ехэ бэерхүү, онголзуур хүн юм. Гэнтэ колхозой үхэрнүүд шэшээд, үхэжэ эхилбэ, эгээ ехэ сүүтэй хара үхэршье үхэшэбэ. Акт бэшэхэ болоходоо, һаалишаднай шадалгүй байба. Даргань бултыень  суглуулжа, акт хайшан гэжэ бэшэхые харуулха баатай болобо. Хүн зон правлени соо олон,  дарга һүрхэй юумэн ерээд, юундэ энээхэниие бэшэжэ ядаабта, гэжэ урдаа саарһаа арбагануулжа, шагнагты гэжэ захираад лэ уншаба:  - Черная корова женщина была, жидко насрала умерла была, ойлгоо бэзэт- гээд гаража ябашоо бэлэй.

 Минии нүхэр Баатар ехэ һонюуша, зугааша юм. Тэрэнэйм хөөрэһэн шог зугааһаа:

-Таабаймни ород хэлэ юуш мэдэхэгүйм. Дайнда ябаһан, “Запорожец” машинатай, тэрээндээ һуугаад лэ ябадаг. Хүршэнь ород  Ваня нэгэ һураба: “Друг, ты куда?”  таабаймни харюусаба: Сейчас до Жемчуга сьезжу, перевернусь и приеду гэхэдэнь, Ванинь унатараа энеэбэ.

 -Хоюулан нэгэтэ һони мониео зугаалдажа һуутараа боосолдошобо, теэд ород хүршэнь уурлаад - Какой же ты лицемер гэжэрхибэ. Таабаймни байжа-байжа тархяа маажаад,хубаа ши юу хэлэнэш, я тебе лицо не мерил никогда гэбэ.

-Таабаймни кинодо орохо һанаатай клуб ошобо. Тэндэ байһан  залуушуул таабайем хараад шэбир-һабир гэлдэшэнэ. Тиихэдэнь таабайм урдаһаань, на спине не говорите, на лице можно говорить гэжэрхео бэлэй.

-Аймагай түб ошоод, үнишэг боложо, эдеэлхэ  баатай болобо. Нэгэ эдеэнэй байрада орожо, амтатайхан лапшаатай шүлэео абажа, эдихэ гэхэдэнь, тэрээн соонь үһэн орошонхой байба. Таабаймни ород тогоошондо –почему в супе нооһон-гэжэ хашхараа бэлэй.

-Хүүгэдэй сэсэрлиг ябажа байхадаа  Баатар  багшадаа хөөрэбэ: Баабаймни ай ехээр харанхыһаа айха хүн. Үдэшэ болоходол айнаб, айнаб гээд, иибиигээ тэбэреэд айтхатайгаар һалганадаг юм. Юундэ айхым тиитэрээ, би айдаггүйб, гансаараа орондоо ороод унташадагби.

-Табатайхан байгааб. Иибии, баабаймни үргэн, шэнэ, гое оро абаа. Би тэрээн  дээрээ  гараад айтхатай  дэбхэржэ байтарни, иибиим намаяа хараажархиба: Үшөө кредит түлэжэ дуудаагүй байтарни ороо эмдэхэшни. Нэгэ һара болоод байхада иибииһээн һурабаб:- Энэ оронойш кредит дуудаа гү? - Үгы юм ааб даа, юун болооб гэбэ. -Энэ һүниндөө баабай үхэтэрөө орон дээрээ дэбхэрээл теэд.

-Буряад хэлэнэй хэшээл. Багша: Зай үхибүүд  хэн табан хушуу амитадые нэрлэхэб? Би,би, гэхэ Баатарнай гараа үргэжэ, би хуу мэдэхымбэ, та мэдэхэгүй юм гүт: Энэш үхэр, буха, гурбан тугал гэжэрхибэ.

- Хэшээл эхилбэ: Багша хүүгэдэй  даабари шалгаба. Үү, Баатар ямар бэрхээр даабаряа дүүргээбши, гэхэдэнь, Баатар бодожо:- Теэд минии даабариим үсэгэлдэр баабаймни хэтеобшаал гэхэдэнь,багша: юундэ баабайш хэхэ байгаа юм  гэжэ һурахадань, иибиимни бэрэ сүлөөгүй байшоолдаа  гэжэрхибэ.

-Галбынгаа зогсолто дээрэ байнаб, автобус хүлеэнэб. Тиигэжэ байтарни нэгэ “Жигули” харайлгажа ябахадань би мэгдэһэндээ дунда хургаа үргэжэрхибэб, тиихэдэм үтэлһэн шарайтай жэлоошон намда нюдаргаа  харуулан гэхэдэнь бинь урдаһаань һалаабша харуулжархибаб, тиин гэһээм нөөхи жолоошомни гүйжэ гараад намаяа хараажа эхилбэ: ши юундэ намда элдэб хургаа харуулбаш гэжэ байжэ, Тиихэдэнь би – нэгэл хүниие абыт гээб танда, а би шамда табан хүн ябана гээ ха юм бииб, намаяа нэгэтэйгээ хабшуулыт гээбшаалбэ!!!

                   Хари гүрэнэй нүхэртэй танилсалга.

-Проктер энд, гембл, турба!

