Тыва чогаал эртеминге календарь-тематиктиг планнаашкын. 8 класс
календарно-тематическое планирование (8 класс)

№

Кичээлдернин темалары

Кичээлдин хевири

Шагы

план

Херек  кырында

Албан шингээдип алыр билиглери

Алган билиглеринге негелделер

Хыналданын хевири

Чугаа сайзырадылгазынга чорудар ажылдары

Онаалга

Аас-биле

Бижимел-биле

Чечен чогаал дугайында сөс

Кичээл-лекция

1

Чечен чогаал дугайында билиг

Уран чүүлдүн онзагай хевиринин кижинин сагыш-сеткилин байыдарынга эстетиктиг салдарын, чогаалдын кол сорулгазын билири

Айтырыг-харыы

Ном-биле ажыл.

Беседа

Кыска конспект бижиири

Арын 3-4, номчуур.

С.Сарыг-оолдун “Улуг-Хемим”деп шүлүглелиниң   темазы болгаш идейлиг утказы 

 Кичээл-сайгарылга

1

Шулуглелдин темазы, пейзаж, уе болгаш девискээр дугайында билиг

«Улуг-Хемим» деп шүлүглел С.А.Сарыг-оолдуң кижи болгаш бойдус дугайында ханы бодаашкыннарының түңнели.

Чогаалдын сайгарылгазы

Аянныг номчулга.

С.А.Сарыг-оол дугайында чугаа

 Словарь- фразеологтуг ажыл.

Бирги азы үшкү эгелерни шээжилээр,

“Улуг-Хемим” деп шүлүглелде пейзаж аргазын ажыглааны.

 Кичээл-сайгарылга

1

 Бойдус чурумалының сайгарылгазы

 Бойдус чурумалын тайылбырлаары

Куску, чайгы пейзажтарны, уе болгаш девискээрни чураан одуругларны ушта бижиир.

«Улуг-Хем кузун», «Кустун байлаа», «Куску хөгжум» деп темаларга кыска чогаадыг, шулук,

“Улуг-Хемим” деп  шүлүглелдиң шүлүк тургузуу болгаш уран-чечени

 Кичээл-сайгарылга

1

 Шүлүглелдиң тургузуу, уран-чечени

Чогаалдын  лириктиг маадырынын овур- хевирин, дылынын уран- чеченин оске чогаалдар- биле харылзаазын билири

 Тургузуун, уран-чеченин сайгарары

 Тургузуун, уран-чеченин тайылбырлаар.

 Уран-чечен аргаларын бижиир.

Чурук чуруп эккээр.

Шулуглел дугайында билиг

Чаа  теманын тайылбыры

1

Шүлүглел  дугайында билиг

Шулуглелдин  өске жанрлардан  ылгалдыын,  проза  болгаш шулук  чогаалынын  каттышканын, чижектерни  тып  билири.

Тестилер

Чогаалдар  сайгарылгазы. Ном- биле  ажыл.

Тыва  литературада шулуглелдер, оларнын  авторларын сактып  бижиир

Дыннадыг «Шулуглел- литературада  онзагай жанр».

В.Ш.Көк-оолдуң “ Самбажык” деп шиизиниң  бижиттинген төөгүзү.

 Чаа теманын тайылбыры

1

Чогаалчының дуг. кыска медээ. “Самбажык” – драматургтуң төөгүчү езу-биле угаап боданыышкыннарының ханылаанын илереткен драма. 60 дургун деп кымнарыл?

Чогаалчының кыска намдарын, чогаадыкчы ажылын, шииниң бижиттинген төөгүзүн билири

Рольдап аянныг номчулга, айтырыг-харыы

В.Ш.Көк-оол дугайында чугаа. Шиинин утказын чугаалаары(кыска, делгеренгей, чугурту)

Словарь-фразеологтуг ажыл. Улегер домактарны ушта бижиир

 1 көргузуун номчааш, ар. 22-де бижимел онаалганы кууседир.

В.Ш.Көк-оол«Самбажык». Көжегелернин сайгарылгазы

 Кичээл-сайгарылга

1

 Бирги көргүзүгнүң кол утказы, маадырларының овур-хевири

 Көргүзүгде болуушкуннарны билип алыры

Рольдап аянныг номчулга, айтырыг-харыы

Шиинин утказын чугаалаары(кыска, делгеренгей, чугурту)

Словарь-фразеологтуг ажыл.

