Сценарий мероприятия для праздника Шагаа
материал по литературе (5 класс)

Шагаа- национальный праздниу тувинцев.

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл shagaa_5_klassy.docx30.47 КБ

Предварительный просмотр:

Сценарий мероприятия «Шагааже аян-чорук» (5-е классы)

Цели: познакомить учащихся с традиционным национальным праздником тувинцев – встречей буддийского Нового года.

Задачи:

1.Развивать умения учащихся выступать публично (выразительно читать стихи, петь).
2.Воспитывать уважение к культуре народа, воспитывать чувства патриотизма, интернационализма, толерантности.

Ход мероприятия

  1. Организационный этап

Ведущий 1. Здравствуйте, ребята! Здравствуйте, уважаемые гости! Амыргын-на, амыргын! Мира вам и благополучия!

Пришел день Шагаа,

Который с давних времен отмечаем.

Давайте все дружно

На чистом и белом снегу

Все беды встряхнем и невзгоды уходящего года.

И с чистой душой, с добрыми намерениями,

Продолжая обычаи предков

Священный огонь мы зажжем.

Окропив молоком Мать-Землю и Небо-отца

Попросим у бога благословения!

Ведущий 2.

Шагдан тура дойлаарывыс

Шагаа хуну унуп келди.

Дашкаар унуп, силгиленип,

Даштыг черге сандан салып,

Суттен чажып, отка оргуп,

Чудулгевис сагыылынар.

Амыр-менди чолукпушаан,

Ак чем амзап, йорээл салчыыл.

Алгы дожеп, шанак мунуп,

Артыы дагдан чунгулаалы.

Даалы, кажык, тевек ойнап,

Талалажып кагжыылынар.

Хырбачаны, согажаны

Хырый кезип, ууже бузуп,

Улуг паштар чак долдур

Улай-улай улдуртуулу,

Далган, тара, саржаг, чокпек

Тавак долдур сыгажыылы.

Аарыг-аржык чагдавазын,

Айыыл-халап таварбазын!

Бурган башкы ыдыктап каан

Буян-кежик бодаразын!

Бурун тыва ёзу-биле

Мурнувуска согуржуулу!

  1. Йорээл учащихся 5 «В» класса:
  1. Айым чаазы,

Хунум эртези!

Эрги чылды удеп

Чаа чылды уткуп тур бис.

  1. Буура дег чыл эртти

Бодаган дег чыл келди

Эжен саным салып алган

Эки чемим дээжизин оргуп,

Чамбы-дипке чажыым чажып,

Чалбарып тур мен

Чаа чыл-даа келди.

  1. Эртип турар чылым

Эртинезин хайырлазын!

Уткуп турар чылым

Уутунмас кежиктиг,

Уутунмас буянныг болзун!

  1. Эки чуве элбек болзун!

Эрбен чуве чок болзун!

  1. Арбай-тараа чаагай болзун!

Унуш-дужут ковей болзун,

Урезин-хунезин элбек болзун!

Все: Курай, курай, курай!

Ведущий 1. Шагаа означает Начало года. Это самый светлый праздник. К Шагаа начинают готовиться за три дня. А накануне все приготовления должны быть уже закончены, и начинается веселье: игры, соревнования, песни, танцы, потчевание самых почтенных и всех остальных гостей. Веселье и потчевание продолжается всю ночь и на следующий день.

Хоть молодых спроси,

Хоть старика

Нет радостнее праздника Шагаа!

И эта радость светлого Шагаа

Пускай сейчас распространится в нашем зале!

Ведущий 2. Шагаа  дээрге - улуг  бичии чоннун  байырлалы. Аңаа   баш  удур  белеткенир,  мал  семис  турда-ла  кончуг  иртти  дөгергеш, өреме, саржаан,  чодураалыг,   үүргенелиг  чөкпээн,  үүже-хырбачазын  белеткеп  алыр.

           Шагаа  үези  чоокшулап  олурда,  аал  чоогунуң,  өг      иштиниң,  бажың - балгаттың  соңга-хаалгазын – шупту   эт-херекселде  эрги  чылдың  хир-чамын  аштап,  арыглангаш,  кижи  бодунуң  сагыш-сеткилин  боданып, арыглап кылган ижин сайгарып боданыр. Ол  дээрге  үнген  чаа  чылдан  эгелеп  кижи  бодунуң 

 чуртталгазын  эки  талаже  углап-баштап,  ачазының,  акызының,  дуңмазының  эки эжи,  дузалакчызы,  чөлеңгиижи  болуп,  төрел  чонунга  харыысалгалыг  болуру-дур. Шагаага эрги чылды удээр, чаа чылды уткуур, ынчангаш Шагаанын будуу хунунде улус шупту удувас, хондур ойнап-хоглеп, тывызыктажып, улегер домактажып, дурген-чугаага, кажык дээн ышкаш оюннарга чижип тура хонар турган.