-Амар сайн, хүндэтэ нүхэд!

-Камей шик,комей классик, комей жюфри!

-Хүндэтэ айлшад,хүндэтэ түрэлхид,хүндэтэ жюри!

-Макс фактор, други, интернейшнел, анкл бэнс, Сагаалган!

-Сагаан hарын, амар мэндэ нүхэд!

-Хэлдрэн шолдерс, чисто тайд, брефф асс, понтин прави, други!

-Энэ жэлдэ амгалан тайбан, амар мэндэ ябытдаа.

-Милтон, фриклес, стиморол, дирол эффект, милки вэй, вискас чаппи, сникерс турба!

-Энэ ехэ үдэртэ эгээ гоемсуу басаган тайзан дээрэhээ мэндэеэ хүргэнэ.

-Долче гаванна, комей шик!

-долче гаванна джинсэтэйб гэнэ.

-армана пепсодент ультра.

- армани шэнэ футболкотойб.

-доллар,евро, ейна, юань!

-Хошелек соогоо иностранна валютатайб.

-феррари, стенол велла колор!

-Улаахан феррари түмэр тэргэтэйб.

-голден пэлас, голден леди, део несквик!

-моднеько веселенько ябадаг басаган гээшэб!

-рафаэлло кэбри, роше,пикник нестле, мак кофе!

-гоемсуу Дангинын жизнь угаа сладко даа.

-Мен бос мегафон, МТС-бонус, оревуар!

-Уулзатараа баяртай! Минии hайхан зангые мэдэхээ hанаа hаа, хонходогты намдаа!!!

 Ород Нина хайшан гэжэ Бадма нүхэртэеэ танилсааб?

     Нэгэтэ Улаан – Үдын гудамжаар нахис хотос гэшхэлжэ ябатарни, гэнтэ нэгэ буряад бии боложо урда хойгуурни орожо байжа, hамгамни болыш гэжэ тархиим эрьюулээ бэлэй. Теэд нэгэ мэдэхэдээ тэрээнтэеэ ресторан «Байкал» соо hуужа hуубаб, гэнтэ нэгэ мэдэхэдээ кинотеатр «Еврозоно»соо hуубаб, үшѳѳ нэгэ мэдэхэдээ «Баргузин» гостиница соо мэдээ орожо хүнэй hамган болошоhон байбаб.

     Теэд хүнэй hамган болоо хадаа, би энэ городой басаган тэрэ хүдѳѳ нютагынь ошожо эжы абатайнь, домашни хозяйстватайнь танилсаха баатай болобоб.

     Тэрэ дүрбэн хүхэтэй коровыень табан үдэр hаагаад, зургаадахи үдэр hаахаа ошоходом, hүниинь шэргэшэhэн байба. Мировой скандал болобо гээшэ. Теэд тэрэ тахяа петух хоерынь недисциплинированна животнонууд байшаба, тахяадань орооhо хаяжа байтарни, петухынь тахяагаа намда ревновайдалжа,кукарекалжа байжа,  намайе клевалжа эхилбэ.

     Теэд  гахайнь баhа ужасная проблема, тэрэ бүхы байhан орооhыень абаашажа үгѳѳд, hара болоод ошоходом, хоршиижо намдал адли талитай болошоод байба.

     Тэрэ хадам эжымни страшное явление, хүл дороо байhан оеорынь, толгой дээрэхи үhээень долеожо байжа угаагаад байтарни, hара болоод байхада хадам эжым намдаа скатертью дорожка гэбэл даа. Хүнэйш урда юуншье байжа болодог, тиигээш хадаа би Бадмадаа дуратайбдаа.

Знаменитая доярка приехала в Москву на ВДНХ. Ей дали слово. С большим удовольствием, радостью начала речь. Дорогие, вы мои , москвичи! Какие вы ловкачи! Хир, вам молока.

       Учитель русского языка спрашивает у ученика:

-Можешь написать текст без ошибки?

-Можу.

-Видишь, уже допустил ошибку.

-Виду. В русском языке и так много ошибок. Например авторучка, должно быть самописка.

Слово автомат нужно исключить в русском языке, сам себя материт. Дирижер, стажер, тренажер- французские слова с суффиксом –жер, а почему русское слово ухажер пишется с –жер, должно же быть ухажник или ухажист.

           Мальчик спрашивает у отца: -Как называется корова-папа?

-Буха.       -А корова-мама?          -Үнеэн.         -А корова ребенок?

-Тугал, годовалый-буруу, 2-годовалый-хашараг, 3-годовалый-гунжан, дүнжэн.

-А кого называют просто үхэр?

-Тех людей которые ничего не соображают.                -А я думал, что это корова.

     Англичанин говорит друзьям: сколько у меня было женщин,- сколько листьев на дереве, француз а у меня сколько, сколько звезд на небе, и кавказец говорит им: а у меня не поверите: вы знаете манную крупу, вот женщин у меня было 7 мешков.

       Шэнэ жэлээр, шэнын нэгэнээр!

Гаража байhан шэнэ жэлдэ

Гайтай ехэнүүд бологты,

Мүнѳѳ энэ жэлдэ

Мандагар томонууд бологты.