2 көргузуун номчааш, ар.33 –те онаалагалар.

В.Ш.Көк-оол «Самбажык»

Көжегелернин сайгарылгазы

Кичээл-сайгарылга

1

Ийиги көргүзүгнүң кол утказы, маадырларының овур-хевири

Көргүзүгде болуушкуннарны билип алыры

Рольдап аянныг номчулга, айтырыг-харыы

Шиинин утказын чугаалаары(кыска, делгеренгей, чугурту)

Словарь-фразеологтуг ажыл.

3 көргузуун номчааш, ар. 43-те бижимел онаалга.

В.Ш.Көк-оол «Самбажык»

Көжегелернин сайгарылгазы

Кичээл-сайгарылга

1

/шкү көргүзүгнүң кол утказы, маадырларының овур-хевири

Көргүзүгде болуушкуннарны билип алыры

Рольдап аянныг номчулга, айтырыг-харыы

Шиинин утказын чугаалаары(кыска, делгеренгей, чугурту)

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Чогаалдын мөзулуг болгаш мөзу чок маадырларын бөлуктеп бижиир. Дылдын уран-чечен аргаларын тодарадыр

В.Ш. Көк-оол «Самбажык». Тема, идеязы, уран-чечени.

 Түңнел кичээл

1

Шиинин тема, идеязы, овур-хевирлери, дылынын онзагайы, төөгүлүг ужур-дузазы

Шиинин кол-кол персонажтарын, оларнын овур-хевирин тодарадып, шиинин дылынын уран-чеченин, аас-чогаалын ажыглаанын, шиинин амгы уеде унезин билири

 Чогаалды түңнеп сайгарары

 Шиинин тема, идеязы, овур-хевирлери, дылынын онзагайы, төөгүлүг ужур-дузазын сайгарары

Кол маадырларынга характеристика бижиир

«Алдан-маадырлар – бистин хосталгага ынак мадырларывыс» деп чогаадыг бижииринге белеткенир.

Ч.С.К. Чогаадыг «Алдан-маадырлар – бистин хосталгага ынак мадырларывыс»

Ч.С.К.

1

Тема, кол бодал дугайында билиг

Номчаан чогаалынга унелел берип, бодалын тода, долу илередип билири

Чогаадыг

Алдан-маадырлар дугайында чугаа

Чогаадыгны бижиири

 Харылзаалыг чугаа «Сонуургааным тыва шиилерим бирээзи»

Шии чогаалынын дугайында билиг. «Самбажык» деп чогаалга тест.

Чаа теманын тайылбыры

1

Шии чогаалынын дугайында билиг

Шии чогаалынын кол бөлуктеринин хевирлерин билири

Тест.

Словарь-фразеологтуг ажыл. Ном-биле ажыл.

Кыска конспект

Дыннадыг «Шии чогаалы»

КДНК. С.А.Сарыг-оол «Чечен биле Белекмаа». ” ( 1-ги көжеге).

Чаа теманын тайылбыры

1

Тыва либретто дугайында билиг. 1-ги көжегениң утказы

Чогаалдың күүседилгезиниң онзагайы,  каяа парлаттынып турганын билип алырлар

Рольдан номчааш, айтырыгларга харыылаар

Тыва либретто дугайында чугаа. Көжегениң сайгарылгазы

Чечен биле Белекмаанын овур-хевирлерин чуруп көргускен одуругларны ушта бижиир

Бир болуушкунга чурук чуруур.

С.А.Сарыг-оол «Чечен биле Белекмаа». ( 2-ги, 3-кү көжеге). Овур-хевирлер.

Кичээл-сайгарылга

1

2-ги, 3-кү көжегелерниң утказы. Чогаалдың сюжеди, тема, идеязы, овур-хевирлери.

