Шагаа
материал (9 класс) на тему

«Шагаа» байырлалынын сценарийи:

Вед:  Ак-кок дээрлиг байлак Тыва чуртка

Аяс дээрлиг хаяалыг эртенде

Алызындан кижээ оннук,

Ажылгыр-даа, шыдамык-даа

 Аът чылды удевишаан,

Экииргек-даа, дузааргак-даа,

Хонну биче, чаны кортук

Хой  чылды уткуулунар!

Чедип келген аалчыларга

Ажы-толге, уругларга

Унуп орар Шагаа-биле

Чалбырааштыг изиг-байыр!

Бистин  болук мурнунарга

Тыва чоннун аас-чогаалын,

Ыры-шулуун, чанчылдарын

Бараалгап бээр часканар-ла!

Ынчангаштын эргим чонум

Шагаавыстын байырлалы

Ажыттынган деп чарладывыс!

Уруглар:

Чаа-Чылым, Хой-ла чылым

Шагаа доюн демдеглээли

Чамбы-дипте, шагда дупте

Чары алгаан Хой-ла чылым!

Аал оранга, ажы-толге

Ал ботка, аарыг аржык болдурба!

Кижиге кижи немешсин,

Малга мал немешсин!

Ажыл-ишкир арат чонум,

Аас кежии чечектелзин

Амыр-тайбын арыг агаар

Бомбурзекке делгерезин!!!

Вед: Чанчыл черле ындыг турган

Ада-огбе йорээл салыр.

Ак-Сал ирей кирип келгеш йорээл салыр:

Огбе чонум, оскен черим

Арат чонум, амыр менди!

Ак оруувус чырыт, хунум,

Акывыс кежиин болгаа хунум!

Думаа-ханаа ыный турзун

Аш-чут оюп эртсин,

Азыраан мал хур болзун

Багай чуве ынай турзун

Эки чуве бээр келзин!

Оршээ! Курай-курай!

Уруглар: Чедиишкинни мактааш

                 Четпестерни чайлаткаш

           Эргилдезин эрттирген

           Эрги чылывыс, байырлыг! Оршээ! Оршээ!

Вед: Шагаа шагы шаккылады

Чаа-Чылды уткуулунар

Идик-хепти кактаныылы

Ижин-хоонну сергедиили!

Вед: Бистин тыва чоннун сагып чоруур 12 уе-шагнын эргилделери бар. Ол 12 эргилделерни адап, оларны алгап-йорээп шулуктээрин чопшээреп корунер.

(12 чылдын шулуктери)

Вед: Арга кирген кижи саат дайнаар

        Аалга кирген кижи аяк эрии ызырар.

Ыры: «Шайывыс»

Вед: Шаандан тура бистин тыва чонувустун ажы-толунге ооредип, сагып чораан суртаалдарын бараалгадып бээрин чошпээреп корунер.

Чоннун суртаалдары

Вед: Тыва кыстар самнай бээрге

          Таан чараш магаданчыг.

Танцы «Аяк-шайым»

Вед: Улегер соске кандыг силер

         Улежиксеп туру-ла бис.

Мен улегер домактарнын эгезин чугаалаарымга силер тондурер силер.

Вед: Шагаавыстын будуузунде

           Суур чаны тейжигешке

            Улуг-биче уруг-дарыг

            Улай-улай бадып турар

Ыры: «Чунгувуста»

Вед: Тывызыкка кандыг силер

Тыва тыртып каар бис бе.

Чем чивес чарашпай

Черге чорбас чарашпай

Чучак хептиг чарашпай

Чугаазы чок чарашпай. (ойнаар-кыс)

Хем-хемнин бажында

Кегжигир кара бура

Даг-дагнын бажында

Талыгыр кара бура. (булут)

Коорге коску

Тударга туттунмас. (агаар)

Ог иштинге алдын кадын

Ойнап-ойнап удуй берген. (от)

Аптарам ишти ак-ак  кажыктарлыг. (диш)

Вед: Дурген чугаага кандыг силер

         Дуре тыртып каар бис бе?

Вед: Силернин мурнунарга «Шагаага» тураскааткан шулуктеривисти бараалгадып бээрин чопшээреп корунер.

Шулуктер уругларнын.

Вед: Шаандан тура «Шагаада» бистин огбелеривис удувайн, тыва оюннар ойнаар турганнар. Бис база оюннардан ойнаптаалынарам, уруглар.

Оюн «Ужар-ушпас», оюн «Аржыыл какчыры».

Ыры: «Шагаа ыры»

Танцы «Аъдым»

Вед: Кожамыкка кандыг силер

          Кожа тыртып каар бис бе.

Уруглар кожаннаар.

 Вед: Кончуг-ла солун ойнап-хоглеп алдывыс, бистин байырлалывыстын тончузу келди. База катап кайгамчык байырлалывыс «Шагаа» таварыштыр ак сут дег орукту, эки уткуурун кузедивис. Курай-курай!