Салин мүнгэмнай

Һара бүхэндэ нэмэжэ байг,

Айл бүхэн

автомобильтай болог,

хүн бүхэн

харахуль дэгэлтэй болог.

Ямаха, Тойота гээ hаа

Япони аяншалагты.

Хундай Киа абаха гээhаа

Хорей зорижо ошогты.

Шэнэ жэлдэ

Швейцаряар зайгты

Энэ жэлдэ

Энэдхэг ябаад ерэгты.

Шара солхооб тоохогүй

Шэнэ буряадууд бологты,

Долоон үнгын hолонгодол

Доллар тооложо ябытдаа,

Ехэш багашhаань

Евротой хармаандаа ябытдаа!

Будамшуу-Амгаланда.

Елена Цыбикжапова

Уулын улаалзай.

Саяан уулын хормой дээгүүр

Сарюуханаар һалбараа улаалзай.

Холоһоо харахада, үүлэн доогуур

Хүхюутэйхэнээр нахилзаа улаалзай.

    Уулын улаалзай һалбаржа

    Улаахан үнгөөрөө ялалзаа

    Урихан нажартаа айлшалжа

    Уулынгаа хормойе шэмэглээ.

Уулын хүүгэд хүдөө хээрэ

Улаалзай түүхэеэ ошодог лэ.

Дүлэн шэнгихэн улаан үнгэ

Дүтэлөөд тэдэ һайхашаадаг лэ.

                                         Хөөрэлдөөн. шог

Буряад ород хоер хүбүүд уулзаад,сугтаа зугаалдаха, буряадынь хүхихэдөө байд гээд урагшаа гэжэ һүхирдэг байба. Байза энэмни юун гэнэбдээ намаяа хараанагүй бэзэ гэжэ ородынь һанаад, урагшаа гээшэш юун бэ гэжэ һураба, урагшаа гээшэш вперед юм. Тиигэбэл назад гээшыш юун гэхэб? Назад гэжэ буряадууд мэдэдэггүй. Бусахаш болоо һаа, һөөргөө эрьелдээд нөөхил урагшаа ябаха.

                                                                       Шог рассказ.

Минии ушарнууд.

Энэ арбан наһандаа юу үзөөгүйбиибдаа. Үглөөгүүр эжыдээ хэлэбэб: эдеэллыш намаяа биш шонодол үлэн бодооб. Эжымни хүхюутэй хааша урдам табиба. Столдоо эдеэлэнгүй һуухадам, эжым юундэ эдинэгүйш гэбэ, тиихэдэнь би хэзээ шонын кааша эдихые хараабта гэбэб. Үнеэгээ һаахаяа эжынгээ гарахада асуубаб, эжы хайшан гэжэ иимэ ехэ сүү һаанабши? Теэд би үхэрэйнгөө хажууда ошоод, шим намдаа мүнөөдэр амтатай сүү али амтатай мяха үгэхэ гүш гэдэгби.

Һургуулидаа ошоходом хатарайм багша намдаа: зай Амгалан хатаржа шадахымууш гээ. Тиихэдэнь би хубаа харагты гээд һүбаа һүбаа асса гээд лезгинка хатарбаб. Үү, ты где так научился гэбэ багшамни. Нас в семье 10 детей, в очереди за горшком еще не так запляшешь гээ бэлэйб.

   Гэртээ ерэхэдэм аба эжым газаагаа байба. Юундэ гэртээ ороногүйбта гэхэдэм, абамни: пээ, гэрэйм хүлюус машина соогоо, машинамни гараж соо, гаражай хүлюус гэртээ мартааб.Вот такие мои предки.

Амар сайн!

 Би хадаа Аршаанай һургуулиин Эдир Будамшуу Амгалан гээшэб,

 таняа бэзэт намаяа!

Минии айлшад  һуужа байгты, үнинэй намдаа ерээгүйт. Һуужа байгты, һ .б. би сай шанаһуу. Һ б

Һ б, үү даа минии уҺан дууҺашоо, Һ б, Һ б , би уҺанда ошоод ерэхэм, та Һ б, Һ б, үү минии уҺан

бусалаа, ай даа саймни дууҺашоо. Та Һ б, Һ б,  би магазин ошоод сай абаад ерэхэм, та Һ б, Һ б, үү

даа сайгаа ууха гэхэдэмнай хилээмэн үгы байна та Һ б, Һ б. (ошоод ерэхэ) байжа байтараа аа

намайе эжымни Охор-Шэбэртээ ерэхэ гэнэ. Та Һ б, Һ Б . Баяртай даа нүхэдни. Та Һ б, Һ б.

Алтан часы.