Утказын билири. Хөгжумнуг шиинин темазын, идеязын, сюжедин, композициязын, персонажтарын тодарадып билири

Чогаалды түңнеп сайгарары

Чогаалдың утказын чугаалаары. Шиинин тема, идеязы, овур-хевирлери, дылынын онзагайы, төөгүлүг ужур-дузазын сайгарары

Словарь-фразеологтуг ажыл

Кол маадырларынга характеристика бижиир. Дыннадыг «Амгы тыва шии чогаалындан хөгжум шиилер». Дыл-домаан сайгарар.

Ю.Ш.Кюнзегеш «Дыт»

Кичээл-сайгарылга

1

«Дыт» - чогаалчының философчу лириказының онзагай илерээшкини.

Чогаалда кижи болгаш бойдус темазын ажытканын, чогаалдын уран-чечен аргаларын тодарадып, шулук тургузуун сайгарып билири

Аянныг номчулга, сайгарылга

Словарь-фразеологтуг ажыл

Эргижирээн сөстерни ушта бижээш, утказын тайылбырлаар. Диригжидилгелерни тып бижиир

Аянныг номчулга

Ю.Ш.Кюнзегеш «Чөөн чуктун кижизи мен»

Кичээл-сайгарылга

1

Авторнун «чөөн чук» деп билиишкининин дугайында билиг

Кижинин төрээн чери, бойдузу-биле харылзаазын чижектерге илередип билири.

Аянныг номчулга

Аянныг номчулга, сайгарылга. Уран-чечен аргаларын, тургузуун тодарадыры.

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Шээжи-биле аянныг номчулга

Чогаал теориязы. Чогаалдын темазы болгаш идеязы

Кичээл-лекция

1

Тема, идея дугайында теориялыг билиишкин

Тема биле идеянын аразында ылгалын тодарадып билири

Айтырыг-харыы

Беседа, ном-биле ажыл

Кыска конспект бижиири

Дыннадыг «Чогаалдын темазы болгаш идеязы»

Ч.С.К. Эдертиг “Моол бижикке өөренгеним”.

ЧСК

1

Тема, кол утка дугайында билиг

Дыңнаан сөзүглелиниң кол утказын дамчыдып билири

Эдертиг

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Эдертигни бижиир

К-Э.К. Кудажы «Тараа».

 Чаа теманын тайылбыры

1

Тоожу, эпиграф.

Чогаалчының баштайгы тоожузу, эпиграфтың утказын, чогаалдың тургузуу, киирилдезиниң, баштайгы эгелериниң утказын билип алыр.

Аянныг номчулга, сайгарылга

Номчааш, чогаалдын утказын эдерти сайгарып чугаалаары

Словарь-фразеологтуг ажыл Киирилдеден деңнелгелер бижиир.

Номчуур. Чогаалдыӊ эгелеринге аттар бээр.  

К-Э.К. Кудажы «Тараа». Утказын сайгарар.

Кичээл-сайгарылга

1

Тоожунуң утказы

Тоожунуң утказын билип алыры.

Сайгарылга

Беседа, сайгарылга

Эгелер соонда бижимел онаалгалар.

Диалог доктаадыр.

К-Э.К.Кудажы «Тараа». Овур-хевирлерин сайгарар.

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдың кол-кол овур-хевирлери.

Чогаалдың кол-кол овур-хевирлериниң берге салымдан революцияның ачызында аас-кежиктиг орукче киргени.

Айтырыг-харыы, сайгарылга

Беседа, сайгарылга

Суваң ашактың овур-хевиринге характеристика бижиир.

Тарак-оолга характеристика.

К-Э.К. Кудажы «Тараа». Тема, идеязын, уран-чеченин тодар-р.

Кичээл-сайгарылга

1

Тараа – амыдыралдың, найыралдың, демиселдиң үнер дөстериниң бир кол чылдагааны.

Тоожуда болуушкуннарның девискээри, чогаалдың уран-чечени, дылының солун талаларын тодарадып билири.

Чогаалды түңнеп сайгарары.

Беседа, сайгарылга

Чогаалдың тема, идеязын тодарадып бижиир.

«Тараа – амыдыралдын дөзу» деп темага янзы-буру ажылдарны кылып эккээр

КДНК. «Тараа – амыдыралдың дөзү».

Класстан дашкаар номчулга

1

Тарааның хевирлери, тараа улустуң аас чогаалында, чогаалдарда.

Тарааның хевирлерин, тараа – амыдыралдың дөзү деп билип алыр.

