Урок родного языка в 5 классе
план-конспект урока (5 класс)

СОШ№46

ахуыргæнæг -  Сапиева Л.Т.

Урочы темæ:   «Æцæг хæлардзинад – хæзна у»                                

 Грамматикон темæ:   Фæрсдзырд.

Урочы  нысан:  1.Зонгæ   лексикæ темæйæ  иу системæмæ æркæнын.

                              2. Хъомыладон хæс:  ахуыр кæнын сывæллæтты  рæсугъд                         миниуджытыл,   æцæгхæлардзинад иртасын,   æцæг хæлар уæвыныл.

                             3 . Бакусын ныхасы рæзтыл.

Цæстуынгæ  æрмæг:           чиныг,  нывтæ,  ИКТ.

Уæлæмхасæн æрмæг:       æмбисæндтæ, зарджытæ.

Урочы  цыд.

1.Организацион  хай.

-Уæ бон хорз, сывæллæттæ!

-Чызджытæ  сбадут. Лæппутæ   сбадут.

-Аныхас  кæнæм  боныхъæдыл.

2.Фонетикон  зарядка.

-Ныр та скæнæм  фонетикон зарядка. Кæсæм  фæйнæгмæ.

З – С     зǽ- сǽ    зи – си     зу -су

                 за-са    зы-сы       зо- со

Зары  Зарӕ   зарӕг

Зǽлы, зǽлы   зард

Зарǽг  у йǽ  дарǽг

Зарǽг у  йǽ  цард.

Урочы мотиваци.

-Кæсæм  дарддæр  фæйнæгмæ.

-Кæй    уынут    нывы?  Чи  сты  бинонтæ?  Куыд   цæрынц?

-Кæй    уынут  дыккаг   нывы?    Куыд   цǽрынц?

-Адон та чи  сты?  Куыд   цǽрынц   кǽрǽдзиимǽ?

-Ацы   нывы та цы   уынут?  Куыд   цǽрынц   маймули  ǽмǽ стай?

Хатдзæг:

-Уǽдǽ  куыд   загътат  , афтǽмǽй   ацы  нывты иу цы кæны? кæрæдзиимæ  цǽрынц (куыд?) хǽларǽй.

- Уæдæ   абон    урочы    цæй тыххæй  ныхас   æндзыстæм?

(  -Хæлардзинады  тыххæй.)

 Хæлардзинад=хæлар+дзинад

                            æмбал

                            лымæн

                            æрдхорд

-Сымахæн  та   ис  хæлæрттæ?

-Æмæ  уæдæ   чи  радзурдзæн   йæ  хæлары   тыххæй?(ахуырдзаут    дзурынц)

- Загътам,  хǽлардзинад  вæййы   бинонты æхсæн, адæмыхæттыты , цæрæгойты , фæлæ æнæмæнгæй  хæлардзинад  хъæуы   æмкъласонты æхсæн  дæр.

3.Аудирование.(Экраныл   фǽрстытǽ.)

Чи    у    Галя?

-Кǽимǽ   нǽ  бахǽлар    уыдзǽн  Галя?

 - Лǽмбынǽг    байхъусут   ǽмǽ сын дзуапп   ратдзыстут.

Текст:

Къласмæ    æрбацыд   ног ахуырдзау.  Йæ ном Галя.  Зын  ын  уыдис ног скъолайы  уымæн  æмæ  дзы  никæй  зыдта ,нæ  йын  уыдис  ам  æмбæлттæ.Галя  иунæгæй  лæууыдис   переменæйы.Уæд æм иу  хатт  бацыд йæ æмкъласон Мæдинæ æмæ йæ  фæрсы:

-Дæхицæн    хæлæрттæ   нæма   ссардтай?

-Нæ,  -  зæгъы -Галя.

-Мæнæн  дæр  нæ   къласы   хæлæрттæ  нæй:  иу  дæр  дзы  нæ   бæззы   хæларæн .

Æмæ   сæ   алкæй  дæр   ранымадта: кæй   схуыдта   хинæйдзаг, кæй    сайæгой, кæй та дыдзæсгом. Æрмæст   йæхи  тыххæй  ницы   загъта.

-Нæ   зонын, фæлæ  дзы  иу дæр хæларæн нæ бæззы.Кæимæ дзы бахæлар уыдзынæ, уый  зоныс?  

-Кæимæ дзы бахæлар  уыдзынæн, уый нæма зонын, фæлæ мæ хæлар чи нæ уыдзæн, уый  фидарæй  зонын.  

Хатдзæгтæ скæнын.

 4.Фысгǽ   куыст.

-Уæдæ ,хъуамæ   æцæг   æмбал    цавæр   уа?