Рассказ бабушки. Сайн байна. Битнай үтэлжэ, хото город аша гушадаа ерэжэ, кино театр хаража, нэгэ заа сэдьхэлээ баярлуулха һанаатайб.Теэд тандаа нэгэ ушар зугаалжа үгэһүү. Нэгэтэ намарай дулаахан үдэшэ, далан наһанайм найрта бэлэглэһэн алтан часыгаа зүүгээд, Амар голдо үнеэгээ бэдэрхэеэ ошоо бэлэйб. Үзэсхэлэнтэ гое газар дайдаар дуугаа дуулаад, зугаалаад, сэнгээд харан гэхэдэм газаа хаб харанхы болошонхой. Тиигээд гэртээ бусахадаа часыш үгэй, үхэршье үгэй ерээб. Теэд хэн үхэрөө бэдэрхэдээ алтан часы гаа үмдэдэг юм. Аа. Зүнтэг тэнэг шабганса. (бархирна)  Тиигээд хэды үдэр болоод байхада хүршэ хүгшэн ПРаскофья Спиридоновна орожо ерэбэ. Дала хүрэшөөд, нюдэ амаа буданхай, хаблуугтай туфли үмдэнхэй, үшөө духи түрхинхэй, пээсьтаа . Гое гоеор дуугардаг, газетэ журнал уншадаг, эрдэм һургаалтай юм хаш даа, шашалдажа байтараа, ну ладно мне пора гэбэ, хайшаа яаранаш теэд гэхэдэмни, часаа харуулжа, гараа тоншоод, время полтора вот пора доить коров гээд гүйдэлөөрөө ябашаба. Теэд минии бодоһоор байтар арилшоо. Только пятки сверкали, и минии часы. Иимэ ушар болоо. Би баһашье гое болохо һанаатай, салон ороод, прическо хүүлээб, шүдөө табюулааб. Зай гое гүб нүхэд? Дахин уулзатараа баяртай!

                                   Түнхэн зоной шог.

Сайн байна! Намайгаа хаанти гэжэ һананабта? Би Түнхэнэй Улбугайн Будамшуу Санжа Бухаев  гээшэб. Түнхэнэй амитад түргэн гэжэ дэмы хэлэдэггүй. Уһанай бушуу урдахые, хадын үндэр оройе адаглагтыдаа. Тэхэ гэжэ юун бэ (зүб козел), ямаан гэжэ юун бэ (тиимэ коза) Тэхэ ямаан хоер тас-няс гэжэ хаана мүргэлдөөб, оройдоо хада дээрэ бэшэ, талмайш дээрэ бэшэ, Таһархайн зүүн тээхи талбар дээрэ мүргэлдөө. Хай вай Таһархай гэдэг манай нютагаархин. Зай тиихэдэ ууган нютаг Улбугай хаана байдаг бэ гэжэ асуухадам, эншаа тэншаа гэдэг үхибүүд, эндэ тэндэ гэдэгби.Эндэ Уругвай, тэндэ Парагвай. Уругвай Парагвай хоерой хоорондо Улбугай нютаг байдаг юм. Гут гут Сагаан нуур гэдэг баһал нэгэ нютаг бии, теэд хаанал юм тэрэ нютагынь. Аа мэдэхэгүй юмаалта, Сингапурһаа тээ наанахана байдаг ха. Ерэжэ манай нютагуудые хараарайт. Нюхуураймнай шанга хаарташан байгаа юм гэлсэнэ, ай даа энэш Эрхүүһээ абаад Владивосток хүрэтэр ябажа шагай наадагша, шангахан лэ хүн байгаа. Зай, иигэжэ шог зугаа гаргахадаа юугээрээ һайн бэ гэхэдэ, уур сухалдаа дарагдашоод ябанхаар, хүхютэй зугаатай ябабал  холо дээрэ.Хэлэеэ мартаһан арад- арад бэшэ, булагаа шэргээһэн нютаг- нютаг бэшэ, угаа мэдэхэгүй хүн – улагүй гутал шэнги ха юм.

Жорж Юбухаев       Эрын хубита.

Эрэ хүн эрдэни бэлэй,

Эмээлтэ хүлэгтөө мордохо һүртэй.

Шэмэрүүн хүйтэн үбэлэй

Шэнэхэн саһан дээгүүр мүртэй.

Зунай шатама наран доро,

Зула мэтэ хайлашагүй.

Аадар бороодошье норон

Абаад өөрынхиеэ алдашагүй.

Эрэ хүн – зөөлэн зантай

Эхэнэрэй хатууһаа адажа болохол.

Эрэ хүн бурханай һантай,

Эгээлые шэртээд одоео олохол.

Гартань балта алха һүхэ,

Газаань хүлеэхэ хүдөө ажалынь.

Торожо унаагүй һаа, бүхэл,

Тодорхо одоор нютагтаа жаргалынь.

Дуун «Хонгорхон холшорхон гансамни»

1. Булжамуур шубуудай

Бухиндан жэргэдэг

Буурайхан дайдадаа

Буусамнай оршодог  2р

   Пр: Хонгорхон инагни

          Хотогор таладаа

         Хонхохон сэсэгтэл

          Хододоо һалбарыш   2р

2.Холшорхон дүүхэймни

Хонгеохон аялгаа

Хоолойгоо ниилүүлэн

Хоюулаа дуулаеы.   2р

3. Айдархан гансамни

Аляахан наһандаа

Арюухан дураяа

Аршалан ябаяы    2р

Арадай дуун

1.Ханхинадаг хүхы

Хаанал ябана ха.

Халуунхан оронһоо

Ерэжэл ябана ха.

2. Ханилһан гансамни

Хаанал ябана ха.

Харбинһаа наашаа ерэжэл ябана ха.

3.Донгододог хүхы

Хаанал ябана ха.

Дулаанхан оронһоо

 ерэжэл ябана ха.