Ɵөреникчилерниң ажылдары, айтырыг-харыы.

Ажылдарының камгалалы, беседа.

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Чогаадыгга материалдар тып алыр.

ЧСК. Чогаадыг «Тараа – амыдыралдың дөзү».

ЧСК.

1

Тема, кол бодал дугайында билиг

Номчаан чогаалынга унелел берип, бодалын тода, долу илередип билири

Чогаадыг

Тараа, хлеб дугайында чугаа.

Чогаадыгны бижиири

Композиция болгаш сюжет дугайында билиг

Чаа теманын тайылбыры

1

Сюжеттин кезектеринин болгаш композициянын элементилеринин дугайында билиг

Чечен чогаалдын тургузуунун болгаш ында болуушкуннарынын хөгжулдезинин дугайында тодарадып билири

Айтырыг-харыы

Ном-биле ажыл

Конспект

Дүрүмнерни өөренир.

Композиция болгаш сюжет дугайында билиг.

Быжыглаашкын.

1

Чогаал тургузуунга сайгарылга

Схема-биле ажыл

Портрет ушта бижиир.

Ɵөренген чогаалдарынарнын композиция болгаш сюжедин тодарадып эккээр

“Озалааш хем” – С.С.Сүрүң-оолдуң төөгү-биле холбашкан чогаалы.

Чаа тема тайылбыры

1

Тоожунуң бижиттингениниң дугайында билиг.

Чогаалдың бижиттингенин, баштайгы эгнелериниң утказын билири.

Айтырыг-харыы

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Аянныг номчулга.

Бирги эгениң планын бижиир.

Номчуур.

С.С. Сурун-оол «Озалааш хем». Утказынынң сайгарылгазы

Кичээл-сайгарылга

1

Тоожунуң кол утказы.

Чогаалдың кол идейлиг утказын, маадырларының хөделиишкиннерин билири.

Айтырыг-харыы

Утказын чугаалаары.

Словарь-фразеологтуг ажыл.

ар 107-де онаалгалар.

С.С. Сурун-оол «Озалааш хем». 22-ги эге.

Кичээл-сайгарылга

1

Сөөлгү эгениң кол утказы

Сөөлгү эгениң утказын билири.

Айтырыг-харыы

Утказын чугаалаары.

 Хуралбайның даштыкы хевирин ушта бижиир.

ар. 117-де онаалгалар.

С.С. Сурун-оол «Озалааш хем». Тема, идеязы. Овур-хевирлери.

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдын темазынын төөгулуг болуушкуннар-биле холбашканынын, маадырнын онзагай овур-хевирлеринин дугайында билиг

Кол-кол овур-хевирлериниң бурунгаар хөгжүлдезин, аразында чөрулдээлеринин утказын тодарадып билири.

Айтырыг-харыы

Тема, идеязын тодарадыр. Чогаалда төөгулуг болуушкунга хамаарыштыр беседа

Кол маадырларнын овур-хевирлерин чогаалдын сөзуглелинден тургузар

Маадырларнын овур-хевирлерин тус-тузунда бижип эккээр

С.С. Сурун-оол «Озалааш хем». Дылының онзагайы.

Кичээл-сайгарылга

1

Тоожунуң уран-чечени, сөс-домааның ылгавырлыг талалары.

Тоожунун дылынын уран-чечен аргаларынын (монолог, сактыышкын, минниишкин аргалары) ролюн, сөс-домааның ылгавырлыг талаларын (ук черниң диалектизин, ол үениң терминнерин ажыглааны, маадыр бүрүзүнүң чугаазын тускайлаанын)  тайылбырлап билири.

Сөзуглел-биле ажыл.  Айтырыг-харыы

Уран-чечен аргаларын тодарадып тайылбырлаары.

Бот ажыл. Онаалгалар

Уран-чечен аргаларын тодарадыр.

ЧСК. Эдертиг

ЧСК

1

Сөзүглелдиң кол бодалы, утказы.

Сөзүглелдиң кол утказын, кол бодалын  дамчыдып билири.

эдертиг

Сөзуглел-биле ажыл.  

Эдертигни бижиири.

Чедир бижиир.