Чаа  чылды  уткуурда  саң  салыр:  савага  делгеп  белеткеп  алган  ажы-чеминиң  дээжизин  алгаш,  хүн  үнер  чүкче  углай  салгаш,  чемниң  дээжизин  өртедир. Ол чүнү илередип  турарыл  дээрге,  чаа  үнүп орар  чылды  чалап, уткуп ап турарывыс

ол. Даң  аткан,  хүн  херелдери-биле  Шагаа  байырлалы  эгелээр.

      Тускайлаң  чымыштыг  ажыл-иштен  дыштанып,  төрел  чонун  чалап, чаладып,  чаа 

үнген  чылды  йөрээл сөстер-биле  уткуп  алыр.

  1. Конкурсы, игры.

Ведущий 1. Не будем нарушать традиции празднования Шагаа! Игры, конкурсы, подарки нас зовут к себе скорей!

  1. Ведущий 2. 1-ги моорей – Таныштырылга (Представление участников)

Сценаже бистин киржикчилеривисти чалаалынар!

5 «а» класстын толээлери______________________________

5 «б» класстын толээлери______________________________

5 «в» класстын толээлери______________________________

5 «г» класстын толээлери______________________________

5 «д» класстын толээлери______________________________

5 «е» класстын толээлери______________________________

Дараазында силерни моорейнин жюризи-биле таныштырар бис:

1.___________________________________________________

2.___________________________________________________

3.___________________________________________________

Командалар боттарын таныштырар.

Ведущий 1. Конкурс 2-ой – интеллектуальный «Знаешь ли ты?»

(Билир сен бе?)

Ведущий 2. Бо моорейге силернин сагынгыр, тывынгыр чоруурунарны хынап, Тывага хамаарышкан база тыва езу-чанчылдарны кайы-хире билиринерни хынаар бис.

Башкыларнын оореткени

Байгы билиин мооннеп тургаш,

Салдынган-на айтырыгга

Саат чокка харыылаарын кузеп тур мен.

Моорейнин чуруму: команда бурузунге айтырыг салыр, айтырыгга харыылап шыдаваан команда унер.

Айтырыглар:

1

Школанын долу адын адап корунер

Муниципалдыг ортумак ооредилге чери» Кызыл хоорайнын дугаары 4 ортумак школазы»

2

Бистин школавыс каш каът?

4

3

Школаны удуртуп турар башкывыстын долу адын аданар.

Масленникова Наталья Анатольевна

4

Тыва дыл кабинединин дугаары

404

5

Ууже деп чул?

Чаа чылда чиир чемин уужелеп белеткеп алыры.

6

Тыва календарьда кирген дириг амыннарнын аттарын чурум аайы-биле аданар.

Куске, инек, пар, кодан, улу, чылан, аът, хой, сарбашкын, дагаа, ыт, хаван

7

Шагаага тыва улус кажан белеткенип эгелээрил?

Кузун

8

Шагаанын 9 езелалын аданар

Сан салыр, чалама баглаар, йорээл кылыр, артыш-шаанак-биле айдызаныр, арыг ак харга андааштаныр, чолукшуур, чажыын чажар, моорейлиг оюннар, шага дою

9

Шагаанын кол езулалы

Чолукшуур

10

Тыва ак чемнер аттарын адаар

Сут, саржаг, хойтпак, курут

11

Шагаада ойнаар оюннарнын аттарын аданар

Тевек, кажык, тывызыктажыр, чунгулаар, буга-шыдыраа,холл-шыдыраа, тоолдар

12

Эр кижинин 3 оюну

Хуреш, аът чарыжы, ча адары

13

Эр кижинин уш каазы

Боргу, куру, идии

14

Шагаа мурнунда хунну чуу дээрил?

Будуу хун

15

Шагаанын база бир оюну чуну эр улус сый шаварын кызыдар ийик?

Хендирбе

16

Шагаа чеми

Арбай далганы, ааржы, боова, боорзак, манчы, манчы, хан…

17

Дириг амытаннарнын кайызы чыл санаашкынынче кирбээнил?

Теве

18

Ол дириг амытаннарнын кайызы Тывада чогул?

пар, улу, мечи

Ведущий 1. 3-ку морей «Кожамык»

Шаг шаанда бистин огбелеривис Шагаада кожаннап чижир турган. Ынчангаш бистин киржикчилеривис богун биске кожаннап бээрин дилээр-дир бис.

Кайынар-даа эр-хей-дир силер.

Тывавыстын тоогузун билир-дир силер.

Кожамыкка кандыг силер,

кожа тыртып каар бис бе?

Ведущий 2. Ырлап бээр

Хаван чылды уткуп тура,

Канчап коруп олурар бис.