4.Дурлаһан гансамни

Хаанал ябана ха

Доһолоороо наашаа

Ерэжэл ябана ха.

Амар мэндээ, Түнхэн нютагайм  амитад! Энеэлдэхэмнэй гү? Хүхилдэхэмнэй гү?

Минии нүхэр Баатар ехэ һонюуша, зугааша юм. Тэрэнэйм хөөрэһэн шог зугааһаа:

• Таабаймни ород хэлэ юуш мэдэхэгүйм. Дайнда ябаһан, “Запорожец” машинатай, тэрээндээ һуугаад лэ ябадаг. Хүршэнь ород  Ваня нэгэ һураба: “Друг ты куда?”  таабаймни харюсаба: Сейчас до Жемчуга сьезжу, перевернусь и приеду гэхэдэнь, Ванинь унатараа энеэбэ.  Хоюулан нэгэтэ һони мониео зугаалдажа һуутараа боосолдошобо, теэд ород хүршэнь уурлаад  Какой же ты лицемер гэжэрхибэ. Таабаймни байжа-байжа тархяа маажаад Хубаа ши юу хэлэнэш, я тебе лицо не мерил гэбэ.
• Хүүгэдэй сэсэрлигтэ багшадаа хөөрэбэ: Баабаймни ай ехээр харанхыһаа айха хүн. Үдэшэ болоходол айнаб, айнаб гээд, иибиигээ тэбэреэд айтхатайгаар һалганадаг юм. Юундэ айхым тиитэрээ, би айдаггүйб, гансаараа орондоо ороод унташадагби.
• Табатайхан байгааб. Иибии, баабаймни үргэн, шэнэ, гое оро абаа. Би тэрээн  дээрээ  гараад айтхатай  дэбхэржэ байтарни, иибиим намаяа хараажархиба: Үшөө кредит түлэжэ дуудаагүй байтарни ороо эмдэхэшни. Нэгэ һара болоод байхада иибииһээн һурабаб: Энэ оронойш кредит дуудаа гү? Энэ һүниндөө баабай үхэтэрөө орон дээрээ дэбхэрээл теэд.
• Буряад хэлэнэй хэшээл. Багша: Зай үхибүүд  хэн табан хушуу амитадые нэрлэхэб? Би,би, гэхэ Баатарнай гараа үргэжэ, би хуу мэдэхымбэ, та мэдэхэгүй юм гүт: Энэш үхэр, буха, гурбан тугал гэжэрхибэ. Хэшээл эхилбэ: Багша хүүгэдээ даабари шалгаба. Үү, Баатар ямар бэрхээр даабаряа дүүргээбшь, гэхэдэнь, Баатар бодожо: Теэд минии даабариим үсэгэлдэр баабаймни хэтеобшаал. Гэхэдэнь. Багша: юундэ баабайш хэтеоб гэжэ һурахадань, иибиимни бэрэ сүлөөгүй байшоолдаа  гэжэрхибэ.
• Галбынгаа зогсолто дээрэ байнаб, автобус хүлеэнэб. Тиигэжэ байтарни нэгэ “Жигули” харайлгажа ябахадань би мэгдэһэндээ дунда хургаа үргэжэрхибэб, тиихэдэм үтэлһэн шарайтай жэлоошон намда нюдаргаа  харуулан гэхэдэнь бинь урдаһаань һалаабша харуулжархибаб, тиин гэһээм нөөхи жолоошомни гүйжэ гараад намаяа хараажа эхилбэ: ши юундэ намда элдэб хургаа харуулбаш гэжэ байжэ, Тиихэдэнь би – нэгэл хүниие абыт гээб танда, а би шамда табан хүн ябана гээ ха юм бииб, намаяа нэгэтэйгээ хабшуулыт гээбшаалбэ!!!
• Иимэл һонин ушарнуудаа бэе бэедээ хөөрэжэ, веселенько ябаял хододоо. Үшөө Баатарай һонин ушарнуудые шагнахаа һанабал намаяа уряарайгты битнай заалһаа ерэхэб, хөөрэхэб. Дахин уулзатараа баяртай!!.    

    Минииш багахан суглуулбариһаа шамдам бага туһа болоо һаань, баярлахаб!  

  -Хүүгэдэй сэсэрлигһээ басагамнай ерэжэ, һониеоо хөөрэбэ: Мүнөөдэр эмшэн ерээ сэсэрлигтэмнай.

-Юу шалгааб?

-Амилнагүбди али үгы гү? Маанадые урдаа байлгаадлэ, амила, бү амила гэжэл байгаа.Теэд эжы, абамни би амилдаггүб, али үгы гү?  Эмшэн маанадта хэлэхэеэ мартаад ябашоол.

        -Аба ажалһаа ерэбэ. Эжынь гурбатайхан басагатаяа ямар бэрхээр 12 һара мэдэдэг болообибди гэжэ гайхуулан: Зай. басагахамни эхилэе:

 Э: -Ян

Б:- варь

Э:- фев

Б: -раль

Зай, бэрхэш, саашань өөрөө хэлэдаа. Басаган шангаар ханхинуулба: арт, рель, ай, юнь, юль, густ, ябрь, ябрь, ябрь, абрь!!!