О.Ɵ. Сувакпит «Ыылар»

Кичээл-сайгарылга

1

Ɵөрлеш шүлүктер дугайында билиг.

Бойдус камгалалының темазын бир янзы көргүскенин билири.

Айтырыг-харыы

Беседа. Слайдылар.

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Ыыларның бирээзин доктаадыр, чурук, презентация.

О.Ɵ. Сувакпит «Ыылар

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдың кол бодалы, уран-чечени.

Чогаалдың ханы уткалыын, сеткил-сагышка дээштиин билири.

Аянныг номчулга, презентация, чуруктар.

Кылып алган ажылдарын камгалаары. Аянныг номчулга.

Уран-чечен аргаларын тодарадып бижиир.

«Кижи-бойдустун төлу» деп чогаадыг бижиир

Ч.Ч.Кууларның “Шораан” деп тоожузунуң бижиттингени, кол маадырның прототиви 

Чаа теманың тайылбыры.

1

Чогаалчының дугайында кыска медээ. Тоожунуң кол маадыры прототиви.

Ч.Ч.Кууларның тыва литератураның шүлүк болгаш проза жанрларының сайзыралынга киирген үлүг-хуузун, Солаан Базыр-оол дугайында билири.

айтырыг-харыы.

.С.Базыр-оол дугайында кыска чугаа

2.Номчулга, сайгарылга. Словарь-фразеологтуг ажыл.

Арын 135-те бижимел онаалгалар.

Номчуур, эгелер соонда онаалгалар.

Ч.Ч. Куулар «Шораан». Кол утказын тодарадыры.

Кичээл-сайгарылга

1

Тоожунуң кол идейлиг утказы.

Караа көрбес оолдуң салым-чолун көргүскени.

айтырыг-харыы

Утказын допчу чугаалаары.

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Номчуур, эгелер соонда онаалгалар.

Ч.Ч. Куулар «Шораан». Овур-хевирлери.

Кичээл-сайгарылга

1

Шораанның база өске маадырларның овур-хевири.

Шораанның иштики делегейи, өөредилгеже чүткүлдүүн, хөгжүмчү болур салым-чаяанының илерээнин тодарадып билири.

характеристика

сайгарылга

Шораанның овур-хевирин бижиири.

Ɵске маадырларга характеристика.

Ч.Ч. Куулар «Шораан». Тема, идеязы, сюжеди.

Кичээл-сайгарылга

1

Тема, идеязы, сюжеди.

«Шораан» - салым-чол дугайында чогаал. Амыдыралчы ужур-дузазын билири.

Арын 167-де айтырыглар.

Тема, идеязын, сюжедин тодарадып сайгарары.

Сайгарылга

Солаан Базыр-оол болгаш тыва композиторлар дугайында дыңнадыг.

Ч.Ч. Куулар «Шораан». Дылының онзагайы.

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдың дылының уран-чечени

Чогаалдың дылының уран-чечени, улустуң аас чогаалының ажыглалын, ооң кижизидикчи салдарын билири.

Сөзүглел-биле ажыл. Уругларның ажылдары.

Уругларның ажылдарын камгалаары. Дылының онзагайын сайгарары.

Тыва улустун езу-чанчылдарын тоожудан тыпкаш, ушта бижиир

Тыва хөгжүм херекселдериниң дугайында дыңнадыг, чурук.

ЧСК. Чогаадыг. «Кижи болгаш ооң салым-чолу» азы «Шораан-езулуг маадыр».

ЧСК.

1

Тема, кол бодал дугайында билиг

Номчаан чогаалынга унелел берип, бодалын тода, долу илередип билири.

Чогаадыг

Салым-чол дугайында, Шорааннын овур-хевиринге хамаарыштыр кыска чугаа.

Чогаадыгны бижиири

Е.Т. Танова «Илбилиг согун». Шии чогаалының аянныг номчулгазы.

Чаа теманың тайылбыры.

1

фантастиктиг шиизиниң тургузуунуӊ онзагайы

Тыва литературада баштайгы хуулгаазынныг шии.

Аянныг номчулга, айтырыг-харыы

Рольдап номчууру

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Шиини номчуур, көжегелер соонда онаалгаларга харыылаар.

Е.Т. Танова «Илбилиг согун». Утказының сайгарылгазы. Овур-хевирлери.