-Ныффыссут   абоны   нымǽц. Саразут дыууæ хъуыдыйæды ,  лæвæрд дзырдтæй  пайда кæнгæйæ. Ныффыссут сæ тетрæдты.

                                                                   æнувыд

Æцæг  æмбал  хъуамæ   уа ………        хинæйдзаг

                                                                   чъынды

                                                                    зæрдæхæлар

                                                                   рæдау

Æцæг   æмбал   хъуамæ   ма  уа …        сайаг

                                                                   æнæхин

                                                                  хиуарзон

                                                                 аудæг

                                                                 зивæггæнаг

Цалдæр   ахуырдзауæн   бакæсын кæнын   сæ фыст   хъуыдыйæдтæ.

5.Физминутка.

Ис   мын   скъолайы   хæлар,

У бæрзонд   æмæ   хæрзконд.

Уарзы   кафын  æмæ   зарын,

Никæй бон у   ахæм   ссарын.

6.Хæдзармæ    куыст сбæрæг кæнын.

               Хæдзармæ  куыст  уын  уыди бакусын  текстыл Чеку æмæ   Кекуйы   тыххæй ,зонын кæсын æмæ тæлмац кæнын.

-Зæрдыл   æрлæууын   кæнæм   лексикæ.

1. кæрæдзийы

2. мæстæй марын

3. иугæйттæй

4. сæ ныхмæ ницы

бакæндзысты

5. уæлхæдзар

6. размæ бабадын

7. æввахс

8. фæстæдæр

9. къухтæ къæбутыл æрбатухын

7.Чиныгимæ куыст.

Байгом кодтам чингуытæ,ссардтам нæ текст.Дзуапп дæттæм фæрстытæн:

-Чи  сты Кеку  æмæ  Чеку?

-Кæм   цæрынц?

-Кæдæм  фæцæуынц   скъоламæ?   Цæмæн?

-Куыд   фæцæуынц   скъоламæ?   Цæмæн?(ссарут уыцы  рæнхъытæ  æмæ  сæ   бакæсут)

-Кæд  фæкæсынц   сæ   уæлхæдзæрттæй  сæ  фæндагмæ?  Цæмæн? (ссарут  уыцы   рæнхъытæ  æмæ  сæ   бакæсут)

-   Цæмæн   сæ  хонæм   хæлæрттæ?(Кæрæдзийы  арæх  кæд  фæмæстæй  марынц, уæддæр  зын  сахат  сты  иумæ )

8.Грамматикæйыл куыст.

-Лæвæрд  цæуы хъуыдыйæдтæ  .Хъуыдыйæдты  уынут   фарст.  Уыцы  фарстæн  раст  дзуапп  раттынæн   равзарын хъæуы  иу дзырд.  Дзырдтæ  лæвæрд цæуынц . Бакæсæм ма сæ.

-Цавæр ныхасы хæйттæ сты?

- Зонæм , фæрсдзырдæн  цалдæр хуызы ис ,уый. Сбæрæг    кæнæм   сæ  хуызтæ.

уæлейы  -   бынаты  фæрсдзырд

райсомæй-  афоны фæрсдзырд

иумæ    -    миниуæгæвдисæг  фæрсдзырд

-  Фæрстыты бæсты  бавæрут  хъæугæ дзырдтæ  æмæ хъуыдæйæдтæ  рафыссут.  Фæрсдзырдты бын бахахх кæнут.

Чеку æмæ  Кеку   скъоламæ (куыд?)   фæцæуынц .

(Кæд?)  Чеку   æмæ  Кеку акæсынц сæ фæндагмæ.

(Кæцæй?) акæсынц   сæфæндагмæ дыууæ  хæлары?

-( уæлхæдзарæй,   райсомæй,  иумæ)

Хатдзæг.

Уæдæ   ма  иу хатт   зæгъæм:

- Æцæг   хæлар хъуамæ  цавæр  уа?

9.Къордтæй куыст. 

Сæмбырд  кæнын æмбисæндтæ лæвæрд дзырдтæй.

Æмбисæндтæ.

 Æцæг  хæлар   зын   сахат   сбæрæг  вæййы.

 Нæй  дын  хæлар – ссар ,ссардтай йæ- хъахъхъæн æй.

 Æнæ хæлар   адæймаг-æнæуидаг   бæлас.

Æнæ   æмбал  цæрæн  нæй.

10.Кæронбæттæн.

-Цы  базыдтат   урочы,  æмæ   уæ  цæмæн  хъæуынц  ацы   зонындзинæдтæ.

Урочы   куыд    куыстон

11.Хæдзармæкуыст.

 171- æм  фарс № 6

Текст дзурын  фæрстытæм  гæсгæ.

Уæлæмхасæн:

Сечъынаты Элитæйы зарæджы зæлтæм равдисын слайдтæ æмбисæндтимæ.