        -Дүү басагамни хүүгэдэй сэсэрлигтэ хүмүүжүүлэгшээр ажалладаг. Сэсэрлигтэ элдэб һонирхолтой ушарнууд боложол байдаг. Нэгэтэ үбэлэй дулаахан үдэр хүүгэд газаашаа гарахаа хубсалнад. Гурбатай Баатар сабхяа үмдэжэ ядана. Багшань туһалжа, ядаа гэжэ умдүүлээд харан гэһээнь, буруу үмдэнхэй байба. Гуталынь тайлажа, дахин одоо гэжэ үмдүүлэн гэхэдэнь, Баатар хэлэбэ: энэш минии сабхи бэшэ ха юм. Уб улаан болошонхой багша сабхиинь тайлаба. Тиихэдэнь Баатар, энэш ахаймни гутал, тэрээндэ  багадаа, иибиимни намайе үмдөөд һалгаа гээ. Хүмүүжүүлэгшэ хэдыш сухалдааш һаа, сабхиинь үмдэхүүлбэ. Арай ядаа гэжэ хубсалуулаад, бээлэйш хаана юм гэхэдэнь, Баатар ехэ хүхюутэйгөөр, хаана хаана гутал соогообшаал, гэхэдэнь минии дүү басаган тад өөдөө хаража һарбайшаба.

                              Амар сайн, айлшад, нүхэд  ба жюриин гэшүүд!

       Энеэлдэхэ һанаатай гүт, али ханяалдахамнай гү? Битнай аршаан булагаар дэлгэрһэн, арса жодоогоор бүрхөөгдэһэн, хадалиг үндэр дайдаһаа тандаа ехэ хүсеэтой ерэбэб, хэн гэжэ намайе һананат? Ай даа мэдэхэгүй юм аалта, Зоригто Сымбылов!!!

    Байз, миниитнай эбтэй гэр бүлэдэм иимэ һонин ушар болоо. Ахамни город хотоһоо ерэхэдээ, үндэр, айтхатай гое һамга абаад ерээл, тиигээд теэд бидэш айтхатай хүсеотой угтабабди.Юуниинь мууб гэхэдэ, тэрэ городоймнай басаган балайш юумэ хэжэ шадакай байшоо, короче белоручка!

    Газаа гаран гэхэдэнь, тасяамнай петухтаа ревновалаад, тэрэ басагымнай клевалжа оробо. Тиигээд иибиимнай гахайгаа эдеэллэ гэхэдэнь, ехэ мэшээгтэй орооһыемнай хуу бараниинь хаяжа үгэтео. Һара болоод ошоходонь, гахаймнай хорсиижо, бэриимнай адли туранхай, таалитай болошоод байбал.  Дүрбэн хүхэтэй үхэрымнай табан үдэр һаагаад, зургаадахи үдэр үхэрэмнай шэргэшоо.

   Мамамнай ай ехээр уурлаад, баарһаан тэрэ басагандаа «скатертью дорожка» гэтео.

Яахабши теэд, ахаймни тэрэ гое, һайхан үндэр һамгаяа абаад городтоо ябашоо. Иимэ ушар болоол даа, манай гэр бүлэдэ.  

-Таабаймни кинодо орохо һанаатай клуб ошобо. Тэндэ байһан  залуушуул таабайем хараад шэбир-һабир гэлдэшэнэ. Тиихэдэнь таабайм урдаһаань, на спине не говорите, на лице можно говорить гэжэрхео бэлэй.

-Аймагай түб ошоод, үнишэг боложо, эдеэлхэ  баатай болобо. Нэгэ эдеэнэй байрада орожо, амтатайхан лапшаатай шүлэео абажа, эдихэ гэхэдэнь, тэрээн соонь үһэн орошонхой байба. Таабаймни ород тогоошондо –почему в супе нооһон-гэжэ хашхараа бэлэй.

-Хүүгэдэй сэсэрлиг ябажа байхадаа  Баатар  багшадаа хөөрэбэ: Баабаймни ай ехээр харанхыһаа айха хүн. Үдэшэ болоходол айнаб, айнаб гээд, иибиигээ тэбэреэд айтхатайгаар һалганадаг юм. Юундэ айхым тиитэрээ, би айдаггүйб, гансаараа орондоо ороод унташадагби.

-Табатайхан байгааб. Иибии, баабаймни үргэн, шэнэ, гое оро абаа. Би тэрээн  дээрээ  гараад айтхатай  дэбхэржэ байтарни, иибиим намаяа хараажархиба: Үшөө кредит түлэжэ дуудаагүй байтарни ороо эмдэхэшни. Нэгэ һара болоод байхада иибииһээн һурабаб:- Энэ оронойш кредит дуудаа гү? - Үгы юм ааб даа, юун болооб гэбэ. -Энэ һүниндөө баабай үхэтэрөө орон дээрээ дэбхэрээл теэд.

-Буряад хэлэнэй хэшээл. Багша: Зай үхибүүд  хэн табан хушуу амитадые нэрлэхэб? Би,би, гэхэ Баатарнай гараа үргэжэ, би хуу мэдэхымбэ, та мэдэхэгүй юм гүт: Энэш үхэр, буха, гурбан тугал гэжэрхибэ.