Кичээл-сайгарылга

1

Шииниң кол идейлиг утказы, овур-хевирлери.

Шииде эрткен болгаш келир үелерже аян-чоруктуң ужур-дузазын билири.

Айтырыг-харыы.

Шииниң утказын чугаалаары.

Деңнелге таблица долдурар.

Овур-хевирлеринге характеристика бижиир.

Е.Т. Танова «Илбилиг согун». Тема, идеязы, уран-чечени.

Кичээл-сайгарылга

1

Тема, идеязы, уран-чечени.

Шииде эртем-билигниң ужур-дузазын көргүскенин, кижизидикчи салдарлыын, дылының онзагайын билири.

сайгарылга

Сайгарылга.

Эртем дугайында үлегер домактар бижиир.

Мен бодум уемге төлептиг мен бе?» деп темага ажылдар.

ЧСК. Чогаадыг «Илбичи турган болзумза…»

ЧСК

1

Тема, кол бодал дугайында билиг

Номчаан чогаалынга унелел берип, бодалын тода, долу илередип билири.

Чогаадыг

Күзел-бодалдар дугайында чугаа.

Чогаадыгны бижиири

А.А.Даржай «Авамга»

Кичээл-сайгарылга

1

Шүлүктүң тема, идеязы, тургузуу, уран-чечени.

Аваның ажы-төлүнге ынаан уран-чечен аргалар дамчыштыр илереткени. Шүлүк – чоннуң ынак ырларының бирээзи.

Айтырыг-харыы, сайгарылга

Аянныг номчулга.Беседа

Словарь-фразеологтуг ажыл

Уран чурумалдыг аргаларны ушта бижиир

Шээжи-биле доктаадыр, ава дугайында үлегер домактар бижиир.

Аянныг номчулга кичээли. А.Даржай «Авамга»

ЧСК

1

Аянныг номчулга

Шүлүктү шээжи-биле аянныг чугаалап билири

Сайгарылга

Аянныг номчулга

Сонет дугайында

«Авамга чечээм». Сонет дугайында билиг.

Холушкак

1

Сонет чечээ деп термин утказы, боодал сонеттиң тургузуунуң онзагайының дугайында билиг.

Лириктиг маадырның ава дугайында бодалдарының ханызын, авазынга ынаан тодарадып, сонет жанрынын сайзыралынын дугайында билири

Айтырыг-харыы, сайгарылга

1.Аянныг номчулга

Словарь-фразеологтуг ажыл.

Номчуур

«Авамга чечээм». Кол бодалы, уран-чечени.

Кичээл-сайгарылга

Чогаалдың кол бодалы, уран-чечени.

Сайгарылга.

Уран чурумалдыг аргаларны ушта бижиир

Ава дугайында чогаадыг

К.Д. Чамыян «Ханы дазыл». Чогаалчының кыска намдары.

Чаа теманың тайылбыры

1

Чогаалчының дугайында кыска медээ.

Чогаалчының намдарын, чогаадыкчы ажылын билири.“Ханы дазыл”- школа амыдыралын көргүскен тоожу.

Сайгарылга

1.Аянныг номчулга

2.Сайгарылга.

Словарь-фразеологтуг ажыл

 Номчуур, эгелер соонда онаалгалар.

К.Д. Чамыян «Ханы дазыл». Утказының сайгарылгазы.

Кичээл-сайгарылга

1

Эгелерниң утказы, маадырларның хөделиишкиннери.

Чогаалдың кол идейлиг утказын, маадырларының хөделиишкиннерин тодарадып билири.

Айтырыг-харыы.

Утказын допчулап чугаалаары.

Словарь-фразеологтуг ажыл

Төрээн суурунуң төөгүзүнүң дугайында дыңнадыг.

К.Д. Чамыян «Ханы дазыл». Овур-хевирлери.

Кичээл-сайгарылга

1

Кол-кол маадырларының овур-хевирлери.

Агар-оолдуң, Ортунайның, Хурбелдейниң, Пар-оолдуң овур-хевирлериниң тускайлаң талалары тодарадып билири.

Характеристика

Кол маадырларынын овур-хевирин тургузары. Башкы болгаш өөреникчилер дугайында чугаа.

