Мастер-класс Хуреш – тыва чоннун онзагай национал культуразынын бир кезээ.
презентация к уроку по физкультуре (5 класс) на тему

Монгуш Алексей Данзынович

Мастер-класс Хуреш – тыва чоннун онзагай национал культуразынын бир кезээ.

Скачать:

Предварительный просмотр:


Подписи к слайдам:

Слайд 1

Монгуш Алексей Данзынович - I – ги категориянын башкызы , Ак-довурак хоорайнын дугаары 2 школазынын куш – культура башкызы 2017 ч. Мастер-класс: Хуреш – тыва чоннун онзагай национал культуразынын бир кезээ .

Слайд 2

Хуреш – тыва чоннун онзагай национал культуразынын бир кезээ .

Слайд 3

Эзир самныг Тыва Хуреш

Слайд 4

Кичээлдин сорулгазы : Тыва хурешти аныяк-оскенге сайзырадыры Тыва хурештин езу-чанчылдары оореникчилерге таныштырары Тыва могелер канчаар алдар атты чедип алырын таныштырары .

Слайд 5

Тыва хурештин езу-чанчылдары

Слайд 6

Хуреш – тускай дурумнер езугаар, ийи кижинин янзы -бур у аргалар ажыглап тургаш, куш дузазы-биле октажыры, тыва эр кижинин уш оюнунун бирээзи.

Слайд 7

Топ Азиянын улустары аймак- соок аайы-биле шаандан тура боттары тускай хурештиг турган .

Слайд 8

Тывалар « хуреш », казактар «курес», татарлар «куряш», туркменнер «гуреш», кыргыстар «кураш», азербайджаннар «гюлеш» деп адап турар.

Слайд 9

Тыва могелер , бурун шагдан тура, хурежип кедер тускай хепти (содак-шудакты), идикти (кадыг идикти) кедип чораан

Слайд 10

Содак-шудак дээрге тыва моге кижинин хурежирде кедер тускай национал хеви. Моолдар «зодог», «дзодог», «шуудаг» деп адап турар. Ынчангаш, тыва дылда содак, шудак деп состернин укталган дозун , этимиологиязын алгаш, коорге моол уктуг состер боор-дур.

Слайд 11

Чырык-ногаан онн у г торгудан (постен) даараан содак-шудакты – чаа хурежип эгелеп чоруур бичии могелер кедер. Чуге дээрге ногаан о н « оз у п орар» дээн утканы илередип база чаш кижинин назы-харын чаа ун у п орар кокке, шыкка, ун у шке домейлээни ол.

Слайд 12

Кызыл онн у г содак-шудакты – аныяк , 18-30 хире харлыг могелер кедер . Оон кол утказы кызыл он – от чаяакчынын оорушкунун демдээ, аныяк кижинин кучу- кужуну н сайзыралынын четчип бышкан уези , ол хире назылыг кижинин сур- куж у нге деннежир чуве ховар дээн уткалыг.

Слайд 13

Кок содак, кызыл шудакты – арга-мергежили бедик, дуржулгалыг, улуг маргылдааларга каш удаа шугл у п каапкан, алдар-аттыг шыырак дээн могелер кедер. Кок онн у г шодак – монгеде кок дээривистин , идегелдин , бузурелдин демдээ. Оон ангыда «кок баштыг» деп фразеологизм тыва дылда « хойну корген , дуржулгалыг, улуг назылыг» дээн утканы илередип турар.

Слайд 14

Тыва Хурештин чараш аргалары

Слайд 15

Илдиртиири

Слайд 16

Дэгээлээри

Слайд 17

Чая тудары

Слайд 18

Кустуктур шелери

Слайд 19

Тевери , майгыыры

Слайд 20

Буттаары

Слайд 21

Буттаары

Слайд 22

Тевери

Слайд 23

могелерге аттар , Шанналдар тыпсып чорааны Шуулген , ужуурлешкен болгаш шанналдыг чер алган могелерге тускай белектерни шаандан тура тыпсып турган. Шуулген , ужуурлешкенин санап тургаш «Начын», Арзылан », «Чаан» деп хундул у г шола аттарны тыпсып, могелерни хей-аът киирип турганнар.

Слайд 24

Кучутен могевис - Аяс Монгуш

Слайд 25

Кара-Сал Эрес - чаан моге

Слайд 26

Сайын-Белек Тулуш – чаан моге

Слайд 27

Маадыр Монгуш – Арзылан моге

Слайд 28

Четтирдим улуу-биле!!!