- Хэшээл эхилбэ: Багша хүүгэдэй  даабари шалгаба. Үү, Баатар ямар бэрхээр даабаряа дүүргээбши, гэхэдэнь, Баатар бодожо:- Теэд минии даабариим үсэгэлдэр баабаймни хэтеобшаал гэхэдэнь,багша: юундэ баабайш хэхэ байгаа юм  гэжэ һурахадань, иибиимни бэрэ сүлөөгүй байшоолдаа  гэжэрхибэ.

-Галбынгаа зогсолто дээрэ байнаб, автобус хүлеэнэб. Тиигэжэ байтарни нэгэ “Жигули” харайлгажа ябахадань би мэгдэһэндээ дунда хургаа үргэжэрхибэб, тиихэдэм үтэлһэн шарайтай жэлоошон намда нюдаргаа  харуулан гэхэдэнь бинь урдаһаань һалаабша харуулжархибаб, тиин гэһээм нөөхи жолоошомни гүйжэ гараад намаяа хараажа эхилбэ: ши юундэ намда элдэб хургаа харуулбаш гэжэ байжэ, Тиихэдэнь би – нэгэл хүниие абыт гээб танда, а би шамда табан хүн ябана гээ ха юм бииб, намаяа нэгэтэйгээ хабшуулыт гээбшаалбэ!!!

                                         Хөөрэлдөөн. шог

Буряад ород хоер хүбүүд уулзаад,сугтаа зугаалдаха, буряадынь хүхихэдөө байд гээд урагшаа гэжэ һүхирдэг байба. Байза энэмни юун гэнэбдээ намаяа хараанагүй бэзэ гэжэ ородынь һанаад, урагшаа гээшэш юун бэ гэжэ һураба, урагшаа гээшэш вперед юм. Тиигэбэл назад гээшыш юун гэхэб? Назад гэжэ буряадууд мэдэдэггүй. Бусахаш болоо һаа, һөөргөө эрьелдээд нөөхил урагшаа ябаха.

   Шог рассказ.

Минии ушарнууд.

Энэ арбан наһандаа юу үзөөгүйбиибдаа. Үглөөгүүр эжыдээ хэлэбэб: эдеэллыш намаяа биш шонодол үлэн бодооб. Эжымни хүхюутэй хааша урдам табиба. Столдоо эдеэлэнгүй һуухадам, эжым юундэ эдинэгүйш гэбэ, тиихэдэнь би хэзээ шонын кааша эдихые хараабта гэбэб. Үнеэгээ һаахаяа эжынгээ гарахада асуубаб, эжы хайшан гэжэ иимэ ехэ сүү һаанабши? Теэд би үхэрэйнгөө хажууда ошоод, шим намдаа мүнөөдэр амтатай сүү али амтатай мяха үгэхэ гүш гэдэгби.

Һургуулидаа ошоходом хатарайм багша намдаа: зай Амгалан хатаржа шадахымууш гээ. Тиихэдэнь би хубаа харагты гээд һүбаа һүбаа асса гээд лезгинка хатарбаб. Үү, ты где так научился гэбэ багшамни. Нас в семье 10 детей, в очереди за горшком еще не так запляшешь гээ бэлэйб.

   Гэртээ ерэхэдэм аба эжым газаагаа байба. Юундэ гэртээ ороногүйбта гэхэдэм, абамни: пээ, гэрэйм хүлюус машина соогоо, машинамни гараж соо, гаражай хүлюус гэртээ мартааб.Вот такие мои предки.

Алтан часы.

Рассказ бабушки. Сайн байна. Битнай үтэлжэ, хото город аша гушадаа ерэжэ, кино театр хаража, нэгэ заа сэдьхэлээ баярлуулха һанаатайб.Теэд тандаа нэгэ ушар зугаалжа үгэһүү. Нэгэтэ намарай дулаахан үдэшэ, далан наһанайм найрта бэлэглэһэн алтан часыгаа зүүгээд, Амар голдо үнеэгээ бэдэрхэеэ ошоо бэлэйб. Үзэсхэлэнтэ гое газар дайдаар дуугаа дуулаад, зугаалаад, сэнгээд харан гэхэдэм газаа хаб харанхы болошонхой. Тиигээд гэртээ бусахадаа часыш үгэй, үхэршье үгэй ерээб. Теэд хэн үхэрөө бэдэрхэдээ алтан часы гаа үмдэдэг юм. Аа. Зүнтэг тэнэг шабганса. (бархирна)  Тиигээд хэды үдэр болоод байхада хүршэ хүгшэн ПРаскофья Спиридоновна орожо ерэбэ. Дала хүрэшөөд, нюдэ амаа буданхай, хаблуугтай туфли үмдэнхэй, үшөө духи түрхинхэй, пээсьтаа . Гое гоеор дуугардаг, газетэ журнал уншадаг, эрдэм һургаалтай юм хаш даа, шашалдажа байтараа, ну ладно мне пора гэбэ, хайшаа яаранаш теэд гэхэдэмни, часаа харуулжа, гараа тоншоод, время полтора вот пора доить коров гээд гүйдэлөөрөө ябашаба. Теэд минии бодоһоор байтар арилшоо. Только пятки сверкали, и минии часы. Иимэ ушар болоо. Би баһашье гое болохо һанаатай, салон ороод, прическо хүүлээб, шүдөө табюулааб. Зай гое гүб нүхэд? Дахин уулзатараа баяртай!