Пар-оолдуң овур-хевиринге характеристика бижиир.

Ɵске маадырларның овур-хевиринге характеристика бижиир.

К.Д. Чамыян «Ханы дазыл».

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдың уран-чечени.

Тоожуда авторнуң ажыглаан чечен аргаларын, дылында солун сөстер болгаш сөс каттыжыышкыннарының уран-чечен ролюн билири.

Сайгарылга

Сөзүглел-биле ажыл.

Бойдус чурумалдарын тыпкаш, ушта бижиир

Уран-чечен аргаларын бижиир. Башкы дугайында чогаалдар тып номчааш, утказын чугаалаар

Ч.С.К. Чогаадыг «Башкы – амыдыралдын шын орукче айтыкчызы»

Ч.С.К.

1

Чогаадыгның кол бодалы

Башкы кижинин чогаалдарда болгаш амыдыралда овур-хевирин илередип билири

Чогаадыг

Башкы дугайында кыска чугаа

Чогаадыг бижиири

Башкы дугайында чогаалдар тып номчааш, утказын чугаалаар

К.Д. Чамыян «Мөңгун Оттук». Аянныг номчулгазы.

Чаа теманың тайылбыры.

1

“Мөӊгүн оттук” – чурт-шинчилел ажылының дугайында чогаал.

Айтырыг-харыы.

Аянныг номчулга. Беседа. Словарь-фразеологтуг ажыл

Арын 229-та бижимел онаалга.

Номчуур, эгелер соонда онаалгалар.

“Мөӊгүн оттук”. Утказы.

Кичээл-сайгарылга

1

Кол утказы.

Кол утказын сайгарары.

Сайгарылга

Утказын чугаалаары.

Арын 255-те бижимел онаалгалар.

Номчуур, эгелер соонда онаалгалар.

К.Д.Чамыяӊ. Мөӊгүн оттук-сюжединиӊ онзагайы, кол-кол овур-хевирлери.

Кичээл-сайгарылга

1

Сюжединиң онзагайы, овур-хевирлери

Чогаалдың сюжединиң, овур-хевирлериниң бот-тускайлаңын билири.

Сайгарылга

Кол маадырларынын овур-хевирин тургузары. Эш-өөр дугайында беседа.

Деңнелге таблица долдурар.

Сюжедин бижиир.

“Мөӊгүн оттуктуң” кол бодалы, уран-чечен дылы 

Кичээл-сайгарылга

1

Дылының онзагайы

Чогаалдың кол бодалын, кижизидикчи ужур-дузазын тодарадып, дылының онзагай талаларын билири.

Сайгарылга.

Сөзүглел-биле ажыл.

Уран-чечен аргаларны бижиир.

.«Амыдырал улуг оруктуг…» деп абзацты аянныг номчуп тургаш, шээжилеп алыр

ЧСК. Эдертиг «Кескинди хлеб».

ЧСК

1

Сөзүглелдиң кол бодалы, утказы.

Сөзүглелдиң кол утказын, кол бодалын  дамчыдып билири.

эдертиг

Сөзуглел-биле ажыл.  

Эдертигни бижиири.

Чедир бижиир.

М.Б.Ховалыг- чогаалчы, альпинист. “Ыдыктаан тук” – публицистиг чогаал.

Холушкак

1

Чогаалчының дугайында кыска медээ. Төөгү-барымдаалыг чогаал, күрүне ыдыктарының дугайында билиг..

Чогаалчының кыска намдарын, күрүне ыдыктарының ужур-дузазын билири.

Номчулга, сайгарылга

Аянныг номчулга. Словарь-фразеологтуг ажыл

Билдинмес сөстерни ушта бижээш, утказын словарьдан тып тайылбырлаар

Эгелер соонда онаалгалар. Мөңгүн-Тайга, Тываның ыдыктарының  дугайында дыңнадыглар.

М.П. Ховалыг «Ыдыктаан тук».

Кичээл-сайгарылга

1

Чогаалдың  идейлиг утказы

Чогаалчынын ыдыктыг чуулдерге  хундуткелдиг хамаарылгазын илереткен кижизидилгелиг салдарын тодарадып билири

Утказын допчулап чугаалаары, сайгарылга

Сайгарылга, уругларның дыңнадыглары.