Мерген соске кагжы, чижип,

Кожамыктап ырлажыр бис.

Ведущий 2: 4-ку моорей «Узун тыныш»

Ведущий1: 5-ки морей «Тывызыктар»

  • Ийи тончулуг, ийи билзектиг, ортузунда кадаглыг (хачы)
  • Амдан киирер ак чемим (сут)
  • Тейи дежик, ишти курттуг (ог)
  • Мун кижи чангыс курлуг (ширбииш)
  • Чырык коргенде чунун-даа артынга чаштынар (холеге)
  • Чанын билбес кижи чагдап болбас чашпан (шагар-оът)
  • Чангыс ыяш чайганды, чалан ак хол холзеди (хойтпак, бышкы)
  • Ховен иштинде чанагаш оол чыдыр (буурек)
  • Санап четпес хойлар, хемчээп четпес шол (дээр болгаш сылдыстар)
  • Суг мээлиг, шой баштыг, кидис мончарлыг, ыяш хонектиг, демир олуттуг (чылапча, шууруун, оттук, ораанда, паш)
  • Эртен дорт буттаар, душте ийи буттаар, кежээ уш буттаар (кижинин унгээри, кылаштаары, кырый бергеш даянгыыштыг кылаштаары)
  • Ховен дег ак дуктуг мен, аяк ишти ханныг мен (тоолай)
  • Тейлеп-ле турар, тейлеп-ле турар, тейлээн соонда теккиледир узер (балды)

Ведущий 2. 6-гы моорей «Улегер домактар»

Улегер соске кандыг силер

Улежиксеп туру-ла бис.

Мен улегер домактарнын эгезин чугаалаарымга силер тондурер силер.

1. Ужук билбес кижи…(Уну чоктан дора.)

2.  Кижи озер… (Кидис шойлур)

3.  Чадаг чорба, аьттыг чор…(Чааскаан чорба, эштиг чор)

4.  Эки кижээ эш хой… (Эки аътка ээ хой)

5.  Чадаг кижиге чер ырак…(Чалгаа кижиге чем ырак)

6.  Куш уязынга ынак…(Кулун иезинге ынак)

7.  Шевер кижи мактадыр…(Чевен кижи бактадыр)

8. Булут аразындан хун кара чылыг...(Улус аразындан ие кара чымчак)

9. Эртем чокта…(Эртен база дун)

10. Аксын-биле аал кожурбе…(Дылын-биле дыт ужурба)

11. Дамырактар каттышкаш, хем болур …(Тарамыктар чыылгаш, куш болур)

12. Ажылдан дескен – турегге дужер…(Билигден дескен – чазыгга дужер)

13 Чечен менде (Чечек черде)

14. Эртинени черден казар…(Эртемнерни номннар тывар)

15. Эки кылган ажыл…(Элеп читпес алдар)

16. Эки кижээ эш хой…(Эки аътка ээ хой)

Ведущий 1. Эр-хей-дир бис

Моорейлеривис моон-биле доостувус.

Ам жюри туннеп турар арада, хогжумнуг байыр

Песня «Шайывыс» в исполнении учащихся 5 «в» класса

3.Награждение победителей

Ведущий 2.Моорей-даа адакталды

Тиилекчилер илереп тур.

Богун кымнын шылгараанын

Бичии болгаш билип аар бис.

Туннел унуп келгижеге

Киржикчилерни деткиптер-дир.

(Жюри киржикчилерни шаннаар)

Кончуг-ла солун ойнап-хоглеп алдывыс, бистин байырлалывыстын тончузу келди. База катап кайгамчык байырлалывыс «Шагаа» таварыштыр ак сут дег орукту, эки уткуурун кузедивис. Курай-курай!


По теме: методические разработки, презентации и конспекты

Сценарии мероприятий и праздников эколого-биологической направленности

Этот сборник (авторский и взят из разных источников) сценариев адресован учителям экологии, биологии, химии, природоведения для использования во внеклассной работе,при проведении предметных недел...

Сценарий мероприятия, посвященный празднику 23 февраля.

Сценарий  мероприятия, посвященный празднику 23 февраля...

Сценарий мероприятия "Семейный праздник"

сценарий семейного праздника...

Сценарий мероприятия "Семейный праздник

В программе соревнования "Пап, мама, я - спортивная семья", награждение участников семейного конкурса стенгазет...

Сценарий мероприятия «Сегодня праздник у девчат»

Сценарий мероприятия "Сегодня праздник у девчат", посвященный Международному  женскому Дню 8 марта. Участники: команда учителей и учащихся 11 -х классов....

Сценарий мероприятия - календарный праздник Масленица

Сценарий проведения праздника Масленица с учащимися младшего хора музыкально-хорового центра "Лель"...