Түнхэн зоной шог.

Сайн байна! Намайгаа хаанти гэжэ һананабта? Би Түнхэнэй Улбугайн Будамшуу Санжа Бухаев  гээшэб. Түнхэнэй амитад түргэн гэжэ дэмы хэлэдэггүй. Уһанай бушуу урдахые, хадын үндэр оройе адаглагтыдаа. Тэхэ гэжэ юун бэ (зүб козел), ямаан гэжэ юун бэ (тиимэ коза) Тэхэ ямаан хоер тас-няс гэжэ хаана мүргэлдөөб, оройдоо хада дээрэ бэшэ, талмайш дээрэ бэшэ, Таһархайн зүүн тээхи талбар дээрэ мүргэлдөө. Хай вай Таһархай гэдэг манай нютагаархин. Зай тиихэдэ ууган нютаг Улбугай хаана байдаг бэ гэжэ асуухадам, эншаа тэншаа гэдэг үхибүүд, эндэ тэндэ гэдэгби.Эндэ Уругвай, тэндэ Парагвай. Уругвай Парагвай хоерой хоорондо Улбугай нютаг байдаг юм. Гут гут Сагаан нуур гэдэг баһал нэгэ нютаг бии, теэд хаанал юм тэрэ нютагынь. Аа мэдэхэгүй юмаалта, Сингапурһаа тээ наанахана байдаг ха. Ерэжэ манай нютагуудые хараарайт. Нюхуураймнай шанга хаарташан байгаа юм гэлсэнэ, ай даа энэш Эрхүүһээ абаад Владивосток хүрэтэр ябажа шагай наадагша, шангахан лэ хүн байгаа. Зай, иигэжэ шог зугаа гаргахадаа юугээрээ һайн бэ гэхэдэ, уур сухалдаа дарагдашоод ябанхаар, хүхютэй зугаатай ябабал  холо дээрэ.Хэлэеэ мартаһан арад- арад бэшэ, булагаа шэргээһэн нютаг- нютаг бэшэ, угаа мэдэхэгүй хүн – улагүй гутал шэнги ха юм.

Эмшэнэй кабинет соо.

Э: Заходите. Следующий. (говорит по телефону)

Т: Сайн байна, орожо болоно гу?

Э: Здравствуйте, присаживайтесь. Фамилия, имя?

Т: Дулма

- Кто? Дулма? Фамилия

-Жалсанова

-Откуда?

-Аршаанай

-Откуда? Аршанай, так и запишем. Что у вас болит, на что жалуемся?

- Болит, все болит

-Что принимали?

-Энэш юун гэнэб? Усэгэлдэр нэгэ зааха балгаа юм би, унэр гарана ха яа? Хаанаһаа мэдэбэ?

-Что принимали, какую таблетку?

-Аа, (энеэнэ), лапр-лапр- лапредин

-Может лоперамид?

-Тиимэ, тиимэ.

-Как у вас со зрением?

-Гал шэнги харанаб, газаа как погода  то +5,  то -10,

-Как это +5,-10, Что говорите? Что у вас болит то?

- Болиит, нээрээ болиит. Дабһан суухаарни хадхаад, зосоомни ардайгаад, бэемни унтараад, заримдаа нюдэмни эреэлжээд, шарамни бусалдаг. Тиигээд һалхин хии худэлѳѳд, досоомни харлаад хара шүлһэн хайрладаг. Юрэдѳѳ юумни үбдэнэб, юун хүрѳѳ юм боо?

-Что говорите ничего не понимаю.

- Оршуулагша хэрэгтэй. Юуш ойлгохогүй буряад гээшэб.

Заходит переводчик.

П: Би ехэ занято хүн би? Хэлэгты, оршуулаад угэхэб. Танай юун убдэнэб?

Б: дахин дабтана.

В: Ну что она говорит?

П: Она говорит в солено-мочевом пузыре ветер гуляет, живот туда сюда ходит, то стучит, то потухает, внутри чернеет, в глазах пестрит, желтый кипит.

В: даже встал: Что такое желтый кипит?

П: Не знаю, она так говорит, намда сүлѳѳ үгы, ѳѳһэдѳѳ бэе бэе ойлгогты!!!

В: Следующий, заходите.

Заходит женщина.

В: С этой бабушкой битый час бьюсь, ничего не понимаю.!

Ж: Юун болооб, юунтнай үбдэнэб?

Б: опять те же слова повторила.

В: Ну вы то хоть поняли, о чем она говорит?

Ж: Она говорит что у нее жар, организм ослаб, замучила изжога, вздутие живота.

Б: Бэшээ, бэшэ. У меня внутри һалхин ходит, воздух хүдэлнэ, глаза эреэлнэ, шарамни кипит, голни бьет. Ябахам, гэртээ ошожо шүлѳѳ уугаад, дасандаа мүргѳѳд, лапердин уугаад, ябахам!!! Мотали вы меня мотали!

Түрэл хэлэеэ мартангүй, хододоо хүгжѳѳжэ ябаял!!!