Словарь-фразеологтуг ажыл

«Ыдыктыг тук Ыдык бедикте» дээн чижектиг темага янзы-бүрү ажылдар кылыр.

Чогаал теориязы. Барымдаалыг чогаалдар дугайында билиг

Кичээл-лекция

1

Очерк, барымдаалыг чогаал дугайында билиг

Барымдаалыг чогаалдарнын онзагай шынарын билири

Айтырыг-харыы

Беседа-лекция

Тыва литературада барымдаалыг чогаалдарнын аттарын чыып бижиир

З.А. Намзырай «Эглип келир куштарым».

Аянныг номчулга

1

Шулук дугайында билиг

Шулуктун адынын утказын, аванын чагыынын утказын илередип билири

Шулуктун сайгарылгазы

1.Шулук тургузуунга сайгарар

2.аялгазын өөренири

Дуруяа дугайында дыннадыг кылыр

Доктаадыр.

Аянныг номчулга кичээли. «Эглип келир куштарым».

ЧСК

1

Аянныг номчулга

Шүлүктү шээжи-биле аянныг чугаалап билири

Сайгарылга

Аянныг номчулга

«Тыванын куштары» деп кыска шинчилел ажылы

А.У. Кужугет «Ажыл».

Аянныг номчулга кичээли

1

Шулуктун темазы, идеязынын дугайында билиг. Антитеза дугайында билиг

Уругларнын мергежил шилип алырынга, хамааты туружун илередип быжыглаарынга салдарын тодарадып билири

Шулук тургузуунга сайгарары

1.Аянныг номчулга

2.Словарь-фразеологтуг ажыл

Риториктиг айтырыгларны ушта бижээш, ужур-утказын тайылбырлаар

Шээжи-биле аянныг номчулга. Кыска чогаадыг «Кым болур мен»

А.Х-О. Ховалыг «Кара-Даг дугайында баллада».

Кичээл-сайгарылга

1

Баллада дугайында билиг

Чогаалдын темазын, идеязын тодарадып билири

Аянныг номчулга

1.Сайгарылга

2.Беседа

Диригжидилгелерни ушта бижээш, тайылбырлаар

Алдан-маадырлар дугайында материалдар чыггаш, дыннадыглар белеткээр

КДНК И.Кузнецов «Оюн алышкылар».

Холушкак

1

Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде тыва улустуң киржилгези.

Таңдының Элегес чурттуг кады төрээн алышкыларның шылгараңгай маадырлыг чоруун көргүскенин билири.

1.Номчулга.

2. Сайгарылга

1.Сайгарылга

2.Беседа

Словарь-фразеологтуг ажыл

Чаңгыс чер чурттуглары -тыва эки турачыларның дугайында дыңнадыглар.

КДНК И.Кузнецов «Оюн алышкылар». Тыва эки турачылар.

Холушкак

1

Ада-чурттуң Улуг дайынының үезинде тыва улустуң киржилгези.

Чаңгыс чер чурттуглары-тыва эки турачыларның маадырлыг чоруктарын билири.

Дыңнадыглар

Дыңнадыгларын номчуп тайылбырлаары.

Эки турачыларның даңзызын бижиир.

Ɵөренген чогаалдарын сактып катаптаар.

ЧСК. «Мээн эн-не сонуургаан чогаалым»

ЧСК

1

Чогаадыгның тургузуу

Эн-не сонуургаан чогаалын ханы сайгарып билири

Чогаадыг

Сонуургаан чогаалының дугайында чугаа

Чогаадыг бижиири.

 Тест. Чыл дургузунда өөренген чогаалдарынга тест.

Хыналда кичээл

1

Ɵөренген чогаалдары.

Ɵөренген чогаалдарының уткаларын, маадырларын билири.

Тест

Тест айтырыгларынга харыылаары

Катаптаар

Чыл дургузунда өөренгенин катаптаары.

Түңнел кичээл.

1

Ɵөренген чогаалдары.

Ɵөренген чогаалдарының уткаларын, маадырларын билири.

Айтырыг-харыы.

Беседа

Чайгы дыштанылгада номчуур чогаалдарының даңзызы онаалга кылдыр бээри